\ ' 12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 JANUARI 1929 No. 2693 Fakkelloop K. A. Dupont. ?Moulin ROUK<>'*< AT mag toch wol de oorizaak zijn, dat de groote figuren ónder de, film makers zoo spoedig uit geput raken? Dat zij na twee, drie ? hoogstens vier belangry'ke werken tot vrijwel volkomen impotontie vervallen ? Het verschijnsel is te op vallend, om het te negeeren. Een tijdlang meentlen wy het uitsluitend te constateoren bij de renegaten, die haar Amerika verhuisden en zonder eenigen twijfel heeft het Hollywoodsche commer«ialisme zijn destructieve uitwerking niet gemist. Maar de eerlijkheid gebiedt te erkennen, dat ook a'U« die deze zyde van den oceaan hielden, hetzelfde lot ondergingen: Pabst, Wiene, 3uchowetzki, Kirsanoff, L'Herbier vertoonden na enkele suc cessen een min of meer krassen teruggang en zelfs , een krachtige persoonlijkheid als Fritz Lang maakt geen, uitzondering op den regel. In bepaalde ge vallen kan men zich met vrij duidelijke aan wijzingen omtrent de oorzaak van deze kort ademigheid tevreden stollen. De emigranten, gelijk hiervoor gezegd, acclimatiseeren zich zoo vol komen ?: vrijwillig of'gedwongen ? dat van hun oorspronkelijke persoonlijkheid en aspiraties niet veel moer over blijft. Anderen, als do rampzalige Kirsanoff. die na het geniale en verrukkelijke ,,MéniImontant" eon gedecideerde zwenking naar de norico-film maakte ? verkochten hun eerst' geboorte-recht voor oen schotel gouden linzen. Maar een Pabst. een Wiene. oon L'Herbier, oon Berger? Men is geneigd bij dozen de oorzaak to '/oeken in het snel wisselend aspect der cinografischc nu (gelijkheden ? in de verbijsterend vlugge opeenvolging van nieuwe technische en artistieke principes' en perspectieven. Inderdaad ? hot moet wol een bovenmenschelijk aanpassings vermogen eisenen, om al die wendingen ? al dio .revoluties mee te maken. Hoe dit zij ? vast staat, dat do ontwikkeling der''filmkunst het min of meer tragische schouw spel van oen' fakkelloop sterk suggereert: eon ieder draagt zijn licht zoover on zoo snel hij kan, om het aan een opvolger over t o geven on uitgeput neer te zinken. En het tragische is dan. do ontstellende kortheid <lor etappes. * * . E. A. Dupont was totnogtoe oen der weinige onaangevochten persoonlijkheden in do geschie denis dor film. Zijn' ..Variété" hjeek zooveel inner lijke kracht te bezitten, dat het eenipe jaren na de première zich nog vermocht te handhaven. Men staat dan ook verslagen en bedroefd aan dit ^ersch gedolven graf en vraagt zich af, hoe iemand zoo snel en zoo volkomen kon ondergaan. Want ?Moulin Rouge" is gepn teruggang ? het is oen catastrofe! Ik laat > nu voor een oogenblik onbe sproken factoren, als het bedenkelijke, scenario, .de grove sensatie-jacht en de Amerikaanschonwaarachtige'typeering. Vóór dit alles treft ons het feit. dat het werk geen film is l Wie een volle twintig minuten noodig heeft, om ons een Parijsche rausic-hall te suggereeren ?- ook al fotografeert hij het van alle mogelijke punten, miskent het karakter der film. In ?Variété" werd het armzalige kermismilieu in drie, vier pregnante beelden ge geven ? zoo, dat een enkele flits van den vuilen, , verlaten plankenvloer,, met de waaiende papierGENERAAL AGENTEN VOOR AMATEUR-KIWO-UITRU8TING FOTO-SC H A AP &;Co. '» PU I 8 ? AM.STER» AM ' frommels, ons deed huiveren. Hier krijgen wij oon lange, lange serie van wonderknappo en wonder mooie foto's on hot wordt oen eindoloozo inven taris ? oon doodo programma-illustratie. De prachtige eigenschap van de film, om onder do levenWekkonde hand van den kunstenaar oen oigon rhythme, oen innerlijke bewogenheid uit te druk ken, is volkomen onbenut gelaten. Wat wij te zien krijgen is een ..show", niets meer ? geen haar beter dan de cabaretvertooning, die aan de film vooraf gaat. De circus-opnamen in ?Variété", vt>or dien tijd ware technische wonderen, épatoerden weliswaar sterk, maar bleken later tot de zwakste en vergankelijkste fragmenten te behooren. En niettemin zet de auteur ditmaal alles op deze kaart: ?Moulin Rouge" is maar al te duidelijk een voorwensel, om een pralende reeks fotografische opnamen te étaleeren van het nachtleven óp de Place Blanche. En dit alles niet, als snerpende dissonant in de tragische symfonie van het leven eener groote stad, gelijk by Ruthmann's ?Berlin" het geval is ? maar enkel en alleen om den burger nog eens op te kikkeren met souvenirs aan de plezierstad. Het absoluut on-filmische tref t-ook in de eigen lijke ,.handeling'\ Voortdurend hokt het en sleept het. De simultaan-beelden b.v. waar de vooze schittering der Music-hall en de bittere ernst ,van de operatiezaal contrasteeren, mislukken door een te lang en te veel. De dramatische spanning, die dergelijke contrastwerkingen kunnen ontwikkelen is door den auteur niet aangevoeld en doorleefd. Hij mist daardoor' de onfeilbare intuïtie van den ge'ïnspireerden kunstenaar, die instinctief weet hoe lang en in welk tempo de filmfragmenten elkaar moeten opvolgen. Hetzelfde geldt voor de als luchtige en ? oven-schrijnende humor bedoelde dronkenschap van het jonge meisje. Het werd te zwaar ? te nadrukkelijk ? on werkt daardoor als platte en vrij oniioozelo grap. In al deze en dergelijke dingen, die niet afhangen van de knap heid van den fotograaf, of van de aantrekkelijk heid van de scenery. noch Van het talent der spelers ? in de dingen dus. waar het op-aan komt. waar do auteur in waarheid scheppend kunstenaar is, omdat hij niet laul doen, maar zelf doet ? waar ten slotte fihn ontstaat, schiet Dupont hopeloos te kort. Dit is ? ik zei het reeds ? de groote teleur stelling in hot Werk.'Laat ons verder zwijgen van de schoone ..zwischenst if-''mot den Venus-hals en de gazcllc-oógon ? van het harde, houten Amerikaansche meisje on ja. ook maar van de variétéster Tsjechowa. die in haar beste oogenblikken oen zwakke Pola is. Laat ons zwijgen van het be denkelijke scenario on do ruw-opwindende auto rit .Moulin Rouge" ? moest maar al te klaar blijkelijk oen ..best sdlor" worden. Dupont, de schepper van ..Variété" is dood .... gestikt in de gouden linzen ! Een verrassing «,Zijn Teruftkocr". Xay-fllni. Rembrandt KT is eigenlijk een wo id?rlijke historie! Ziehier een, gevaarlijke .imitatie van een gevaarlijk1 geniaal voorbeeld: een door en dóór Duitsch regisseur, een veteraan nog,bt)vendien, die unverfroren een der meest markante persoon lijkheden der jongste Rus sische school navolgt. De ? oude Joe May neemt zonder blikken of blozen, - niet alleen de techniek maar zelfs hét onderwerp van 'den jeugdigen Alexander Room over ? zonder zich te laten afschrikken door de treurige mislukking van Zelnik's ?Weber", maakt hij met grooten energie en frisschen moed, een nieuw ?Bett und Sofa". Een ?Bett und; Sofa'f ür haus und heim'' dan wel to verstaan. Men glimlacht bij het idee ? het is te absurd: (Sustave Aimavd die Strindberg's work opnoemt! Men glimlacht bij het einde niet meer, want uit deze ongerijmde poging ontstond een goode film ? beter, knapper, evenwichtiger dan we ze in tijden uit dien hoek gewoon zijn. Laton we voorop stellen, dat May nog niet tot do knieën reikt van den Rus ? dat zijn gebaar naast de geeselende zelfkastijding van Alexandor Room een gemoedelijke schouderklop beteekent ? dat naast de demonische welsprekendheid en de bijna 'chirurgische analyse van ?Bett und Sofa" de Duitsche film verzwakt tot een romantische vertelling. Dit alles is waar en viel te verwachten. Maar wat ook^onontkoombaar scheen, was zeer zeker, dat het resultaat een onbelangrijk product zou worden ? een aarzelende, misschien wel pot sierlijke imitatie van een stijl en een mentaliteit die den auteur uitteraard mijlen ver moest liggen En dit is ? mirabile dictu ! ? nu juist niet het geval. De Duitsche .regisseur heeft zonder eenigeu twijfel het werk van zijn Russische collega's met aandacht bestudeerd. Hij is blijkbaar diep ge troffen door hun geniale vindingen, hun volstrekt oorspronkelijke middelen en heeft or met groote vrijmoedigheid gebruik van gemaakt. De sugges tieve, bewegelijke montage ? het aanwenden der accessoires ? de volkomen vrijheid van de camera . ... het is alles in zijn werk aanwezig: zelfs de druppende kraan, Pudowkin's onsterfe lijke vinding, mankeert niet. Maar' het merk waardige is, dat men nergens den indruk krijgt van een geforceerde mentaliteit. Hij heeft de middelen geadopteerd, om zijn eigen emotie te uiten en slaagt daarin, meen ik, met verrassende zuiverheid. Het werk is Duitsch-beminnelijk, Duits.ch-schwerfallig en Duitsch-sentimenteel ? soit! Maar het is eerlijk en van een innerlijke bewogenheid uit, geconcipieerd ? en wat heel wat waard is: met de vaste hand van een uitnemend vakman. ? Met groote zekerheid is het werk opgebouwd. het ovenwicht in de opvolging der beelden i?, op een enkele uitzondering na (de ietwat duffe, ge rokte woestijnscene) nergens Verstoord. De drama tische spanning in het driehoeksgeval van de vrouw, den minnaar-vriend en den man, hoezeer in den aanvang door slapheid en oppervlakkigheid gehinderd, stijgt voortdurend en culmineert in een zeer knappe droomscene en liet prachtige spel van Hans Larsön. ' Hans Larson ?^ hij is zonder twijfel de groote figuur van deze film. Hij hééft het ick-en-weetniet-wat, dat het ware filmsujet kenmerkt ? zijn enkele verschijning, verlicht en verWarnit,, als uit een geheimzinnige krachtbron, de atmosfeer, waarin hij zich beweegt. Evenals Bernhard Goetzke heeft zijn masker een natuurlijke adel en een vibreerende dieptq, die boeien en nooit ver velen, als het timbre van een mooie stem. Naast, de brandende, uitbundige vitaliteit van . een Bataloff, handhaaft zijn stille, maar kernachtige mannelijkheid zich volkomen. " Zijn tegenspelers, vooral het onbeduidende vrouwtje, zijn aanzienlijk minder, maar de knappe cineast haalt uit ze, wat er uit te halen valt en weet het jgcheelop een alleszins respectabel peil te houden. .* ?' ARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK PAHDBRIEVEM BEURSKOERS No. 2693 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 JANUARI 1929 Handwondjes" doen pijn bij den arbeid en leiden vaak tot verzwering of bloed vergiftiging. Reinig ze altijd dadeIflk en behandel ze verder met D;)os 30-SC-til) et. PUROL TOEGEPASTE KUNST door Otto van Tussenbroek Nieuwe Behanggelpapleren van Ne«U>rland**chej Kuiuttenuars De proefnemingen op^hefc gebied eener samen voeging van ?BehangJen Gordijn", het vorig jaar ingezet, waarmede de firma Rath en Doodeheefver veel bijval oogstte, zijn thans vervolgd en men gaf opnieuw aan verschillende vaderlandsche kuRstnijveran opdracht tot het ontwerpen van behanTSelpapieren met daarbij behoorende bedrukte katoe nen stoffen. Zooals het meer gaat met proefnemingen, viel uit de daarbij in de practijk verkregen onder vindingen veel te leeren. Allereerst is men er toe overgegaan hot geheel wat rustiger, dus minder druk van vorm en wat gedempter, dus stiller van kleur te maken en dit komt, het ligt voor de hand. aan den totaal-indruk grootelijks ten goede. De nieuwe tijd is er een van zuivering vooral en men kan daarin ten duidelijkste aflezen eene prijzens waardige neiging tot bezadigder keuze van al wat bij de aankleeding der woning zooal te pas komt. Tiouwensdc goefle.somswat zwaar-op-de-handsche. maar toch zoo eerlijke Hollandsche aard hoeft zich gelukkig niet laton meeslepen in excessen zooals deze bij onze Oostelijke naburen wel voorkwamen. d:e men nu en dan waarlijk wilde dingen op de wanden plakt on. zelfs daar,waar deze het allerminst gerechtvaardigd waren ! Want een huiskamer' is geen cabaivt- óf café-ruimte, niet waai-? Wil men in Frankrijk nog wel eens tot hot al te druk geornamenteerde zijn toevlucht nemen of in Engeland vaak den schijn voor wezen verkiezen (stof-imitaties als zijde en flüwool in. ... papier !) daar hield mon in het'vaderland meerendeels den gulden middenweg en dit is in geen geringe maté te danken aan hot juiste inzicht van vooruitstrevende industrioelon die hot goode voorbeeld gaven van samenwerking met. kunstenaren van talent. Da*, daarbij in de behangsel-papier-industrie gestreefd wordt naast duurder drukken ook minder kostbare producten beschikbaar te stellen, verdient aanmoediging en lof, want op deze wijze is b.v. oen behang?elpapier. ontworpen dqor niemand minder dan,Dr. Berlaye. onder ieders bet'oik gekomen on reeds bij volkswoning-bouw mot goed gevolg toegepast, d.w.z. met instemming der bewoners; hetgeen inderdaad een groote stap in de goode richting kan heeten !. .: . Thans zijn in do toonzalon dor firma Rath on Doodeheefver do nieuwe modellen tor bezichtiging gesteld waarvóór mei. Marie Kuijkcn,To)n Poxtu.tnti, (Torn. van der S7u;/M. Cor de Wolf f. e.a. de ontwel pe i hebben vervaardigd. pp Eerstgenoemde is eene geboren ornnmcntiste. v ij'is inderdaad .haast onuitputtelijk in haar s'ierond IRECTIE ?Behang en Gordijn". Expositie Rath en Doodeheefver ?Behang en Gordijn". Expositie Rath en Doodeheefver vermogen, maar blijft m.i. Avat te veel aan de tra ditie getrouw. Laatstgenoemde, vooral door het diagonale karakter zijnor motieven, neigt naar nieuwer vormenspraak. doch wat Postuma-en van der Sluys geven toont ten duidelijkste het ver langen wandbekleedingen te scheppen, welke in directen samenhang zijn mot do architectuur. Mijn persoonlijke voorkeur gaat echter naar de breed ?r gehouden kleurvlakken uit van do behangsel papieren on'gordijnstoffen van van der Sluys, waar Postuma in den zelfden geest alles kleiner on moer ..gepriegelt" gaf. Door van beide ontwerpers het behang fletser van kleur te geven (waardoor eene zekere wijking van den wand in de hand wordt gewerkt) en het gordijn wat sterker te doen.spreken werd oon goed samengaand geheel verkregen, waar bij Verschillende kleur-combinatie's van éénzelfde dessin gelegenheid bieden tot velerlei toepassingen. Dat daarbij alles vlak gehouden is (dus geen qua.sireliof. geen nabootsing van eenige andere materie en dus geen-schijn-werking beoogt) zal zonder twijfel aan de schoonheid van het moderne binnen huis v.ooi' ten goode komen. te. meer waar het ? publiek op deze wijze als het ware reeds eene aan duiding onder oogen krijgt van hetgeen, uit aesthetifich oogmerk, eerlijk en gesla?gl kan heet en! ,, Erlch W h-h ma ii nl» Kunsttiiijvefe ?,*..'. .Ik heb aan jou. levenloos ding, van mijn eigen teven kunnen geven, voor een oogenblik of voor eenigen tijd, dat doet er niet toe. Vlieg weg, gij,',.wie Vogel aus dem Nest" Vaarwel...."" ERICH WrCHMAN .De kunstenaren gaan, hun werk blijft en moge lijk zal men (hot gaat helaas meer zoo in onze wonderlijke wereld).na het sterven van Wichmanvoor zijn, zij het wellicht wat onstuimige, nu en dan wat te weinig uitgekristalliseerde, maar toch zoozeer ongemeene arbeid als kunst n ij vore, méér belangstelling gaan toonen dan hij zélf mocht ondervinden. 4 Dat in hom oon zeldzaam talent verloren gaat is rn.i. een zekerheid, ook al staat het daarbij volstrekt niet vast of zijne uitzonderlijke gaven zich later tot meerdere rust en bezonkenheid zojuden hebben ontwikkeld. Dat echter én als mensch én als kunstenaar eon figuur van beteekenis en opmer kelijke oorspronkelijkheid is weggenomen, kan aan geen twijfel onderhevig zijn. Want Wichman toonde in alles 'karakter !.. -.. Zoo kon h U te midden der te talrijke kunstnijvoren in den lande ,eo,n gohecl eigen plaats innemen, omdat hij hot groot '? geheim verstond 'in zijn metaaldrijfwerk on ceramiek (in sterk plastische vormaanvoeling); in fcijn gemetalliseerd beton of geschilderd glas in lood (irt de verfijndste klourver'vloeiingen), in zijn émails (in rijkste kleurenweelde) enz. telkens iets te geven dat van alle tijden was en toch steeds nieuw in den tijd stond en óók al bleef (behoudens de waardeering eener kleine schare' kunstzinnijren) meestens mis kenning zijn deel. hij doorleefde niettemin hot onaantastbaar g?luk al wat hij ter hand nam to adelen en op hooger plan té heffen, waarbij een onvergelijkelijk krachtig doordringend begrip van de stijlkundijre bewtrking der stof in volkomen uitbuiting dor door 0011 bepaalde materie geboden mogelijkheden hom ten dienste stond. Doch het weten voerde bij Wichman nimmer tot verkilling of verstarring, integendeel;, er is' oen warmte en levendigheid in al hetgeen hij gaf, welke in sommige gevallen, juist in eenvoudigst* uitspraak, tot het sublieme stijgt. Uiterlijke vorm en geestelijke inhoud waren bij dezen nerveus-. intuïtieven kunstenaar onafscheidelijk één...'. Veel dingen van puurste schoonheid waarin de vormentaal-misschien'wat vaag maar toch zoo K.eweldig gevoelig is. komen uit het duister der herinnerinjï voor eon oogenblik oplichten terwijl ik dit ..post-mort e'u" schrijf: een zilveren doos. vierkant, waarvan alles vlak gehouden is doch het deksel is uitgohamerd tot oen stil glanzende. golvende zee; een einail-p'lacjuette als een laaiendo vlam: diepblauw, bloedrood ..en smaragdgroen; een vaas van gebrande aarde van een zeer dunne. steenharde, brooze scherf, uit de hand gevormd on van een brons-bruine kleur: een brok hout dat onder zijn handen, oen eigen leven gaat loven, spookachtig vreemd......." of een bronzen maskertje, groen gepatineerd, waarvan het gelaat is Vertrokken tot een grijns! ' Dan zie ik ook een groote, zware zilveren schaal voor mij, zooals nog nooit een scliaal uit zilver is gemaakt of gemaakt zal worden, uitgedreven en gepolijst als ware het wit metaal vloeibaar gewor den, herinnering aan een maannacht.... ' Hij schonk mij eens, jaren geleden, een prachtig dof-zwart steentje, waarin hij met veel moeite, omdat het zoo hard was als diamant, een vreemde 'arabesk als versiering had gegrift. Het is een soort zelfportret van hem. die bij het inluiden van het nieuwe jaar uit ons midden heenging: een hiëroglief !.... . Een raadselachtige en een rebel, maar één die de schoonheid met grqotsten eerbied in zich ont ving en daarin, ondanks alles, meer dan hij mis schien zelf wel wist of erkennen wilde» ook in bittersten tegenspoed, zijn hoogste vreugde vond.