t DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 No. 2701 No. 2701 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 i- .i V «l 'j ? V . Dramatische Kroniek door Top Naeff ThéAtro l'ltol'ff. I.es tn»l* «l*\nton Teliekliov ZOXDKK ophef. slechts. «'iik«'lo «lagen («? voi-on aangekondigd, heeft men ons hier uit Parijs «!<? mooiste voorstelling van hot seizoen gebracht. on oeiie der niodèspoleiulen was. zonder dat «tok haar eenig toeken onderscheidde. «Ie net Hoe. ?aan wie Kleonora Duse iets van het mysterie van haar kunst moot hebbon ingefluisterd: Ludmilla Pitoëff. Het doodolijk melancholieke weck van Tchckhov ..De drie zusters" behoort in zijn genre tot het allerschoonste dat détoonoollittoratuur heet vo«>rt gebracht, het hangt van i'dors persoonlijke gemoedsgesteldheid af in hoever het weerklank wekt. Behalve met t'hopin is Tchekh >v met nie mand t i' vergelijken. ..De Kersentuin". ..Oom Wan'a" en ..De drie zusters" zijn modulaties1op het leven, zt-oals eenigen het kennen, en zooa's het don nioestt-n ontgaat. Onze tijd legt bij voor keur den nadruk op «Ie symboliek: hot oude Hu." land. waarvan Tchekhóv's menschen de laatste decadenten zijn. eji op ilen voorspel lenden geest van den dichter, die de toekomst het betei-e leven al gloren zag. Men neemt in dit verband aan. dat deze werken thans ..verouderd" moeten wor.ltrii gonoenul en nog slechts genietbaar zijn als een zucht uit lu-t verleden. Zou het waar zijn? Zou er m»-t de veranderde ..levenshouding" in de wereld van do ziel zooveel veranderd zijn ? Klagen in de litteratuur behoort niet meer tot den goeden toon. wij zijn het ..pessi mistisch" tijdvak zoog«'zegil t:- boven, maar bewijst dit. «lat or dim om minder ..aan het leven geleden wordt r" Zóó groot wa< het aantal bewustlevenden n->oit. do onbewusteii. die Wv'lgem^ed langs hun leven heen leven, waren altijd in de nioerdorhoi»!. hetzij dnn. «lat zij zich vroeger met een jHilka tevreden stold«'ll. t et wijl el' nu minstens een .lazz aan te j)as moet komen. De levensm«tjjelijkhed«;n zijn ongetwijfeld wat ruimer geworden. «Ie energie nam toe. men weet uit «Ion nood' nii-c-r deugden, of wel stnvt>ga:it te maken. Maar-als wo «lo/e ..«Irie zusters" aanzien, «lan kunnen wij t >eh een ontstellond a-intal ..zusters". «lie «tok in onzen- t:j«l nog niet uitstierven, naast haar plaats/n: '«ie school juf f r«»uw tegen lieii^: en meiig. de vrouw, die met don vei-keerde tr«»uwde. hot meisje, «lat zich zonder liefde niet geven kan. . allen, die verlangen on hopen «-n wachten <>p «Ie ...verandering." de verlossing. «1^' bevestiging van den levons:lroom. terwijl do" JHIVM. gevuld' met kouseiibreien. radio, oxamensafnomeii. of \wat anders, tusschi-n de ving.»i>? voi-glij«li'n. Vimlt niet het <(»])goschr.K>fd ..v« rjaaixjmrtijtjo." wanriii'-e ? «lit werk opent, in «Ie ..huldiging" onzer dagen zijn cjuivalont? Kn blijft' ()lga'sslotwo,ot-«l: ..Waar voor -leven We toch. r.ls dit nu alles is....?" niet een open vraag, zelfs vnor. oen tijdpei-k van veel boiuie. mine a iiiHuvaix jeu? 'Wat is er dun Cigenlijk VoiMiiderd a-in dit xv.-i-k. «lat niet eeuwige waarden rekent, .met «Ie'machten, waar t goiiov< r < Ik geslacht op zijn wij/.o weerloos staat, elk geslacht; «lat op zijn beurt hoopt en gelooft? ? ' ; ' Drie . dochters van . <?:?!>. hoofdofficier. Kif jaar geleden werd do vader van'; Mof kou vvorgeplaatst naar eéBn kleine gai-nixoonsHtud. |)aar bloven- ze wonen ook na zijn dood. schoon haar hart-t «-rug-: verlangt naat-..de stad lian-r herinnering mot al de kracht van het grooto heimwee naar o«'n on bestemd, geluk. Maar ja. er zijn ? zooveel ..omstan digheden". ... paai is 'Olga.'.de ondorwijzoros, ze heeft een goede betrekking, al komt ze alle dagen mot hoofdpijn thuis. Kn .Masha. de tweede dochter, is er g«;ttou\yd. Met een leeraar aan hét gymnasium, in wien'zij het ideaal van-mannelijkeintelligentie zag. Xa.zeven jaar wét ze. dat hij maar een erg geborneerde, pedante schoolmeester is. Een. fbraaf man overigens, ze heeft geen recht zich over hem te beklagen, «loet dit ook niet. lucht alleen haar teleurstelling op al de rest. «»p dat nest van een provinciestadje vooral, waar zij althans wel nooit meer uit zal komen. En dan JH daar Irina. de jongste, die op :,don 'Av'ara" wacht. Als x.e maar eenmaal in Mosktiu zijn', daar '.moet ze hem -ontmoeten! Haar .broer Andl'ciï.; die met do ziister.s samenwoont.- is zóó Merrouw Pitoëff met haar zeven kinderen geleerd, vast wóidt hij hog eens professor in Moskou. In plaats daarvan yerlioft Andreiï«>p een jonge dame uit het stadje. In II zijn zo getrouwd en heeft Natnscha. die van geen drooiuen afweet. het goh eelt* huis en den man erbij al naar haar hand gezet. Het gaat niet tusschen haar en do zusters. Natnscha deugt <>«>k niet bijster. . . . en van de studio kan niet veel meer komen te midden van kindergeschroemv «-n fnuiilie-sct-nes. Andreiïtracht met spelen zijn finantiecn te veibeteren. Ongelukkig vci'liest ]«ij tiogal eens. Kn het huis behoort aan do zusters. ... Het kleine garniz«»;>n krijgt een nieuwen comman dant ..Veisbinino". Hij komt uit Moskou, hoeft «lèfamilie VHM «er nog gekend. Hoe welkom is liij ! Hoe graag is hij ev zelf! Zoo dikwijls »ls hij weg «lurft van zijn vrouw, een hystoricn. wier jaloezie hem doorloopomi mot -/.«'It'-vergiftigingspogingon bedreigt, '--tl -zijn twee docbtertjes. Hij philosoplu'ert mnur ulti.jd «»ver ..het , leven", liet loi«lt hem \\at af van «Ie na; ste wevkelijkheid. Tus.schen hom on Müslm «'uitstaat in «iit wei'eldje vanabstracties iets. dat geen naam mag hebben In het derde bedrijf een bewogen nacht. waarin, terwijl een getleelte van «Ie stad in brand staat, het huis oen toevlucht wordt, tuüldolpnnt van velerlei bedrijvigheid komt liet- tusschen do drie vrouwen. <>v< i' haai- slaap heen. op «ie kamer van ..de meisjes", plots-ling 1«»t een uit barsting, elk uit ' haar eigen overki-opping. Do feitelijke aanleiding is e«-n huwelijksaanzoek van liai-on ' Tousoiihaeh aan Iiina. die 'niet besluiten kan. omdat zo van. «Ion goj-doii jongen niet houdt. Dan spieekt Olga. de fiiuisto.. de h.'irde waarhoitiVJMI haiir. leven uit : ..leilei-«-n inuii. «He mij zou ?willen helmen, /on ik nomen." Dan bekent .Masha, sluinu'rond op «Ie «uvan.-dat zij h"t hoeft, yevondon. «lat wat Irina z«iokt....'.' N'oi-shinine ! , Als haar man. de looraiir. «li«' /.oo «-«uitent in zijn .huwelijk is. y.ijn vrouw komt- '.halen om naar huis-'te-gaan..-vindt hij.de divan leeg. ... Kn uit Irina's bed klinkt oen g«-laten stem ..Olga. Heyo Olga. ik acht den bni-on hoog. Hij is oen v.oortroffelijk. nieiiselV- 'k wil.iuet' liom 'trouwen, mijn besluit is genomen." Dit bedrijf.-mot" don' brand op den achtergrond. ;do'. gejaagde mannen, «lü' in- en uitloopon. «-n «!«? 'vertwijfelde . vrouwen, is w-,-1 een weergaloos meesterstuk! In het laatste? bodryf wor«It het regiment ver plaatst, verweg.. naar'd'o Poolsclu» grens. Het is hét oogenblik van vertrek. )e' militaire muziek klinkt uit di' verte, do dienstmeisjes wuiven de ff)ldateii vaarwel. O]> den achtergrond duwt Andr ? . do gemankeerde professor, de kinder wagen in het zonnetje, hij weet al niet beter of het behoort zoo. Daar komt ook Olga. Zij is thans Directrice van de meisjoschool; ja, juist dat wat : ij nooit wilde zijn.... maar alles leidde ertoe. U-ma zal don volgenden dag met den baron trouwen, die intusschen nog met n mededinger duolleeren moet. Waar blijft de v verste Vershinine? Hij en Masha"moeten nu -afscheid nemen. Voor goed. Op haar. in oen snik gokntmdon rug.spioid«;n zich even ,'/ijn wit-castoren handen.... Dan gaat hij. Haar man komt daar juist aan.'Hij weet een grapje om Masha wat op te fleuren, een mombakkes, dat hij een jtmgen in de klas liet'ft afge pakt, zot hij op. Kn eindelijk moet men Irina n«»g vertellen, dat de bat on in het duel gevallen is.... Zij geeft toe. dat het geen groot verdriet voor haar kan zijn. zij hield immers niet van hem. Zij zal. nu haar huwelijk vervallen te.'-uok- bij het onderwijs gaan. dat ip t«>ch een beter beroep dantelegi-e.phiste.wat ze eerst was. In ingespannen arbeid, wil ze het nu vinden. Arbeiden, dat is het wat den mensch blijft als al het andere gefaald heeft. Kn de militaire muziek speelt er zoo lustig op los. ... Twoo jaar geleden model-vertó«»ning van gat' men te Berlijn ren ..Drei .Suhwestern", dat aan de regie do. zwaarste oischen stelt. Men ha«t de mise-en-ecene van Stanislawsky overgenomen. <!«? drie zusters waren: Liria Lossen (OÏga) -Lucie Höflich (Masha) Lucio Mannhoim (Irina). Het was een vertooning in zwart en wit. een egaal fijn. grijs steinmingsbeeld. troosteloos aangrijpeml. Regie van vó«'>r den oorlog. Pitoëff is oen jongere Uit -die school. Zijn vertooiiing. van ..Les ti-ois soeuis" was ook jonger. hij zette fel kleur togt'ii kleur, schrijnde, tr««f. maar verkreeg niet die sfeer van machteloosheid. , MtKlcrnor. haalde hij er het heroïsche meer uit. don goeden wil. liet verzet. Do Franse hèvertooning leek nog niet geheel uit d«'. verf. hier en daar be merkte n\en d«' techniek, terwijl do Duitsche het onnaspeurbare dor beste opvoeringen van het Mi iskauer- Künst lorthoater had. Bewonderenswaardig waren ze beide, on <»ok «l«l Franschen kwamen met een uitgelezen drietal ..zustots". Mad. (iormanova als ..Olga". .. .misschien de mooiste van de drie: het 'martelaarschap van het niet tegenzin Volbraclit dagwerk door «Ion aan; «loonlij ken glimlach van haar zacht, beheei'scht gezicht hoen:.'zij lacht«? om niet t«> schreien. In oen golioel an'dete rol (Masha) een veel1 hef. tigor. bittei-ei- ti'iiiperament «lan de gelaten Olga. zagen' we Marie Ivalff. al even voortreffelijk. (Joon intonatie, die niet do'tragiek''openbaarde. van aT wat daar woelde in die onbevredigde vrouwennatuur. Kn hoe prachtig gaf ze t«>en in l'll de rozige weelde van den geheimen, verboden liefdedroom, zij. de eenige, die haar geluk, voor hoe kort ook. gevonden had!, Men zou over Mevrouw Pitoëff kolommen vol moeten schrijven onl haar ..Irina". het smachtend verlangen, recht te doen. Zij vooral had, in ont roerende teederheid: het heroïsche van de jeugd. waarop de vertooning was afgestemd. Het afscheidstooneel tusschen haar en den baron" (Pitoëff) behoorde tot het schoonste van den avond. Met uitzondering van ,,Natasch'a", Pau'ette Pax, die in het caricaturale te ver ging (voor ons althans, op zulke scherpe tegenstellingen voor dit werk niet gesteld) .waren de rollen alle zeer goed, bezet. Een fijne Kouligine , (gymnasiumleeraaa) van (Jautier. Kn vooral een uitmuntende, innig romantische Vershinine van .Toaii'd'Yd. DE WAANWIJZE Hollander door Dr. H. W. van Loon D K zaak werd toch eigenlijk wel ee-n bootje pijnlijk. Eerzame burgei's lieten zich verleiden otu te zeggen, dat gaat nu toch eigenlijk wel een beetje al te ver en nameu grof mijn aanbieding aan om te wedden, dat de vervaardiger \-ari bekende vcrvalscuingen binnen de zes weken in het gevang /.«ui zitten. Zelfs Ifet Hoofd van de Familie, dat overigens met gelatenheid en geduld <le vele dwaas heden van mijn zevenen veertig jaren meegemaakt had. schudde de grijze haren en vond dat nu het neefje toch wel wat al te ver ging: Hij mocht nu misschien wel geen Ilollandsch staatsburger meer zijn, maar er waren toch grenzen en rui de Rotter dammer, orgaan van Hollandsch Fatsoen en Def tigheid, openlijk verklaard had. dat thans ..de nap uit de mouw was", nu de llollandsche Leeuw ex cathodra had gesproken (of liever gebruld) en nu de heele wereld voor den zooveelsten keer gezien i-n bemerkt had hoe fatsoendelijk het Noordelijk deel van de I^ge-l^nden aan de kusten van de Noord zee was- en hoeergonfatsoendelijk het zuidelijk deel. nu paste het toch geenszins iemand die in deze zelfde lage landen geboren was om ..goedkoop*aardigheidjes" te maken over een onderwerp dat minstens even ernstig was als de vraag of de slang van Assen werkelijk gesproken, had. Intusschen is hot anders ge.lu.open. Kn per «lot var» rekening heb ik toch ook nog verkeerd geraden. Ik had gedacht dat het een maand zou duren. voordat de kunstenaar, die dit zaakje zoo netjes vervalscht had, achter de tralies zou zitten. Kn het heeft slechts zes dagen geduurd. Ik had gedacht tlat het nieuws in 'Parijs zou zijn te vinden en dat het wel amusant zou zijn als het Uroene Amster* damsche blad het Zwar.te Utrechtsche den loef af kon steken door den vervalschor van de ..echte" dokumenten met naam en adres aan te duiden. Maar het was niet noodig. want in Brussel werd ons ui duidelijk gemaakt dat de knaap niet. verder zou komen dan de Belgische hoofdstad en van «?enigerlei journalistieke, coup was er dus geen sprake. Verder had ik gedacht, dat de rommel,in Berlijn in' mekaar geprutst was en ziet. de jonge man had zelfs niet eens de moeite genomen oui Brussel te verlaten. Ik hoor het /oo dikwijls, dat het vervelend be gint te worden; je bent hier toch weggegaan omdat het je niet beviel. Blijf dan weg. Waar bemoei je je moe? ,Dio zaken gaan je toch verder niets aan? Het feit is: zij gaan mij w<-l aan. Mij en vele duizenden Hollanders, die de lage landen verlaten hebben, ons en on/e kinderen en ' kinds-k,indoreii en achtor-kléin-kinderen. Want wij behqorcn door afstamming tot dit ras en wanneer de familie' thuis rare dingen doet. dan hebben wij er ook last van. Nu zegt rnen deze dihgen niet gaarne. I>e uitheemsche Hollanders weten wel allemaal hoe het eigenlijk zit. /ij hebben ook wel eens ge tracht om de thuisblijvende broederen te waarKehiiwen; maar het helpt niets en zij houden hun mond..komen nooit meer naar het vaderlijke huis. geven geen cent voor eenig 'Hollandsen belang en wasschen zich voor goed de handen van all ? Hollandsclr gedoe. En de red-*n ervoor? De waanwijze hnovaardij.'die, de thuis zittende Hollanders als ee:i hoogen ('hinee.schen w«.l oin.^ich h'.«en1 hebben getrokken en die hen niet in staat stelt te zien hoeizeer zij /.ioh 'door' hun eigendun kelijke voortreffelijkheid van de rest van het mehfichdom hebben -afgezonderd. .In. wij die buiten gaats werken weten dit, maar de anderen? Zij zijn 'zoozeer verblind door een volkomen ongepast,' gevoel van. eigenwaarde, hetwelk /.ij uit hun ge schiedenis-boekjes meegekregen hebben, dat' zij slechts eventjes glimlachen wanneer /ij hooren dat Holland onder het tegenwoordig -bewind dagelijks meer van de re'st van. hot monsohdoni ^'orvrocnuH en ze zijn er zelfs trotsch op. Kn wanneer men hun het verhaaltje vertelt van de goede oude juffjrouwv die, haar zoon mot zijn'i'egim«?ni tegen gekomen was en zei ..hoe jammer toch. «lat heele regiment liep uit de stap. behalve'mijn eigen jongen." dan begrijpen zij niet wat men bedoelt en zeggen het niet dat verlegen glimlachje, waar mede zij anders een restaurant in het buitenland binnentreden om er den vojke kond te doen ..dut .het hier tocht", en dat je er afgezet w'ordt. Natuurlijk «iverdrijf ik en bovendien ben ik niet heelemaal billijk. Want ik gebruik hier hot woord STALIN-DETERDING De .Kar-ga-door: Allo^ maat! Samen krijgen we 'm 'wel de hoogte in....!" ..Holland" alsof er slecht,* een enkel ll<>ll;in'! w«s en er zijn er twee.... twee. Hollanden. zoo ver schillend, dat geen mcnsch eigenlijk bogrij)»<-n k.-in hoe zij dezelfde geestelijke en phvsickc ouders gehad kunnen hebbon. Het eeno Holland is jong en. vol levenslust : het onderzoekt allo > dingen. ' behoudt'SOHIM voor een oogenblik het verkeerde en, komt por slot van n kening bij het goode terecht. Het reilt on zeilt over alle oceanen en zit in elk hoekje waar er nóg avontuur on profijt te halen is. Het vüogt niet, ele gante virtuositeit over woestijnen on dwars 'door worold<l,ó«'len'. waar bo.t 'geronk ' va n den motor nog zelden gehoord xverd'. Het houdt van een gi.ii.it jo on lacht gaarne-, llót neemt het loven op «is een' ,schoon spel waarin men do kans krijgt zijn eigen krachten mot die van do'tegenstanders te moten on waarin het «neer aankom,! op het «pol zelf dan o'p hot feit of men wint of verliest. Hot is hot .soort Holland dat alle deuren open vindt staan on dat overal graog gezien wordt. Kn in negen uit de-tien i gevallen moet rnon het buitcngaatsch zooken. Waarom? Omdat het tlniiszitteiide deel hot op zoodanige wijze weggewerkt h<>oft.. dat er niets anders op zat voor deze rappe knapen dan om weg te gaan en weg te, blijven. j Kn dat thuiszittendo deel? Hot is, een histori sche kuriositoit.' die poon enkele band aan het heden schijnt téHinden, behalve de wpnsoh om zich in dit aardsche tranendal goed te hit en \<>oden on drenken. Het heeft zoo . weinig, besef ' van «ie werkelijkheid dikt het tracht de klok van do historisolio-'ontwikkeling <>|> oon.'bejiaa'ldon datum stil te laten staan en hot jaar l!»2i> w^-g te schrappen voor J 7i).~>. Hot «lonkt. en handelt on kleedt'zich. ulsof hot op een. gemaskerd bal van de lam;-. gestorven voorvaderen» goïnviloord was en hot gelijkt zoozeer <>j> de middohtvuwscho grootvjidor. «lat hot nooit buiten do grenzen van hot. eigen iloi-p of 'het 'eigen graafsehapjo «lonken kan on «lies beoordeelt van hot standpunt ..wat heit mijn «'igeii' paroehietjc -eraan?." ?Hot; is dit tweede Holland, «lat hot Koninkrijk «lor Nederlanden- (laten \\ij eens eerlijk zijn) voortdurend in d«- joogen van de rest van do wereld eoiiigszins belachelijk maakt', dat «Ie naam Holland 'een bijsmaakje gegeven hooft van ««on onbegrij pelijke warrowinkel van raresoktetjes en nog raardere schooltjes waar de kinderen (voor zoover het buitenland dit beo« u-doelen kan) .een ?innerlijke.' beschaving gegeven wordt, die bon dei schrik van het Kuropocscho vasteland maken. Kn het is dit protserige klein-burgerlijk*' go?doejtje. dat thans «loor oen volkomen ongctnotivoerd wraak-geschr<'euw bijna den vrede van Kuropa op het spel'gezet had. ,j ' , Dit tweede Holland zal wel weer een' veiwntschuldigingetje vinden voor de dwaze waan van do laatste weken, het zal wijzen op de eigen bekondo eerlijkheid- en op «Ie bekende' oheerlijkheid viati de buren ;on por slot van ivkening zal het blijk^ii dat dit tweede Holland uit het heele ge beuren weer niets geloerd heeft. Parijs 7 Maart