DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 DECEMBER 1928 No. 268? Rijn en Schelde (Slot van pag. i) Reeds nu is Antwerpen Rotterdam voorbij gestreefd; wat zal het wezen als Antwerpen dank zij Nederlandsche slapheid een verbinding hebben zal met den Rijn, die gunstiger (o.a. sneller) is dan die van Rotterdam; als Antwerpen voetstoots krijgt wat men op bescheidener schaal aan Am sterdam nu reeds jaren lang onthoudt:-1 Afgezien van het directe verlies voor onze havens, zal de toch reeds grootere kans op retour lading te Antwerpen nog meer scheepvaart naar deze haven trekken, om niet te spreken van het lang niet denkbeeldig gevaar van de verplaat sing van verschillende (o.a. koloniale) markten uit ons land daarheen. Een Moerdijkkanaal (en het bovenbedoeld oostwaarts opgeschoven kanaal is in zijn effect niet anders) met hetzelfde niveau als de Antwerpsche havenbassins en door geen sluizen van dezen gescheiden,. is als het ware een corridor" van Antwerpen naar den Rijn dwars door Neder landsen grondgebied, een servituut zooals men overwonnen landen wel oplegt, en dat bovendien geheel gaat buiten het kader der Parijsche Resolu tie van 4 Juni 1919 welke luidt: Les Puissances alliées et associées avant reconnu nécessaire la rcvision des Traites de 1889, confient a une Commission comprenant les repr sentants des Etats-L'nis, de l'Empire Britannique, de la France, de l'I talie, du Japon, de Ia Belgique et des Pays-Bas, Ie soin d'éludier les mesures devant résulter de cette révision et de leur soumettre des propositions n'iinpliquaiit ni transfer! de souverain<-téterritoriale, ni créalion de serviludes internationales. La Commission invitera la Helgique et la Hollando a présenter des formules communes en ce qui concerne les voies navigablcs. en s'insi)irant des principes généraux adoplés par l;t Conférence de la Paix." 5) Noch het Verdrag van 18,'ii). noch de aï-likelen 108 tot en met 117 van de Weetier Slotacle. noch de zooeven geciteerde resolutie openen de moge lijkheid iets dergelijks af te dwingen. Uit de berichten die van tijd tot tijd in de pers verschenen zijn nopens besprekingen tusscheu Nederlandsche en Belgische walerslaalsdeskimdigen, schijnt te blijken dat de boven geschetste drang naar het Oosten" ten opzichte van ecu Kreekrak?'Hendrachtkanaal'' alleen bij de Bel gische technici bestaat. Hier is dus de uiterste voorzichtigheid geboden; een toegeven aan dezen drang moge, uit technische overwegingen niet onmogelijk schijnen, niet uit het oog mogen worden verlortal de funeste gevolgen van zulk toegeven en niet vergeten wordt-, dat zulk toegeven bij officieuse, niet-bindeiide voor besprekingen de toch reeds zoo moeilijke taak vun onzen Minister van Buiteiilamlsche /aken nog meer verzwaart. Niet aan deskundigen op watersl aalsgebied staat het oordeel wat op volkenrechtelijk, politiek en historisch terrein oirbaar en. mogelijk is. Wat deskundigen ook overeenkomen, het is geheel en uitsluitend den Minister van Buitenlandsche Zaken voorbehouden het overeengekomene aan de eischen van volkenrecht, politiek en historie te toetsen en zonder aarzelen zijn veto uit te spreken over con clusies, waarvoor hij, en hij alleen, ten slotte de verantwoordelijkheid draagt. En het is aan het Nederlandsche Volk om te beoordeelen of een regeling, waaronder zijn Minis ter zijne handteekenirig zou willen plaatsen, strookt met zijne waardigheid en zijn levensbelang. Wassenaar, November 1928. Israël's wezen en willen door Prof. Dr. D. Gohen 1) Zie Dr. A. A. Heekman in. het tijdschrift van het Kon. Ned. Aartlrijkakunditi (i f nootschap van November 1928. 2) Zie Dr. Beekman, pag. 9li8. 3) Zie Dr. Beekman, paf/. 9(i(j. 4) Zie Dr. Beekman, par/. 9(i7 eii 908. 5) Deze beginselen zijn necri/clcijd in het Statuut van Barcelona. II. Individiiecle Godsdienstigheid HET verlangen naar den terugkeer tot het Jodendom, waarover ik in. een vorig artikel schreef, uit zich bij de < rthodoxen en Zionisten op geheel andere wijze dan bij de vrijzinnigen onder de Joden. l)e Joodsche Godsdienst toont in tic eeuwen der Ballingschap een voortdurend sterkere aanhanke lijkheid aan de godsdienslro/-»»'». De ceremoniën, in de Boeken van Mozes voorgeschreven en in een mondelinge leer verder ontwikkeld, zijn bij voort during uitgebreid. De vrees een gegeven voor schrift te overtreden, heeft er toe geleid een om heining om de Wet te maken. Kik gebod, elk ver bod vooral, werd scherp geformuleerd en bij voort during in alle consequenties beschouwd. Zoo ont stond er uit de gegeven voorschriften een aantal nieuwe, uit de oude afgeleid en daarmede tol een geheel verbonden, dat langzamerhand tot een groot complex uitgroeide en een groot gedeelte van de aandacht van den godsdienstige in beslag nam. Daarbij werden alle mogelijkheden van overtreding dezer geboden onder de oogen gezien. Dit leidde tot meest zeer spitsvondige en vernuftige discussies over verschillende bepalingen. Aan deze discussies en de bestudeering dezer uitgewerkte voorschriften. werd door de godsdienstige Joden, vooral in. O. Europa, het grootste gedeelte van den dag en den nacht besteed. Deze ontwikkeling heeft zeer belangrijke ge volgen gehad in gunstigen zin. De schriftelijke en. mondelinge tradities werden als een kostbare schat bewaard, dien men voortdurend hoedde en Jiiet groot e zorg omga)'. De ,loo<3 is va.u nature tot diepgaande studie, critiek en discussie geneigd. Ook in. het. groot e lijden der Ballingschap heeft hij daarin zijn. troost gevonden. Men kan terecht beweren, dat deze wetenschap, die tot een omhei ning voerde om de wet, maar tegelijkertijd om liet volk. de .Joden, in den loop der tijden heeft bijeen gehouden en bewaard. Aan den. anderen kant en bij allen eerbied voor deze overgave aan de wet ensci a-p moet men ook de gevaren ervan onder de oogen zien. liet vasthouden aan de lettel- der Wet deed dikwijls den eerbied en liet begrip voor den geest del' overlevering verloren gaan. De eindeloo/.c discussies over details verniet igden de geloofsbezielirig. die in. de oorspronkelijke geschriften boven al het andere naar voren komt en. die de schoonheid van den Hijbel vormt, en /.ijn invloed verklaart, liet is dan ook geen wonder, dat er vooral bij het ongeletterde volk een reactie tegen deze toewijding aan de wetenschap van den gods dienst ontstond eii dat men. tot het geloof, dat, buiten elke wetenschap om, sterkte kon geven aan den enkeling, terugkeerde. Dit is geschied in de groote myslische beweging, die men het Chassidismu noemt en die. vasthoudend aan de voorschriften, tracht door te dringen in de geheimen van hemel en aarde en daardoor den enkeling troost en vóór alles levensvreugde te geven. Deze beweging is voor een groot deel in bijgeloof ont aard. Zij telt echter nog millioeneii aanhangers, die in haai' het wezen van het Jodendom meenen te hebben teruggevonden. Anders van vorm is de reactie, waarvan de eerste verschijnselen in het jonge orthodoxe Jodendom van den teg'emvoordigcji tijd zijn. terug te vinden. Velen, die daartoe behooreii, zien, dat de geloovigheid, die zij in zich voelen, zich niet kan uiten door den druk van de voorschriften, die bij voortduring groot er in. aantal en strenger in toepassing zijn geworden. Zij klagen dat veel wat in de Middeleeuwen nog geoorloofd was, thans als ongeoorloofd wordt beschouwd, dat de/.e uitbreiding voortgaat en dat er bij het uitspinnen der geboden niet in de eerste p'u-ds gedacht wordt aai i den geest, waarvan deze; Geboden slechts een uitvloeisel zijn: de overgave aan den (loddelijken Wil. het geloot' in diens goedheid eu voortdurende bescherming. Zij willen nu de/.e geloovigheid herstellen, voor zich en voorliet \ olk, door naast de Hoeken van. Moy.es ook de 'Geschriften der Profeten, die immers de individueele gods dienstigheid in /eer sterke male bevredigen. m<v;d;, n lol nu toe in de godsdienstoefeningen Ie betrekken. Zij willen dus verhinderen, dat aan de schriftelijke en mondelinge Leer, aan de voor schriften en de geboden de uitsluitende of verre weg de grootste aandacht gewijd wordt en meer dan. dit tot nu toe het geval is, alle boeken van den Bijbel in de godsdienstoefeningen betrekken. Zij gelooven, dat dit in meerdere mate het verlan gen van den jongen godsdienstige!! Jood zal. bevredigen en dat daardoor de Synagi ge een samenkomst van eerbiedige vroomheid kan /i?ii. Men heeft iii den jongst en tijd merkwaardig be wijzen van deze, dikwijls onbewuste reactie kunnen ontdekken. Er verschijnen van de hand van de bekwaamst en onder de jonge Joden geestdriftige geschriften over de beteekejiis van Psalmen en Profeten. Te zamen houden zij godsdienstoefenin gen, waarin natuurlijk (want zij volgen streng alle geboden) de voorgeschreven gebeden worden voor gedragen, maar waarin zij uitsluitend door hun samenzijn in denzelfden geest een bezieling vinden, die zij in het samenzijn met andere Joden dikwijls schijnen te missen. Een dei- jongeren, S. Pinkhol. heeft reeds vroeger in Verschillende boeken en artikelen uiting aan deze verlangens gegeven. Thans is een nieuwe brochure ..(iereed;'" van hem verschenen. waarin hij om herstel van de aandacht voor den. gchcelen Bijbel M'aagt en daarnaast om het samen komen eener Synode van Kabbijneii. die tien geheele?i voorgeschreven Codex zullen her/ie?i' in den geest van den. tijd. II ij meent, dat daardooi elke druk. die thans overliet \olk ligt. zal worden weggenomen, en. dat het Volgen der voorschriften en het bijwonen der Lodsdienstoefeiiingen een vreugde zal worden, die het. le\ en verlicht. liet komt mij voor. dut men aan de/.e gansclie gedachte groole waarde moet toekennen. /,ij stelt zich met kracht op den grondslag van het behoud van Wet en Traditie, maar wil daarin den geest leggen, die naar haai' iiieening het Jodendom in oorsprong eigen was. Of dit ook buiten Palestina /al kunnen gebeuren, blijft een open vraag. Het moet niet /onder gewicht Worden geacht . dalde meeste aanhangers de/er gedachte Zionisten zijn. die naast den terugkeer tot het oude Joden dom ook den t erugk eer weiisch en naar het oude land.. Zij hebben, ecu grooteii invloed ook op die jonge. Zionisten, die van huize uit niet-orthodox zijn, ma-ai dooi' hen tot, het geloof worden teruggebracht omdat /.ij naast de nationale Idee ook de indivi dueele godsdienstigheid zoeken. Een gevaar kan liet slechts lijken, dat in liet zoeken dezer individueele godsdienstigheid ortho doxen en liberalen nu schijnen, samen te gaan De vorm echter waarin dit geschiedt is zoo ver schillend, daar de eersten sterk vasthouden aan de Wet en de anderen deze voor het grootste gedeelte op zijde schuiven, dat men in de practijk dit gevaar niet behoeft te vreezen. Kil aangezien de Palesl ma-gedacht e het Joodsche Volk in a). zijn geledingen meer en meer gaat beheerschen, is het. niet twijfelachtig welke beweging het op den duur zal winnen. Zoo schijnt voor liet Jood sche volk en hel Jodendom een tijd aan te breken, waarin hel, met de traditie en het verleden als basis, een nieuwen, lijd tegemoet- gaat. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. ****** DEN HAAG *? «*» ?* AMSTERDAM - ARNHEM Bewaarplaatsen voor Inboedels