No. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 DECEMBER 1928 Oud en Nieuw door C. A. Klaasse ZOO in de dagen tusschen Kerstmis en Nieuw jaar zijn wij allen geneigd onzen geest, wat meer den vrijen teugel te laten, tot contem platie van hetgeen het jaar, dat ter ruste gaat, ons heeft opgeleverd. Anders gunnen wij ons den tijd niet 0:11 ia het verleden rond te waren, omdat de draaikolk van het heden vrijwel alle aandacht in beslag neemt. Wanneer mét de Kers misstemming <le vrede op aarde is gedaald ook ten aanzien van maatschappelijke en economische beslommeringen, dan is het geschikte moment ,voor een terugblik aangebroken. Te meer, omdat het afsluiten van het boekjaar en de daarmee verbonden inventarisatie ook de dispositie schept voor een inventarisatie" v.Miwathet jaar aan ongrijpbare, aan ideëele resul taten heeft opgeleverd. Kortom: wij zijn er aan toe de balans op te maken, of wat ons eigenlijk nog meer interesseert: de winst- en verliesrekening. Wat bracht ons het stervende jaar aan baten, op welke punten hebben de ideëele activa een veer moeten laten ? Internationale economische samenwerking Al sedert de oprichting van den Volkenbond heeft dit instituut mede gestreefd naar econo mische samenwerking tusschen de volken. En terecht, want hebben niet vrijwel alle geschillen die te wapen beslecht werden in de diepste kern een economischen ondergrond gehad? Toch is eerst in de laatste jaren in het bijzonder de nadruk gelegd op deze zijde van het Volkenbondswerk. Nagenoeg alle naties bleken het erover eens te zijn, ?dat de economische vrede op den duur slechts bevorderd kon worden door een politiek van vrij handel in den ruimen zin des woords. En in de contemplatieve oudejaarsstemming, waarop ik hierboven doelde, zijn wij geneigd dat te beschou wen als een flinke stap in de goede richting. Uit vrome wenschen broedt men dan de geduchte. Ik weet het, het is wreed u te storen in dip s < mming die alle .goeds door een vergrootglas en alle onheil perspectivisch verkleind pleegt te doen zien. Maar liet kan niet verheeld worden: zoo ergens dan blijkt hier. dat ,,grau ist alle Theorie umi grim des Lebens goldner Bautri". Kn een zeer grauwe theorie, een bijzonder groene boom. Bijna zou men geneigd zijn zich af te vragen: heeft ooit het protectionisme weliger getierd dan thans? In Ktigelarid stapelen de toepassingen van de tra.de facilities r.ct zich op; de suikerindustrie kreeg juist een fiksoho smeer uit de beschermingspan. en de regeeriiig schijnt een gereed oor te leenen a::ii aanvragen om protectie van verschil lende zijden. Amerika is minder dan ooit van plan de stevige tarievenmureii ook maat- voor een klein deel aftebreken. IK- reeds geruimen tijd aanhou dende voor.i oed in het bedrijfsleven wordt door de voorstanders der industriebescherming np.tuurlijk aangevoerd als staving van hun meening. Slechts ons land. dat langzamerhand tot het hechtste bolwerk van den vrijhandel is gegroeid. staat pal. Al is dat dan ook niet dan na heftigeu strijd gegaan. Inderdaad zijn de wallen van onze vrijhtmdelsvesting eenige malen bestormd, maar de verdedi ging bleek krachtig genoeg om den aanval te be zweren. Al moest af en toe ,,zwaar geschut" eraan. te pas komen. Men huldigt hier te lande nog .steeds de gezonde opvatting, die getuigt van. den wensch om zonder kunst- en vliegwerk te slagen: alleen wanneer men met inspanning van alle krachten zijn afzet behoudt en uitbreidt, zal men een prikkel hebben steeds de meest economische productiewijze toe te passen. Eerder nog dan door gemeenschappelijk regeeringsoverleg is op het gebied van internationale economische samenwerking resultaat bereikt door de selfhelp van een aantal industrieën. Die hebben trouwens rechtstreeksc.hu belangen te behartigen, zij zijn zelve takken van ,,des Levens goldnen Baum". Een der frapparitste voorbeelden is wel de pacificatie in de petroleumnijverheid. Laat ik even twee getallen noemen: cijfers spreken nu eenmaal vlugger aan dan betoogen. De koers van aandeden Koninklijke Petroleum was op 2 Januari van dit jaar 35(5 pCt.; vóórdat de claim een maand geleden werd geknipt noteerden deze fondsen ruim 10(1 p('l. hooger. Verschillende factoren, in de eerste plaats wel de overproductie, dreven de groote concerns. bij deze industrie betrokken, naar elkaar toe. Ook op ander terrein werd nauwere samenwerking bereikt, zoo bijv. in de koperproductie. De kunstzijderiijverneid is een ander voorbeeld van hech tere consolidatie, van nauwere aaneensluiting (al is anderszijds op sommige punten daar de strijd verscherpt), terwijl de groepeering in de verschil lende takken van ijzer- en staalindustrie ook eerder steviger is geworden. Maar in andere takken van bedrijf, waar reeds geruimen tijd wordt gepoogd contact te scheppen, wil het niet vlotten. De kolenindustrie, waar men hoog noodig de handen ineen zou moeten slaan, blijft doorsukkeleu; in de suikernijverheid komt men niet tot overeenstem ming. I ud uwtrii'ele ontwikkel i nts Afgezien van vorengenoemde verblijdende teeke nen van samenwerking, die ongetwijfeld de eco nomische toestand als geheel tennutte moet komen, is van een wijziging van het aspect der conjunctuur eigenlijk geen sprake. En toch zijn er een paar speciale industrieën heel sterk op den voorgrond getreden. Industrieën, die gelukkig ook in ons land een zeer belangrijke plaats innemen. In de eerste plaats is daar de electrische nijverheid. Met sprongen is de beteekenis van dien tak van bedrijf in het afgeloopen jaar gestegen, en met sprongen zijn ook de koersen van de betrokken aandeelen gestegen. Meer en meer vindt de electriciteit toepassing niet alleen in de industrie maar ook voor huishoudelijk gebruik. Meer en meer worden de energie en warmte, direct uit kolen verkregen, vervangen door indirecte energie door centrale of gasretort uit die kolen geëxtraheerd. Waar deze industrieën hier te lande geheel in handen van de overheid zijn, hebben wij den bloei van deze nij ver luid in hoofdzaak geconstateerd bij onze Indische electi'iciteitsondernemingen, de A.N.I.K.M. en de Xe;i. L.dische Gas Maatschappij. * * # l TL zeer nauwe n samenhang n iel de maatschappijen die electrische energie opwekken, staan de produ centen va.n electrische apparaten. Kn ook dien in het uit den aard der za:tk naar den vleeze gegaan. Men behoeft den naam Philips maal uittesprekeii om een visioen, optewekken van in hooge mate floreeivnde bedrijven, van fabrieksgebouwen, die als paddestoelen verrijzen, en van als een lawine aangroeiende personeelsla!'. Kn dat beeld roept men bij den Duitscher op, wanneer men spreekt over Siemeiis-Schuckert of A,K.G.. Ook de kuiistzijde hebben wij. zij h.'t terloops. al in onze revue aangestipt. Kn het is hier niet de plaats om meer te doen (hm even a.an 1e roeren. Deze nijverheid heeft meer de ups en dosvns meegeina;:-kt, die men van een conjunctuurgolf ver wachten mag. Kn <lie golfslag is in niet geringe mate verstrekt door het optreden van den mysteririeuzen Belgischen financier l .oeweiistein. N:' ilieiis plotsdingen dood is de kunst zijdemai kt gaan wankelen. Alleilei moeilijkheden verrezen, waar onder inde eerste plaats een strijd tusschen a(vlaai en viseosezijde. Geheel opgeklaard is de toestand in deze industrie nog allerminst. Kn omtrent de prijspolitiek welke de samenwerkende concerns zullen volgen, bestaat nog geen zekerheid. Maar vast staat dat de enorme uitbreiding die de pro ductiecapaciteit dit jaar \\eer heeft ondergaan niet zonder gevolg is gebleven. * * * I let is wel het jaar van de. knust (met een kleine k) geweest. Want met kunstlicht, en kuiistzijde voltooid de kunst bot ei' den trits. Kn ook daarbij speelde ons land een voorname vol. De l lollaiulschKngelsche Margarine l'nie-groep wist. haar macht meer en meer iiittebreiclen. en de onafhankelijke concurrenten in het nauw te drijven. Maar niet overal was liet rozengeureii maneschijn. Twee van de tropische cultures, waarbij ons land als' koloniale mogendheid in hoogc male belang heeft, waren er minder gunstig aan toe. De rubber kwestie begint al een afgezaagd topic te worden. In zooverre bracht het afgeloopen jaar daar iets nieuws: dat de kunstmatige uitvoerbeperking in de Kiigelsche koloniën tol een einde kwam. Alge meen heeft men den indruk, dat de markt voor dit artikel op een laagtepunt staat. Komt er eenmaal een lichte prijsstijging, dan zal zich de vraag welTentoonstellingen Kunsthandel Fetter, Amsterdam. Werken van L. W. R. Wenckebach. Tot 31 December. Kunstzaal Willem Brok, Hilversum. Schilde rijen door J. D. Ros. Tot l Januari. Kunstzaal Kleykamp, 's Gravenhage. Schilde rijen door Toon Kelder. Tot l Januari. Rotterdamschc Kunstkring, Rotterdam, f-'childerijeii uit de collectie Goudstikker. Tot O Januari. Metz et' Co., Amster.lam. Tentoonstelling D t; Gedekte Tafel. Tot 12 Januari. Kunstzaal van Lier, .Amsterdam. Schilderijen <Io.ii- Karin Kluth. Tot 12 Januari. DB Bron. 's-Gravenhaiie. Schilderijen door Wim Schuhmacher. Tot 12 Januari. Stedelijk Museum. Amsteidam. Sj aansche ten toonstelling. Tot 15 Januari. Museum voor Ouders en Opvoeders, Rotterdam. Ilygiëne-tentoonstelling. Tot 30 Januari. Nieuwe Uitgaven Kilncadmon. Herinneringen uit het cadettenleven van een halve eeuw geleden, door den oud-cadet D. M. E. de Ridder Uitgegeven door den oud-cadet (!. 11. Noothoven van (loor ,.Kilacadm->n" is een letter-omzetting van Kon. Mil. Ac. Kijkt u het maar na; het komt precies uit. De naam moet een halve eeuw geleden verzonnen zijn. en zoo onschuldig en aardig als deze woord lof liever letter-) speling is- dit heele boekje. Het is alles militair wat er aan is: schrijver, illustrator en uitgever, maar nooit zag een opschrift het licht, vreedzamer van toon dan deze trouwhartige her inneringen. Laten we dankbaar zijn, dat onze officieren, voorzoover ze niet in de tropen geweest. zijn, geen ernstiger herinneringen hebben dan deze. joviale ontboezemingen. Als de nood aan den man kwam, -/.ouden klanken als deze, wel verstommen onder rumoer van anderen aard. Nu kunnen ze rustig uitkringeii over hun bdangstellond gehoor. dat werkelijk niet alleen uit gepensioneerde offi cieren hoeH te bestaan. Wa.nt deze memoires in het klein zijn heiiseh aardig. Ik heb tijdens de lezing nu en dan moeien (leuken aan l laverschmidts onvolprezen Verhaal van Oom Jan." maar zouden onze voorouders in den Patriottentijd beier a.f geweest zijn. als ze den. wel zeer lammen, bloed hond va.n een stadhouder het hoofd hadden afge slagen, evenals de Franseheii hel hun koning (ieden '' \ llem;>al gekheid. om met Kegge te spreken. licht ineens aeeumuleereii en de ommekeer zal er zijn. Hel Miikerprolvleem roerde ik hierboven reeds a.;m. De prijzen zijn flink teruggeloopen. maar de juisle proporties van hel vraagstuk kent men nou' nauwelijks. \\ ij drijven nog o]) taxaties. Hel eenige positieve feil is: dat <le oogst van dit jaar vrijwel geliquideerd is. Maar reden voor bijzonder optimisme sehiinl er toch niet. l»r toekomst Tot zoo\er in grove trekken liet verleden. Kr is nog veel meer t.' vermelden. maai' onde'aarsoverpein/,i iiu'en zijn nu eenmaal nooit volledig. Kn bovendien, wij mogen ons niet heelcmaal in dal \erleden verlie/.eii. Onmiddellijk na het opmaken van <le balans is het g'oed een ruwe schets te maken van hel programma voor het komende jn.ar. \\ al zal ons dal brengen ? \ l ie ree rs t. na.a.r wij hopen, een poging om de bestaande moeilijkheden tot een oplossing' te brengen. Kolenindustrie en suikernijverhei l \\achten daarop. De kwestie vanden economisrhen vrede zal men mei meer ernst tot een goed einde moeien trachten te brengen. Niet door hel eens te zijn maar door te doen. Kn tenslotte zal men hel in den grond zuiver economische vraag stuk van de reparatie verplicht ing-en en de inter nationale schulden ernstig moeten aanvatten. Moeilijkheden te over dus. Maar die zijn er om overwonnen Ie worden ! BRANDBLUSSCHER HOLLANDIA" SPAN J AARD &C FABRIEK ESPANA UTRECHT