DE GROENE AMSTERDAMMER \^AN 15 DECEMBER 1928 NO, Dramatische kroniek door Top Naeff Ti.V. Het nieuwe Xed. Toonccl. De Zil veren doos, door John Ualswortny. ER is maar 'én ding", schreef Georg Brandes in zijn opstel over de litteraire onsterfelijkheid, er is maar n ding dat het geschrevene een tijdlang vermag te behouden: dat is de stijl". Inderdaad, geen mensch zou meer naar Galsworthy's Silverbox" omkijken zijn eerste tooneelstuk, dat het ochtendgloren inhoudt van een gematigd socialisme, waaraan men zich, al Veranderde er essentieel misschien niet veel, nu toch wel graag ontgroeid gelooft en geen mensch zou zich meer interesseeren voor die gestolen zilveren sigarettendoos, ware daar niet do stijl, welke het oude, zwakke stuk voor den alg'eheelen ondergang behoedt. De beminnelijke Galsworthy, wiens romans en tooneelwerken zich, wat de visie betreft, zelden verheffen boven het peil der beschaafde middel maat vandaar dat ze in alle landen zoo'n groot lezerspubliek vinden is een meester van den stijl op tweeerlei wijze: als mensch, als Kngelschman, wiens vormelijkheid de perfectie bereikte van een schoone karaktereigenschap, en als schrij ver, wiens pen, binnen de perken van een ietwat alledaagschen levenskijk, in fijnheid en lenigheid voor die van Dickens niet onderdoet, liet is onna volgbaar zooals hij zijn prachtig Engelsch schrijft, zooals hij atmosfeer weeft in zijn romans en zooals hij in zijn tooneelstukken de menschen laat praten, het komt er niet op aan waarover. Hoort hier Mrs. Jon.es, de schoonmaakster, de eigenlijke heldin van de ,,Silverbox". tot haar minderwaardigen echtgenoot, wiens gebreken tout savoir c'est tout pardonner en wie kent hem beter dan zij ! zij tegen de klippen op vergoeilijkt, dien zij in haar hart vrijspreekt. ter wijl haar mond louter grieven en beschuldigingen tegen hem uitbroddelt: Of course it would have been botter for us if we had never met. We weren't meant t'or each other. But you're set against me, that's what you are, and you have been for a long time. And you treat me so badlv, James, going af t er that Rosie and all. You don't even seem to think of the children that I've had to bring int o the worJd, and of all the trouble I've to keep them. and what'll become of them when you're gone". Om onmiddellijk daarop te besluiten: ,,Of course l know you're fond of them". Al het gemoed" van vrouw Joiies ligt in den toonval van haar woordenvloed. .,Of course". ? . ? alles is nu eenmaal voor haar ,,natuurlijk" in deze ellendige wereld, en als een arme drommel zich bedrinkt, welnu, dan is dit het ..natuurlijk" gevolg van omstandigheden", die hem tot iets hebben gemaakt, waartoe hij oorspronkelijk niet was bestemd. Dan is hij niet ..himsi-lf". ..zijn-eigen", zegt de vertaling. De wat te gemakkelijke, maar zoo bekoorlijke humaniteit van den schrijver, gauw ..begaan" met de armenen verdrukten, zijn vroom en vriendelijk geloof in het goede" in den mensch, zijn milde ironie ??een levenshouding waarmee hij het hu manisme van na-den-oorlog, dat in de litteratuur tot een mode werd, vijfentwintig jaar vóór is ABONNEMENTSPRIJS van De Groene Amsterdammer" per jaar, bij Vooruitbetaling franco per post: Voor Nederland . ,, Ned.-Indiëp/mail . p/zeepost ab. binnen Europa uitgezonderd: ,, Engeland-Italië. j ,, Zwitserland e.a. ? ,, Amerika .... Zuid-Afrika. ,, Belgiëdirect uit Holland 150 francs ,, ,, via den Ned. Bhl.Antwerpen 125 Postgiro No. 72880 Gemeentegiro ,, G. 1000 f 10.15 13.50 13.50 15 15 13.50 geweest --- worden in vrouw Jones kostelijk ver persoonlijkt. De vraag-, waarom men dit stuk. dat voor het overige niet veel van onze gading meer bevat, nog eens zou opvoeren, lijkt mij beantwoord door deze originecle en ontroerende vrouwen figuur. * * * Het gaat dan verder om twee. tendentieus tegenover elkaar uitgespeelde milieus: het onnoozel, welgedaan, hard en zelfgenoegzaam gezin van John Barthwick, lid van het parlement en phraseur in de liberaal-socialistische richting, tegenover de familie J ones. welke in haar krot woning van die phrasen plus het karig weekloon, dat de schoonmaakster bij de Bartwick's verdient, niet vet wordt. De geschiedenis van de zilveren sigarettendoos. door haar aangeschoten man. op een onbewaakt oogenblik uit het rijke huis ..mee genomen", op derizelfden avond dat het licht zinnig zoontje des huizes thuiskomt met een damestaschje. onder vrijwel gelijke omstandig heden van zijn vriendinnetje gegapt, vormt de intrigue. Het slot brengt de apotheose van de onrechtvaardigheid der klasse-justitie in het En geland van. 1906. Voor een persiflage is het geval te doorzichtig. niet zuiver en scherp genoeg gesteld ook. Het verwend zoontje, dat in dronkenschap zijn dame" haar taschje afhandig maakt toch wel niet met de bedoeling om het te behouden en de werkelooze man van de schoonmaakster, die liet geld uit dat taschje benevens de sigarettendoos in zijn zak steekt uit zoogezegden wrok tegen de kapita listische maatschappij en deze voorwerpen den volgenden morgen niet terug, . , , brengt hier hapert te veel om een en ander als een gerechtvaardigde kritiek op den rechter, die den man veroordeelt, ra het jongcnienseh, dat trouwens niet werd aan geklaagd, laat loopen, te worden aanvaard. Deze halfslachtigheid, bij voortroft'elijken dialoog, maakte het voor de regie moeilijk. L'.cht caricaturaal bleek de beste oplossing, waarbij de regisseur zelf (Saalborn)als het onbenullig parlementslid met zijn angst voor ..als het in de krant komt" al weer te ver ging voor de gladde deitighcid van dergelijke Kiigelsche familie-bolwerken. Men had het maar moeten a.andurven dit stuk te spelen in het costmim van den tijd waarin het geschreven is. Dit zou al dadelijk Sophie de Vries (mrs. Jiar(hwick) ten goede zijn gekomen, die nu. al door de di.stinrtieloo/.e kïeedij der moderne Mama's, de puriteinsche atmosfeer, die o.a. aan het eorset en het grijs gekapt hoofd der vorige generatie haar harde kreukeloos dankt, bedierf, l'it de rol is ook meer te halen, meer domhridsniaehl en meer harteloosheid dan. mevr. de Vries deed. Als de derde in dit grzin kwam een der jongeren uit, Ben Lurius. die dr rol van den jongen Harthwick los 011 in. den goeden toon speelde. Dat hij daarbij de vorloopeiihoid van hel sujet weinig onder streepte, kon men hem. gegeven den stijl van (ialswortliy, als een gepaste reserve aanrekenen. Hetzelfde geldt voor Miep van den Berg. die bet episodisch optreden van het-juffertje van de vlakt r, dat haar taschje komt opoischen, binnen de perken van het salon-i'ealisme hield. Het middenbedrijf bij de familie Jones mocht ons nogmaals overtuigen hoe uitmuntend Holldiidsche looneelsjX'leis het naturalisme ;ifgaat. Mevrouw Marie Miuiicr. een onzer beste actrices in het genre, was de schoonmaa,kstrr, TIlurnia.irr, van vele markt en thuis, de man. Zij gaven cru mooi brok sa.mciisprl, waardoor dit cha.liloon van toonerl-rllende ais zoodanig nog vermocht te boeien. Toch geloof ik. dat er bij alle t roost e loosheid meer ongewilde humor in dit exposézit dan er langs dezen weg uitkwam, en dat < ia.lswort hy met dr figuur van vrouw Jones. /.ooals ik hier bovni al schreef, iets anders heeft, bedoeld dan de gvdwrcësloof, die mevrouw .Meunicr van haar inaaktc. (iood-shiitend samenspel, ecu gevuld fooneel, een behoorlijk tempo, l >eso:id nks b'e. f hel een m jngi hnoes van speelstijlen, w.^aito;) J.e', i-tuk leidde, (il geniet men bij lezing m er \ a'i ilin fi?'n-gep< lijsten litteraire! stjl \ an G Iswo:-thy dan bij een ver ooning, waar'.n de handeling domineert, bereikbaar kan /,'jn. VERPAKTE ERK> EN en tijd Nieuwe Uitgaven J.etierkundifle Almanak voor 1020. AV(.» . bij A. J. (*'. Strengholt, Amulcrdani. Bij iedere uit gave van den letterkundigen almanak Erts vaart er door meerdere licht te bewegen gr-moederen eene scherpe ergernis, die mij dan weti en nu reeds ten derde male. even scherp hinde! 1 door hare onverklaarbaarheid. Wel, zult ge zeggen. dezulken zijn letterkundigen, die niet uitgenoodigci zijn en wier ijdelheid bijgevolg gekrenkt is. Dit ka,!; echter niet juist zijn want do letterkundige erts is dit jaar gedolven uit de diepste en uit de oppei vlakkigste schachten, hoewel het opvallend is. dat alle ietwat sociaal democratisch getinte kunsir riaars als A. M. De Jong, Marg 4 Vos enSjef Last ei. de communistische als Fritz Tingen ontbreken. Zijij deze niet uitgenoodigd of is de individualistisch' ijdelheid dier gemeenschapsdichtets te groot on, in e ne gemeenschap op te treden? Natuurlijk, de schilders spuwen vuur en het is ook bepaald d« tooneelspelers tegen elkaar opjagen ale men volko men ten onrechte een essay van Johaii de Meester opneemt en Saalborn, Van Dalsum en Kloppenniet uitnoodig , terwijl dan nog het artikeltjevan De Meester in geen enkel opzicht eene middel matig verkeerde meening te, boven gaat. Trouwens, ik heb die ergernis waargenomen bi dichters, wier werk wel inde i Almanak opgenoniet is. Heeds drie jaren achter elkaar zegt een ei. dezelfde dichter tegen me, dat het eenschandua] i>terwijl een glimlach zijn gelaat verheldert, als hi. zijn eigen portret ziet. De meeste dames en heeren critici smijten mei de woorden gedegenereerd en pathologisch, also! hun niet vertegenwoordigd werk de eenigr red dingsboei is, waaraan zich alle nog voorradig' gezondheid en normaliteit vastklampt, en di: terwijl niet succes aan de hand van als eerste rangs erkende meesterwerken de stelling te verdedigd /ou zijn, dat kunst pathologisch moét zijn. Maar het raadselachtige is. dat alle feiten In?? bestaan dier ergernis ook nog togensprckri.. terwijl zij er toch onomstootelijk is. Zakelijk is d* uitgave een succes, het boek is met geestdrih Verzorgd, al kon mcii wat meer soberheid in Ju-; gebruik der verschillende lettertypen en in de ver deeling ttis.srhen xvit en zwart wat mooi- regelma tigheid betracht hebben. Het aantal medewei kei is van -IK gestegen tot <S7. terwijl dan nog schrijvnals 1'la.ssehaert, Aart van der Leeuw, Hopman <i l'auwels verdwenen zijn. hetgeen zeer jammer isKr staan goede en /.eer goede bijdragen in va-: Mijhoff, Kmmy van Lokhorst, Du Perron. Menuter Braak, Dirk ('oster. Herman de Man. J. < Bloem, J. Van Oudshoorn e.a. Kr staan natuurlijk ook minder goede bijdragen in. maar daar ergere) wij ons r.iet aan. Kaar hebben we plezier aai Krgere/i xvij ons dan soms aan het feit. dat de dn> jaren geleden met hoongelach begroete pogir/i.der samenstellers toch gelukt is?. . . . 'HM. zal tor! niet waar /.ijn .... A. DJKFR'KSNM Kalenders Voor JÜ1-'.) geeft de l' iclufiii-li foii Dln-rloh iixt'-t ?, ceii zeer pra.eUsclieii maaiidk.alrndei' uit,. I >r ka.leiidrr is versierd mei eeltige pentrckr nin^'rii. b( 1 rrkkinir hebbende oj> het bedrij!' rii IK' gebruik van liet bekende \'ictoria-\\'aU-r. De duidelijke datumeijl'ers en een ineinor.'Uiduii. Voor liet maken V;M> kleine a.:inteekeningeTi makel dezen kalender tot een nuttige wandvrrsierint:. Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam, Oostersche & Europeesche antiquiteiten Oude en Moderne schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographica