t DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 FEBRUARI 1929 No. 2699 No. 2699 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 FEBRUARI 1929 ge* .»* Be on , 00. V. Wetenschappelijke Varia Leven in petroleum door Dr. P. van Olst MKX kan levoiv f/oor petroleum, en zelfs zér royaal loven en ,,vorstelijke" geschenken geven, mnur kan men ook loven in petroleum? Petroleum gebruiken wij inwendig alleen in minimale, hoeveelheden nis de keukenmeid de ingrediënten voor ons middageten niet streng gescheiden heeft gehouden van de hulpmiddelen voor liet vullen en schoonmaken van petroleumstellen. l>e smaak is dan zoodanig, dat allet n anti-theologische woorden de juist o sensatie kunnen aangeven en ook zóó dat wij er eigenlijk nooit aan tóe komen om te ondervinden dat petroleum een ver gift in. Het innemen van een lotaio dosis lukt .liet. nog minder goed dan van een gezonde dosis levertraan of wonderolie. »'«x1'' do J tVrij^eli. ko 'siiuitfjl'. Des to meer verbóast het ons dat de nat UMI-, die alles klarrspeelt. ook kans heeft ge/ión levende wezens ertoe te brengen juist de pe troleum als oen gezonde en normale, omgeving te gebruiken, een voorbeeld van ..aanpassing." dat werkelijk haast alle perken te .buiten gaat. liet is interessant om zulke voorbeelden to loeren kennen, waarin do natuur iets wat volstrekt onmogelijk lijkt, toch met .glans volbracht heeft. Men weet misschien wel dat petroleum en vliegen niet bij elkap.r behooreu. in zooverre dat vliegen uiterst gevoelig y.ijn voor petroleum. Als do vliogenplaag 's zomers al t o erg wordt, doe ik oenigo druppels petroleum in een drinkglas en met onfeilbare zekerheid > valt iede/e vlieg, die rustig tegen de '/oldering zit te wachten tot we onze handen weer vol hebben met een kop thee. een pijp en een krant om ons dan, oVpi- het hoofd te kriebelen, met onfeilbare zekerheid, h'-rzeg ik. valt iedere \lieg in het g'as. bedwe'md door de petroleumdamp en is dadelijk overleden- in het dunne Ipjigje vocht. Terwijl men levende wezens vindt , op allerlei plaatsen waar de omstan digheden zoo zijn dat men er geen leven verwachten zou. zooals op do diopsto zeebodem, in donkere grotten. in azijn, in ijskoud gletscherwater. in onze darmen, waar alles wat verteer baar is. dóór de onbarmhartige vertoringssappen woidt aangetast, on waar toch verschillende woeke inge wandsparasieten onbeschadigd leven. NIEUWE SAMEMVOEGiBARE MEUBELEN 5 BOEKENKASTEN MET DEUR EN VEBST: PlANKEN.BAMCnDS KUSSEN. UITVOERING W EIKEN GttND-MS&AM MAHONIE MET W* " HET RUIS : SAN OER * z/csv LISSUJDER 55Q zou men toch zeker geen lovende we zens verwachten in petroleum, die voor alles wat leeft, als vergift werkt. Toch vond eenige tientallen jaren geleden een onderzoeker een groot aantal larven, dio opgewekt loofden in do petroleumplassen op de boorteri-einen in Los Angolos. Hij zond deze larven in oen flosch met petro leum aan oen insoctenkonnor. maar de larven arriveerden dood. gestikt. Daai-oni kweekte hij do larven eerst zelf vertier. Ken .">0-tal larven kw. men in een ondiepe scluw.1 mot petroleum. in oen j:la-en s olp er ovoiheen. Na een negental dagen kropen de 'eerste larven uit het vocht, tegen den binnenwand van de glazen stolp aan on' verpoptoii zich daar. Na ruim I! weken kropen do eerste vliegen uit di zo larven. Later lukte hot do larven toch ook zoo te verzeilden dat zij in leven bleven, nml. door hen op te borgen in mos. dat met petroleum goed gedrenkt was. Daardoor waf een zorgvuldige snortsbepaling mogelijk» Do larven bleken te bohooroii bij een nog onbekende vliogensoort. t io,torocht do ..petroleum-vlieg" gedoopt w. rd. Het volwassen dier is oen klein. zwart, glanzend vliegje, dat even angstig is voor petroleum als onze huisvlieg. en er ook gemakkelijk door gedood wordt. Toch dwingt haar instinct deze vlieg do gevaarlijke nabijheid van petroloumplassen te zoeken», want de eieren moeten nu eenmaal in de buurt van petroleum gelogd worden on even goed als oen kloek, dio eenden uitbroedde, met zorgvol . moederhart zich aan den wa terkant waagt, waar geen fatsoenlijke kip ooit komt. zoo dwingt ook het moederlijk instinct de petroleum vlieg haar loven to wagen en de gevaar lijke petroleum juist op te zoeken. 'Met do dood in hot hart logt do vlieg haar eieren op , don uitersten oevoi; dor peti'oleumplassen of op drijvende voorwerpen in dozen plas. Do larven, dio slechts oen paar millimeter lang zijn. gaan dadelijk naar de andere levenspool, dan waar hun moeder ploetert, en kruipen snel in de petroleum, waar zij. ongestoord rond zwommen. Bij hun ademhaling mag de petroleum niet hinderen'of in de luchtbuizen na'ar binnen dringen. Daarom stoken do larven hun aan hangsels mot luchtbuizen boven de petroleum uit, ovenals een onder zeeboot zijn periscoop. Te bogrjjpen is dus. dat de dieren stikten bij ver zending in een flesch met petroleum. '?Maar al wordt, do ademhaling zorg vuldig buiten potrolouminvloeden ge houden, met do voeding is het heel anders gestold. Kerst meende men dat de larven eigenlijk zich zouden voeden mot allerlei oi-ganische stoffen^ die toevallig in de plassen terecht kwamen, dus bladen., insecten e.d., maar dit bleek toch niet jui t te zijn. Want als men de larven laat leven in petroleum zoo versch van de koe," d.w.z. zoo juist uit de boortoron gekomen en bovendien nog gefiltreerd om alles, wat erin zweeft, tegen te houden, dan gedijen de larven best. Blijkbaar gebruiken zij de pe troleum niet alleen als milieu, maar stellig ook als voedsel. Zij hebben dit vergift zoo brood-noodig dat zij dood gaan als' men de larven veel langer dan een halve dag buiten de petro leum laat. 'In de petroleum echter FIAT TYPE 520 « oyltmlrr 21/.. l,. 4?5 per*, modcllt-it Compleet ultg4>rut*t: Torpedo ... f 3450. CoupéHpldor ., :tH30. Cond. Intérieurs taken bekl f JWSO. leder btkl 4O50. FIAT TYPE 521 G t-Minder «V, L. « pers. modellen Compleet uitgerust: Torpedo. . . f 4300. CoupéLlm. . 5050. Cond. Intérleiire Syst. Weymann t 4750. J. LEONARD LANG Stadhouderskade 114 Tel. 27100 Amsterdam LOT OOSTiRBHK LEVERT \WON-INDKHTINGEN f DAN CO HUIS NCDEDIAND Spoor's Mosterd W. A. Spoor jr., Culemborg-. Huize KLIM-OF Rust- en Herstellingsoord WASSENAAR Prijs f 2.50 per dag -Tel. 125 Hoogtezon aanwezig N. TIMMERS Ged. Verpleegster SrEUNZOLEN(^SolHO «er t HERSTELT J,A. 0.&.VO ONDER DEN ST* MAARTEN HAARLEM DEN HAAG AMSTERDAM Groote keuze nieuwe Slaapkamer modellen groeien zij als kool. om zich ten slotto t« verpoppen, stellig buiten de pe troleum, maar men weet nog niet tcaar. Kn uit de poppen kruipen weer de vliegen. Het spreekt wel vanzelf dat de lichaamsbouw der larven zoo incerichfc moet zijn djat de petroleum geen schade kan doen, want de le vende cellen in hét larvejichaam zijn. grootendeols even vatbaar vopr petroleuniyergiftiging als bij andere dioren. In do eerste plaats moet d huid geen,petroleum doorlaten; voor het geval er tóch iets doorheengaat zorgt een vetweefsel onder de huid ,dat deze petroleum als door. een spons opgezogen wordt en niet verder doordringt. / ^Vls voedsel komt de petroleum natuurlijk wel in het li chaam, maar alleen in he^ darmka naal, dat immers eigenlijk meer een voortzetting is van de buitenwereld in het lichaam. De 'darmwand, vooral de maagwand is .speciaal gebouwd voor dit eig<>naandig en zeldzaam gtbruikte viKufcel. Alleen de voedselstoffen worden door den darmwand binnen de lichaamsweefsels toege laten: alle giftige'bestanddeelen wor den 'tegengehouden. Deze petroleumeters^goven oen' ? allorfrappp,ntst voorbeeld van hot geweldige aanpassingsvermogen der levende wezens, en tegelijk gaat men erover denken of Preyer niet zijn leer van de continuïteit van het leven misschien wel gelijk kon hebben. waar hij fantaseert dat, voordat) 'de aarde voldoende was afgekoeld om dr on» bekende levensvormen mogelijk te maken, op aarde het leven vertegeuWoordipd werd door reusachtige gloeiende organismen, ! wier adr-in misschien gku -mde ijzerdampen, wier bloed vloeibaar metaal en wier voedsel misschien gloeiende meteo:>rsteenen waren." Als men petroleum kan eten, dan kan . men .allicht ook wel dit 'fantastische voedsel slikken. Uit de Natuur: De vogels en de koude door Dr. Jac. P. Thijsse Ja wasz wlrt der kleinen vogcline? der kalte sn der tuot In we. Watiher von der Vogelwtide Rijp in de Dennen (Foto J. Strijbon) IE goede Walther had het land aan den winter en zou dien liefst doorgebracht hebbén óp de manier der mormeldioren. al slapende. Hij haat de bonte kraai als verpersoonlijking van de \vintersche narigheid en beklaagt voortdurend' de arme kleine vogeltjes. Nu kan Ue't geen kwaad. wanneer de vogels een beetje in beklag zijn. want ze hebben genoeg narigheid to verduren, maar de ?winter is in den regel toch de minste van hun, plagen. Voor velen hunner zijn de drie k's voel erger: katten, kinderen en kuituur. De winterweek, die achter ons ligt. herinnert enigszins aan den winter van 1017, die ook pas goed begon in het eind van Januari en voortduurde tot in Maart.. In het eind van April liepen nog tjroote troepen van ganzen in do vlakke landen langs de Friosche meren. Duizenden g vogels zijn toen om hot leven gekomen on het heeft in sommige .streken jaren geduurd, eer de vogelbevolking weer op zijn gewone sterkte, was geraakt. Wij willen hope i. dat het ditmaal zoo'n vaartniet loopen zal. Mijn artikel van de vorige week was geschreven nog in deii kwakkelwinter van Januari en ik had niet gedacht, dat er nog zoo'n koude te wachten stond: Kvemvol hebben do muss'chen on do moezon hun zang niet gestaakt en de spreeuwen zijn ha twee dagen van verbaasd heid toch ook maar wér aan het zingen geslagen. De merel heeft ook volgehonden en geen dag nagelaten, om zijn gebied to verdedigen of af te bakenen tegen zijn buren. Aardig .gezicht, drie pikzwarte man-merels met diep oranje snavels die elkaar zitten aan te staren, ieder op een grensr "hoek van zijn gebied «n dat met den thermometer bijna op 0°Fahrenheit. Neen. deze ..kleinen vogeline" hebben >nog weinig last gehad van den winter en dat danken zij wel aan de aanwezigheid van de mensclien, die ze,lfs onopzettelijk. zorgt voor schuilplaatsen en voedsel. De koperwieken wisten ook nog aan den kost te komen en aan den duinrand of aan steile zonnige sloot kantjes hun dorst te lesschen. Zoolang geen sijp of ijzel de boomtakken bedekt heb ben de meezen, boomkruiper «, klevers, winter-, koninkjes, goudhaantjes geen nood. als ze maar hier of daar wat | te drinken kunnen vinden. Erger gaat het met de vogeline die voor voedsel en schuilplaats hot open water noodig hebben. Hoogstwaarschijnlijk hebben wij in gewone winters meer soorten en individuen van vogels in ons land; dan in de Meimaand. Bij gelegenheid moeten wij dat eens uittellen. Van dio groote menigte krijgt men thans een goed denkbeeld nu al de verschillende eenden en ganzen, zagers. duikers, futen, koeten zich verzamelen op de weinige plaatsen waar nog open water is. Voor hen is de ijsbreker op het Noordzeekanaal of op don Waterweg een even groote zegen als in vooron najaar de ploeg voor de meeuwen en kraaien. De grooto .menigte echter trekt naar de zeegaten, maar oen onbegrijpelijke groote hoeveelheid laat zich toch invriezen en doodhongereii op de plassen. Op liet Xaardermeor houden wij altijd nog langen tijd windgaten en wakken waar de overwinteraars spijs en drank kunnen zoeken. Vit den trein ziet go die als zwarte vlekken in het' sneeuwveld. Schuilplaats? tegen wind en vorst vinden ze er tegenwoordig moor dan vroeger, nu in den loop van een kwart eeuw de rietlanden van débota nische reservaten veranderd zijn in dichte en hooge liossclu-n VJMI elzen en berken, mot weelderigen groei van varens, l ramen, kamperfoelie on k rent eboompjos. Daar 'houden, ook de baardnioesjes en rietgorzen stand. Die baardmoosjos on rietgorzen behooren tot «?en brood o schaar van Nedorlandsohe vogels, die op liet oogonblik nog geen vaste gewoonten schijnen te hebbon van Wegtrekken of overblijven. Xoo zijn «?r wellicht meer dan wij moonen. Ook de roerdomp moet hiertoe gerekend worden en in den laat sten. tijd begonnen wij hem al langzamerhand to be schouwen als een standvogel. In 1017 waren haast allo roerdompen van hot Xaardermeer omgekomen ondanks den steun, dien zij van de visschers ge noten, (iaamleweg nam hun aantal weer toe. mi treft hun misschien een nieuwe beproeving, die alloen doorstaan kan worden, door de ..meest goschikton". We hebben hie,r du'delijk te » o -n mot oen geval van ..iiatuurkouze". oen va i Darwin's grondstellingen. Nu de geschikte broed, terreinen, gaandeweg minder worden is het voor die roordempen natuurlijk van groot'belang, om des winters hier te blijven. Wanneer dan straks de ..trokroerdompen" terugkomen, vindon zij de plaatsen bezet. Hot is nu de tijd dat de ooievaars en lepelaars terugkomen. Spreeuwen zijn er voel. kievitten heb ik nog niet gezien en verwacht ik ook niet. eer do dooi invalt. Maar de lepelaars on ooi- vaais komen heel--uit Afrika, de ooievaars zelfs uit Transvaal on Kaapland en hebben waarschijnlijk geen gevoel omtrent den toestand hier. In l Hl 7 zijn de lepelaars in het eind van Februari aangekomen, maar na een paar dagen verdwenen zo weer. Ik weet niet...; waar zo toen heengetvokken zijn. misschien wol naar Sloe on Schelde. 2e waren natuurlijk do kluts kwijt on zijn' eerst in het eind van Maart en begin April bij kleine troepjes weer op de broedplaats verschenen en het totaal bleef benoden het gewone aantal. We zijn er benieuwd naar. hoe het dit jaar zal gaan on mochten zij soms weer aan hot zwerven geraken, dan houd ik mij aanbevolen voor berichten omtrent hun ongewone verblijfplaatsen. Kn als ge mij iets over de purperreigera kunt molden, dan is dat dubbel .welkom, want van hun bewegingen weten wij nog minder dan van die der lepelaars. Nog een enkel woordje over de noodvoedering" der kleine vogels. De hoofdschotel blijve bruinbrood, pinda's en kokosnoten; schraapsol van kokosnoten en pinda's op den grond voor rood borstjes, winterkoninkjes en heggemuschjes. Ueeh zout spek of hartige kaas. Niet te veel hennepzaad, maar toch wel een beetje en nog veel meer zonnepitten. In plantsoenen en tuinen nog veel meer besheosters. planten en met het oog op, den nawinter vooral hulst, klimop, Geldersche Koos en allerlei Wilde Rozen (voor groenvinken en pestvogels). Maar bovenal en in de eerste plaats: water, veel water op een zonnig beschut plekje. Als liet bevriest dan maar drie keer op een dag een emmertje water naar buiten brengen: om half tien, om n uur en' nu ook om vier uur. . ? . do al die V.f^OSSEMV M OtöurcVARinAöl KRONIEK Purtij-pol itlek DE aanstaande verkiezingen worpen, gelijk hot bce'.diijk heet, ,,hun schaduwen vooruit" in beginnende partijroerighoid. Evenals in do bijenkorven, kan men de partijen roeds hooron gonzen, ter verkrijging van den vereischtoTi graad van opwinding, en men noemt dat, geloof ik. oen gezond politiek loven. Zoo zullen wij in do komende maanden hot weer mogen bijwonen. dat op geanimeerde, kiesvérgadoringt-n en in heftig gemeende debatten elke partijgroop ziéh zelve het getuigschrift dur betrouwbaarheid, waarheid, rechtvaardigheid uitreikt on elke andere partij van hot tegendeel beticht. En in het openbaar zullen zij allen «loon, alsof zij zelf aan hun woorden geloofden en niet wisten, dat men do essentie aller politiek ongeveer /."?> forniu'eeren kan. Wie nog niets hebben, verlangen iets ~te Krijgen. Wie iets hebben verlangen naar moer. En wie alles h"bbon. weiisch-n het te behouden. Want het ware onvoogzaatn dit zoo maar te erkennen, dewijl wij. monschon. altruïstisch, naar hot ideaal moeten streven on men ons wijs maakt. dat wij ook in do politiek bij. brood alleen niet loven kunnen. Hetgeen in zoover waar is. dat velen er ook boter en kaas of zelfs pasteitjos bij wenschen. . Inderdaad hooft een levensbeschouwing met religie en wat das r verder toebehoort! niet voor den enkeling, maar voor do politieke partij, weinig to maken mot hun aller uniform streven naar macht. do macht nog niet zoozeer om de lakens uit t<? deolen als wel om hot' heelo laken naar zich toe te trekken: on het is indertijd do verdienste van do socialisten geweest nu. eens platweg to hebben vastgesteld, dat, he.t bloot om do centen ging. En dat konden die socialisten, omdat zij zelf nog niet clandestien aan centen vastzaten en bovendien pretendeerden een ideaal tébezitten, dat boven allo part ij -r out -i gescharrel uitging. Hot was in don tijd.dat zij tot do eerste categorie behoorden, tot hen die niets hadden, maar iets wilden hebben. Dat willen-hebben vertoonde toen, als immer, een idoalistischon schijn, waartegen allo andere partijen als vuige baatzuchtigen af staken. Maar sedert het dor partij meer naar den vleosche ging en haar leden tot de tweede categorie begonnen te bohooren. ontkwam ook zij het noodlot niet. dat elke partij onvermijdelijk wacht. Hot ideaal-voor allen is er nog wel en dient ..als een roode vaan. voorop te gaan" bij optochten, gelijk.de hoor Vliegen op het laatste-partijcongres treffend zoido. maar .vervolgens wordt hot weer netjes opgerold, hooft verder mot de practijk niet to maken, do practisehe partijpolitiek, die voortaan onmiskenbaar met het krijgen on houdtn dor centen t o maken hooft. Het ware weer ónvoogzaam dit openlijk te .erkennen en dat op deze wijze de part ij, uit haar idealistische isolatie, sedert lang tot een gewone* liberale hervormingspartij go- of verworden is, die dolgraag ook in hoogst- instantie wil meeregooren en daar nu allo recht en kans op heeft. Het ideaal moet dan maar voorziehzelf zorgen en is voorloopig, als in.'een noodwoning, ondergebracht bij de communisten, de jongste niets-hebbers, die, intusschen nog lang niet weten wat zij wi'.len en onder ons betrekkelijk gematigd.'regime ook niet goed schijnen te aarden. F. C. Charles van Oinneken 6 Zoon, Zondert, N.Br. Het van ouds gunstig bekende adres voor: Dennen, ter bebossching (uitsluitend Inheemsch laad} Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Boomen en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. Tel Interc.No.1. Telegr.-Adr.: Wllhelmina,Zundert, !>' l