12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 NOVEMBER 1928 No. 2686 BOEKBESPREKING door Prof. Dr. J. Prinsen J.Lz. Tn 11 Naeff, Klein Aroiituur. Ainxterdmn. l'ein Holke»iu e» Wnrendori'n l'ittj. J///, zonder jaar. Ju run Ammersi-Küller. Tnnldliix. -/. l/. Metilenhoff, Amntcrdntn 1928. Ik vond inliet boekje van Top Xaeff een manifest van de uitgevers liggen: ,,llet wordt nu waarlijk tijd. dat het in Holland eens uit raakt met het benepen vooroordeel tegen novellen, korte verhalen eu sch<>tsen. Het Hollandsche publiek gaat <loor zijn vooroordeel nog steeds voort zich van .het va:ik allerbeste te berooven wal onze schrijvers en schrijfsters voortbrengen", en/. Dit heeft mij bijzonder verbaasd. Xiet door het bestaan van die terechtwijzing aan het publiek. Integendeel, de uitgevers liehbeu schoon gelijk, dat ze maar rond en duidelijk zeggen wat hun op het hart ligt; maar door den inhoud, het feit. dat korte verhalen, deze soms zoo voortreffelijke zielestudies van eenige pagina's, niet in den smaak van het flollandsehe publiek zouden vallen. Niemand beter dan de uitgever kan dit weten en aan den lijve onder vinden. Wie dergelijk klein werk maakt, moet bijzondei' goed zijn kunst beheerscheii. Een roman. och. wie eenmaal wat slag van schrijven heeft, wie kans ?ziet een eo.nigszins gecompliceerd go val in mekaar te praktizeereii. die kan bladzij na bladzij er maar op los schrijven en al gauw liggen een of twee «loeien gereed, welke in alle leesportefeuilles van ?Sluys tot Hoodeschool hun trouwe lezeressen vinden, die den inhoud gelaten en vreedzaam weten te verstouwen en ermee zoet gehouden worden. Doch wie zulke kleine dingetjes voort brengt, moet a.u.n lederen ziri zijn volle liefde geven. ieder woont cischt zijn zorg en overweging: het simpele g< v;;.l moet trillen van leven: in eenige minuten moet hij zijn lezers aangrijpen en diep ontroeren, hun den stillen glimlach om de lippen tooveren door den mildeit humor van het leven. hen doen schateren om een groteske situatie. Vooral in Kngeland bestaat thans een zekere cultus voor d< short story, en wat heeft De Maupassr.nt niet op dit terrein voort gebracht! De journalistiek in alle landen maakte in de laatste decenniën de conte, die eigenlijk de glorie is van alle tijden. s"dert de dagen van Boccaecio, sedert de Kra.nsclK' fabliaux-dichtevs, tot een onder werp van bijzondere toewijding bij geroepenen en ongcro:-peiien. Xru is daar zeer zeker veel maak werk bij: liet is een métier geworden van den litte.raireii handwerksman - en juist dit zou op den duur misschien de sympathie voor het genre schaden >nr.p,r telkens ttvft men ook das'r zelfs verhalen v«" "enige pagina's, die meer waarde hebben, dan een gansche plank vol romans. In Holland was de short story steeds goed Vertegenwoordigd. Hoe greep ieder naar ('remer's novellen, o7i! enkel hem maai' te noemen uit een vroegere periode. Kil. dan daarna ik kies maar een paai'namen Falkland. Couperus. De Meester. ieder in hun eigen toon. Top Xaeff staat als schrijfster van dergelijk klein werkmee bovenaan. Ook dit bundeltje bewijst het. Xeem Het Kerstgeschenk. Het is,oppervlakkig gezien, niet s van inhoud : een vijftienjarige 11 .H.S.er. sportheld. in de volle fleurige kracht van zijn leven, heeft Iets als een eerste liefde gehail. liet meisje zal ga.uw dood gaan. /e ligt in hel' zieken huis: er is ceen hoop meel'. De jongen gaat. op aandrang van zijn moeder, die hem het leven wil doen voelen, stug en onwillig, met zijn figuur verlegen, ir. het Verre dor]) dat bijna stervende meisje nog i i vis bezoeken. Hij neemt twee goudvischjes mee als geschenk. Hij blijft een oogeiiblik bij het ziek-- kind. praat wat. gaat weer terug en N.V. J. S. MEUWSEN'S Grootste keuze. . . . STETSONS neemt zijn goudvischjes weer mee naar huis. Dat is alles. Als hij op weg gaat is zijn idylle eigenlijk al wat verbleekt; hij heeft sedert al gedanst op het l f.H.H.-bal met Lizzy. ook een sport-type; maar toch: ,.Xannie, die geleek op geen van pallen. Je kon niet denken aan iemand die je kende, als je bij Xannie was". Kn Pols hij dan bij haar is: ..Ken zacht rood vloeide over de marineren witheid van haar wangen, alsof een beeld langzaam te leven begon, en 'naar mond sprong open als een bleeke bloe.in naar het licht. /ij lachte tegen hem, zij lachte hem toe met haar geheele lieflijke wezen. met haar oogen. die hij nog nooit zóó had gezien. oogen. waaruit het menseheiigeluk in ongeweten diepten aangloeide". Kn voor hij weggaat: ..Jon gens denken soms. dat ze. . . . andere meisjes. . . . ook aardig vinden. Meisjes, zooals Stans eu. . . . Lizzy van den Bosch. . . . Maar. N'an. dat is niet zoo. . . . dat lijkt maar zoo. Ken is het inch altijd .... n. ..." De verpleegster trad waarschuwend binnen. Vond loutere stilte". /oo'n klein geval is met zulk een volle vastheid en zekerheid gedaan, zoo zonder eenigeti opsmuk of manier, zoo sober, zoo strak. De menschen zijn schijnbaar zoo koel en onbeholpen in hun beweginc en zegging: 't is of ze elkaar in hun onhandig tasten 7iiet kunnen beiiaderen. en toch is er zulk een. zacht, mooi leven in. zulk een reine teederheid. toch wordt hel geval zulk een aangrijpend moment in het argeloos leven van den jongen man. Wat heeft Top Xaefl' een meesterschap <>I1L net meest gewone in uiterlijk koele, onnoozele woorden tot iets heel bijzonders te maken, tot een diepe ont roering, een heilige verhevenheid. /oo is dit ook heel sterk in Rouwbeklag en Wandeling, in al deze kleine beelden uit het leed van het droeve leven. Slechts ecnmat'l komt in dit bundeltje iets van Top Naeff's gullen, joligen humor naar voren en daarbij is ze ditma;'! niet bijzonder geslaagd.ondanks den symbolieken titel liergopwaarts. Ken jonge dame. die niet het plan rondliep een dissel'lUit ie te schrijven over een on/er -roote auteurs in zijn verhouding tot de \romv. werd van dit plan. afgeholpen door de opmerking: ..Och. jullie vrouwen hebben immers toch geen begrip v»n psyche van den man in zijn liel'deleveii". Laten we dat in zijn algemeenheid voorloopig in hel midden laten, dit staat vast: men zal moeilijk kunnen volhouden, dat mevrouw N'an Ammers- Kuiler niet een aardigen. kijk heeft op liet zinnelijke element, dat van dit liel'dcleven in ieder ge\;'l een zeer belangrijk deel uitmaakt, /e idealiseert het misschien wat te veel. Maar zij doorziel volkomen de begeerten en illusies van Kvert. den held van haar boek; zij voelt al het opvhunmeii van zijn passies, al zijn zelfbedrog, al /.i.ju zwakheid, die toch wel in hoofdzaak welbehagen is in scnsiieelc Weelde in til haar vormen, /ij teekent dit al let- niet vaste hand en vlot. Het piobleem dat zij in dit boek stelt, l fl eigenlijk al Multatuli in de practi.jk trachten op te lossen, voor het eerst uitvoerig beredeneerd en in de lijii van zijn oplossing fel verdedigd, vooral in zijn brieven. Als in vroeger jaren een bakvisch die dingen in het geheim las. riep ze: ,.()h ! ! jeetje!!" schrok en kreeg een kleurtje. Wat Multatuli voor zich zelf opeischte en pralend verdedigde, is - zonder woordspeling gemeen Uoed geworden. Thans zijn de tijden veranderd. Kr is in zekere kringen een schrijnende, onrust, een volkomen ontreddering in de mat rimoniale z."ken ingetreden. M< n ziet liet absurde van hel levens lang huwelijk; men eischt: vrijheid voor a.l zijn kittelingen en illuzies. en da'ir zijn geen banden van godsdienst of moraal meer. die deze dingen binnen de perken houden of tot uitzonderings gevallen, zooals er steeds geweest zijn. bepalen. Bakvisch noch kookschol schrikken meer. als /c zulke zaken lezen en bespreken, /c gro"ieu erin; het is. in sommige sl'eren Ie?i minste, mode e/eWorden, een gebruikelijke en aa.n;4ename pose. Ken boek iils dit zal allicht nieuw m."tcri;i:il verschaffen voor dc/e modieii/.e bevliegingen. Mevrouw Van Ammers stelt echter u'eenszin.-, de zaak aanlokkelijk voor. integendeel, /ij kiest uvcii partij: zij teekent enkel in een bijzonder geval den geest van den lijd. Bij zijn vrouw en han.r familie vindt Kvert een te strakken levensernst (die vrouw is Ie vai'u' ;"ingegeven in het boek ) en deftigheids- en l'ntxii'iispose. Telkens ontvlucht hij die sfeer, waarin t och ook hij bij /el f d wang rust en een zekeren vrede had kunnen vinden. Zijn persoonlijke drang jaagt hem voort' achter zijn dwaze illusies: hij laat zich verblinden L, 6 TUYNENBURG MUYS 5CHILDEES door uiterlijke schittering, tot een sluwe, verlepte Anierikaansche met haar pose van een gebroken hart hem voor goed in de levensvernietiging sleept. De Amerikaan geworden jeugdvriend van Kvert betoogt tegen diens vrouw: ..Kvert is een droomer en een fantast. Ken avonturier van de verbeelding een eeuwige zoeker naar ..das \Vunderbare". . . . Als Kvert in den trein tegenover een aardig meisje zit. heeft hij el' binnen de vijf minuten in zijn fantasie iets geweldigs mee beleefd: als hij de volgende week naar Kngeland gaat, heeft hij d,voor hem zelf nauwelijks erkende hoop. dat hij e!' den een of anderen spannenden roman zal doorleven verder dan dat gaat zijn ontrouw zelden." Hij eischt vrijheid daartoe voor zijn vriend. Die vrijheid kent Amerika. Maar het leege. satanische wicht, dat daarginds Kvert om den hals vliegt met ..Kef's gel out o l' lit'e what We can gef'istoch ook niet tevreden voor ze Kvert geseheiden ziel en met haar getrouwd. Kn de Amerikaansche vriend legt het nog eens uit. hoe bij al die vrijheid daarginds de menscheii geen zier minder conven tioneel en hypocriet zijn. gmiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii <sgp iiiiiiiiiiii]iiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiini| I J. B, BENNER & ZOON \ l PIANOHANDEL ^^^^ f | DEN HAAG 97 NOORDEINDE I Tentoonstellingen Hofstee Deelman. Amsterdam. Schilderijen van J. .). Voskuil. Amersfoortsche Knnstkring, Amersfooit. Schil derijen door II. \un Daa,lhoff en .1. Lodei'/.en. '1'»'. 2li November. 't Backhuys. Bloemendal;!. Schilderijen, eisen en houtsiieden door A. .1. (h-üoteiis. Tot 2l> NIIV. Kuns1za;i,l van Lier. K'okin ilili. A;-.isterdam. Schilderijen ,-n aquarellen door Dora ('astell <'ii Teiin Timmuei'. Tot l December. Nederlandsche Munt! Holland's beate 10 cenU sigaar Stedelijk .Museum. Ams1erda.li). Schilderijen door d. Bergsnia. .1. Heiidrickx. der. Jacobs ??!! |{. Sclionberg. Tot 2 December. .1. 11. de Mois. Kruisweg (is. Haarlem. Schild,rijen en leekeningeii door llaa.rlemsche Kun.-.1eiia;ti's. Tot '?' l )ei'ember. De Bron. 's-( irnvenl age. lloiilsneden en aipiai'elleii van J o,1 is Minnic. Tot ',} December. Tijd. Museum voor Moderne Kunst. 's-(ir;ivenJiage. Hreitiie]-(entooiis(elling. Tot III December. Stedelijk Museum. Amsterdam. Tentoonstelling ..de Onafhankelijken" Tot il December. Kunsthandel Ketter. Amsterdam. \\'erkeii \aii l.. NV. K. Wenckcha.cli. Tot I!l December. MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60ct Laxeer-Tabletten.. 6Oct Zenuw-Tabletten . 75ct Staal-Tabletten..9Oct Maag-Tabletten 75ct Bij Apoth. en Drogisten