l i^ ,Jv ? ^_ ^f? -^^ ?- ^? ' ? ~^r mm ^^~ MI ? ?? ?m?.^~,^m*^mi. - ? eekblad voor* Nederfari ?Sinds meer dan vijftig /aar aan do «pits der -weekbladen . . . ," ONDER HOOFDREDACTIE VAN Mr, A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: H. BRUGMANS, L. J. JORDAAN, M. KANN EN TOP NAEFF. ? Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM ? KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM ? C. ? Dun, tóch ijzersterk OPGERICHT IN 1877 No. 2695 Dr. GORNELIS LELY door H. A. van Ysselsteyn Oud-Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel fllOEN op het eind van Augustus 1SÜ1. na langt» JL barerisweën (zooala zulks in Nederland geihruikelijk is) het Kabinet van Tienhoven?Tak van Poortvliefr tot stand gekomen was. wekte de benoeming van den U7 jarigen Lely tot Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid alom verbazing: Deze was toch in het land volkomen onbekend. Echter niet bij hen die een Delftsche opleiding genoten hadden ! De studiegenooten uit de Prinsenstad vertelden elkaar gaarne staaltjes van de groote bekwaamheid van Lely.die op twintigjarigen leeftijd het ingenieursdiploma verworven had. na gedurende zijn korten studententijd het ?"orpslevcn met Volle teugen genoten te hebben. Maar aan den anderen kant gold Lely tot dien. ? >ok als liet voorbeeld van een veelbelovende!» afgestudeerde, die n,iet «eslaagd was. Immers, uien mocht hem na zijn promotie tot ciyiel-ingenieur vinderscheiden, o.a. door hem reeds, ii jaar nadien ?waardig te keuren de iugenieursexameu.s at' te nemen, of door hem te laten medewerken aan het groote standaardwerk over waterbouwkunde van tal van Delftsche hoogleerareii: dit nam niet weu. dat, ook toen heiii deze opdrachten tr beurt vielen. hij zich moest tevreden stellen met het /eer be scheiden, hoogst karig bezoldigde baantje van [buitengewoon opzicht.-!1 bij 's Rijkswaterstaat. Hij was in die hoedanigheid de wiskunstige rech.ie.r'hand van den hoofdingenieur voor de groot.' rtviér.m .T. van den Toorn. Reeds geruimen tijd had hè-1 Tweede Kamerlid A. Buma. propaganda gemaakt voor het droog maken der Zuiderzee. Niet tevreden niet de talrijke plannen, die in den loop der jaren waren geopperd om dit water gedeeltelijk droog te leggen, had Buma zijn hart verpand aan i«en algeheele inpol dering, dus met inbegrip der Wadden. Hij slaagde er in een vereeniging op te rjeliten. die onder v.ijn praesidium een technisch en finantieel ónder-' zoek zou instellen, omtrent de afsluiting der geheele Zuiderzee, mede ter voorbereiding van een. latere geleidelijke drooglegging van dit water, de Wadden en de Lauwerzce. Deze vereeniging bracht'inderdaad de noodige Xiddmiddelen bij elkander om de plannen te maken. Hoofdingenieur van het onderzoek werd J. v. d. Toorn: ingenieur <\ Lely. Deze wijdde zich niet groote voort varendheid aan de.ze taak; talrijke nota'.s werden gepubliceerd.' die op echt wetenschappelijke wijze het vraagstuk met groote nauwgezetheid' behandelden en daarop een gpheel nieuw licht deden vallen. Van den Toorn keerde betrekkelijk, spoedig in den Rijkswaterstaat terug; Lely heeft dan ook feitelijk het geheele onderzoek, en alles wat daaraan vast zat, geleid. Toen deze. in het bijzonder op Tak van Poortvliet 's aanbeveling, in het Kabinet van Tienhoven trad, was het geheele plan tot afsluiting en drooginaking der Zuiderzee gereed. Dit week belangrijk «f van hét indertijd door ,den inmiddels overleden Buma gepropageerde denkbeeld. Het muntte uit door groote oorspronkelijkheid en wordt thans met betrekkelijk onbelangrijke wijzigingen uitgevoerd.. Minister I^ely stelde spoedig een staatscommissie in om te onderzoeken, of het plan der Zuiderzee' vereeniging, zooals dit door hem ontworpen was, in * * * ZATERDAG 26 JANUARI 1929 's land* belang behoorde te worden ondernomen en zoo ja. hoe dit diende te worden uitgevoerd. Enkele dagen voor het aftreden van het Kabinet van Tienhoven bracht de staatscommissie een rapport uit. waarin de groote meerderheid de uitvoering van het plan voor staatsrekening aan beval. Het is wel kentcekenend voor den wensen naar groote objectiviteit, die Lely bij dit onderzoek bezielde, dat lu'j. ofschoon voorzitter dezer staats commissie, .alleen de eerste en dt? laatste ver gadering geleid heeft. Het eerste Ministerschap van Lely heeft slechts 2.V jaar geduurd: uit den aard der zaak kou weinig «?orden tot stand gebracht, (u-heel anders was dit in de periode van IS!)7?U»Ol toen hij als Minister van Waterstaat. Nijverheid en Handel in het Kabinet i'ierson tipt rad. Nu kon liij zich in het bizonder ook wijden aan de sociale taak van dit Departement. Hij toonde zich defervaren parle m» ntariër, die op het nu-est uiteenloopénd gebied voortdurend bereikte, wat hij wenschte. De zwaar ste taak viel hem ten deel bij het behandelen der Ongevallenwet. Na hevigeii strijd aangenomen ?in.de Tweede Kamer. doch.verworpen inde Kerst e Kamer, heeft liij den zeldzamen moed gehad een .herzien, wetsontwerp in te dienen, dat. omdat het de risico-overdracht mogelijk maakte, op'de mede werking van den Senaat kon'rekenen. Ken krachtige wil. geschraagd door evn hoog plichtsgevoel was daartoe noodig. Immers de departementale amb tenaren, die het eerste ontwerp hadden gemaakt. gingen niet dan onder pressie tot deze herziening over; enkele Kanverled'-n, die hem in politices zeer na stonden, vervreemde hij van zich. .1. D. Veegeus vond o.a. aanleiding, zijn. stem aan de gewijzigde wet te. onthouden. De overtuiging, dat. deeil hij deze concessie. niet. de arbeiders nog gedurende een onafzienbnren tijd de slachtoffers zouden zijn. deden'hem'over dt'ze bezwaren heenstappen.. Ken ander monument heeft Lely zich gedurende zijn 2e Ministerschap gesticht door de wet. waarbij, de aanleg der stnatsmijnen in Limburg bevolen werd. Indien thans het Staatsmijnbedrijf zulk een belangrijke plaats inneemt in ons industrieel leven. dan is dit te danken aan Lely. <lie daarbij krachtig gesteund werd'door Dr. Nolens. «iedurende deze ininisterieele periode is ook de subsidieering der intercommunale tramlijnen stel selmatig doorgezet. De aanleg, dezer lijnen heeft een geheelen ommekeer in het leven ten platte lande gebracht. Wel is waar worden, nu de auto bussen allerwege burgerrecht verkrijgen, de tram lijnen niet meer gewaardeerd., maar vóór Lely's .subsidiebeleid, toen het auto verkeer nog nauwelijks bestond, was de isolatie van het platteland vol komen. Na de zoo vruchtbare werkzaamheid in het Kabinet Pierson stelden het gouverneurschap van Suriname, gevolgd doot het wethouderschap van 's <j ravenhage. weder geheel andere eischeii aan Lely's werkzamen geesi. Dr. C. Lely N. was daarvan in lüo.' losgemaakt. Toch moest hij ook nog in l Si 11 zijn krachten aan de arbeiders verzekering wijden, toen. na het aftreden van T. reu b als Minister van Landbouw. Nijverheid en Handel, dit. veoial to»m zoo belangrijk onder deel van dit departement tijdelijk bij .Waterstaat werd i imlerüebracht. Vervolg op pag. 4. )/7*<ycfat sfeects Bonbons* oya c/e/7 naam Eindelijk deed in 1.013 C'ort van der Linden een beroep op zijn medewerking door hem de porte feuille van Waterstaat aan te bieden. Het sociale deel van het vroegere Departement van W. H. en DE GROENE AMSTERDAMMER P r IJ s peY Jaargang ? 10.? bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent. ? Advertentiën ?0.75 per regel. Postgiro 72880, Qem.-Giro O 1000. INHOUD: -1. H. A. van Vsselsteyn, Dr.CarnclisLely. 2. Jan Romein, De tragedie van een volk. 3. Johan Braakensiek, De strijd om de kwaliteitszetels ? Spreek:aal. Top Naeff, Dram. Kroniek. L. J. Jordaan.Liebermann-t'AlBlon ? Constant Wessem( Muziek. oV-,?la,sschaert en Qtto van Tussenbroek, Schilderkunst. Dr. jac. P. Thijsse, Wolfsklauw ? Mr. Frans Coenen, Kroniek Anth Thiry, Het licht uit het Noorden ? Recepten. 10?11. Mr. Jan den Texen Architect C. J. Biaauw Het Museumterretn, met teekeningendoor A Hooft Otto van Tussenbroek, Marionetten. L. J. Jordaan, Bioscopy. C A Klaasse, Koper én Beursspiegel ' ? Charivarius, Schopenhauer ? Melis Stoke Huiselijke oneenigheid. '. Radio en Grammofoon. John Kooy, Annelie ? Melis Stoke, Kalender. A.lid£s£?i}uante Croquetjes ? J. O. Slnla, Indië. Cel 2. Telefoon ? Charivaria. 4. 5.'. 6. 7. 9. 12. 13. 15. 16. 17. 18. «9. Omslag': Spelprobümen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek. Het vraagstuk der schulden* Stille reliot ;teld. . Z-lf nden r dat . zal UCtïe ?ordt A XX