'l DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 JANUARI 1929 No. 2695 . 2695 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 JANUARI 1929 v Schilderkunst \Vi«-»ïer*iiiu te Drurno /onder twijfel neemt de schilder kunst van Wiegersma toe in belang rijkheid. I>at is niet t*- verwonderen; ik zou haast schrijven: gemakkelijker wordt hom. dag van «lag, «l«i zuiveiv verwerkelijking van hot hom eig«>n psychologische. Kn «lat is toch schil derkunst : psychologische waawleii rhythmisch te verwerkelijken, (ie vindt hier twee keer het woord psy chologisch met. voorbedachten lade neergeschreven. U'ttnt er in hij \\'icfjcrsnnt ren rfwhitiriny ir r« ««/»/tfercii:. van het minder algeïneene naar het meer algemeene: van het katholiek^sychölcïgisclïe, /«>< rge wilt r naar het algeimnMic psychologische. Ik geloof, dat dit altijd een winst is. /.onder eenig religieus partijschap in deze aan te hangen. Kn met de/e verschuiving gaat iets anders gepaaid: de innerlijke -stilte, de innerlijke langzaamheid wordt groot er: het schoone on diepe dralen w"int in macht. Kn dit is winst bij hem. dien ik den Kxplosiovc heb genoemd ? en die dat ook -nog bleef. Kr is meer ?/wijgen in liet werk van Wiegersma p«>konun. meer latents. Het gesprek, «lat ge met een zijner schilderijen kunt hebben wordt langer en , langer van duur: ge raakt minder gauw uitge sproken. Het ware kunstwerk is een eeuwig nieuwe, immer frissche woor denwisseling tusschen schilderijen toe schouwer. Maar daarom ishet «-xplosieVe. het plotselinge, in tic runrxlfllinif niet Verdwenen, (ie /iet, dat duidelijk in zijn ..bekoring van Sint Antonius". Deze felheid is'ook in den ..drinker". Dat is eeix dorst-le.«sching. waarmee het heele lijf zich ver/.aadt. en dal is een drinken, dat als een daad is van tril-, lenden hartstocht, liet spreekt van zelve, dat v.ulke geschilderde teiitalics deel /ij n van een geschilderde biographie. man r dat worde hier slechts terloops Vernield. P;it /.elfde tragischdcmonische vindt ge in de- groot e Herberg. wa$»r de courant van een «Hjuranteivle/eiide het hoogste licht is. Ook «la-u- is de voorstelling van een grooter geheimenis dan de meeste zulkei1 voorstellingen bezitten.- Kix?i>m zulke geheimenissen yuat het ons: 'drooniorige of verlichtingen van 's le^ vens diepste gronden of vermoede, gedeeltelijk geopenbaarde achtergron den achter de gewone Verschijningen -? en dat vinden wij soms bij \Viegersma. Dut is een teeken van zijn waarde. A. FLASS< HAKHT NIEUWE SAMEMYOEGtBARE MEUBELEN 3 BOEKENKASTEN MET DEUR EN VERST. PLANKEN.BANK71QSIOJS5EM. UfTVOEWNCIN SLAONtSCH EIKEN GRAND-BASSAM MAHO . MET (¥0.15 NIE MET Wr Xleuwe AuiiplukMIjrtten liet beste, sprekendste en flexirigste biljet van «len laatsten tij«l is onge twijfeld het. volk«»men zakelijk ontwerp van M'. //. (lianen v«u»r de zgn. Gis«)lampen. Het eombineeivn van te«>kening en foto (alsmede als derde hxdpnxid«lel soms o«»k de typografie) komt meer en meer iix zwang en het is Gispen's groote verdienste hiervan op welhaast volmaakte wijze gebruik te hebben gemaakt. Ook zijn biljet ontstond door het xiitkixippeu van vergroote foto's door ^f, Kaninnin en deze gedeeltelijk over elkander te schuiven en te retoucheeren zoodanig, dat er eeiie «lécoratieve werking van xiitgaat in sameixgang met een stevig eix karakteristiek let tertype. In rood. zwart en halftint werd «Ut biljet, strak en goed shiitend gedrukt door, Xuhn en Zoon te Kotterdam op witten ondergrond. Als zgn. ..oogvanger" «lient het woord (5 ISO in'heel groote letters tegen don b«ivenratx«l van het biljet geteekend in diep-zwart. Daaronder, naar rechts geschoven leest men het woord: LAMPEN «-n voorts is tegen e«'rx ver ticalen band van Vermiljoen een tweetal afbeeldingen van het fabricksproduct gesteld, waarvan het metaal in grijs en halftint wer«l weergegeven én de glazen bollen ev<«n met wat blauwachtig «lekwit zijn bedrukt. waarop een groot glimlichfc glanst. Als basis dient de letteraajiduitling van het fabrieksatlres alsmede eeix zestal cijfers. Als g«'h««el dus een zeer modern oa-uloeml én knap werkstuk. Voor eeiie opvoering van- ..De Telmachine" vaix Klnier l{i«-e. tecken«le HouukiHi* een biljet, eveneens in zwart en rood op wit papier. Maar het kan «Ie natiiurschnp van Gispcn's ontwerp niet verdragen: liet i-oo«l is 1e h«>sscnsap-achtig ejx het zwart. te slap. zooilat «Ie loc h 7.00 fraaie tegen stelling van deze kleuren vtilkomcixgemist \v,ordt, .waarbij tevens «Ie belettering opmerkelijk onduidelijk is. Daaraan is mede schuldig de thans gelukkig Weer Vel'l' len mode om lettels als; kralen aan een 'koord, onder el kander te rijgen .waardoor, vooral als het lettertype zelf al moeilijk leesbaar is. y.xilk een afdrxik volkomen aan het «loei «lel' Xiitgave voorbij'streeft. Het is jammer, want «Ie he«U>eling' en het streven vnn Hooykaas was klaarblijkelijk iets te geven «hit «loor lev«'n«ligheid zo'u opvallen en boeien, ook «loor het in diagonaal «;omponeei-en van ini«l«lenstuk en spel-titel. Maar hij vergat «lat het ontwerpen van «'«-n affiche geen.... rekensom^ is en «lat er nog wat IUC«'T aan te ]>as komt dan een aanvoelen van reeds lang ten grave gedaalde da«laistischo leuzeix en dat het veel»«er (in alles !) 7Ui «>m' de zuivering gaat; waarbij, allereerst, duidelijkheid bind«mde eisch blijkt! Als derde biljet '(over de U.A.I.-'..zonde zij gezw«'gen ! !) wor«le met een enkel woord de plaat vermei»! van de .Kon. Ned. lixd. l^uchtvaart Mij.» door IN.' ra n Mens geteekcnd en gedrukt bij Kolf f c-n C'o te Weltevreden. Dé ontwerper Js een vlot cri handig illustrator maar hem .«mtgaat ten eenenmak' (hetgeen, ik helaas .reeds' meer moest .boekstaven) elk «lcc«jratief begrip, en zoo werd ook dit biljet een soort sehoolprent, waaraan elke suggestie van snelvei-keer ont breekt. H OTTO VAX TUSSENBROEK FIAT TYPE 520 O cyllnder £Vt L. 4?5 perH. modellen Compleet uttKeruwt: Torpedo. . . f 345Ü.? Coupé Hpldor ., 3H50.? C'o ad. Intérieur» laken bekl f 3H5O.? Ieder bekl 403O.? FIAT TYPE 521 G cyllnder %Vt L. tt pera. modellen Compleet uitgerust: Torpedo. . . f 430O.? Coupé Llm. . ,, (SOtSO.? Cond. Intérieure Syst. Weymann t 4750.? J. LEONARD LANG Stadhouderskade 114 ? Tel. 27100 AniMterdaiu GEUT DESKUNDIG ADY1ES Huize JKLIM-OF Rust- en Herstellingsoord WASSENAAR Prijs f Z50per dag-Tel 125 Hoogtezon aanwezig N. TIMMER S Gcd. Verpleegster óTtüNIOLEN^^ ntr opaTAAwoeri BufreNi MCRSTCLT DB/PLATVOET 1\ U.A.MASSING. -X O.Z.VOQRBUR6WAL 334 ttHtT BlNUgNSASTMUISl Spoor's Mosterd W. A. Spoor Jr., Culemborg". N* V* ^Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN NATIONALE KUNSTHANDEL AMSTERDAM, HEERENGRACHT 435 b/h. Koningsplein TENTOONSTELLING GASTON LA TOUCHE 28 JANUARI?16 FEBRUARI 1929 GEOPEND OP WERKDAGEN VAN 1O TOT 5 UUR. TOEGANG VRIJ CLASIE, GASPERS & Co. Behangcrij ; ^^ Ameublementen ?r: Stoffeerderij Moderne Landhuisstoffen eïi Oud-Hollandsche Meubelen yiJZELGRACHT 13, ? Telefoon 37354 ONDER DEN ST* MAARTEN HAARLEM r- DEN HAAG ? AMSTERDAM Groote keuze nieuwe Slaapkamer modellen Uit de Natuur: Wolfsklauw door Dr. Jac. P. Thijsse ZE hebben hun tijd ijfliad. Millioenen jaren 'geleden stonden ze als groote boomen in het moerassig sporenplanten-woud langs de Oarboonv.ee van het tegenwoordig- Midden-Europa. De mijnen en boorputten van Zuid Limburg leveren ?ons de steeribi'okken, waaraan we de fraaie figuren van hun gefossiliseerde stammen kunnen bewonjlet-en, prachtig diagonaalsgewijze gerangschikt als de schubbe», "van ~cên~ visch. Daarom gaf wetenschap hun den goriefelyken naam van -Schubbcnbtiom of l^epidodendron. In Teyler's Mu seum kunt ge ze zien te kust eti te keur, mooier nog te Maastricht in het aantrekkelijk Museum van het Limburgsen Natuurhistorisch Genootschap en het bost nog in het Museum van het Bureau voor Geologisch Onderzoek te Heerlen, drie in stellingen, waar de beschaafde of wel-onderwezen of niet-onderwezen Nederlander nog lang niet tïtmoeg van Aveet te profiteeren. Nu is inderdaad het. wetenschappelijk materiaal, daar opeengehoopt, ook wel verbijsterend. Maar wij mogen ons met de hoofdfiguren toch wel vertrouwd trachten te maken en zoo behoort ieder Nederlander,, die er yjch in verkneutert, dat hij zulke goede ,en goedkt)ope Limburgsche anthraqi.et stookt, wel te trachten kennis te maken met de boomen. waaruit die steenkool is ontstaan en in het bijzonder met de S.'lmbbebooim-n of Lepidodendrons en de. Zegelboomen ol' Sigillaviën. Kn dnt kunt ge nergens Jbfter doen dan in de genoemde Musea, al kunt ge k met minder tevreden zijn. De mooie figuren op die fossielen zijn afkomstig van de litteekens- der afgevallen bladeren, die mannetje aan mannetje vlak tegeix elkander Ui>pla<itst waren. Wij hebben tegenwoordig nog wel hoom(>n, die hun bladeren zoo dicht opeen, hebben, dat er van het eigenlijke 'tak-oppervlak haast niets of in hot gelie-cl Jiiets te zien komt. b.v. de.Tliuja's, ('yprt'ssen. en de bij/onder mooie Thujópnis. In liet klein herhaalt zich dat verschijnsel bij dimossen en tusschen do mossen van heide, woud of moeras vinden we ook nog plantjes, dit» opper vlakkig hekeken wcï wat op mos gelijken, muur inderdaad een heel aparte .plaixterigroep vormen,. die der wolfsklaxiwcn. Kn de/e wolfsklauwcn worden nu beschouwd als de nietige nakomeling schap van dé trotsehe Lepidodendronts t-u Kigillariën of van dairmee verwante vormen. In plaats van bossclicn te vormen, moeten y.ij bij de tegenwoordige bosschen hulp en schuilplnats zoeken. In de \Varmo luchtstreek groeien'ze op de' takken der boomeix, als epiphyten. op.de manier van de b<K»iuorclxidoeën of van <lu korst.mossen. Hij ons groeien ze verscholen op den wóudbodem. Ixotzij onder opgaand geboomte: hetzij tusschen de lage heidestruiken of in het moeras ui of niet in ?gezelschap van geboomte. Nergens vallen ze bijzonder in liet' oog, meestal blijven /e onopge merkt t(; midden van mos en varenti. Ken. enkele ? soort trekt wat meer de aandacht, dat is de (Iroote Wolfsklauw die soms in lange slingers tusschen de Ixeuje groeit en dan door /.ijn vreehuiiMx vorm en helder groen gemakkelijk wordt opgemerkt. .Ie ?/iet .dan ook de zomergasten nog al eens thuis liomen met handenvol vaa. deze planten, die. hoewel dood, lang goed blijven en dus met de «ven geduldige hei een herinnering kunnen levefon aan de heerlijke dagen van 's zomers buiten. Ik mag -die vasthoudendheid wel, zoolang er maar genoeg Stekende wolfsklauw (gestoten) MUNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60ct Laxeer-Tabletten.. 60c( Zenuw-Tabletten. 75ct Staal-Tabletten.,90^ Maag-Tabletten 7 5ct pij Apoth. en Drogisten Stekende wolfsklauw (open) heide en wolfsklaxiw blijft, 't Is een aardige plant. deze (lrot»te Wolfsklauw met zijn sporendragers twee aau twee op lange stelen. Iedereen weet dat de spoi'en van de wolfsklaxiwen wel gebruikt werden als smet poeder, pillenpocder of Zelfs voor vuurwerk. De Natuur heeft echter xxxet die spo-en andere bedoelingen. Daar moeten de zoogenaamde ,.vo<.rkiemen" uit ontstaan en op die voorkieixxen vormen zich weer de organen, die nieuwe wolf sklaviwplaiiten opleveren. Deze voorkiemen nu kutxnen niet op zichzelf bestaan, maar hebben voor hun groei de hulp n^>odig vtiri zwammen en daar«im kunnen wolfsklnuwen alleen groeien op plaatsen. waar die zwammen bestaan en dut is dan doorgaans Weer oude grond, woeste grond, ixatuxirterrein. Xoo vinden wij dan in de moerassen lanjis onze veenplassen en ook op lage. heiden de Moeraswolfsklauw, op hoogere heiden de Groote Wolfsklaxiw en'minder nlgeineen de kleine Wolfsklumv en. in bosschen de Stekende Wolfsklaxiw en de Deniienwolfskluxiw. beide zee'r .zeltlzaam. l>e .Demienwolfskluuw wil ook wel op vochtige open plekken groeien: ge vindt er een heel groote plak van. xiit de ('lemcjin-schlucht komende op weg naar Scnrl. Allebei die bosch-wolfskhuiweii ontmoet men soms in groote menigte in de bosschen van Midden»'ix Noord-Kxiropa en dat. is alweer een van de redenen, waarom we- hun aanwezigheid in ons lund zoo wuardeereTi. Wij willen gvaag, mcitellén» Vijfentwintig jaar gt-ledeu wist men nog niet. dat de Stekende Wolfsklauw in ons land grocidV. De''drie Noordelijke .Provincies waren toen'nog niet zoo goed doorzocht ener waren' ook . wel onderzoekers, die niet uitblonken door mededeel/aamheid. Toen is de plant/voor het eerst gevonden in de buurt van Olterterp. Jaren lang hoorden we niets meer van de plant, maar in. I92«s is zij weer op tw<*e. niexiwe plaatsen gevonden exx wc-1 bij Hakkeveen en bij Tloogeveen. Alle «lrie.de vindplaatsen liggen .«lus'in. het' Drentsche district, «lat «laardoor opnieuw aan belangrijkheid.wint. liet is een ware schatkamer van groote b«itnnisehe wetenswaardig heden. Ik'herinner nog maar even ann «!«? /weedscho kornoelje en «Ie Linnaea borealis. Naast deze drie gemakkelijk waar te nemen ..populaire" plantensoorten zijn'er'nóg tal van ? andere, even zeldzaam, even belangrijk. O«>k mogen we aanr nemen, dat er bij vootigiizet onderzoek iloc: meer voor d<m dag zal komen. Wij '-tuoeten dxis dat Drentsch district eerbiedigen en er voorzichtig m«'e omgaan, opdat het zijn belangrijke plaats beho.iule in de 'natuurlijke plaiiterr- i-n «lierenwereld van Midden-Kuropa. Even goed als hét Xaardenneei', gwspaar<l is om zijn pui-purreigers en lepelaars, moeten wij in het Drentscli district (d.w.z. in diluviafl Friesland, Drente en Westerwohle) bruikbare natuurterreini-n behouden om de Zwcedsche kornoelje, de Linnaea borealis, de Stekende Wolfsklaxiw, «Ie Goudplevier. de Kx-amsvogel enz. enz. te sparen. KRONIEK De Unie van Vtrecht DK7E week was het S50 jaar geleden sedert iix ? Utrecht d'e l'nie van l" t recht Werd gesloten. " Men zou «ieixken.dat dit feit, van hooge historische waarde, ons overigens koud kon laten. liet is al zoo lang geleden, dat nuchter gesproken, zelfs de verst strekkende gevolgen er niet meer van te onderkennen zijn. Doch wie zoo meent, geeft blijk zijn nxedemenschen maar slecht te kennen. Kr is van dit. ongetwijfeld geschiedkundige, feit integen deel heel veel ,.cas" gemaakt. De stad Utrecht heeft vele en hooge genoodigden bespeecht en befxiifd. en «Ie minist«;r van onderwijs zond een circulaire aan de gemeentebesturen, <jm er den onderwijzers op t<«- wiJKe», dat zij hun.-luticLmgeu-ei: op zouden wijzen, hoe een belangrijk historisch geval die l'nie voor «jus allen. Nederlandeis. was. is en zijn zal. Aldus kreeg de 23e Januari het karakter.van «-en nationale!) feest- en gedenkdag. Maar waarom eigenlijk? Want dat men'vijftig, desnoods honderd jaar na dato den dag gelukkig prees en de 'handelende personagiën dankbaar herdacht, die deZen sluit steen in het imp«jsant gebouw van onzen politieken en commercieelen voorspoed hadden geplaatst. schijnt redelijk. Men at en di'onk er nog van. ecnvou«lig gezegd. En hoe overvloedig, en gf-stadig ! Maar wij van drie en een halve eexxw later, zouden wij nu minder gelukkig zijn. als de Nederlanders ttM-ix weer onder het ..Spaansche jxik" waren terxiggekropen of op minder onafhankelijke en vo«»rdeelige wijze gexmifieerd? ZJet-r gewis beteekende de l'ni;- van Utrecht de formeel»- aanvang van al de glorie en al het gehaspel van hét Gemeenebest «ler.Zeven Geünieerde Provinciën, twee eeuwen van stoffelijkerx en geestelijken bloei. Maar vorder V Als wij nu eens onder het Fransche jxik waren gebleven, wat zich lu-el goed.denken la.it. zouden wij dan ook geneigd zijn geweest «lezen Vniegedenkdag te vieren. Zeer waarschijnlijk heelemaal niet. Maar waarom hu dan wel. nu meer dan.ee-ns eeu enkel toeval oivze nnafhankeUjkheid heeft bewaanl'r Men kan w.-l zeggen: er behoeft ook geen redelijke reden voor te zijn'. Wat leven iu de brou werij, wat beweging va u ..vooraanstaande perso nen" of die het willen worden en een klein beetje pret voor de menigte, zijn al reilem-n té over om iets feestelijk U- <iV<U'nken. En dat is ongetwijfeld waar. Maar ongelukkig is er wél e»-ii reden, die ? /Waar«ler weegt dan al deze futiliteiteix. éix dat is de nationalistische. . . . clxaxivinistische. als nieu de zaak zwaar wil opvatten. Die ministerieele circxiIniiv onthult de innerlijke reden. liet onsclmhüg jexigdiu bliM-d moet .trotsch worden vanwege «lat a.fiieworpeix juk. zictx fier gevoeU-h Nederlamler te /.ijn. te.behooivn tot een volk. dat. hoe klein en gering ook. in opstand durfde komen, goed en bloed veil. had voor...', tyranny. tachtig bange jaren, heldenmoed, vrijheid, geloot' enz. enz. Als men nu weet. «lat nationalisme eigenlijk een xiitbreuling van liet ik. van het ego-isme bedxüdt. on «lit egoismé het eigenlijk was. «lat den grooten o«>iiog ver«)orza«x'kte. dan begrijpt men wat er gebexxrt. indien die lang geleden Unie niet enkel als aanleiding tot onschuldige 'feestbanketten, maar ook speciaal tot aanhitsing vaix de exclusieve. .rèstrospectu'Ve ijdclheül der j«'Xigdige gemoeileren gebruikt wordt. Waar blijft t< ch a'tijd weer het .]>'!?« itest der Ver. vot >r den Volkenbond en den Vi'ede ? :"''"' ? . ? '? ' . ' F, C. ' ' ilüiii N.V. J. S, MEUWSEN'S Qrooiste keuze'. . . . STETcSONS \ ?