t rei 8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 No. 2701 J. D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837 Telefoon 37906 Begrafenissen - Crematie - Transporten EUASPgBOMMB: KERKSTRAAT 50 AMSTERDAM BEGRAFENISVEREENIG1NG R SAX Jt. P.C. Hooftetraat 38 AMSTERDAM Ttltf.: 20341, 242U REGELING VAN BEGRAFENISSEN EN CREMATIES VAN UIT ALLE PLAATSEN EIGEN LIJKKOETSAUTOMOBIELEN JIIIInMIlHlIlllllllllillllllHIIIIIIIIIIIIHIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIHIIHIIIIIHlNIlUlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliniHIIII'. 1 LIPS & PETERS j Vraagt Catalogtu met prijzen DORDT &ROOTC tlOUTSTR.lOl 103 TEL.1OS7S HAARLEM FFAAIE COLLECTIE C OO50 PERZISCHE KUSSENS 11*2.21 = Lijmt alles zoowel eenvoudige als betere uitvoering .G. J. DE KONING 6 ZOON Keizersgracht 447, A'dam Tel. 43688. Opgericht Ao. 1739 J * voor olie doeleinden N.y OientKunstJnpichUng DirkScimdbei CltfU I CLlL S^li^Sê?' *»*' o. a a 5e, VOOR EEN MONSTER Mijne Hoeren, Herhaaldelijk hoorde ik reeds spreken over de bij» zondere hygiënische voordeden van koffie HAG. Ik vernam met belangstelling de resultaten der nieuwste wetenschappelijke .onderzoekingen, volgens welke de coffetne "het weerstandsvermogen van het hart gevoelig ondermijnt. Daar de cohVine vrije koffie HAG noch op hét hart, noch op het zenuwgestel nadeeligen invloed kan uitoefenen, rou ik daaraan gaarne .de voorkeur willen geven, mits ook smaak en aroma voldoen. Naar wel bekend is. wordt de coffêne aan de ruwe koffieboonen onttrokken, terwijl de, aroma* en smaakgevende stoffen zich eerst pnt* wikkelen bij het branden der boonen. Het logische gevolg van dit procéd moét wel zijn. dat koffie HAG even smakelijk en pittig is als andere cofTeïne«bevattendc koffie. Ik wil mij er echter gaarne eerst van over* tuigen. Zendt U mij dus voor de hierbijgaande ?0.40 een proefpakje. (Boonen of gemalen) »-v.p. doorhalen hetgeen niet geweiucht wordt NAAM': .......... ..... ................. .-'..,..... ...... ...,l ......... ' ................................ .:.: ....... - .......... - ............ Cr.Amst. No. 4 ADRES: No. 2701 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 De vorst in den provisiekelder door Prof. Dr. E. G. van Leersum WAT zal zij hier voor schade aangericht hebben, die vorst! zal de bezorgde huis vrouw zich afvragen, wanneer zij, de gebarsten waterleiding indachtig, een blik over haar voor raden laat gaan.* Inderdaad een brandende" voi'stkwestie, waarop wij ons daarom haasten een antwoord to geven, dat, gelukkig! nogal gerust stellend luidt. Natuurlijk zullen er, in niet vorst vrije provisie kelders voedingsmiddelen bevroren zijn. en, bij die ongewoon barre koude, ook wel in plaatsen, die onder normale omstandigheden vorstvrij gebleken zijn. De huisvrouw denkt in de eerste plaats aan haar appelen en aardappelen, en aan haar voorraad van bussen en flesschen met eet- en drinkwaren, die zij tegen den winter ingeslagen of met zooveel moeite en zorg zelf ingemaakt heeft. Beginnen wij met de ingemaakte waren' en nemen wij aan dat die inderdaad bevroren zijn geweest, hoewel het wel iets minder vlug zal zijn gegaan dan met de waterleiding, want die bevat enkel water, dat bij 0°C. bevriest, terwijl de inhoud der bussen en flesschen een mengsel is van vaste deelen en vocht, waarin verschillende bestanddeelen op gelost zijn. Daaronder zijn er, o.a. zouten en suiker, die de, eigenschap hebben van het vriespunt te kunnen verlagen, hetgeen zeggen wil, dat hunne oplossingen in water bevriezen bij temperaturen, die, naar gelang van de concentratie, meer of minder diep beneden het nulpunt van den thermo meter van Celsius gelegen zijn. Zoo komt het dat de zee later dicht gaat dan de rivieren en kanalen. Noordzee-water bevat ongeveer 3 pCt. zouten en bevriest pas bij een temperatuur van 1.0°C. Dat de Zuiderzee toegevroren is. komt daar vandaan, dat zij minder zouten bevat, niet meer dan 1.2 1.5 percent, zoodat zij reeds bij 0.6?0.8°C. be vriest. Op deze vriespunt verlagende werking, vooral van zout. beruiÜt het gebruik dat men van pekel maakt orn het vastvriezen van de wissels dei: tram- en spoorwegen te verhinderen. De concentraties der oplossingen in flesschen en bussen met verduurzaamde waar loopen zeer uiteen tengevolge van den aard der ingelegde /aken. hun water-, zout- en suikergehalte en de hoeveelheden suiker pf zout, die er aan toegevoegd zijn. maar wij meenen de plank niet ver mis te slaan, als wij aannemen dat de vriespuntverlaging van hunne vochten gemiddeld niet .meer dan enkele graden Celsius zal bedragen. Veel is dat niet in vergelijking met de temperaturen van 10?20°C. beneden het vriespunt, die in ons land geheerscht hebben en dus is het, zooals wij opmerkten, niet onwaarschijnlijk dat er hier en daar verduurzaamde eet,- en drinkwaren bevroren zullen zijn. Wat kan dit nu voor gevolgen hebben? Indien het vat niet tot den boord gevuld is geweest, hetgeen meestal het geval is, dan behoeft er niets van belang gebeurd te zijn. Slechts dan, wanneer het ijs in het vat geen gelegenheid heeft om zich'uit te zetten, zal de wand moeten scheuren en barsten, want tegen de uitzettingskracht van ijs is niet veel bestand. Is dat geschied, dan geraakt de inhoud in gevaar van te bederven, want gistings- en rottingskiemen zijn alomtegenwoordig en zij zullen de kleinste opening of spleet te baat hemen om naar binnen te dringen. Het is dus wel zaak, de bussen en flesschen nauwkeurig op lekkage te onder zoeken en van de beschadigde den inhoud spoedig op te disschen. voordat het bederf is begonnen. Maar, zal de huisvrouw vragen, wordt aan den inhoud, door het bevriezen als schade toegebracht en zal er niet op-verminderen? Xeen, daarvoor behoeft zij niet bang te zijn. Koude. zelfs de felste, verandert aan 'de chemische gesteldheid der voedzame bestanddeelen niets, zooals de ervaring loert. Men heeft in de Poolstreken depots van voedsel aangelegd, dat na tiental len van | jaren nog genietbaar en even voed zaam, bleek te zijn als'te voren., De lage tempera tuur heeft het bederf geweerd,''en tevens de Voe dingsstoffen onveranderd gelaten. Déeiwitstoffen, vetten, suikers, zouten vitamines, worden, dóór de de zoodanig, geen voedingswaarde laagste temperaturen niet aangetast. De laatste kunnen, zooals in het laboratorium van het Insti tuut voor Volksvoeding gebleken is, een tempera tuur van 00°beneden het vriespunt zonder nadeel verdragen. Koude heeft dus op de voedingswaarde der Voedzame bestanddeelen onzer eet- en drinkwaren geen nadeeligen invloed, doch voedzame bestand deelen (de voedingsstoffen) en voedingsmiddelen zijn twee, die wel uit elkander dienen te worden gehouden, ook nu dat wij bezig zijn over den invloed der vorst te spreken. Afgezien van zaken als melk, boter, kaas, bezitten de natuurlijke voedingsmiddelen een uit cellen bestaande structuur, waarbinnen de voedingsstoffen, zooals eiwitstoffen, vetten, koolhydraten (suiker) opgesloten zitten. Evenals een gebouw onder den invloed van extreme temperaturen, hetzij warme of koude, ontzet kan worden, kan ook de structuur der plantaardige en dierlijke voedingsmiddelen daaronder lijden. Men bespeurt dat aan bevroren vleesch, hetwelk, na ontdooid te zijn, gaat druipen, en aan de groenten. die flets en slap worden. De oorzaak hiervan is deze, dat bij het bevriezen van den inhoud der cellen, die eigenlijk een oplossing van voedings stoffen in water is. zich ijskristallen vormen, die door hunne scherpte en uitzettingsvermogen de wanden der cellen verscheuren en doen barsten, met gevolg dat na het ontdooien de inhoud naar buiten komt en langs spleten en ppri^n weg kan vloeien, terwijl tegelijkertijd de bacteriën den weg naar het binnenste gebaand wordt. Dit is de reden. waarom bevroren en weder ontdooid vleesch spoediger bederft dan het versche, waarvan de structuur nog gaaf is. De studie van de veranderingen, die bevriezing in vleesch. groenten en vruchten teweeg brengt. heeft doelmatige behandeling den weg gewezen. Bevroren eetwaar is even voedzaam als versche, doch de behandeling moet met overleg geschieden. In de eerste plaats verdient het aanbeveling de waar spoedig na het ontdooien 'te gebruiken, vóór dat er bederf in komt. Ten tweede is het doelmatig, en voor het behoud van de voedingswaarde van belang, haar niet in koud. doch in kokend water op te zetten, of beter nog. haar te stoomen. een behandeling, die trouwens in onze keukens nog lang niet genoeg wordt toegepast, hoewel zij de smaak van vleesch en groenten zeer ten goede zou komen. Door de bevroren geweest zijnde zaken in heet water te dompelen zullen de eiwitstoffen aan de oppervlakte snel stollen, de spleten en poriën afsluiten en zoodoende verlies van voedzame sappen voorkomen. ITet is met opzet dat wij de behandeling van bevroren vleesch eenigszins uitvoerig bespraken. omdat wij weten, dat dit vleesch. hoewel onver diend, zich niet in de gunst van het volk mag ver heugen en velen, die er-blij nuie behooren t" zijn. er den neus voor optrekken. De aardappel heeft recht op een afzonderlijke be schouwing want hij is voor de huisvrouw een voorwerp ?van bizo uleiv zorg. omdat hij op den disch zulk een belangrijke plaats inneemt. dat zij niet 7.011 weten wat te heginnen als hij ontbrak. Bovendien mag hij. als levend, wezen., aanspraak maken op een biscondeir.behandeling. Dat hij eeft. blijkt niet alleen uit het uitloopen. dat hij tegen het voorjaar gaarne doet., doch tevens uit het feit. dat hij ademt, .la, zeker, deze oogenschijnlijk doode knol ademt, en brengt, evenals wij. koolzuur voort. hetwelk eeïi ontleding*- of stofwisselingsproduct is van d«' suikorachtige stoffen, die in zijn weefsel cellen ware voorraadschuurtjes opgeslagen liggen. In het najaai'bestaan de voedzame' bestand deelen van den aardappel hoofdzakelijk uit zetmeel' :?aardappelmeel -.- dat straks in het voorjaar, als hij weer aan den akker zal worden toevertrouwd, tot voedsel zal hebben te dk-nen voor de uitloopende plant. Maar aangezien zetmeel onoplosbaaris en derhalve Ongeschikt voor vervoer naar de uitspriutsels. heeft de natuur een voorzorgsmaat ? regel genomen, hierin bestaande, dat in den wintertijd alvast een omzetting van zdtmeel in oplosbare .suiker plaatsgrijpt. Een deel van die suiker dient echter voor het onderhoud dqr cellen 'van het weefsel van den knol. die toch. om te Parijsche mode Beiye vilthoed tnet gevp. Ticee jonge weitjes-hoeden; een niet 2 soorten «troo verwerkt, andere een eenvoitditj, char mante hoed- Ken viertal schoenen, die in den loop van den dan aedraaen H'orden. Sla)>pe zic'trte vilthoed [nauwsluitend om het hoofd met o}> zij. Ro Keeser kunnen blijven leven, voedsel moeten ontvangen. en wordt in water en koolzuur gesplitst, welktdoor de poriën van de schil ontwijken. Zoolang er in den aardappel evenwicht t usschen beide pro cessen bestaat hetgeen in een goeden, koelen kelder het geval zal zijn zal de smaak er weinig op verminderen, hoewel wij tenslotte, tegen het voorjaar naar nieuwe aardappelen gaan verlangen. Maar hoe s£aat het nu met den bevroren aardappel.' De omzetting van zetmeel in suiker blijft daarin voortgaan, zij het ook in langzamer tempo, doch di« splitsing van de gevormd»; suiker in koolzuur en water staat nagenoeg* stil. want bij vriestemperatuur slaapt de cel in en heeft zij weinig voedsel noodig. Dientengevolge, is in den bevroren aardappel de suikerproductie groot er dan de consumptie, en het gevolg is. dat hij zoeter en zoeter zal gaan smaken, tot groot verdriet van de huisvrouw. die nu het. verwijt naai- het hoofd krijgt, dat zij ? Imar aardappelen nu-t wc-l ver/orgd heeft, een vei wijt dat veeleer de overheid moest treffen, dittoeliet 'dat er' zulke luchtige huizen gebouwd worden, welke temperaturen ?.'van. 10, 20" C. waarvoor «vu Hus ot' Canadees de s.choud"rs ophaalt, niet rein buiten de deur. kunnen houden. Napleiten baat echter niet. De aardappelen zijn eenmaal bt*vrore:i. t-n wat moet'er. nu mede ge beuren? In d ? eerste plaats de slechte verwijderen. wijl /ij zullen giwuv rot t t-n en de overige aansteken: ook de weeke. wantMu- ,zxilU-n bij Ivt koken open scheuren en h't beste van lui n nm >ud /al met liet nfgietwater verdwijnen. Kn vervolgeus de goed<» be handelen zooals inen met een bevroren medemensch 7.011 doen. dien inen niet dadelijk bij de heete kachel legt. doch oersf in een koel vertrek. Als men de aardappelen op een plaats legt.'waar een temperatuur van 5?10" C. boven het vriespunt heerseht, dan heeft men kans dat in het verloop van eenige dagen, tengevolge van de .verlevendigde stofwisseling, althans een deel van de suiker verdwijnen en de smaak minder zoet worden zal. DRINK WEINIG MELK nuuur goede melk, van betrouwbaar G E Z O N D V E E. HOFSTEDE OUD-BUSSEM. KERKSTRAAT 67 TELEFOON 37344