t 16 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 No. GEDACHTEN VAN SCHOPENHAUER BERIJMD DOOR CHARIVARIUS VI. De leeftijden 'inil. De toekomst schijnt der jeugd een wereld zonder IV knaap ziet alies in de verte, vaag. verkleind; Ifij weet nog niet hoe men een telescoop hanteert. Hij kijkt er naarstig door maar houdt hem omgekeerd. In d Verst e jeugd verloopt liet leven langzaam «win. Waardoor die tijd de langste lijkt van ons bestaan, Kn meest a i meer herinneringen medegeuft Dan i-enig tijdperk, dat men nnderhand beleeft. Wanneer een oude man u van'ziehzelt' vertelt. Is 't steeds /.ijn prille jeugd, waaruit hij 't'meejst vermeldt. In 's levens leute zijn d'.» dagen lang van duur. (ieüjfc de dagen in de leute der natuur; Bij 't ouder worden schijnt liet of het leven holt. Steeds sneller, als een bal. die van den heuvel rolt. Maar waarom schijnt den grijsaard zijn verleden kor! i Kenvoudig omdat zijn geheugen /.walker wordt; Hij heeft het voorts ontlast van. leed en scho nen schijn Kn "t deel dat overblijft, is meestal bitter klein. Wij houden 't hoofd niet pra.au van ons verdriet'.vervuld. ? fit ijdelheid: wij jden 't meest door eigen schuld. Wanneer een oude man een fel verlangen toont Naar 't oord. waar hij voor lange jaren heeft gewoond. (ïeloof maar. dat hij u. en ook zichzelf misleidt: Hij smacht niet naar de plaats, hij reikhalst naar den tijd. Den tijd, daarginds door hem als jonkman doorgebracht. Toen hij er leefde in de volheid van zijn kracht. Bedrieglijk trekt de Tijd het mom van Ruimte aan.... Ontgoochling wordt zijn deel; hij is vergeefs gegaan. liet onderscheid van vaart, van haast, 'waann men leeft Verklaart ook de verveling, die elk tijdperk geeft. Het kind. dat niet voortdurend knutselt, praat of speelt. (ievoelt zich in een oogwenk doodelijk verveeld. Wanneer de levèn?zon op middaghoogte stant. Heschouwt men zulke pauzes minder nis een kwnml: H«-rciken wij per slot een hoogcn ouderdom. Dan vliegen <.ns de dairen ook niet nietsdoen om. De jonkman, die in d'aanvang van v.ijn levunsba-m Direkt met iedereen gemaklijk om kan gaan, Is van vulgairen aard. De knaap, die moeite heeft. Kn telkens, schoon vergeefs, zich weert, en tegenstreeft. («eëixerd en onthutst om wat hij ziet. on. hoort, Is ongetwijfeld van een heel wat beter soort. De meest en meenen in de dagen van de jeugd. Dat er een schat bestaat van zaligheid en vreugd: De vraag waar 't dus op aankomt, is eenvoudig dit: Hoe krijg ik dezen schat van vreugd in mijn bezit? Maar later wordt men zich der waarheid welbewust: /oo'n schat bestaat er niet. Die zekerheid geeft rust. De oudren nemen het bestaan voor wat het, is. Zij zoeken geen geluk, en voelen 'geen gemis. Want wie zich van die wilde wensehen heeft bevrijd. Kan kalm genieten van de kleinste kleinigheid. Ken onderhoudend boek in 't hoekje bij den haard. Ken mooie wandeling, maakt 't leven 't leven waard: Heeft hij nog smaak voor schilderkunst, mu/iek, tooneel. Dan wordt hem d'ouderdom zijn beste levensdoel. De jeugd haakt naar 't genot, dat schijn en schoonheid schenkt. De ouderdom versmaadt die vreugd: de grijsaard denkt. Zoodat de geest zich eerst op drama en gedicht, Kn later meer op werk van wijsbegeerte richt. Wanneer men 't leven met een ' naald we'rk vergelijk*. (ievoelt men. dat het kind den bovenkant bekijkt. Do mensdi den onderkant: veel moois is daar niet aan. Maar nuttigs wel: zoo ziet men. hoe de draden gaan. Hekend is. dat gewoonlijk 't levende geslacht 7.ich hooger dan de voorge generatie acht: Dit is hetzelfde wat de meeste menschen doen. Die meenen. dat zij Nu veel beter zijn dan Toen. Maar wie beseft, dat geen van beide dognm's delict. Beziet zieluclven juist, en respecteert de jeugd. (Slot Radio en grammofoon Ignace Paderewsky IIJNACK. die in l KOU in Pódolia in een der ZuidKussische provincies het levenslicht zag, ontving zijn eerste idrnukken van muziek van een troep zigeiiners. die cop zekeren dag hun tenten nabij de boerderüvan zijn vader opsloegen. Dit maakte een geweldigen indruk op hem en op zijn verzoek liet zijn vader hem. door een «leizigeuners les geven. Deze primitieve lessen Werden spoedig vervangen door evenzoo primitieve van een dorpsschoolmeester, die ''hem en zijn zuster eenige operamuziek bijbracht. ' ! itmnniininiimrnuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin _ mniiiiiniiiiiiiinniniiiiinntntmtnnm J. B. BENNER 6 ZOON i PIANOHANDEL '""* "KVKSTlOn 1W1 PEN HAAG 97 N OORDEI N luiiuiauiuiiiuuniitiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiijjiiiiiiiiuuiiiir Als twaalfjarige werd l gnnce naar het conserva torium te Warschau gestuurd orn muziek te studeeren. waar hij niets bijzonders gepresteerd hoeft. Vooral technisch was hij erg zwak. Toen hij op zestienjarigen leeftijd zijn eerste concert gaf. was hij meer vertolker van zijn eigen' muziek dan vir tuoos, want zoodra er een moeilijke passage kwam. improviseerde hij. l'it dezelfde periode dateert ook het volgende vermakelijke verhaal. In een kleine stad, waar hij spelen zou, bjeék bij zijn aan komst geen piano beschikbaar. De eenigste piano bezitter was een oude generaal, die bereid gevonden werd het instrument te leenen. Maar het ding was ontstemd en wat nog erger was. de mechaniek was defect, zoodat de hamers na liet aanslaan niet meer terugsprongen. Ken zeer teleurstellende ont dekking! Maar Paderewsky wist raad. Hij huurde een man die er. na eenige repetities, ook werke lijk in slaagde, de hamers telkens tijdig terug te Vippen, zoodra Paderewsky ze had aangeslagen. Het moet een interessant concert geweest zijn. Het is a j leen de vraag wie van beiden de grootste virtuoos was. Paderewsky'of zijn helper. ? Tot zijn achttiende jaar bleef Paderewsky in Warschau studeeren. Daarna werd hij pianoleeraar en componeerde in zijn vrijen tijd. In dezen tijd schreef .hij ook zijn beroemde Menuet. dat zijn ontstaan dankte aan de bewering van een zijner kennissen, een duitsch journalist. dat niemand de fijne, melodieuze muziek van ?Mozart. kon evenaren. Paderewsky haalde zwij gend zijn schouders op en verscheen den vol genden avond met een manuscript. Hij ver zocht, het even te mógen spelen, het was een menuet van Mozart dat weinig1 bekend was. Kn hij speelde zijn eigen menuet. Zijn vriend was enthousiast. ,,Zou ooit een modern komponist in staat zijn zoo iets schoons te schrijven ?" waarop Paderewsky droog antwoordde: ,,llet is van mij." Toen hij negentien was, trouwde Paderewsky. Een jaar later ?overleed zijn vrouw bij de'geboorte van een zo'on, die kreupel bleek en zijn heele, leven invalide bleef. Xa (Ut ongeluk besloot Paderewsky naar Weenen te gaan en daar met Leschetitsky te studeeren. 3Iaar hij begaf zich eerst naar Berlijn en studeerde daar compositie met'. Kiel en Trban. . In 1888 zag Parijs hem voor een bijna leege zaal debuteeren. Na dit weinig bemoePaviljoen Vondelpark" Tel. 24190-27595 Qrootc en kleine Zalen voor Déjeunera, Diners/ Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. digendo begin, bood men hém aan met orkest te spelen. Het eerst speelde hij onder leiding van Lamoureux by de concerten van het Conser vatorium. Na de eerste uitvoering had hij zulk een succes, dat bij det volgende concerten het publiek zich verdrong om hem te hooren. Tn 1800 kwam hij naar Londen aangekondigd als ..de leeuw -van brl ttnlzoen rrtn Parijs." Maar de critici waren niet bijzonder over hém te spreken. In 1891 gaf hij zijn eerste concert in New York in de Madfeon .Square fiarderr Hall., Na Amerika volgde een concertreis door de geheele wereld. In 1899 hertrouwde Paderewaky met de Baronesse Helene von Rosen. Van 1909 tot 1913 was hij leider van het Conservatorium te Warschau en gedurende den oorlog hield hij zich bezig met politiek. Hij slaagde in zijn pogingen om Polen zelfstandig te maken en werd in 1920 de eerste President der nieuwe Poolsche Hepubliek. In 1021 keerde hij terug naar zijn ,JIi,nie" in Californiëen, speelde in 1922 voor het eerst weer in 't publiek. Sindsdien is hij weer geregeld op tournee en wij zullen binnenkort ook in de gelegen heid zijn.dezen grootsten levenden pianist te hooren. Als van zoovele grootheden heeft de His Master's Voice maatschappij zich ook -Aran hem weten te verzekeren en een collectie zeer geslaagde opnamen uitgegeven, p.a. ook zijn Monuet, .en de beroemde La Campanella van Paganini-Liszt. . . '? ' ' A. G. POLROGER&C^ LE CHAMPAGNE ENVOGUE JAGER GERLINGS HAARLEM No. 2701 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 SCHILDERKUNST Maks. in het Stedelijk .Museum te AniMterdum Maks is de schilder der circus-voorstellingen, der clowns, van de danseressen etc,, van het .stads gezicht en van bloemstukken; soms ook van portretten . Dat alles wordt bewezen door deze tentoonstelling- Maar /ij bewijst nog meer; ik meen niet. dat Mak:* ook menscheii in het /onlicht in tuinen schilderde. Deze tentoonstelling bewijst, dat Maks een afzonderlijk schilder, du» een per soonlijkheid is, maar tevens erkent ge hier. zóó ge het nog niet wist. dat deze persoonlijkheid er n is van geringe geestelijke diepte. Dat is zeker. opnieuw. Een schilderij van Mak» heeft nooit liet latente, dat den moesten grooten werken eigen is (er is geen geestelijke achtergrond) noch is Maks volstrekt zuiver, of van een telkens verrassende kleurschoonheid of van een verrassende. steeds verrassende wijze van den vorm te geven. Zijn kleur zoudt ge, in het algemeen* kunnen terug brengen tot twee samenstellingen jood-geel en blauw-groen. Deze kleur mist steeds Jsaac Isra?fls' subtiele zuiverheid. Zijn vormen zijn ge>,implifieerd meestal, maar deze vereenvoudiging is wat ntonig, wat zonder wijzigingen te veel herhaald. Dit is wat ik steeds tegen dit werk heb gehad, en nog heb: het is niet edel, en het heeft in zijn tegen stellingen licht-en-schaduw (vooralindetuinscènes) iets grof s: iets van snel-geborstelde zoogeheeten decors. Maar daarom is het toch niet ten eentninalc verwerpelijk: Kr is lij zulke schilders, als Maks er n is, tusschen het vele werk. dat ons niet vlijt, hier en daar beter te vinden. (Je zoudt kunnen /eggen: dat vindt ge meestentijds daar. waar hij van het gewone, het hem typische, afwijkt: in sommige der schetsen, in de serie der blauw-groene werken, en in de portretten. In de portretten vindt jje een meer gedifferentieerde levendigheid dan in de circusvoorstellingen; in de blauw-groene serie vindt ge een meer natuurlijken klank der kleuren: i» .Dommige der ..schetsen" vindt ge meer ge heimenis dan in het overige, al te gemakkelijk openbare werk; er is daar verrassend» te vinden, er is ook treffend» in den don keren avend (in de Teer- 1 ui n en?) Déze dingen hier te vinden geven de tentoonstelling een zeker recht van bestaan, evenals oen blank stadsgezicht. De schilder is in déze dingen op zijn natuurlijkst, en bij sommige dezer werken is Breitner als voorganger en beïnvloede!* gewis. Wanneer ik u ten slotte enkele werken met hun nummer zou aanduiden, dan bchooren hier toe i:i, 14, 35, 30. 87. 38. SO. 45, 1(5. 4». 5(1. 52. 55. «4. UU?(17 en 72. Poolsche tentoonstelling t<> Amsterdam Wij worden langzamerhand wijzer gemaakt, wat aangaat de kunst der overige volken. Ik bedoel niet. dat ons omtrent die kunstuitingen iets wijs wordt gemaakt, noch dat deze tentoonstellingen. officieel beheerd ons meer officieel inlichten dan werkelijk. Wanneer ik daaromtrent een artikel wilde schrijven, zou ik dat anders doen. anders aanvangen. Wij. Hollanders, leeren tegenwoordig door die openbare, officieele tentoonstellingen. Zij hebben haar nut en moeten voortgezet worden, tot wij over alle landen zijn ingelicht, zelfs over (Juateniala b.v. en Britsche Honduras. Zij. de tentoon stellingen. zijh de A-B-C' boeken over de schilder kunst der vele naties, die de schilderkunst beoefe nen, en zij zijn. immers en altijd, van cultureel belang. 'Alles is tegenwoordig cultureel; er zijn zelfs .cultureele clubs in aanmaak! Kr zijn vereen igingen tusschen alle landen zou ik dat willen noemen ;,hot intellect en de kunst, die steeds waren nationaal-internationaal (maar met een stille f lonkeringen met een zedige hoogheid) worden nu dat met officieeier statie, en kudden van bekleed er s van hooge ambten openen zulke tentoonstellingen en wijzen ons, zelfs ongevraagd, hartelijk den weg. Ik begin langzamerhand angst te krijgen voor de adviseurs van deze tentoonstellingen; onze snelle tijd eischt een snel vervoer; het wil me nu en dan toeschijnen, wanneer ik opzie van een eeuwig Kunstzaal van Lier Rokin 126 , Amsterdam* Oostersehe & Europeesche antiquiteiten Oude en Moderne schilderijen en plastieken Negerkunst & Ethnographica Bergspoor Straat in Bdrcelona .schilderij (als het temninst ? op z'jn plaats bleef hangen) dat de lucht boven m'j, zwart i>. of bijna verduisterd, van de vliegmachines, bezig de kunst historici te vervoeren van Londen b.v. naar Warschau, niet de zijtak naar Weenen. Onze en andere kunsthistorici reizen veel en snel: voor de luchtvaartmaatschappijen 'inoet hun heen-enweertrekken de subsidies bijna overtollig maken. en de diverse Staten zijn verplicht, lijkt mij. hun snelle dienaren op zulke tochten ruim te verze keren, en het gevaar voor de nabestaanden te verminderen. het gevaar dat al deze ijver meebrengt! Daarenboven acht ik het een plicht ze in geruischlooze. trillooze 'Vliegtuigen te vervoeren: de vlie gende geleerden kunnen dan op hun tocht hun bevindingen op schrift stellen. Ik geloof, dat hier nog wat te wenschen overblijft: er wordt nog niet genoeg gevlogen, en de heer Visser zou misschien bij zijn chef. den minister, er moeten op aandringen. dnt speciale kunsthistorici-machin?s werden ge bouwd, met als deel van de lading alle deeleu van een Thienie und Becker. Binnenkort kunnen we dan ook Onze vlieg-karossen krijgen v. :«_>r het vervoer der schilderwerken, en ik /.ie Bremmei al vliegen met alle Van (ïogh's. die door hem echt zijn ver klaard, om'ze op een mlaagschen tocht in drie 'hoofdsteden te bespreken. Het zal een verrukke lijke tijd worden: het cultureel verkeer staat pas aan 't begin van zijn mogelijkheden: de muzea ?/.villen leeg zijn; alle schilderijen worden gemeen goed, en zijn den grootsten tijd van hun bestaan in de lucht. Ik zie brand-vrije-loodsen gebouwd worden en iedere Staat zal zijn schilderkunstpiloten hebben en zijn plastische politie. Maar zoover zijn \ve nog niet: het cultureele lijdt nog steeds schade, en tentoonstellingen, die een maand duren, duren nog pfeeds, te lang voor.onzen feilen tijd. Wij konden in n maand best uitleg ki;ijgen over negen nationale uitingen. Wij worden nog steeds tekort gedaan. Toch dit alles komt wel: het is op weg. 'Ik zou gaarne u ixog meer laten zien van wat het verkeer (dat is de nieuwe god'onzer stedenbouwers) ons brengen kan. Maar mijn geest drift moet zich matigen; de Poolsche tentoon stelling toch was het doel dezer bespreking, en zij wordt van. het volgftnd artikel inderdaad de inhoud. PLAÖSCHAEH TehechOHlowaksche schilderessen in de AntcrterdamBche Vrmiwonelul» Februari?Maart 1989 PC schrijver van he£ voorwoord bij den cata logus van deze kleine tentoonstelling wenscht zijn vrouwelijke schilderende landgenooten goede reis. Of hij het met een gerust hart gedaan heeft weet ik niet. De Zeven dames die exposeeren, zegt hij, vormen geen groep. Zij zijn slechts enkelen uit een groot aantal. Want de tegenwoordige Tschechoslowaksche kunst is rijk en veelzijdig en de dienaressen zijn niet do minderen van de dieHotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water PRIVÉBADKAMERS op alle kamers - Telefoon 22223 naren. Waarmee de schrijver wil zeggen dat het werk dezer vrouwen niet is een onschadelijke lief hebberij maar een serieuse vrucht van hoofd en. hart. Talent hebben allen; alleen de wijze van uitdrukking en de hoeveelheid talent is verschil lend. Dit laatste is zonder twijfel juist. Men verwacht van deze schilderessen iets anders dan van haar Amsterdamsche zusters. Niet zoozeer in onderwerp als wel in voordracht. Heti s de schuld van onze phantaisie dat wij bedrogen uitkomen. Ken wintergezicht van Hana Auten'gueberova. dat wij graag het beste exem plaar uit haar inzending noemen, heeft de sober heid en de stemming van een goed Hollandsch schilderij en in dit geval de verdienste van oneindig beter te zijn dan zijn pendant ..de lente". Ken aquarel van Anna Bozinovova. die het slot Kroneborg voorstelt ..chateau du prince Hamlet". ..ademt" een gemoedelijke 'romantische sfeer zoo bescheiden en zoo onschuldig dat de Deeiische Prins het er bezwaarlijk moet hebben kunnen harden., Idenka Vorlova schildert typen van muzikanten en boeren, die /.ij misschien te veel om hun kostuum prefereert, maar die door de foische voordracht toch boven het prentje uit komen. Idenka liurghaüserova lijkt mij buiten kijf de begaafdste van allen. Zij tracht met groot gebaarnien.sc]ielijkekwesties. en verlangens te belichamen in z\vak gegeven figuren, zonder in leege decoratieve praal te vervallen. Zij heeft iets te zeggen en men zou van haar..kunnen beweren dat zij het picturale deel van de/.e tentoonstelling redt. HKNNt'S Muizen EISCriEn MODEÖhE MEUBELEM. l MEn VinDT ZE ,BU l l ^ ^ÈMEUBEL = FABPI EK MESKER DEN ? MAAGl