~^ 't. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 FEBRUARI 1929 . 2699» 'l:' Vlissingsch Welvaren door Dr. Hendrik van Loon Teekeningen van den schrijver DE stad Vlissingen is gelegen aan de'lllonte of Westerschelde en heette oudtijds U-r Vlis. Zij,heeft zeven tien kerken, negen envijftig scholen, een scheepswerf waai1' men van tijd to' tijd schepen bouwt. Zij kan met trots wijzen op een liefelijk numu-, ment voor Aagjeii Wolff Jen Bet je De ken. Verder kan Vlis singen bogen op een ' leeg stat ion. dat min stens even groot is^als de Baden van Dioeletiamrs. En nu ik toch over architectuur begonnen ben. zal ik maar op het zelfde onderwerp doorgaan. jrWijlen Vietor de Stuers die overigens een deihoffelijkste aller niensehen was. had een groote antipathie welke hij in kernachtig llollandsch zoo dikwijls ten beste gaf dat liet ten slotte een deel van de Nederlandsche taalschat werd. Ik bedoel zijn uitdrukking omtrent die verdomde i lood gieters". Maar sedert de dagen van den Heer de Stuers is er veel veranderd in «leze lage landen. De tocht v ije loodgieters zijn brave bui-gers ge worden met pamljosjassen en als de Heer de Stuers heden n«>g leefde dan zou hij ditzelfde gevleugeld woord op den professorenstand hebben toegespitst, Avant werkelijk er is geen enkele klasse van meni scheii die in de modern Europeesche wereld zoo veel kwaad doen als de hooggeleerde hoeren die Prof. Dr. voor hun naam plaatsen en zich daarom geroepen voelen als tijdelijk plaatsvervanger van .lehovah op te treden. 1 Zij weten immers, datniemand hen zal durven tegenspreken. ' zoodat zij ongestraft alles kunnen doen' wat hun invalt zonder ooit tot verantwoor ding to worden geroepen, dat zij stadhuizen kunnen bouwen zoo ontzettend leelijk dat zelfs de Anker Baukasten fabrikanten dezelve niet in hun gele en roode catalogi zouden durven plaat sen, dat zij waterwerken kunnen aanleggen waar van elk alledaagsche vrachtschipper weet dat zij niet óf verkeerd zullen werken: En denk nu niet dat ik overdrijf. Ik ben zelf in het vak" geweest. ICn het' wa< verschrikkelijk. Wanneer ik als gewoon niensch beweer dat zwart wit is dan zeggen mijn vrienden Brave Hendrik; je moest niet zoo hard werken'.' of ,.je moest Dr.' Reyling je oogen maar weer eens na laten kijken." Maar wanneer ik ex-cathedra dicteerde Zwart is wit" dan schreven driehonderd jonge mannen en jonge vrouwen dat in een cahiértje op en als ik ., hun dan vroeg en waarom is zwart wit?" dan antwoordden zij omdat de professor het zegt." Gelukkig ontdekte men bij tijds dat ik geen aanleg had om ooit een goed professor te worden en dwong ' men mij weer in de kille, koude wereld terug te keeren. In den beginne was diéstap een huiverig iets. Maar sindsdien heb ik geleerd dat het het beste, was wat mij ooit had kunnen overkomen. Anders schreef ik misschien thans ook wel eens een pamphlet je om t,e bewijzen dat Holland toch vooral niets moet doen om den «-nooden Belgen het leven aangenamer of gemakkelijker te maken. Thans kan ik alleen maar zeggen, dat het mij als n tijdelijk buur van genoemde Belgen wel de allergrootste dwaasheid toeschijnt dat twee volken die door de natuur aangewezen zijn om samen te werken door professoren van mekaar worden , gehouden omdat er historische precedenten zijn voor een dei-gelijke opvatting, die beginnen niet honderd jaar voor Christus en die als défakulteit 'het te zeggen had, zouden doorduren tot twee honderd millioen na Christus. Ik Wb in niijn leven ontzettend vele en dwaze Nederlandsche Munt HoJland's bette l O cent* sigaar fouten begaan. Maar n ding heb ik toch ten minste geleerd. Het moge al onbegonnert werk zijn om tegen de Uierka t« vechten maar het is nog veel ernstiger als men tracht tegen de natuur op te tornen. Het gaat niet, Mijne Hoeren. Het gaat niet. Ku al het gepamphleteer en gejeremieer over Belgisch dit en Belgisch dat kan geen haar ver anderen aan het feit dat de Honte of Weste.rschelde de natuurlijke weg naar Antwerpen is of aan het even duidelijke feit dat de stad Vlissingen de natuurlijke -voorhave.il is van genoemde stad Ant werpen en no«)it of te nimmer iets zal prest eren tenzij de vroede vaderen van Vlissingen dit feit niet alleen onder de oogen zien maai1 ook als een brutum factum" aan vaarden en er zich ver der naar inrichten. Kn Jj , als dit landsverraad is. /et mij dan rustig het land uit. Ik moet toch over een paai1 weken naar Amerika terug en ik ben volkomen bereid den Nederlandschen staat voor mijn passage te laten' betalen. Maar' om weer tot mijn schaapjens terug te keeren. ik wilde dat u. des zomers eens op een mooien «lag een uurtje aan de oevers van de Schelde wilde gaan zitten. Dan zou u daar de natuurlijke ' ontwikkeling van de dingen kunnen bestudeeren. er uwe eigen gevolgtrekkingen uit maken. Dan zou' u zien hoe Vlissingen net een arm joggie is dat met .Sinterklaas alleen maai- iriar de vrijers en vrijsters «?n de borstplaat mag kijken en er mjoit en nooit ofte nimmer zelf iets van krijgt. Dan zou u ho.iderden van schepen voorbij zien varen naar Ant werpen en ei- nooit eens een eentje ook maar voor een oogunblikje op zien houden om voor Vlissingen ? het anker uit t« werpen. Kn dat, terwijl de Schelde een moeilijk water is en wel altijd zal blijven, terwijl Vlissingên uit stekende havenwerken heeft, waar'op het oogén blik niets te zien is, behalve een paar oude loods» bootjes, een twintigtal Arneniuijer visschers en een enkele peueraar. Kn wanneer u dan voor uw k«>pje thee betaald hebt en weer rustig thuis zit, haal dan den ouden Bos nog eens van de zolder en kijk eens wat deze haven kon worden als men nu eens de Wielingen de Wielingen liet, het jaar 1830 vergat (lieve hemel, de menschen die de:i Tiendaagschen veldtocht mee gemaakt hebben r/ijn toch immers allemaal dood) eii den afgrijselijke n. wansmaak van de -origineele . Brabanconne vergat (is het soms iets minder dwaas Amsterdamschc kindertjes te hooren ju belen dat hun Neêrlandsch bloed van vreemde smetten vrij is?) en nog een heeleboel meer dingen liet rusten. ' - * ? ? » - ... Laat voor de aardigheid eens de kaart van d;t deel van de wereld zien aan iemand die Europa niet uit eigen aanschouwing kent. Vertel hem niets van de geschiedenis van de laatste viqr eeuwen maar laat hem alleen zien wat er op de kaart staat. Hij zal' dan zeggen -?daar is een rivier met een riviermonding die de natuurlijke uitweg is van een stad die de natuurlijke uitvoerhaven is Van een industriegebied. Die stad en haar natuurlijke voorstad (want die heeft men meestal in d' een of andere a vorm bij steden aan rivieren gelegen) zal het waarschijnlijk wel goed gaan. Neem hém dan een .uurtje onderhanden en geef hem een geschiedenis-lesje. Dat zal daarop neerkomen. Vier eeuwen geleden tóen de handel eigenlijk nog een soort struikrooverij Was. geraakten het noordelijk en het zuidelijk deel van dit aangeslibde1 land langs den oever van de Noordzee niet elkaar in strijd over een aantal punten van verschil, van welke niemand meer iets begrijpt. Toen echter waren ze duidelijk genoeg en men vocht. De noor, «lelijke provincies wonnen en de zuidelijke verloren. Om den duidelijke i concurrent toen den hals af te snijden deed het noordelijke deel den natuurlijke:! uitweg;van het zuidelijke ,deel op slot, ging op,den , sleutel zitten en trok den handel van den zuidelijken concurrent naar zichzelf toe. Want in die dagen geloofde men nog dat er maar net zooveel rijkdom in de wereld was en wie het grootste deel van dien bestaande > rijkdom in den eigen zak had, was rijker dan de andere van wie hij het genomen had en kon in een karos met vier paarden zitten en zijn vrouw twintig zijden «mderrokken geven. Als uw scholiertje een Amerikaansch knaapje i;> dan zal hij u wellicht vragen waarom, als dat zoo is, in Amerika de concurrenten uit hetzelfde bedrijf in den regel bij mekaar in dezelfde straat komen wonen, de dokters bij de dokters en de uitgevei> bij de uitgevers. Daarop zoudt gij kunnen ant woorden dat dat in Amerika zoo is. omdat men daar als stelregel heeft aangenomen dat het onszelf des te beter zal gaan naar mate het onze buren ook beter gaat. Dat de oude moord- en roof methodes van voor vierhonderd jaar opgeheven werden omdat men beme kte dat rijkdom iets is dat gemaakt moet worden (en niet iets is dat bestaat) en dat h«>e meer rijkdom er in een ge wen land op een gegeven o«»genblik gemaakt wordt, e:- deste meer rijkdom is «mi ieder zijn deel te geven. Na deze uitweiding kunt ge dan verdei- gaan «in vertellen luw Europa nog steeds vast houdt aan het oude begrip dat men zichzelf kan verrijken door zijn buurman te verarmen, dat spoorwegen d«j automobielen het leven zoo ondragelijk mogelijk maken in de dwaze hoop dat daardoor ooit iemand die kans heeft in een auto te reizen, toch de trein maar zal nemen «)f hoe mijn beminnelijke geboorte stad van tijd tot tijd zelfs /ijn ..haven" vergeet «mi hevige protesten naar den Haag te zen den in een bleeke vrees «lat misschien een andere stad ook eens een voordeeltje zal behalen dat men voor zich zelf begeert. Uw ongelukkige dis cipel zou u dan mis schien antwoorden dat ze even dwaas waren als de oude heer Sta stok die '/ijn boeltje liever op zolder liet vergaan, dan ;ijn lintjes en' bandjes te verkoopen tegen een prijs die hem niet aanstond en het eeltige, wat gr er op zoiidt kunnen antwoorden is een vnlmondiu ..ja". Want Zoo is het inderdaad met de goede ' stad Vlissingen. die door een nieuw spoorlijntje van twintig K.M. of. nog minder (de bus-lijn van Bergen op Zoom naar Antwerpen volgende) tot een voorstad van Antwerpen kon worden gemaakt en daarmede aan haar natuurlijke be stemming kon worden teruggegeven. Kn zoo, want daar komt het toch uiaar op aan. de bloei de*1 handels, aan haar. Kr zijn in de maatschappelijke ontwikkeling zekere stroomingen waartegen niemand op den duur iets doen kan. Men kan trachten ze leiding t»geven, ze hier en daar bijna onopgemerkt iets naar links of naar rechts te verleggen, zooals meu dat doet (meestal met zeer weinig succes) met de Schelde die onder mijn raam voo'.bij vloeit. Maai tracht men zich tegen deze natuurlijke ontwikke ling te verzetten door dammen en dijken dan gaat ze met het heele dammet je en met de n fraaiste n dijk de modder in en richt slechts schade aan zonde»iets goeds te doen. De hardhoofdige voorvaderen die ten bate van het eigen zoete winstje t trachtte hun nijvere bureu den hals om te draaien, handelden geheel volgens de theoiiën die in hun eigen tijd geldig waren, maar die nu oven achterlijk zijn als het gebruik van gekookte tabak voor maagpijn of aderlaten voor. bloedarmoede. En' volgende geslachten hebben ervoor moeten betalen want al dat tegen-natuur* lijke gehaspel niet de Schelde heeft heel wat meei gekost, dan het profijt je ooit zou kunnen opleveren dat riien er lt dacht te slaan. -.'... Kon, Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER Co. '*? ~ >? DEN HAAG ~ ~ ~ AMSTERDAM - ARNHEM . Verz. van Tentoonstellinggoederen No. 2699 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 FEBRUARI 1929 r .1 De Vlaamsche kwestie, een Belgisch Vraagstuk! door Dr. E. van Kaalte. dat gen hen. de ONS buurland Belgiëmaakt heden ten dage moeilijkheden door, die slechts met veel goeden wil en veel stuurmanskunst van «'/<? b-trokkenen overwonnen zullen kunnen worden. De achter uitzetting van het Vlaamsch en van de Vlamin gen heoft, vooral sinds en na den oorlog, een ernstig karakter aangenomen. Wel dateert de Vlaamsche kwestie niet van hede i of gisteren, doch *ij heeft, de laatste jaren tot ve «l diepergaande moeilijkheden geleid. Een groot deel deiWalen kon de i eersten tijd maar niet inzie i, dat het onderdrukken van het Vlaamsch en het saboteeren der wettelijke bepalingen in zake liet taal gebruik iets ongehoord is en dat niets meer kwaad bloed k'm zetten, bij de Vlamingen dan de wetenschap, dat zij, ondanks hun numerieke meerderheid, in mew da \ eon'opzicht, als het ware in een minderheidspositie verkeeren. IMt laatste is ten deelo natuurlijk een uitvloeisel van het feit, «lat tel van uiynschen, die op grond van uiterlijke, verschijnselen als Vlaming te buek staan, /.elf maar al te. gaarne Beulemanseii of een poging doen om behoorlijk Fransch te spreken. In hoofd zaak echter hangt dit alles samen met liet feit, dat allerlei, factoren er toe meegewerkt hebben. de economische verhoudingen den. Vlamiiijarenling in den weg z tteii. zoodat voor niet alleen de geestelijke kant van zaak, het kweeken van een schare van universitair opgeleide Vlamingen, de bevordering van Vlaamsch Honger Onderwijs, van groot gewicht is, doch daarnaast in niet mindere mate versterking hunner economische positie, waaraan tegenwoordig dan ook heel wat gedaan wordt, bijzondere waarde heeft. Dat de Vlaamsche beweging het zwaar te ver antwoorden heoft gekregen tengevolge van ,het allerongelukkigste optreden, der ongeduldige extre misten, die gedurende den oorlog, toen de Duitsche overweldiger het land bezet hield, uit boosheid over de tegenover de Vlamingen niet bepaald wel willende gedragingen van de Belgische Regeering, met den bezetter gemeene zaak gingen maken, ligt voor de hand. Hot is waar, de heeren militairen in't Belgisch leger, welke uit den aard der zaak tijdens den krijg een hoogen toon konden aanslaan, hebben het den Vlaamschen frontsoldaten verre van aangenaam gemaakt en de Regeering faalde in deze aangelegen heid ten eenen male. Dit had echter nooit mogen leiden tot de gedragingen, waaraan de activisten zich schuld g gingen maken. Zij hadden hun tijd moeten afwachten en het, na den oorlog, den antiVlaamschen elementen in het eigen land moeten inpeperen, dat deze zoo onwelwillend waren, opge treden. Dan zouden ontegenzeggelijk de Vlamingen sterk hebben gestaan en ware hun welslagen al lang verzekerd geweest. Edoch, de activisten gaven 'op het meest verkeerd gekozen oogénblik en op de meest onsympathieke wijze lucht aan hun ver bittering. Zij pacteerden met de Duitschers, Ik pe x aai dei kibind van hei die hun land over weldigd hadden, zich daarbij verg -ijpend niet slechts aan .hun volkenrechtelijke, doch tevens aan hun moreele verplichtingen. ? ? '* * ' ' * ???... Dat na den wapenstilstand de reactie onder invloed van oorlogspsychose tot uiting kwant, iii den vorm van een ware activisten-jacht, was "vol komen begrijpelijk. Van hun kant begingen nu. echter de Ktfa. nki-'j >:ig h ? v ij nden der activisten t'enige grove fouten. In 'de eerste plaats scheer den zij alle Vlamingen over eéii kam. Alsof er niet een aanmerkelijk principieel verschil bestond tusschen de activisten ecnerzijds, die zich tegen den Belgischen staat' hadden , gekeerd, van dien staat niets meej' wilden weten en voor een vol slagen uiteenvallen er van pleitten,, en aan den anderen kant de warme ijveraars voor de rechten del' Vlamingen binnen het Belgisch staatsverband. En wellicht is nog het allerdomste geweest, dat men veel te lang gedraald heeft met een streep door het verleden te halen, zoqdat ook velen, die allerminst sympathie voor den strijd der activisten koesterden, begonnen te morren, te meer, waar nog altijd in o> voldoende mate de ver langens der rustige Vlamingen gunstig gehoor ?ontmoetten. Zoo kon het gebeuren, dat de toen nog in het geva,ng opgesloten activistische voorman Dr. Bonns eenige weken geleden met een over weldigende meerderheid in Antwerpen tot Kamer lid gekozen werd. Bedriegen nie' al!e t-«k-T.e-i, dun heeft de Antwerpsche protest-v» -rlviezi'ig ctn voortnf.'elijke uilwtrking gihul. Plots is t-jn langen leste ve.'en JÜ-'t-Vlaannehe i Bel re-X <-<'n licht opg<gian ei z>o va!t ir sinds k>H <-<-n h jop/ulL- kent e l >g waa> t?' nemen. Menigeen in Nederland voelt e.r voor, dat het den Vlamingen in hun taalstrijd goed zal gaan, want de taal *«n eultuur-verwantschap met Vlaan deren geniet begrijpelijkerwijze belangstelling bij allen, die het wel meenen niet onze moedertaal en met de Nederlandsche cultuur. In. dat opzicht heeft dari 'ook jarmi lang een vereeiiiging als het Nederlandsch Verbond -hoogst Verdienstelijk werk gedaan. Maar, nu komt de groot e maar: zoodra men de grenzen van wat de uitsluitende taak is van dat verbond, gaat overschrijden en zich gaat mengen in de politieke moeilijkheden. welke zich in Belgiëvoordoen, raakt men op het verkeerde pad. Jammer genoeg nu loupett er in ons andei's toch zoo rustige landje een stel opgewonden lieden rond, die binnen en buiten'het Nederlandsen Verbond, «lat hierdoor geblameerd wordt,' de grove fout begaan, zich wel degelijk op dat verboden terrein der binnenlandsche staatkunde van Belgiëtu bege en. Daartoe is hun geen middel te beden kelijk. Ueschiedvervalsching om toch maar vooral te doen uitkomen, dat feitelijk Vlaanderen en Nederland n moesten eu konden zijn. is voor hen daarover 'n ander maal nader ecu peulschilletje. Elke gelegenheid om hun stem niet het «»og op de bevordering van Avat de activisten willen uiteenvallen van België, Vlaanderen bij Nederland -?te doen huoreii, grijpen deze luid ruchtige onbekookte heuivn aan. Gebrek aan eenig 'gezond staatkundig inzicht en. een overmaat van, valsche. romantiek, leidt hen er toe, wanneer liet maar kan, in deze interne Belgische aangelegenheid te stoken. Zoo \vns het deze groep van verdwaas den, die het oo:-ba:i ? achtte om den onlangs vrijge laten activist Dr. Borms hier in Nederland te huldigen. Hoe men over Dr. Borms ook denkt, hij is, dat is de nuchtere werkelijkheid, momenteel «urn van de kampioenen in den strijd tegen den Belgischen staat en nu past het toch zeker niet aan burgers van den bevrienden buurstaat Ne.derlarid om zoo iemand in het openbaar te gaan bewierooken. Als dergelijke bemoeiingen met binnen land sche staatkundige kwesties in het een of ander Balkanland plaats vinden, plegen wij met een zekere zelfgenoegzaamheid de schouders op te halen en te zeggen: nu ja, zulke dingen zijn alleen op den Balkan mogelijk. Wanneer het echter van de stokebranden in kwestie,..zou afhangen, zouden we weldra,nok hier in West-Europa midden in Balkan-toestanden zitten. . ? '' '-,;' '? .'*?*?*? ? ':' ? ,Niet slechts voor .Nederland, doch voor heel de internationale samenleving is het tv/n het grootste belantj, .dat de Belyischc staat er is en dut hij of> yesunilen yrundiiltiy behouden blijft. Vandaar, dat ook om d.ie reden ten onzent met vreugde hot oogénblik begroot zal worden, waarop men er in Belgiëin zal slagen dóór een bevredigend»; oplossing, de moei lijkheden uit den weg te ruimen die er zich thans voordoen en die om een oplossing 'vragen. Of men het moet zoeken in een nabootsing van het ZwitHerach ! kantonale» stelsel? Wninmigen hebben dat 'Wel eens gemeend, doch zoo heel eertvoudig zal dat niet wezen, niet in de laatste plaats door het probleem, wat men dan met, het visch noch yleesch zijnde, Brussel moet doen ! In het socia listische kamp is O'lings een ander denkbeeld geopperd, dat blijkbaar kans heeft grpoten bijval, Overschotje Teekening voor de Groene Amster dammer" door Johan Braakensiek. De opbrengst der Rijksmiddelen be-* droeg in Januari f 6.0.00.000 boren de raming nok bij andere partijen, te ontmoeten en waar omtrent de Vlaming Kamiel lluysmans en de Waal Destrée het eens zijn geworden: bevordering' van een groote -mate va'ix ? locale autonomie op taalgebied. Voldoening aan de gegronde Weiischen van de Vlamingen, zoodat ten dien aanzien binnen den Belgischen staat vrede zal heerschen. zal ontegen zeggelijk elk behoorlijk en verstandig Nederlander van ganscher harte toejuichen. Do.:h me.i luvft In-t aai dj-Belgen over te laUn, h.** zij Ve.i d'.'rge'lijk ivsultaat zullen beivik in. Het dolzinnig gestook en geschreeuw van de kleine doch a: te woelige en luidruchtige. Nede:la idsJi j schare. die, thans meer dan ooit, met hun optreden alleen maar kwaad kunnen stichten, verdient de meest scherpe afkeuring. AMSTERDAM ROTTERDAM AXMINSTER KARPETTEN 48*2.2O » 3.20 52.5O . ZICHTZENDINGEN FRANCO DOOR GEHEEL NE OEM LAND