JNo. 2686 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 NOVEMBER 1928 Een babbeltje over Damast door Kate de Ridder DE groote tentoonstelling van de gedekte tafel in den loop der eeuwen, die van half October ?tot half November in het gemeentemuseum te "s Gravenhage gehouden werd, is voor velen aan leiding geweest tot een dieper ingaande studie van allerlei, dat met de gedekte tafel verband houdt. Zoo was er b.v. ook een ..damast-dag" Op dien dag waren in een afzonderlijke /.aal een groot p.antal prachtige damast-linnen tafellakens opge hangen, die een goed beeld gaven van het damast weven in de verschillende eeuwen. Op de tentoonstelling zelf zijn de zeven tafels niet lakens uit de diverse tijdperken belegd en bovendien is er nog een vitrine met kostbare weefsels. Zij,, die geen ..damast-verstand" hadden. konden zich hier dus volkomen ..bijwerken". Dr. van Gelder, Dr. J. A. Molhuysen. Mr. 11. Gallois e.a. waren voortdurend in de weer om aan de rondneuzende dames de gevraagde inlichtingen te geven. Het woord damast werd vroeger ook wel damas ?en damars geschreven; het stamt af van Damascus. zooals men weet. in den ouden tijd een zeer belaiigj'ijke handelsstad, van waar vele voorwerpen, en .stoffen naar Europa werden ingevoerd. In de 16de eeuw werd het woord damast het eerst gebruikt in de beteekenis, die wij er nu nog aan hechten. Het was toen echter een ander weefsel dan thans, n.l. een zijdeweet'sel met inge'weveii patronen. Ons damast is een linnen weefsel; vandaar dat men dikwijls van damast-linnen spreekt. Bij het damast weven maakt men gebruik van fen. eigenaardige eigenschap van de linnen draad n.l. dat deze het licht slechts in n richting terugkaatst. terwijl hij naar de andere zijde dof blijft. Hierdoor kan een patroon of teeketüng zich door In-t n-eefsel zelve van de omgeving onderscheiden. Wie de ingeweven figuren van het damast goed wil zien. moet er zóó langs kijken, dat het licht op het weefsel valt: dan kan men het dessin gemak kelijk herkennen. Het damast werd later uit de -Ualiaansche Steden (Napels. Florence. Venetië) ingevoerd en kwam van de llide tot de ISde eeuw uit Maanderen en Holland. Vooral Amsterdam was een belangrijke markt voor dit artikel. Teruggaande door de eeuwen is liet oudste tafeliaken. waarvan in ons land gesproken wordt, uit de l:ïde eeuw. Toen werd het n.l. bij \norname per sonen gebruikt: bij de gewone burgers kwam liet pas in de Kide eeuw in zwang. In de K!de eeuw waren de airune- of tafellakeiis omzoomd met in goud en zilver doorwerkte boorden, of versierd POUR JEUNES FILLES DE BONNE FAMÏLLE Belle situation, chambres conlortables excellente nourriture Melles DE BROT - 1-f Ave Tissot LAUSANNE , I'iicultc ik' rccct\nr l cn.raijin'nicnl <hi ? Irancai,' a la nuii,<iin, tut i)c ,nii^rc /<?.< cours Je l' l Tnit't'r,nle cl ik'.> <?<?(>/<',' ih' inn,rii/iif. Ré/i'reiict'.i en lloiliiiiik' D 3 ^ J J D ^ D J 3 j ^ J SY o, jj J D met stiksels. Zoo werden in Deventer in l:ï7S on kosten genoteerd om de ..dwalen tot der stad taeflen" te doen ..besteken" en ..bleeken". Op de schilderijen uit de llide eeuw vinden We soms nog een gebloemd tafellaken terug of een ..tresoorkleed" met bestikten rand: een mooi voorbeeld ziet men o.a. op liet schilderij van Jan (iossaert van Mabuse (15de eeuw) in het museum te Brussel; liet stuk. dat voorstelt .Jezus bij Simon den l^iarizeeër, toont ons zoo'n kostbaar tafellaken met in zijde en gouddraad geborduurdeti rand. Oorspronkelijk waren de tat't llakens groot. zoodat zij de voeten van hen die aanzaten ver borgen. In de llide eeuw veraiiderdt 11 zij echter van karakter; de rijke borduursels en beslikte boorden vervielen; de luxe uitte zich nu meer in de fijne dessins, die de wevers in het damast legden. lieeds in de 15de eeuw werd er soms in inven tarissen van dat mooie linnen gesproken en al spoedig daarna traden de Vlaamsche wevers op den voorgrond, die gecompliceerde weefsels ten uitvoer brachten. Hoe hoog het damast-weven in die dagen stond. blijkt o.a. uit een beschrijving van een stel damast. dat in 152S voor Karel V werd gemaakt doof «lacunes de Iloochboosch, linnemvever te Meedelen. Het stel bestond uit drie tafellakens. benevens drie dozijn servetten, l let was door den Keizer besteld om bij de samenkomsten van het Gulden Mies gebruikt te worden. ICen van de lakens droeg in het midden het wapen van den keizer, met a.a.ii n zijde. Sint Andries en aan de, andere kant het wapen van Bourgondië. terwijl het devies: ..Vlus oultre" in de vier hoeken Was geweven en vijftig wapens van ridders er om heen. Dat stel kostte toentertijd 175(1 ponden. Van groot belang voor de ontwikkeling der weefkunst was de stichting van een nieuwe fabriek in 1191) te Kortrijk; hier werd gefigureerd linnen geweven: men kan dus wel aannemen. dat de vroegste damasten uit Kortrijk kwamen. Ook i'ls later de kunst naar Holland overgaat, blijft Kort rijk toch het belangrijkste cent 1-11111. De patronen gingen steeds meel' vc.riceren: wapens, namen, figuren, krijgsbedrijven, jacht-tafreeleii. alles kwam in de weefsels voor: na HillO zien we geregeld bloemfest oenen en nok wel vogels in de dessins. De mooiste weefsels uil de 17de eeuw. het meest groot sch v f MI stijl en liet vernuftigst samengesteld. zijn die. van tafreelen aan de gewijde en a.pokriefe boeken ontleend. Het is niet bekend, wie al deze pat runen ont wierpen, iiocli wie er de wevers van waren. Alleen de naam van 'l'asquier Lammertin is bewaard gebleven; men zegt. dat hij het weven van. de. groote figuurpatronen uitvond. De belangrijkste plaats voor het damast-weven in Noord-I lolland was Haarlem, waarheen de kunst in l 5SO reeds werd overgebracht. Deze plaats was hiertoe bijzondei1 geëigend dooi- haar vele bleekerijeii (wat men o.a. op de schilderijen van liuvsdaal uit die streek kan zien.) Pierre ('i-onnnelin zond reeds in de Knie eeuw Kanierijksche doeken (batist) luv.r Haarlem om te bleeken. Later werd de weefkimst ook naar l'YieMand overgebracht. In Haarlem werd veel voor buitenlandsche vorsten gewerkt. Na de 17de eeuw vervaardigden de wevers dikwijls patronen, die een \vrheerlijking waren van bepaalde wapenfeiten, b.y. de belegering van. Hijssel. de slag bij Malplaquet. enz. De/.e reeks begon in l 7(Mi. In 1750 waren er in Haarlem geen lijnwaadl'abriekeii meel-: reeds omstreeks 171)11 kw;im hel voornaamste uit Kortrijk, totdat men eindelijk. ook hier het werk slaakte. Toen werd er in Ierland een fabriek opgericht. In de l'.lde eeuw leverde de damast weefkimst weinig belangrijks op- doch in de luiste kwam /.ij plotseling weer tut groot eii bloei, dank zij de herleving «lei- kunst nijverheid. Kr wol-dl tegenwoordig prachtig damast ge weven, dat in alle opzichten de vergelijking met het oude weefsel km doorstaan. Tot de helj'.ngrijkMandarijnenjas Teekening voor de Groene Amster dammer" door Erica Tack Over boeken en tijdschriften i)nd< rltoxtt rtn< t/ni* t'ii litii^rui'1 door M. K. Leliman--Bosch en C. .1. W. van der Plo, g Deggeller. (Nijgh en Van Dilmar's l'itg. Maat schappij. Uotterdam). is een handboek dat in geen huisgezin ma,g ontbreken, 't Is een boek dat voor 't grijpen, moet liggen: voor de vrouw des huizes. de huishoudster en 't jonge meisje dat moeder's hulp wordt, liet weet altijd en in alles raad te geven voor het onderhouden niet alleen van huien huisraad, m-iar nog van zooveel meer. De twaa'.fde druk is weder f i:ik ..hij"gehoudeii dooi- de t \\'ee beproefde kt a "ht en op huishoudelijk gebied, die i!e s:me'ii-t.-lling in hur.den hadden. Van de uitgevers (i. 15. van Goor Zonen. Gouda, ligt nou1 voor ons /?>? IIn/ircrtil.-i door Maren Kost "i1, een boek dat men ook door de nette ver/.oi'ging en flinken druk met ger,oegen doorleest. 't Is echt gezonde Illeisjeslect Illll'. liet eerlijke, ge voelige, rondborstige karakter van den ..jongen" doet prettig aan. Mevr. .Middel igh-Iiokhorst te.kellde enkele kleurpUden liij dell tekst. '/.intiixcht .s/j//x///-or'/r/iN. een jongensboek. Werd geschreven door \\illem va,n Diorn (l'itg. .Maatschajipij v. Holkemaeii \\'arendorf. Amster dam) en geïllustreerd door K. ten llarmsen v. <1. Heek. 't Is een verhaal vol jongensavon! uren die bij de jeugd wel zullen inslaan. K. M. H. ste weverijen liehooren die va.!! van Dijk uit IC i i id hoven en v;-n \an den Brie l en Verst e r. die naar eigen ont werpen weven : voorts de weverij va.n van Dissel, waarvoor o.a,. Chris l.ebeau ontwerpen maakt, en d.an die va.n de tirtna Tirion en ('arliei' uit Nuneii. die de ontwerpen van l .eo Visser uit voert. liet is werkelijk verheugend dat de oeroude damast weefkimst dank zij de gei inde artiesten thans Weer tot /.( .o groot en bloei is gekomen. DRINK WEINIG MELK maar goede melk, van betrouwbaar GEZOND VEE. HOFSTEDE OUD-BUSSEM. KERKSTRAAT 67 TE1LEFOON 37344