DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 FEBRUARI 1929 No. 2698 r J. D. STRUIJS 6 Zn. Prinsengracht 837 Telefoon 37906 Begrafenissen - Crematie - Transporten B*: ' 'J JAARBEURS 19 INTERNATIONAAL UTRECHT TM 28 FEBRUARI HET GEREGELD BEZOEKEN DER NEDERLANDSCHE JAARBEURZEN 15 EEN ONAFWIJSBARE EISCH VOOR IEDEREN ZAKENMAN, DIE VOLKOMEN OP DE HOOGTE VAN ZIJN VAK EN ZIJN TIJD WIL BLIJVEN DAGKAARTEN AD F 1.?AAN DE LOKETTEN Abonneert U op De Groene Amster dammer, Weekblad voor Nederland Prijs per jaar fr. p.p. f 10. zoowel eenvoudige als betere uitvoering G. J. DE KONING S ZOON Keizersgracht 447, A'dam Tel. 43688. Opgericht Ao. 1739 GERARD B. RIJKE Jr. BINNEN ARCHITECTUUR KEIZERSGRACHT 559 - Telef. 30559 Complete Meubileering GEORGE R LAGAS AMSTERDAM - Telefoon 24611 - Andreas Bonnstraat 40 ELECTRISCHE LUXE BROODBAKKERIJ Specialiteit in alle Broodsoorten EU g C l S Ch P la t C d (verzilverd) Groenteschalen Saucekommen Groentelcpcls Saucelepels Tafellepels en Vorken enz. Prijzen op aanvrage Arnhem - ZIJLSTRA & RUPP Soeplepels BEGRAFENISVEREEN1GING R SAX Jr. F.C. Hooftstraat 38 AMSTERDAM Telef.: 20341, 24350 REGELING VAN BEGRAFENISSEN EN , CREMATIES VAN UIT ALLE PLAATSEN EIGEN LIJKKOETSAUTOMOBIELEN STEENHOUWERIJ D. WEEGEWIJS Rapenburg 44 - AMSTERDAM - Tel. 42662 MARMER W ERKEN W. H. POLMAN TUIN OVERTOOM 526 -:- Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies Pendules, Horloges, Stijlklokken, Wekkers, Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gcbr. BREEK NIEUWEND IJ K 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken, Goud en Zilver KONINKLIJKE WASSCHERIJ DAALMANS & Co AMSTERDAM 2« Weteringdwarsstraat 36 T«l. 3334O VERWEEGEN AMSTERDAM Plaids Voetenzakken Auto-overschoenen f 30*KOK DEN HAAG Voornaamste Kleedinginrichtin op elk gebied 2695 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 FEBRUARI 1929 Vrouwen over mannen Israël Querido door W. van Itallie-van Embden 'JS zwaar-massaal Amsterdam. Steile, hoogthui'/.enblok m 'l nieuwe trappen. Allerlei kamers stfl,an open: /o zijn als behangen met bookenrijon. Nog 'u verdieping hoogot: /ijn werk kamer. ^ Maar dit is n boekenkast!" Kr [is alleen nog plaat*» . voor dezo Toorop. Zomi hij me als waardeering voov mijn , Oude Waerold". Pardonm-ett u^dat i.kjin mijn wurkplunjo bon?" Zo flatteerde hem. Hoven 't gou<ligbruin jasje, laag uitgesneden. stond op de blanke hals. de kleine. en toch groot lijkende kop; edel «elijml. 't Voorhoofd, /et-r ruim. omsproeid door 't wuivend hanr; als g zachte sterren de Loogen; 'n vrouwelijke mond. Kon y.ijii 't ge zicht van 'n kloeke, breed voelende vrouw. 't. Dragend lichaam, daaronder, te zwaar-vierkant; niet uitgegroeid in 'n jeugd, die /.ich rank verlengt in sport-geneuehtIk dacht u te vinden hoonkijkond over ruime, weiden... ?" Klagend: ,,'k Werk aan de uiter ste rand van de stad. Verleden jaar kon ik nog vér uitzien.... Wat te doen? Amsterdam groeit k-dor .jaar breeder...." l' is 'n merkwaardig werker: (ooft tegelijk in de, oude on in de nieuwe wereld !" En in beide niet evenveelhartstocht! Kent u Simsou" al?... Heb soms- zoo'n heete verachting voor do. heele moderne boel. 'n Had van heerlijkheid is de oudheid!" Uw aanleg en liefde reiken weer naar 't universetrle hoon. als bij 'n <roetht;."' Goethe is sterk egocentrisch... Mijn volle, dweepende liefde heeft KrancistMis van Assissi; een'-van de goddelijkste menschen'die heeft geleefd.'' " ' ? t:* ..Kreeg u uit 't oudergezin veel int.-Heetuoelo bagage, mee?" Ze waren maatschappelijk gezakt. Van oudPortugoosche adel. Groot, in den tijd van Mainioni«les. /al 't u laten zien in de Encyolopaodio." T^aat 11 maar. Word die lijn van geleerdheid behouden?" E 'a mijii' r voorvader', n was opperrabijn. 'n Profeet; 'n ziener." . IJ erfde zijn aard !" Sociale verschuivingen hebben 't geslacht naar 'beneden geproletariseerd. Goed: bracht nieuw .bloed. ; Drie jongens bij ons thuis; ik 't meest revolutionair. Pas heeft y.oo'n roeons ntje zotJieden over mn verteld...." Alles wat uitsteekt wordt beknabbeld." ,.Hior Werken moor factoren." ...Willen we niet t« ver afdwalen?" .Ia ! Stuit eens do, (^uerido-stroonu In 'n mooie «Jictie ruit: zo aan. Omdat je '11 Jood bent. word je sonisdo >:?/. k-.-ivg-o- pónaangevallon. Zc'/oggon: Joden zijn , geen muthoinatici. K n Eijistein dan? (!een dramatici. Kn Jobjlan? 't grootsche ge wrocht l" Laat do kleinen praten I Uw ?vader... ?" 'n Ruk van zclfbedwang, als 'n menner' die de teugels spant. Vader.... 'n geweldigvizióenair ! ""n ongelooflijke leesdri'ft! Gaf hij mij. 'k Zou haaf 4ille kanten uit willen. Kan het: muziek: schilderen. Vraag Schafer; vraag. ..." Gelukkig concentreerde u zich opdclitteratuür." ,.'fc Is al hetzelfde. Openbaring van de Kracht. De onderscheiden lijken groot: in do diepere kern s't al n." V-1-. -i Waarschijnlijk i» u nog 'n groot toonoelspolor ook." Verrast: Hoe komt u «r op?" U woont hier niet....?" 'p Vriend met de daad gaf me deze kamera om t*t werken. Stüdoeren. 'k Heb ruimte noodig. Alloen in stipte orde kan ik leven. Kyk eens voor Simson", Foto Mr. P. J. Troelstra die rijen doozeii; alles aanteekeiiingon. Do studie er voor op zich /elf, is al oen heerlijkheid." ..Kn te;:olijk schept u : do Jordaan!" Mot «oo'n innig pleizier heb ik die oer-instincten mee doorleefd !" Toch 'n groote inspanning om te dalen naar dat nivomi." ..'k l.eef gewoon moe. Kan hot in lk milieu. Kun heerlijk toepassen: 'n gees telijke mimicry. Voel me nooit boven anderen; waar ook: als gelijke. Er zijn twee olonionton in me: zoo natuurlijk gegroeid, dat zij niet hoeven te worstelen: contemplatie, en actie, 'n /weven tusschen droom en werkelijkheid. Vindon telkens ?elkaar: vereenigen zjeh.... 'n Schande do kritiek in Holland ! Hoor eens wat dat mannot je hooft gezegd. ... 'k Zal hem antwoord en." Jammer dat in u, 'n scheppend kunstenaar, de strijd geest x.oo groot is.". Hartstochtelijk: Wat? je ziot'n groep Icvênsprublemon verkeerd geleid.... jo zou niet in opstand komen? Jo laat jo bekladden? j.» wordt niet geprikkeld?" ..Vertel iets1 van uw'moeder." Do storm logt zich. In vertoedoring: Mijn innig moedertje. Wal 'n vreugd toen ik. als horloge maker de eerste prijs kreeg ! 'k Wou mijn ouders steunen: weid violist in 'n schouwburg: moest op Sabbath spelen. . ? ? dat wou moeder niet. Toen in de diamant klovci ij: leerde in oen jaar 'n cursus van dnt.. Was zeventien: verdiende / 100 in de week In óóns: van alles afstand. Kon niet te. houden drang: 'k wou studeeren. 'n Rijke mijnheer hielp. Tja en toen getrouwd, 'n Juwelio.vsy.aak begon nen. Is mislukt. Had geen zin in handel." j,'k Hen blij, dat u . ook eens iets niet gelukt! Alloen de Lagere School?" ??Niet moer. 'k'Zeg 't met oer: bon autodidact. Hoof me niet te schamen: was Dante ouk. Heb zóó gowerkt. Jo kimt langs volo wogen tot do kern geraken. In een universeelo aanlog zit In beangstigende factor ook: willen uitblinken in alles. Da;», word bij mij in bedwang gehouden dóór mijn hunkering naar studie !'' Aan stroomden do wóoidon; maar bohoorscht: vol. niet druk: beeldend waren do gebaren: maar bohcorscht: fijn. niet woelig. De boenen wildon telkens loopon gaan. do kamer in, de-kamer door: do wil plantte 't lichaam vast togen don zijkant van 't schrijfbuieau. 't Zat wat nauw: 't veroverde zjch ruimte. De oogon spiedden, boorden over don zijmuur hoon: do hand beklom hem. omklemde' don rand. als in oen voortdurend veroveren; in bezit. nemen, 't Was do eenige beweging die. wórd toe gestaan in do aandoenlijk mannelijke pogingen tol bohoorsehing van '11 aangeboren exuberantie. Ze gelukte. De'uiterlijke verrustiging was al'bijna tot natuur geworden. U kon toch niet allo uren van .'t,etmaal werken!" Bijna 10 jaar lang heb ik geslapen ") .uur per nacht. Hoe was 't mogelijk? Toon ingezakt: 'n jaar lang. Niet geestelijk, 't lichaam alloen maar." ' Veel talen willen'leeren?')' ./k Zeg niet, dat ik ze grammatikaal bohoersch: zo dienen me. Fantasie on intuïtie helpen mér dan de doorsnec-ge-leerde denkt. I^tijn, Grioksch: Oosterscho talon...." ,,Kn dan moest n woor'oppassen dat uw, werk niet zou ontaarden in 'n geleerde verhandeling." Als ik kennis in me heb opgezogen, 't fundament gelegd'.... laat ik los ! De lucht in op eigen kracht." 'n Sterke wil noodig om niet te vroeg te roepen: lAchoz-tóut!" 'k Heb zoo'n pleizier in de studie zelf." Hun kerend: Mag ik een cigarettc? Wat zegt u van Nu"?" Uw kritiek-rubriek is niet malsch l" "PECERIJEN ALLEEN EDELE SOORTEN ZOOALS IN OUDEN TUD DEN HAAG Maar niet peiwxmlijk. Objectief. Wat ze mogen kletnon.... 'n uitstekend kritikus, die nooit iets zelfscheppend.s produceerde ...» hij mist de breedte, de diepte. Kan niet oordeelen, dus: ver oordeelt. Ze mogen van mijn werk 't slechtste ?/.eggen, mits: de grondtoon is 'n eerlijk begrijpen. 'k Hal u 'n kritiek laten lezen. ..." Overstelp m<; nu niet met indrukken ! 't Moet toch 'n heerlijk gevoel zijn te weten: als auteur blijf ik leven na mijn dood." Maar ik kan als auteur niet leven vóór mijn dood ! Verdien 'n hongerloon. Als ik niet bijverdien de met lessen ei z ove l gei ot-n steun onUin van mijn vriend, den b'-k-nd-n philanthioop M. Lam .Ir " ' .,Is u (»ok, als waardig artiest, wat mill in 't strooien van 't aardsche slijk?" Onwillig: ,,'k Help graag." Snel: ,.'k Heb 'n enorme schuld aan boeken. Ku móet xe toch be zitten. Als «Ie onderstudie niet compleet i».... 'k kan niet iets oppervlakkig doen". ..Kunt u niet scheppen zonder 7.00 zware studie? ,,Eline Vere" ontsprong toch ook spontaan?" Was de eicen kring van Couperus ! De bour geoisie, als auteurs-object, is voor mij ev>-n belang rijk niHR'r di ? ({?<«?! t voor inij ?^????n af/.ondorlijkc st'.-d'u'k voonun als Coup r'.is dH nood ie hn«|. !).? .Tordaan ! verrukt van hun romantiek. 'n Brandend stuk leven, 'k (Jeef nooit typen, als van Maurik. Dat haat ik. 'k Geef mènschen; symbolen ook.... goed. 'k Word nu il gelezen in grooten kring. .....Vis. ik voorlees volgen ze al. Da i helpt de stem mee... en't sentiment. Heb me ingeleefd in de psyche van den mis dadiger. Kerst veel geleerdheid over 'gelezen. Op dat fundament stijgt de, sclu-ppende fautaisie. Daar leeren dan de geleerden weer van. Zie: Dostojewsky. 't- Zii hem niet in de uitgebreidheid maar in de intensiteit. Op hooger plan geheven worden geleerde en kunstenaar n.?f s dat nu ook weer ijdelheid van me? Ik ? vov-1 die in me zelf als 'n vermenging van kinderlijkheid en zelf bewustzijn. Weet u wie trots is? De Balza". Daar ben ik maar 'n kind bij." . ..Ken trots dit; zich niet uit. prikkelt niet." Langzaam doorproeven: ;.Dat is zeer waar." ,.U is ook een groot billnrter." ..DiH' ik om de spanning van den geest te breken.'* ,.l: schrijft snel?" ..O! Ken pagin» soms 10 maal over. Jemoetcompi meeren als 'n musicus: /ie de aandoenlijke aanteekenboekjes van Beethoven; en tegelijk zijn gloeien in diepste uitstorting. In zijn innerlijkheid werken al die processen in den kunstenaar Op elkaar in." U is 'n druk prater in 't gewone k-ven?" ..Ben van aard 'u hartstochtelijk zwijger. Ben al zoo oud ! Heb '11 gevoel of ik in al die lanc'ei. daar vér. geleefd heb: Palestina, l'erzië... 'k voel de hotte: zie ze trillen. Vurige bloemen ontluiken; mannen staan, gebeeldhouwd, in trotsche gewaden.. 'Hoe kan ik dat meeleven als niet in 'u vroegere incarnatie....? 'k Leef in 't Oosten met zieners wil: mijn lichanm heeft koelte noodig. Warmte-, maakt me ellendig, (iek hè?" ,,U is zelf 'n brandende kern !" Pas op! Kom niet te dicht bij de papegaai. Die kart hatelijk doen tegen vreemden." ..Nare oogen heeft dat dier." Kn. voor mij is hij zoo lief, hèjong". ..." De zachte hand krievvelt in. do veeren. Aanhaligblij. in liefde onderworpen, buigt zich, onder de streling, 't kleurige beest. ....... De voeding van een zuigeling met KARNEMELK van BUSSEM -t- kost 30 cent per dag -tKerkstraat 67 '~ Telefoon 37344