DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 DECEMBER 1928 No. 2691 De nieuwe Vijzelstraat en de demping der Vijzelgracht door H. J. M. Walenkamp Czn. VOOR eenigen tijd besloot de Raad om het Vijzelgrachtvraagstuk na afhandeling der begrooting te behandelen. Het wordt dus tijd, enkele opmerkingen over dit gewichtig onderwerp te maken. Wel overbodig zal het zijn te constateeren, hoe er in tegenstelling met de vroegere periode tegenwoordig maar weinig ontwikkelde Hol landers gevonden worden, die voorstander van het dempen van grachten zijn; en dit wel omdat zij hebben leeren inzien, dat deze grachten tot de schoonste, merkwaardigste, karakteristiekste en levendigste elementen onzer schil derachtige steden behooren. De openbaar-geldende opvattingen en meeningen bezitten echter onvoor waardelijk de eigenschap, van het een e uiterste in het andere te ver vallen. Voor dengeen, die zich zoo veel doenlijk van generaliseerende oppervlakkigheid afzijdig wenscht te houden, laten zich echter ge vallen denken, waarin het dempen eener bepaalde gracht noodzaaklijk is. Een groot tegenstander als wij bijv. zouden zijn van eventueele demping van Reguliers- of Leidschegracht, zijn we daartegenover van oordeel, dat de demping der Vijzelgracht noodzaaklijk is. Dat deze demping uit verkecrsoogpunt verlangd wordt, is volkomen te begrijpen. Van dit standpunt uit bezien, dient de verbreeding der Vijzelstraat eenmaal begonnen tot het eind te worden voortgezet. Er zouden echter redenen kunnen zijn van hooger belang of orde dan die der verkeerseischen, waar tegen woordig alles voor schijnt te moeten zwichten. Wie baarde toch dat axioma, dat al wat dit verkeer ook maar eenigszins hindert, dient uit den weg geruimd te worden:1 dat zoo gen, snelverkeer", hetwelk, zooals een ieder weet of weten kan, voor een niet onbelangrijk percentage uit louter humbug bestaat? Doch voor onze beschouwing hier doet deze kwestie niets ter zake. Want we schromen niet, te zeggen, dat we de demping der Vij zelgracht ook uit «esWtrfisc/i oogpunt noodzaaklijk achten.' De nieuwe Vijzelstraat van Muntplein tot Weteringplantsoen dient in de naaste; toekomst een on onderbroken geheel te vormen. De Vijzelgracht in sterkt; tegen stelling met de meeste andere Aiusterdamsche grachten is niet dit art,ke, bepleite vooruitsclmiving bijster fraai. Niet bepaald leelijk der rooilijn aan. (De trottoirs moeten me-t , . , . , , ,, ', om de vergroote bouwblokken als (want daar is het een. gracht voor); getrokken gedacht worden) maar onaantreklijk. onbelangrijk. Op zichzelf vormt /ij geen stadsbeeld van eenige beteekenis; en haar afsluitende perspectieven of eindbeelden zijn niet veel bijzonders. De onbelangrijkheid dezer gracht, nieene-n we hieraan te moeten, toeschrijven. elal zij niet orga nisch uit het stadsplan voortspruit, gelijk bijna alle: andere Amsterdamsche grachten dut doen. De overige komen op geheel natuurlijke wijze; uit elkander voort, terwijl de Vijzelgracht als een verloren arm der l'rinsen- en der iu vele opzichten gedegenereerde en verminkte Lijiibaunsgra,cht is te beschouwen. Daar zijn wel enkele andere onje A:ns1erda.mse:he grachten, die eveneens voor 't ge/.icht als 't ware ,,doodloopen"j doch de/.e worden dan di n ir schilder achtige gevels pittoresk afgesloten. De \'ijy.elgr.M-ht echter is aan beide zijden onaesthetisch begrensd. Bij het Weteriiigplantsoe-n dool1 de dooiNche 11.1 i.S. en den ronimelbouw der broodfabriek, aan de andere zijde door de niet zeer fraaie gevels der hoekperceelen van Prinsegracht en Vijzelstraat. Zoo ligt de Vijzelgracht daar dan aan het einde van de voornaamste nieuwe groote verkeersst.raat als een fragment, een Vergeten plas water, waar men in het groote stadsgeheel geen raad mee weet. De bekrompen weerspiegeling der paar aardige neig bestaande; oude huisjes in de gracht vermag dit kardinale gebrek geenszins te vergoeden. Ziehier dan de reden, waardooi' we vóór demping zijn. Want hier dient de toekomstige Eenheid, de voortzetting der nieuwe Vijzelstraat, dit; door deze demping mooglijk gemaakt wordt, zwaarder te wegen, dan het verkrijgen eener halfslachtige aesthetica, welke in het gunstigste geval met behoud en na versmalling of verschuiving dei gracht ontstaan zou. Vóór alles geen halfheden of opden-duur-toch-oiibevredigend geschipper in de stad, die haar on vergelijklijk karakter aan haar ongezochten aanleg en natuurlijken groei ontleent. Is vooruitbrenginïder rooi lijnen van (!«? stille zijde Vijzel gracht gcwensclit? Noodzaaklijk als we de demping der Vijzelgracht achten, even nood zaaklijk achten we het naar voren brengen der rooilijnen van de perceelen aa.u de stille zijde dier gracht. Na de demping voorliet grootste deel den toestand laten, /ooals die th-vns is. en dezen uitsluitend bij ele uitinondiiigLi.inliaa.iisgra.cht - Wete ringschans verbeteren, zou een ver ward, de nieuwe groote verkeerssfraat in alle opzichten onwaardig stadsbeeld .scheppen.. De pla.atsing van. een rij. in ons klhna.at het. halve jua.r ka,u.l stu.ande be tomen o]) het aangcplemptc gedeelte zou maar een nta.jj.vre ve-rgeH-eling geyei\. Men kan hier terecht tegen in brengen, dat het .aanzien der nieuwe straat, de eene z'^de iiic uw. do andere oud, l och reeds verward is; hier mu.g echter Weer tegen overgesteld worden, dat. er geen enkele reden bestaat. da.a,r waai er gelegenheid toe is, uiet het be-st-inooglijke te scheppen en de reeds bestaande ve-rwa^-ring niet nog te vergroot en ! De vooruitbreiigiiig der rooilijnen van. de stille zijde Vijze-lgracht is niet alleen zoowel praktisch a.Is De besHppelde gedeelten geven de in aies(h(,(is(.u ,,,.?,.?«.],(, maar is ook niet a-1 te groot e opofferingen om de vergroote bouwblokken als door- , r i i- ;,, i , /.eer wel nioogiijk. r,n in ele eerste plaa.ts verkrijgt tneii daardoor een. van de Munt tot aan de Weteringschans ..com pleet.e" Vijzelstraat, een afgerond geheel. Bezien we die stille zijde der Yijzelgraeht op zichzelf an.ndachti.g. dan bevinden wc dat er. op den keper beschouwd, zeer weinig tegen de vooruitbreiiging der rooilijnen in te brengen is. liet eerste gedeelte' dezer stille' zijde', tusse-he'ii Prinsengracht e-n 1ste; \\'el eri'ngdwursst rua.t. worelt eloeu- he-t ,.\\'<ile>u<:t'i'sltiii><" ingenomen, e'eii eie-eglijk ouel bouwwerk, zaaklijk, zonele-r pretenties. \\ il mem een dergelijk ge-bouw tot ele bouw-/,p»/(,si rekeni'ii. eins Wel; wij persoonlijk echte'!- besehouWi'ii het als e-en goe-el exe-mpel van burgvrlijke 6<«;M>-kunsl. e-e-H beniww<-i-k ilat zoiiele-r t e-genspraak e-n zoneiei- bezwaar voor he't aa.nzie'ii e'i-van, ve-rgrool kan weireleii. Bij voort zet t ing eler reioilijne-n eler nieuwe' \' ijzelst raat. kan het Weeshuis plus minus 10 nte'teT in diepte- winnen; e:it waar elit Situatie der gedempte Vijzelgracht D. G. SANTEE LANDWEER HEEKEIVCRACHT 396 - AMSTERDAM Van 1?22 December EXPOSITIE NIEUWE AANWINSTEN PRENTKUNST gebouw plm. 44 meter breed is, levert dit een niet te versmaden terreinaanwinst van plrn. 440 M2. Kn daarenbove;n zem het zonder schade voor het aspect in aansluiting bij de nieuwe perceelen: Vijzelstraat?Prinsegracht?Keizersgracht met een of twee verdiepingen kunnen wen-den verhoogd. EeHi goed voorbeeld van een hoog bemwwerk in he>t zelfde karakter geeft het oude, statige- .. Maaydetihuis" ei]) het Spui. Vervolgens: Het bleik lage; oude huisjes naast het Walenweeshuis tusschen 1ste en 2ele> We'teriiigdwarssti-aat bestond oorspronklijk uit ee-n middenpartij met twe-i' ge'lijke zijvleugels. De linke-r zijvleugel van dit schilderachtige1 complex werd echter in ve-rloeip van tijd afgebroken ejm plaats te' maken veior e-en sombe'i'. hoog, wanstaltig perceel, waareloor dit geheole ble>k e;n daarmede; het ge'.he-ele staelsbe;elel oldaar voorgoed geschonden werd. Tenslotte: De; overige perceelen aan ele stille Vijzelgrae-ht. met inbegrip van he-t rommelige Uroodt'rtbriekcomple;x, zijn van elie'n aard. dat wel geen e'iikel aandachtig beschouwer op behejud ervan eenigen. prijs stellen zal. Ziehier in't kort den bestaanden toestand geschetst. Weinig is vóór handhaving van de-ii status que> in 't midden te; brengen; terwijl u!le>s voor liet naar voren brengen eler rooilijnen e>n he;t daarmede; scheppen van ee-ri harmeinische- aansluiting tip he't vernieuwde deel der Vijzelstraat pleit. Vooral ook omdat tlaarde>eir deze nie-uwe; straat, als tctitkcltrfrtirtt, e'i- teve-ns veel compacter, jiraktise-her e-n daarmede gezelliger e>p zal worden. Hier wordt ongezocht tle unieke; gelegenheid ge.bodeii een schooii, praktisch, ee-ht-nioeleru eoieiple\" wiiike'lhui/.e-n in aansluiting met ele- reeds gebeiuwele te stie-hte-n. liet voortzctte-n eler winkelgalerijen za.l ook tle iveels be-sta.aiiele ze'er ten. g'oeele komen; want. bliji't ele tcge'nwoorelige; ue-htcrwaurts springeiiele i-ooilijn na demping ele-r .gracht bestaan. elu.li zal dat /e-er tot schade vuil de nieuwe percei'len der Vijzelsti-aa( blijken, omdat zij elan eleii «'aren ..loop" niet zullen verkrijgen waaraan hie-r groote behoefte bestaat. 111 verlia,nel hiermede dienen we nog op te merkei:, dut We het veel Weiischlijker oortleelen. ook he-t Walenweeshuis iit eiczen nieuwen bouw te bedekkeii. dan he't bouwwerk in elen besta-inden, ouden trant uit te breielen. Wat We ela.arover hierboven opmerkte'ii, was tlu.n ook slechts als compromis lie'iloi'Iel. lle't voortzetten eler winkelgalerijen, ook langs he>t Wee'shuis. ka.n voeir dit bouwwerk t-n niet verhooging zijner waa.]-(ligheid bij ele voorgesteld" uit breiding een arcliite-cteiniscli. magnifiek', op lossing ge-ven, n.l. door verplaatsing \uu de-n liool'dingang van X'ijzelgrach' naar Prinsegrai-h1 . Ook uit financieel oogpunt is dit voorsti ! ni>-t t-Versmallen. J)e nooelzaaklijke. ge'dei-tti'lijke a--|.!)koeipei: oi' tint<-igeningen, \~oor tle besproken naar vor<-it bre-nging eler rooilijne-n bejioe itligtl. zullen daar de (M-meente door elicii Veieirsprong het heft zeil' in liane l en heeft - op heel wat minder moei lijkheden stuiten, tla.li ele vorige' eler vcrbree'dc N'ijzelsi ra::t. 11 iel' ge'en verlies van ele bebouwde oppi'i-vltikle. maai' belangrijke aanwinst. Wu.iit het geliee'le- t .\\"inn<.n liebou\\Td ti]iper\"lak beeii'a.agl niet n;iniir! dan plm. 2200 M-. --- N'oorwa.ar voor «ie l!inne:ist'id een zeldzame, ja., bijna, nimmer zieli voordoeiide Ixiileiikans. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. M M « DEN HAAG ~ ?* ^' AMSTERDAM - ARNHEM Verz, van Tentoonstellinggoederen