l 12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 JANUARI 1929 No. No. 2695 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 JANUARI 1929 'f ( , %' -;" p} -v 't v Wasif en Akif DE MARIONETTEN VAN PAUL BRANN HET is alsof ditmaal alles medewerkt om het weder optreden van Paul Brann en zijn ge zelschap levende en levenlooze artiesten ..uit München tot een succes te doen zijn. De intieme zaal van het nieuwe Muziek-Lyceum is als het ware voor het marionetten-spel geschapen, er is eene zekere sfeer en men zit en ziet er goed, wat wil men meer?... Geen wonder dat dan ook telkenmale gespeeld wordt voor een uitverkocht huis ! Daarenboven spelen Brann en zijne begaafde helpers niet alleen met marionetten, zij spelen ook niet de nienschon in de zaal en zij maken zo weer tot kinderen wat altijd prettig is. Waarmede ik maar zeggen wil dat er voor Xurksen, betweters en critici bij dit gezelschapsspel" geen plaats is. Aangezien ik mijzelf tot het laatstgenoemd gilde reken, zal ik mij dus bepalen tot het aanduiden van het vele goede dat geboden wordt en niet. reppen van de kansen die Braun (met of zonder opzet) onbenut laat. Allereerst zij vastgesteld dat ook in hot genre dat het Marionetten Theater M nchener Künstler" beoefent, de stelling welke vele toeschouwers voorstaan geen Steek houdt dat hier van een op kleine schaal .teruggebracht tooneel sprake is en dat als men in het acteerén dezer ..petits comédiens de bois" het net-echte bewondert en waardeert. men iidrhaan.de mnrionc{ in hel algemeen, noch aan dr niarioncttistcn in het bijzonder een dienst bewijst. Men zal dan ook tolkens woer kunnen bemerken dat zij die hier in letterlijken en figuurlijken zin de draden van het spel en de spelers in handen hebben, laatstgenoemden dingen laten doen dio met levende aqteurs tot de onmogelijkheden behooren. Dat is in de Faust-opvoering zoo, welke wij van vroeger kennen en thans in eone nieuwe (naar ik meen verkorte) bewerking werd vertoond; dat is eveneens het geval met de nieuwe stukken van: ,,Der kleine und der groszo Klaus", een sprookjesspel vrij naar Andersen, door Etta Fcdern en Paul Brann voor marionetten' bewerkt, wélkn; door Frits Muller vervaardigd zijn. en ook in ,,Wasif und Akif"(abusievelijk een Turksch poppenspel genoemd, terwijl het van Arabischen oorsprong in de 1001 Xaoht verhalen voorkomt), door Armin T. Wegner beworkt, met marionetten van Prof. Leo PasettL De figuren van Akif en van Wasif verhouden zich als die van een Don Quichót en SanchoPanza, van een Heel en Half Watt, want Ook hier staan de dikke en de dunne, de groote n de kleine als uitersten tegenover elkaar. Maar in n ding zijn zij gelijk: hunne vurige liefde voor de liefelijke Leila.... En in tal van vermakelijke avonturen wint het lichte spel van den geest van den spitsvondigen en vingervluggen zakkenroller Akif het Van de spierenspanning van den goedgeloovigen en zachttiartigen roover Wasif en tusschen deze tw uitersten staat als een ranke bloem de verleidelijke dooiOtto van Tussenbroek Leila als zoet symbool van vrouwelijke listen en lagen....'' In Akif's uiterlyk is iets van de wajang-golek" gegeven, spits, mager en met een scherp gesneden profiel. Met een andere, ongenoemde pop» die als boodschapper slechts heel even om den hoek komt kijken is Akif het beste geslaagd van alle andere in dit spel gebezigde figuren, omdat in heel zijn uiterlijk iets onwezenlijk» leeft. *> Paul Brann Wasif is een geweldenaar, een bullebak, een bruin-bronzen bonk van een kerel met een ge- , weldig witten tulband óp denbreedenkopjmeteen wit hemd met ongeslagen mouwen als tot worstelen gereed.' . ? . Bank en fijri. is daartegenover de door beide broeders der ongerechtigheid' zoo teeder beminde vrouw gegeven in wa'rmkleurige, doorzichtige kleedij, oranje en rood en geel als een laaiend vuur. Van al hetgeen Brann in dit spel dezer : Frau mi t den zwei Ehemannern" gaf was de dans het hoogtepunt. Niet slechts uit technisch oogpunt bezien (want niet een dozijn draden doet men waarlijk wonderen !) maar ook als hoogtepunt van volle feestelijkheid der fantasie. En even lichtte in den geest de over-oudetraditie van het marionetten spel van eeuwen her toen vooral aan de erotiek een plaats werd ingeniimd,. waarin men, .hetzij hierbij gezegd, wel eens de grenzen der betamelijk heid schijnt te hebben overschreden. Bijzonder vermakelijk zijn ook de balkende ezels en de snuivende rossinant vooral als de beide medeminnaars samen op het paard wegrijden, maar eerst bij de scène van des Sultans slaapvertrek doet de Schoonheid voor een kort oogenblik hare intrede en wordt plotseling het spel geheven in het wondere Rijk van den Toover en den Schoenen Schijn en aan de Fantasie ten volle recht gedaan.... Dan is het 'ook even stil (eene stilte welke deugd doet omdat het déclameeren vaak te luidruchtig geschiedt); de bewegingen (welke dikwijls wat te druk zijn) worden sober en strak en in het fraaie lichteffect van paarsblauw en groene kleur is als een fantoom het smalle, vermoeide gelaat van, den op een divan uitgestrekten slapeloozen heerscher in zijne verzuchting dat als al zijn onderdanen rusten slechts hem de sïaap niet is gegund!.... * * * Ook dit spel als Marchen für grosze Kinder" zpoals Brann het noemt heeft de toeschouwers met bewondering vervuld voor heel het samenstel van spelers, sprekers, zangers en musici dat onder zijne straffe leiding tot zulk een voortreffelijk vlot en volkomen .sluitend geheel werd beheerscht. Niets wordt aan het toeval overgelaten en alles is de uitkomst x*an harden en onverpoosden arbeid. Men moet de moeilijkheden waarlijk niet onder schatten: de bewegingen der marionetten dienen op het spreken of zingen volmaakt te zijn ingesteld, een in de war raken van twee draden kan heel het effect bederven en zoo is er een wisselwerking tussphen de bespelers, boven het tooneel, en de ,,stemmen", ter weerszijden tusschen de coulissen, welke in sommige oogenblikkgn zoodanig inspi reerend kan werken dat het een het ander draagt en steunt en als het ware geestelijk relief geeft.... Dit maakt dat ik wel zeer verlangend ben naar de aanstaande opvoering van eene groteske Goethe" door Egon Friedett met poppen en decoraties van den befaamden en ook in Holland grootelijka ge waardeerden Simplicissimus-teekenaar Olaf Gulbransson l .. Ik kan mij vergissen maar ik heb een, sterk ^voorgevoel dat-dit stuk rst met recht.... het onwerkelijke gaat verwerkelijken wat dan ools de hoogat-bereikbare taak van het marionnetténspel kan heeten. , .. Hf IliLiN Paul Brann's Marionetten: Wasif en Akif RenéClnlr-matlnée. Filmliga TUSSCIIEX de geaffecteerde avant-gardefilms neemt Renéflair een geheel eigen plaats in. Zijn' Chapeau de paille" is zou up het oog een doodgewone komische speelfilm geen enkel ..modern" effect. geen enkele bizarre.rie in vorm of .gedachte, stoort den vlotten, conventkmeelen gang der handeling en de antieke montecring Anno 'IHi versterkt nog den iu'druk van traditie en ouderwetschheid. K n, toch Js deze schijnbaar oudcrvvetsche film gecuneij)ieerd volgens de nieuwste methode: die van?de Kussen, /ij. is n.l. het volko men eigendom, de persoonlijke creatie van den maker, Evenals I'udowkin heeft de auteur zich geheel bevrijd van den ..spelenden acteur". Niet de geestigheid van den speler, maar du esprit van den cineast maken de komische situatie. Zoo komt er een oude. doov<- oum'bij te pas. De critici, die een film uitsluitend beoordeeleii naar het 'faiuevr/.e ,,goede spel", zouden met «leze figuur deerlijk verlegen zitten. Hij is het groote lachsucces van 'het werk n geen sterveling zal durven beweren.' dat deze oude heer ..goed speelt". Hij zit in de meest frappante scènes'met een se reene tevrodenhejd te knikkebollen en alleen het feit, dat rondfjni hem een. heftige en nartstochtelijke twist woedt, maakt den soezenden. grijsaard tot een komisch effect van den eersten rang. Het virtuoze spel van spanning eu ontlading, dat de auteur met ons speelt, door beurtelings de schreeü'wende monden te geven en de gebalde vuisten der overige dramatis personae, mitsgaders de huishoudelijke artikelen, die zij vernielen, alles in af wisseling met de paisibele ? figuur van den doove, die 'van dit tumult niets merkt is van een zeldzame komische kracht. Boyendien en dit is misschien van het meeste belang is de materie suiver film i Dit speciale i GENERAAL AGENTEN VOOR " AMATJJBUR-KINO-UITRTJ8TIXO FOTO*Se HA A P & Co. AT» S TE R» A M i'1 effect is t»p geen enkele andere wijze te verkrijgen dan door de film. Men zou het kunnen beschrijven en het zou een omslachtige futiliteit worden. Men zou het kunnen teekenen en het effect zou in de uitvoerige, statische compositie verwateren. Men zou het kunnen spelen op het tooneel en het /ou een splitsing van de aandacht der toeschouwers 'teweegbrengen, die het e f f MC t tot een honderdste reduceerde. Maar toegepast als het wordt in de film, met de directe, plastische werking der naast elkaar gestelde beelden de felheid der contrasten - de schuimende snelheid der beeldopvolging. groeit het tot een monumentale komische creatie. van volkomen oorspronkelijke alluiv. Ik geef dit geval, als zeer eenvoudig voorbeeld het is er een uit?'..honderd ! Met een duivelsche sneJheid lant ('lair de momenten van letterlijke vis comica over elkaar heenlmitelen het »en al beter, al geestiger gevonden dan het andere en men is aan liet eind verwonderd te constiiteeren. dat deze heerlijke dwaasheid bijna uitsluitend is verkregen met de/elfde allersimpeïste middelen. (ieeii Ford je wordt aan splinters gereden, geen dikke man door een dunne neergeslagen, geen volksmenigte aa*i het rennen gezet het hoogte-, punt. dat verdient klassiek te'worden als Chaplin's broodjesdans, wordt bereikt met een.... scheefgezakte das ! , ? . . * * * . Behalve oon filmische compositie ..La tour d'Eyffel", die geen buitengewone kwaliteiten bezit, was de matinee merkwaardig door een rede van RenéClairin eigen persoon. In den korten tijd van haar bestaan heeft de Liga ons nu reeds doen kennismaken met figuren als Ruttmarin, Oavalcanti, Germainc Dulac, Pudowkin en JlenéClair. . . . dat wil zeggen: met het eigeplijke, het waarachtig creatieve intellect uit de filmwereld. Hiermede heeft deze kleine organisatie van theoretici" de eerste groote practische stap gedaan, om de film uit de tingel-tangelsfeer te verlossen. Zij heeft voor het eerst het internationaal contact mogelijk gemaakt, tusschen de scheppende.elementen in de cinematografie tusschen de personen' uit wier handen en wier brein de film voortkomt.-Men kan natuurlijk van een anderei opinie zijn en meenen, dat een huldiging van filmkooplui of beeldschoone star's meer ter zake dienende is en wij kunnen ons best voorstellen, dat er kranten zijn, die deswege deze gestie ijverig negèeren. Maar, de roep, welke de Filmliga langzamerhand in de internationale film wereld begint te krijgen, als een centrum en een brandpunt van de jonge ,,révfil"-beweging, -.r-.cHtvaardigt voldoende haar standpunt. Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam* Tot 2 Februari expositie werken door CHARLEY TOOROP Deze film,dank* h'«:vi l.ieteekenis aar. t uv,- om standigheden: 'In d«- »-ei*te plaats aan >i p»Tso».>n van-Al Jolsoii. die d»'-h<'"fdrol speelt ;:. ? ??? t \\ffdt plaats aan het tVit. da* /ij een dot' ,???:-!?? Aim-rikaansche talkie's \va». Waai- nu d.- h?r .ful-uii. die een eminent ja//.-/.aiii:ei- schijnt te ..ru. v o» .r d, 'film'geen enkele waard»- heeft en h.-t %v,-rk liit-i /.onder synchnniisi-h»-' l«t-t:«-k-iding gaat, bütit alleen <le filmische venlieu-t- ? \??!»,?!! ook die i-1 volkomen' negatief. Het maa: hier «'Vt-ï-bodig geacht tv,ifilt.-n n« v. weer eens te wijzen «.p lift miserabel seutinu'ntecle geknutsel met stervend»- vadeis »-ii dansend» " revue-kinderen. Wanneer wij als leeken i-.-ts Xoiideii mogen zeggen, dan zou het dit zijn. dat voor het dierbare ..Lach-dan-paljassoo" effect het beproefd» ? wit va:ihet clownsmasker toch meer effect sorteert. dan lampenzwart. Zob'ii hartverscheurende schoor. steenveger is op het kantje van belachelijk en o»»k die stervende oude heer met zijn bolle wangen en bril..-...! Maai?enfin, dit zijn maar opmerkingen van een belangstellende eigvnlijk zijn het onze zaken niet. Tenslotte zien wij niet interesse ,tèg««m«».'t. wiens privégeschiedenis we nu U« Verwerken zullen krijgen na de interessante wederwaardigheden van Jack Dempsey, Suzanne Lengleii eh.dezen ht*ér Al Jolson. Misschien is Lieberuiann aan de beuit. met' synchronische opnamen , van jammerende ^Jacntoffers en knarsende celdeuren:1 Ons docht, daar zit wel wat in. ?. '' Een enthousiaste pers staat klaar.... VLOSSEN;