Na. 2688 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 DECEMBER 1928 Letterkundigen als Vakbonders door H. G. Gannegieter SPREEKZAAL De vijf geboden voor voetgangers en motorbestuurders in Amerika De uitverkorenen T OEN ik me onlangs i n ditblad mocht vermeien in toekomst-fantasieën betreffende de Zuiderzee, Icon ik niet vermoeden, dat op het droge inmiddels in. werkelijkheid toestanden zich ontwikkelden, ?\velke de nuchtere lezer voor nog zonderlinger moet houden dan de vreemdste verbeelding. Men heeft er mij van terzijde opmerkzaam op gemap^kt en me gevraagd, of ik niet beter zou hebben gedaan met een schets van hodendaagsche methoden. welke de toekomstige in merkwaardigheid over treffen. Laat ik derhalve beginnen met een werkwijze te introduceerea, welke in verband stapel: met de algemeene zucht van den modernen tijd, om op ?de doeltreffendste, wijze en met de soberste mid delen het grootste resultaat te bereiken. De effi ciency, die het rijk van de stoffelijke voortbrenging heeft ondersteboven gewenteld, heeft zich ook meester gemaakt van liet rijk van den geest. Hoe zou het ook anders moge lijk zijn in een zoo verindus' trial iseerde we reld ? Kunst en letteren kun nen, teneinde zich staande te houden temidden van de he vigste concurrentie. uitsluitend hun kans wagen door zich te voegen naai' de mo derne bedrijfstechniek. Gelijk de eerzame krentenweger uit hot individualistisch tijd vak heeft plaats gemaakt voor het collectieve krenten-syndicaat, dat den prijs en de hoedanig heid van de koopwaar bepap.lt. hebben ook de kunstenaars zich aaneengesloten tot een cen trale, welke den afzet vergemakkelijkt en voordoeliger maakt. Hierbij hebben zij zich ook het volgende ten voorbeeld gesteld. Oudtijds verdeden klant en verkooper veel tijd en werkkracht niet loven en bieden, niet aan prijzen, en. kiezen. Tegenwoordig maakt het uni forme model de transactie gemakkelijk. Maar eï' is een voor velen nog onbekende usance doorgedrongen in het ten uiterste geraffineerde bedrijf. Kozeii vroeger de klanten, thans kiezen de verkoopers voor hen. Dat wil zeggen: niet de verkoopers individueel, want dezen zouden, gegeven de egocentrische neiging van den natuurlijken mensch. ongemotiveerd de keus op zichzelf laten vallen, liet is de verkoop-centrale, welke, ver tegenwoordigd door een vertrouwens-conmiissie. voor de klanten de keuze bepaalt. Zoo heeft bijv. de Hond van Xed. ('acao-fabrikanten dezer dagen een lijst opgemaakt van 13 merken, welke hij allen fijnproevers aanbeveelt. Deze lijst is volkomen onpartijdig tezamengesteld en het prouveert voor de liefde voor het product, dat Van Houten en Droste, wier namen niet op d ? lijst voorkomen, toch als medeleden van hunnen Bond eigen voordeel zelfopofferend ten achter stellen en met hun contributie en zedelijken -tsteun als medeleden en vakgenooten de fabrikaten van Blookei. Sikkes en de overige uitverkorenen mede helpen propageeren. Eenzelfde methode vinden wij bij de margarinohandelaars, in wier va.kborid o.a. Jurgens, die niet op de lijst der uitverkorenen prijkt, als bondslid mede reclame helpt maken voor Van. den Hergh. Kortgeleden heeft de Algemeene Yereenigiiig van Leeraren bij het .Middelbaar Onderwijs deze methode overgenomen, /ij Avas de eerste organi satie van ..geestelijke werkers", die het nut en het gemak heeft ingezien van. een gebruik, waarbij men den directeuren, rectoren, curatoren en ge meenteraadsleden de moeilijke keuze van sollici tanten besparen kan. Een commissie uit haar midden heeft aan. de besturen van alle hiervoor in ai'.nmorking komende de, belangen van het vak, als een instellingen va,n onderwijs een lijst aangeboden, welke 1)3 namen bevat, waaruit de betrokken inrichtingen een keus kunnen doen. .Hen onzer gezaghebbende ondorwijsbladen heeft de lijst nagegaan en is tot de slotsom gekomen, dat de lijst geheel onpartijdig is opgemaakt. Het lijkt niet mogelijk," aldus liet blad. ,.er een naam bij te voegen; wel hadden er misschien enkele kunn.-n wolden geschrapt." De Algemeene Vereeniging van Leeraren bij het .Middelbaar Onderwijs telt 1600 leden. Welk een bewijs van objectieve genegenheid voor hun vakbelangen geven de 1537, die mede op hun kosten en onder hun auspiciën de t>3 competent be vonden collega's aanbevelen on te hunnen be hoeve een recla me-campagne op touw zetten ! Vroeger. in den kleinzeerigen tijd van het zelfzuchtig winstbejag, behartigde, men het fabrikaat, de branche, onpersoonlijk en algemeen iets. waarvan de per soonlijke baat van een iegelijk der aangeslotenen op haar wijze kon profiteeren. l>e nieuwe methode belichaamt on symboliseert het vak in de koiirbende van de met naam en toenaam aangewezen represen tanten. die met uitsluiting van de overigen vaardig worden geacht naar buiten de collectiviteit te vertegenwoordigen. Het gevolg van deze noviteit is een volstrekte verandering in de werkwijze der vakbroeders. Jiereidden tevoi'en alle 130 eaeaofabri kanten cacao, en lieten zij het aan den smaak van liet publiek over, uit de concurreerend<^ merkeii de beste te kiezen. thans kunnen de l l 7. die niet op de door den Hond gepubliceerde lijst van aanbeveling voorkomen, volstaan niet contributie a's Bondslid te betalen ten behoeve van hun alleen compe tent verklaarde 13 concurrenten. Wie zou de cacao van de l 17 drinken, wanneer een de>knndig lichaam als de ('acao-bond zelf hun waar minder waardig vorklai'Tt y Aldus volstaan de 1537 nirt van vereenigingswege gegarandeerde leden va,n de AlgemeeinVoreeiiiging van. Leeraren bij het Middelbaar Onderwijs eveneens niet hun nedrrigr taak van reclaiinr-a.gent voor hun f>3 uit verkoren collega's. /ij begrijpen. d;'t ze reeds van voldoening mogen spreken, zoo ze hun a*'te M. O. ot' Uuu doctoraat hebben gehaald, om daarmee tcrwillo \an den bloei van het o7iderwijs het keuroorps onder hun collega's met iiet gezag va,n hun organisatie l'inantieel en moreel te ondersteunen, /.oo tV-n van de 1537 zelf aanspraak zou willen maken op een leeraarsbetrekking. hij zou hot persoonlijk belang boven het vakbelang kiezen. Maar", zegt de geprikkelde lezer. ..schei nu eens uit met die nonsens. Wat je daar neerschrijft . bestaat niet ! ('a,cao-fabrikanten of leeraren zijn toch niet gek':" Hn ik erken: cacao-fabrikanto7i en leeraren niet. .Maai- wél. . . . Knfin. laat ik na, de voorgaande fantf-,sie de werkelijkheid /.elf doen spreken door zonder verder commentaar hier over te nemrii. wat ik vond in het ochtendblad van l l November van de .Nieuwe Hotfordüinsehe Courant. DE BESTE BOEKHN VAN 1927 De Letterkundige Afdeeling (bestaande uit de heeren Roe] Houwink, Herman Robbers en mej. Klisabeth Xernikc) van de Gemengde Commissie" uit de Vereeniging van Letter kundigen en den Neclerlamlsclien Uitgeversbond ht-elt een lijst van 54 boeken, proza en puivie, opgemaakt, /ij beveelt deze ' boeken allen belangstellenden in de Nederlandsche literatuur aan. Achter eiken titel is een korte kenschetsing gedrukt. Het dunkt ons, dat de lijst geheel onpartijdig is opgemaaki. Het lijkt niet mogelijk er ',een nummer bij te vnegen; wel hadden er misschien enkele kunnen worden geschrapt." 1. Loop nooit over een weg, want die is voor de auto's en een Ford is altijd nog wel te krijgen. 2. (!a niet te voet. want de eindelooze rechte asfalt-wogen zijn voor motorbestuurders, niet voor mensch en. 3. Hij zoo hard je kunt. want tijd is geld i-n geld is alles. L (ia niet te ver op oeir/.amo wegen, want 'jeii hold-up hoort nog steeds tot de aa,ngenante mo gelijkheden. 5. Doe het in geen geval zonder geladen revolver. Want Amerika is een beschaafd land. dat ge roepen is. hoewel plotseling", om ..den last van de moderne beschaving te dragen*)." Altijd volgens Dr. Hendrik van Loon.. Kn dit alles is even over dreven en eenzijdig als de 100 gebodeii voor motor bestuurders in de Groene van 21 Xov. Alleen iets korter. Op z'7i Amerkaansch. J. K. PKIXS-WILLEKKS-M.U'DONALD 1) In \Vhigs (het blaadje ran The Literary Guild of Amerika) schrijft Dr. v. Loon: ,,ihc nat ion tchich has suddenly been c/illed upon to carry the burden of modern civilisation." Tentoonstellingen Hofstee Deelman, Amsterdam. Schilderijen van Kei s van Dongen en ('haihs Kvapil. J. H. de Bois, Kruisweg 08. Haarlem. Schilde rijen en teekeningen door llaai'lemsche Kunste naars. Tot 10 December. De Uroii, 's-Gravenhage. Hout sneden en aqua rellen van .lol is Minne. Tot 10 December. Tijd. Museum voor Moderne Kunst. 's-Gravcnhage. Broitnei'-teritoonstolling. Tot 10 December. Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling ,,do Onafhankelijkcn" Tot 11 December. D. (l. Santoo Lardweer, Amsterdam. Nieuwe aanwinsten en prent kunst. Tot 23 December. Kunsthandel Ketter, Amsterdam. Werken van L. W. K. Wcnckebaoh. Tot 31 December. Kunst zaal Willom H rok, Hilversum. Schilde rijen dooi- .). D. Hos. Tot l .Januari. Kimstzaal Kleyka.mp. 's (Sraveiihage. Sdulderijen dooi' Toon Kelder. Tot I. Januari. Ver. Voor de Kunst", l't recht. Schilderijen door C. A. van der Willigen. Tot. l Januari. Nieuwe Uitgaven .}. B. Sc urn, voegde een nieuw jongensboek aan zijn. lezenswaardige reeks toe: lliiiidri'rkliin rtl. llenri l'ieck zorgde voor de illustraties, l'itgevor N. J. \V. Hecht. l'. KOKKOI-JK vertelt in een nieuwe uitgave va,ii tu'br. Kluitman op vlotte wijze de A roidurrii rrni. .l/f/,f <'n, AYf'.s'. Pol Dom teekrnde daarbij goede prenten. l'riiikcbtilli-r is een aardig boek voor jonge meis jes. .!(> Da.emen schreef en illustreerde hi-t : de uitgevers Maatsch. Klst-vier" gat' het uil. W. I'. KHHI.NOK AVrnniox. y,oini'<iii' rcrlmli-ii. \ evhaleii van zon. van pivt en van kleini' kindt-ren. t Kt-n a,antal prettige vertellingen met zwartjes van JAN WII-:OMA\. Amsterdam. J. M. Meuleiihoff. l. C. I)K BOOM) SWAKTWc Jl.T, \'l'fll'lll'll l'll. .^iii'li'n. Aardige verhaaltjes en leuke spelletjes. -Met- plaatjes van Klla, Hiemersma, Amsterdam, .1. M. Meulonhoff. BRANDBLUSSCHER HOLLANDIA" SPANJAARD*C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT