t t. 12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 No. 2701 'oo' /J Balineesche danseres MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60et Kiespijn-Tabletten.. 60 et Laxeer-Tabletten.. 6O c« Zenuw-Tabletten. 75ct Maag-Tabletten 7 5c' Bij Apoth. en Drogisten 'vasten voet op Bali's bodem te zetten en het volle vertrouwen te verwerven van de daar regeerende Vorsten, wiens steeds (.Tooiende macht en invloed wel eens een doorn in het oog was geweest der Indische regeering, maar wiens grooto verdiensten ook ten opzichte van deze laatste ten slotte toch erkend waren geworden door zijne benoeming tot lidder van do Nederlandsche Leeuw. liet verhaal is vlot geschreven en doorweven met tal van bijzonderheden uit de geschiedenis van Bali en over land en volk, waardoor de aan trekkelijkheid verhoogd wordt. Tot <lit laatste droegen ook niet weinig bij de goede typographische verzorging en de mooie verluchting meerendeels tafereelen yan het mooie Balische land ? waardoor men ook gemakkelijker vergeet de enkele spelfouten en onnauwkeurigheden, welke hier en daar den ter zake kundigen lezer zullen hinderen zonder echter overigens eenigen afbreuk te doen aan de waarde van dit goed geschreven en ook goed vertaalde boek. , J. O. SINÏA BOOTMOTOREN P A R S O N S FAY ;& BOWEN Prijsc. Gratis en Franco opaanvr. BINGHAM & LUGT HARINGVLIET 85 A ROTTERDAM. B AL i Kmi-tij) Xiclscti. Lfmi.cn rn'ontiirrn ?V/H. ccn nnnlinjcrrifirdfr o;* Jitili. Km. In het jaar HUW. het jaar dor jongste expeditie naar Bali. vond men te Koet a. aan den oever van het riviertje d»- Dawan. een drietal gebouwen. lietwolk volgens d*> bevolking rens had toebehoord'. aan een y.ekéven Lange, oen Deen. die daar in 1850 gestorven was. Wie en wat was deze 1-ange'r Men wist 't wol. dat hij lu-t eens hier tot groote macht .en'" aanzien gebracht ha<l on ook het Ned.Ind. Gouvernement vaak gewichtige diensten bewezen had. maar vorder zwoeg do geschiedenis.' Men vergoot zoo gauw «-n toch was di-zo geschiede nis wel waard a.an «!«? vergetelheid ontrukt te worden. In latere jaren zijn daartoe dan ook wel pogingen in het werk go.steld. doch eerst Xiel.sen was de man. die een volledig licht wierp over het loven en streven van deze merkwaardige figuur. In '22. na 'een bezoek aan het vervallen graf van I^ango en de nu bijna gehool verdwenen overblijfselen van wat eens diens factorij was. bekroop hem een innig verlangen om de'geschiedenis van zijn landsman na te v.orschen en daaraan danken wij dan nu "het wondere verhaal van dien jongen Deen. zeemen, koopman en diplomaat, wien het gelukte ?wat nog geon Europeaan voor h»»m gelukt was: Smalfilm Amateur-Kinematografie onder Kiho-technische leiding van Joris Ivens FOTO., PROJECTIE. EN KINO-HANDEL" C A P l 115 K A ty E R STRAAT AMSTERDAM Importeur» «n varteaanwqordlgera van , Bl| CAPI vakkundig» raad en voorlichtingIngang van een tempel op Bali 1. No. 2701 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MAART 1929 Regisseur en Cineast ,,IIncrti, Ik leef nojj.'" IteuibraiHlt-Theatrr WAAROM weet de stomste leek op auto gebied, dat een wagen niet goed behoeft te loopen, omdat de motor-kap zoo fraai gelakt is? Ka waarom blijven zelfs personen, met een ondervinding en routine om van te geeuwen, doorlagen over het ..fraaie spel" en de ..mise-en-scene" van een film met volkomen negatie van do oliedistributie des regisseurs, den zuigerarbeid van den camera man en de carburatiewerkzaamheid van den montage-kunstenaar? In de film niet bovenstaanderi. niet on-bedenkelijken. khichtspeltitel, liggen de paralelloopende functies van den regisseur en den cineast opmer kelijk open en duidelijk naast elkaar, als het ware gereed ter vivisectie. Zij bestaat, gelijk iedereen duidelijk kan zien, uit twee samenstellende fac toren: gefotografeerd toonvel en film. O»' beter gezegd: het geheel is een gefotografeerde tooneelklucht, waarvan «Ie verschillende se t nes door filmische kunstgrepen aan elkaar gelijmd zijn. Ken viertal geroutineerde spelers, waaronder de voortreffelijke film-sujetten Kollitu» en Lissenko worden in .een tooneeldecor gezet, dat niet zoozeer Man Ray;: UEtoile de Mer ?Hollandsen als wel ..Dutch" aandoet -?en spelen daar niet <le vlotheid en de groVe charge, die het genre eischt de verschillende toonee.len uit de opgegeven klucht. Zij doen dat onder de ervaren leiding van een (toonecl-)rpgisseur en zij vormen een genoegelijk en hardwerkend tooneelgezolschap. Ergens op den achtergrond functionneert een opname-apparaat, maar men kan niet zeggen, dat het hun erg hindert. Als een der spelers echter naar Amerika gaat en vrees voor de zeereis nioet te kennen, geven, draait df regisseur zich om naai den cameraman en zegt: Hoor eens. amice, nou doe jij t>ok eens wat voor den kost. begrepen? Kolline is doodsbang voor do, zee en moet naai den overkant. Ik gebruik al zooveel brieven en telegrammen ik kan niet ook dnt schriftelijk mededeeleri.. .. dat knap jij dus maar eens' op. Bovendien heb ik nog een scène'in petto van een, juffrouw, die met razende snelheid, auto rijdt en nog een paar dergelijke kleinigheden. Terwijl wij gaan koffiedrinken, zorg jij dat die dingen in orde komen. Daarna kunnen we verder spelen." En de cameraman, die als bijna alle tr/«-menschen zijn vak uitstekend verstaat, wordt Voor een oogenblik: cineast, en laschfc aldus een paar goede stukken film, met aufblenden, incopiepren en zoo. CUBNERAAL AGENTEN VOOR AMATEUH,-KINO-UITRUSTINO FOTO-SCHAAP & Co. 8PTJI 8 A M S T E R D A M tusschen de spel-deelcn en neemt daarna zijn plaats als belangstellend toeschouwer weer in. Erwin Piscator onderbrak indertijd zijn tooneelvoorstelling door filmfragmenten en het resultaat dezer proefneming met oogelijksoortigheden was meer curieus dan kunstzinnig. In wezen doen regisseurs, als deze heer Wilhelm Thiele, niet anders alleen vervangen zij het tooneelspel door deszelfs fotografie. Het kost dan ook niet de minste moeite, zich de heele geschiedenis op het tooneel voor te stellen, temeer waar de actie der meeste sujetten nadrukkelijk en tooneelmatig is, de beschaafde en sobere Kolline en zijn partnerin Lissenko dan uitgezonderd. Probeer u nu eens een enkel fragment uit ..De Moeder" voor het tooneel getransponeerd te denken. . . . ! In zijn belangwekkend werk ..Filmregie und filmmanuscript" heeft l*udowkin een voornaam deel gewijd aan de uiteenzetting der gecompli ceerde en delicate samenwerking tusschen den regisseur (d.w.z. den spel-leider) den camera man, den scenarist en den cineast (film maker). Het blijkt een voortdurend en subtiel onderling reageeren te zijn. als bij een volmaakt muzikaal ensemble. Het resultaat van deze coöpera tie is een n- en ondeelbare schepping: de film. Zoodra er iets in tleze samenwerking hapert Is liet mis. De negatieve verdienste van ..Hoera. ik leef nog !" is. dat de fout op zulk een leerzame wijze voor iedereen is nn. te gaan. Tot slot nog een neven-opmerking: Waar komt d*' fiirieuse gelijkenis van deze film vandaan met een ander, veel beter product: ,.1/heureuse mort de Théodore Larue." waarin eveneens een Rus. Xikolai Rimsky. de leidende figuur is? Filmliga: ..L'étolle de mer." Man Ray ." Ralsman ..lA'toile de mer" is alles, omdat het niets is. Het is de boeiende geschiedenis van een zeester. die aan den voet van een trap ligt. waarlangs de jongeling naar boven gaat. om te zien hoe het meisje zich uitkleedt, dat in een vagen nevel 'een anderen jongeling is tegengekomen, welke het water heeft zien golven, waarlangs het zware ruiscbende geboomte zich verheft, dat tenslotte door een pa:ir zich langzaam sluitende deuren aan ons oog onttrokken wordt, om plaats te maken voor liet woord ..Fin.' Wij glimlachen over de/e gloeiende nonsens en wij ondergaan haar tegelijkertijd als een weldaad. als eert zuiver zinnelijke bekoring. Het geeft ttns een oogenblik (waarschijnlijk ook niet langer) een gevoel van verademing, van bevrijding. Het ontslaat ons oen moment lang van het kwellende: ..Waarom daarom.'' Ieder beeld is er nmdnt het er is iedere scène volgt op de andere, onulal zij er volstrekt niet op behoefde te volgen. Er is geen psychologische noodzaak er is geen ..uitbeel ding" er is niets, dan de dansende stralenbundels. die snelle schaduwen over het dook jagen. vluchtig, grillig, bekoorlijk. Kn wij genieten van dit spel van licht en stroomende beweging, zooals misschien do zuigeling geniet bij zijn eerste aai\-schouwing van het uiterlijk der dingen onbe kommerd en blij verwonderd. Al weten wij wel dat straks de ' onverbiddelijke ons weer jn de smartelijke ..Waarom daarom" te slaan. onder wij zuchten on die .wij toch liefhebben. omdat zij ons Martelaarschap en onze glorie uit maken. Maar voorloopig doen wij niets dan zien zien zien/... en wij janken- don hemel voor de goddelijke gave van het gezicht.;.. * * Tegenover liet lichte, glanzende spel van Man Ray staat duister en massief het werk van den Rus Raismann. Ajaj ! Alweer n Rus ! Het is om er verlegen bij te worden, vooral'na dat aardige stukje was het niet in het Amusante Week blad" of daaromtrent;' waarin zoo coquet .geboudeerd Werd tegen de Russomanie. Een mode der modes heet deze rage voor ,,,Russen-melancholie, hurkdansen en wodka", evenals die andere mode: het gesyncopeerde neger-shimmy-gebed.... maar dat laatste stond er, nu wij ons wel bezinnen, niet bij. In ieder, ge val stemt zbo'n boutade even tot'nadenken en is de consciëntieuze mensch ge? neigd. zijn diepste binnenste te doorzoeken. Maar neen van hurkdansen. wodka, noch van me lancholie is in de Russische film ooit sprake hoogstens in de schitterende prologen-met;zangen-dans. Veeleer vindt men in het (goede !) Sovjetlogica wacht. ;om ketenen van het Do, ketenen, waarNederlandsche Munt Holland*! bette 10 centi dgatu product terug ......de groote dingen", welke ....... in de groepskern van het Slavische ras tot uiting komen: de menigten, die wij zoo prachtig in de moderne Sovjet-film zien gebaren" en ,,.... de afwisseling van smachtenden weemoed en woeste barbarschheid, die den Aziatischen kant van het Russische volk uitmaakt" gelijk wij dienzelfden avond extatisch vonden neergeschreven. In een serieus blad dan: ,,De Telegraaf".... Zoodat wij het er maar weer op wagen, alle boudoirs in opstand te brengen en opnieuw een Russische film te bespreken. l^aat ons voorzichtig zijn met het woord ..epigoon" in een land, dat doortrokken is van eenzelfde ideologie en dat, meer dan eenig andere nationaliteit, een artistieke levée-en-masse heeft geschapen. Natuurlijk' roept Raismann de ge dachte aan Pudowkin en Eisenstein op. zooals Tai'itsch aan Kulesehov doet denken:, het zijn allen revolutionnahen en het zijn allen Russen. .Maar in dit werk van den jongere overdondert ons de epilepticus Seharfsky. den gevangenisdi recteur, als een enorme en oorspronkelijke creatie. Iii de somber-patethische gevangenissfeer, welke Raismann met de klemmende raakheid van zijn nationaliteit weet op te roepen, maar die van een Man Ray: UEtoile de Mer zekere schetsmatigheid en gemis aan gebondenheid niet valt vrij te pleiten - rijst de wonderlijke figuur van dezen Scharfsky voor ons op: vreemd. onbegrijpelijk naar onze westersche begrippen. maar van een verpletterende waarheid en onweerlegbaatheid. Naast deze geweldig levende gestalte schrompelen de armzalige prui.k- en schminckvermommingén der Jannings'ën en .consorten in een tot pitoyabele marionnetten. Het is een deimerkwaardige solo-creaties. Avelke de Russische filmkunst zich tusschen haar ensemblistischen arbeid door, veroorlooft en verdientals zoodanig een plaats naast den qnvergetelijken ,,Iwan" van Leonidow. . Als extra-nummer valt nog te vermelden een 'merkwaardige studie ,,Sifhaatsenrijden" van Joris l vens, Paül.tts onder de Joden" In de vorige Dramatische Kroniek wordt a)s vertaler van het tooneeistuk: ..l'aulus onder de Joden" Eduard Veterman vermeld. Dit werk is echter, zooals de uitgever H. J. Paris ons mede deelt, vertaald dooi- Johanna E, Kuiper. SCHAKEL ' MEILISEWEG t>-17* AMSTÊQDAM Kleermakerij Bij ons verkrijgbaar N. R. V. MONTA SCHOENEN