B.;'; 01 * (iiii '?in i ; ? n;;; '4 T i ?K"'i 'l 18 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MAART 1929 No. 2702 MUZIEK door Constant van Wessem dupl ex-k la vier TOEN het hamerklavier", onze tegenwoordige piano-forte, het clavecimbel kwam verdrin gen, welks snaren nog niet behulp van een ravenpeuuetje werden opgewipt" inplaats van als thans met hamert jes ,, aangeslagen", was dit voor du bespeling van het instrument zeker een praktische vooruitgang. Doch het klavier kreeg daardoor een ander geluid, den vollen, doch wat flegmatieken piano-toon, die dichter bij den orgel toon. staat dan by den snarentoon van vroeger. Het klavier werd meer een zelfstandig en solistisch instrument. tuinder ensemble-instrument bij een bezetting met strijkers. Maar er bleven nog altijd moeielykheden van technischen aard bij de bespeling ervan be staan: het zware mechaniek en de wijde ligging der toetsen over de vele octaven van het klaviatuur. Moor heeft nu een vereenvoudiging der bespeling beproefd door een instrument met twee toetsenrijen te bouwen in den geest van de twee toetsenrijen bij het vroegere clavecinibel. Om de wijd uiteenliggende bcspeling te vergemakkelijken, plaatste hij boven den toon op het eene klaviatuur denzelfden toon een octaaf hooger op het andere, zoodat men niet alleen passages, die vroeger naast elkaar gespeeld moesten worden, nu boven elkaar kon spelen, wat vooral het' spel in de hooge en lage passages vergemakkelijkte, die nu veel geniakkelijker bereikt konden worden, doch door middel van een koppeling kon dezelfde toon ook in octaaf ligging worden gehoord als men alleen den onder-; sten aansloeg, wat vooral het bij snelle passages zware octaafspel veel lichter maakte. Dit zijn de voordeelen, die met Moor's duplexklavier zijn beoogd. Wij hoorden er een demon stratie van op een concert, dat de Engelsche pianiste Winif red Christie er mee gaf. De indrukken. die ik van deze nieuwe vinding kreeg zijn de vol gende: Verloor het hamerklavier reeds aan zingenden" toon naast het clavecimbaal, welks praktische verbetering het beoogde, het duplex -klavier ver liest zelfs aan klaviertoon naast het volle en breede geluid van onze gebruikelijke piano-forte. Het nieuwe instrument heeft in zekeren zin alle nadeelen qua geluid van ons gewone instrument en niet de voordeelen, n.l. het volle en diepe. De toon klinkt veel kortademiger en nog veel nuch terder. De korte toon past zich iets beter aan bij de klanksterkte, waarin de oorspronkelijke clavecimbel-muziek gehoord moet worden, doch het blijft ook hier slechts een beperktere klavierklank, geen clavecimbelklank. Ik kan mij echter voor stellen, dat hierin, in dezen te korten toon, een technische verbetering is te brengen. Zeer weinig fraai vind ik echter de uitvinding, die z.g. het octavenspel moet vergemakkelijken. Het effect klinkt U> machinaal, te automatische piano-achtig, te dood. Doordat de pianiste ««enige goed bekende stukken speelde, o.o-, van Scnrliitti en Bach en de ,,Prélude, ('horal et Fugue." van (V-sar Fraiu'k, kreeg men ruimschoots gelegenheid vergelijkingen te maken, die niet in het voordeel van de nieuwe vinding uitvielen. De voordrachten versterkten bovendien de zekerheid, dat iedere muziek haar eigen in strument verlangt. Zooals het in den aard van Bach's klavier-muziek duidelijk verneembaar is, dat zij voor het clavichord of clavecinibel is ge componeerd en gevoeld, zoo treft het in Franck's klavier-muziek, dat hem vooral het orgel-karakter in den tegenwoordigen klavierklank bij zijn com positie heeft geïnspireerd on dezo dus niet op, een clavecimbel gespeeld moet worden. Er zal dus, wanneer het duplex-klavier ooit ingang vindt, ook een speciale muziek voor dit instrument te schrijven zijn, wil het individueel tot zijn recht kunnen komen (zooals bijv. Strawinsky reeds muziek voor de mechanische Pleyela schreef). Hiinun vun Slllllgcii overleden Met den dood van S. van Milligen, die 11 Maart op 79-jarigen leeftijd overleed, Js weer een der groote en sympathieke figuren van de oude garde verdwenen, een van hen, die met de opkomst van de Nederlandsche muziek sinds '80 ten nauwste zijn verweven, niet alleen als scheppend toonkunstenaar, daar van Milligen verscheidene gewaardeerde composities schreef, o.a. een opera Brinio", geschreven in dien tijd, toen het be staan van een Nederlandsche opera de meeste componisten van Yijn generatie aanspoorde haar ook met oorspronkelijke Nederlandsche muziek dramatische werken te steunen doch vooral als bevorderaar van de kennis der muziek bij het publiek en bij het onderwijs. Hij redigeerde ver scheidene muzikale periodieken, het laatst het maandblad Caecilia", was een tijdlang muziek criticus en schreef vooral een belangwekkend standaardwerk voor Nederland over de geschiede nis der muziek, waarvoor hij bij den tweeden en derden druk de hulp van Dresden inriep. Zijn belangstelling stond voor alles en allen open, hij was geenszins exclusief en leende ook het nieuwe en zijn vertegenwoordigers een aandachtig oor. De velen, die met hem mochten spreken en verkeeren, zullen zich hem blijven herinneren als een uiterst welwillend en behulpzaam mensch, die van alles wat in het muziekleven voorviel op de hoogte was, bij veel wa,t zijn eigen tijd betrof als initiator nauw betrokken was en van wien het jammer is dat hij de rijke ervaring, die hem dit nauwe contact met het muziekleven van zijn tijd opleverde, niet (voor zoover wij weten tenminste) voor het nageslacht heeft opgeteekend, daarmede bouwstoffen over dragende aan hem, die eens een volledige ge schiedenis der Nederlandsche muziek zou willen schrijven en speciaal voor dat tijdperk uit den eersten herbloei dier muziek in memoiren van van, Teekening door B. van Vlijmen Ignace Paderewski Milligen zeer belangrijke gegevens bewaard zou vinden. Paderewski Paderewski, dat is een naam, die voor ons een al bijna legendairen. klank heeft, als die van Liszl of Anton Kubinstein. Men vergeet soms, dat hij nog onder ons verkeert, dat hij niet reeds is bij gezet in het Mausoleum dei1 Onsterfelijken wier namen zich met. vurige letters af teekenen aan den hemel der Muziek. Nu is hij dan in ons midden geweest, de koning der pianisten sedert den dood van Liszt en Rubinstein, een bijna 70-jarige, maar met de kracht en het vuur der jeugd, met een levendigheid van gevoelen, die hij nog geheel vermag uit te drukken, met een techniek die met de jaren zeker iets inge boet heeft er werd, vooral in het begin nog al eens naast geslagen met eenige vreemdheden" in de opvatting, die wij niet meer geheel kunnen deelen. Maar dit alles werd overheerscht door een reusachtig en waarachtig groot spel, dat ons opeens deed begrijpen, wat de betoovering diei' oude pianisten is geweest wier renommée ons thans ongeloofbaar toeschijnt. Dat hun succes niet alleen in een overbluffende techniek zetelde, maar in de geweldige ontroeringen, die zij in den klank en de bezieldheid van het briljante passagewerk wisten te leggen, waarmede een Liszt b.v. in zijn ons toch leeg" voorkomende bewerkingen een gloed en glans wist te geven aan het materiaal, dat hij in deze bewerkingen a'ls het ware pianistisch her schiep .... Wij komen op Paderewski de volgende week, bij zijn tweede concert, terug. INSTALLATEUR VCAN HET KON.PALCJ* HoOmiMMUl Binnenhuis-Architect Modern. Antiek Showrooms Heererigc 254 Tei.44o62 OVERHEMDEN NAAR MAAT ' Fi.SINEMUS 20 22 - Atii T E N T O O N S T E L LIN G HET GEZELLIGE INTERIEUR" Wij houden deze week in pnze Tapijten*Afdeeling op de Derde tage een bijzondere VERKOOP*TENTOONSTELLING i ? , i ? ? ' ' , " waar wij in een reeks speciaal voor dit doel in* gerichte interieurs de toepassing laten zien van MODERNE GORDIJNEN, TAPIJTEN, BE* KLEEDINGSTOFFEN EN BEHANGSELS.Alle hierbij aangewende artikelen zijn in'n groote verscheidenheid verkrijgbaar in onze Afdeelingen DE BIJENKORF AMSTERDAM No. 2702 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MAART 1929 NOG EEN VERVALSCHT DOCUMENT door Melis Stoke 01' gevaar al' van vervelend te worden, wil ik den lezer een spannend avoutiwrmededeelen. Dezer dagen bracht mijn*1 dienstbode een visitekaartje binnen waarop ik la's: l "OH (ioft'ic J r. Met ilc aarzeling dit' ons in deze dagen bekruipt bij dw ontmoeting met vechtst reeksehe afstammelingen van de meest«TS der Duitscho letterkunde begroette ik'den heer Vou (ioetho. Hij had ei'iv groote. netentaseh bij zich en verklaarde, nadat hij er zich van vergewist luid dat deuren en vensters goed gesloten waren, dat hij mij stuk ken van h««t grootste behing wilde aanbieden. . MHet is u wellicht opgevallen fluisterde hij -?dat Mr. Mendels de vorige week een protestredevoering. heeft gehouden tegen de stichting van het vrijwilligerskorps del" Leidsche Studenten, <le ..Keimemer .lagers" onder commando van een hoofdofficier der cavalerie. De heer Mendels heeft gevraagd >vn,t *!*? regrering er wel va;ii zou dcnkt-u indien van zekele zijde werd 'uvevgogaan tot de formatie van Haarlemmeulijksche en Kattenburgsclu- Yfiidels... . Xt-gt u dat niets....?" ..De heer Mendels is een geestig man...." zeide ik aarzelend. vKen strateeg van den eersten vang...." verbeterde de heer Goot h .Ti-., en, tei-wijl hij met een knipooyje in zijn actenta.sch greep vertoonde hij mij epn zwaar met lakzeguls en stempels voorzien document. ..Ken militair verdrag.....?" ,,10en compleet veldtochtplan. . . . voor de aanstaande verkiezingen.. .. Tachtig mille, inclusief authentieke lakken en luindtcckcningen...." ,,Zeventig.... contant. ..." Accnord. ..." Ik schreef haastig een cheque op de Veendammer Hypotheekbank, en even later was ik alleen met het document dat niets meer. of minder bleek te bevatten dan de notulen van eene zeer geheime bespreking tusschen de' leiders der drie coalitiepartijen met bijbehoorend*> mobilisatiegegevens voor de a.s. verkiezingscampagne. In de marge was aangeteekend dat de beschouwingen gebaseerd waren óp gegevens omtrent het eociaaldemócratische strijd program en de daarin gecalculeerde sterkte van 'Haarlemmerdijksche bataljons, bereden Kattenburgers en een Zaandamscho vloot. Deze gegevens waren door spionnen gestolen uit déarchieven van de S.D.A.P.,. n gecontrasigneerd door het bestuur van de Jood^che Invalide dat als militair-geneeskundigen dienst bij de campagne betrokken was. CADILLAC Het telt, dat de Cadillac dikwijls voor veel duurder wordt gehouden, dan ze in werkelijkheid is, pleit wet zeer sterk voor de hooge plaats.die de CADILLAC in de algemeene achting inneemt K. L AND E WEE R UTRECHT AMSTERDAM Biltstraat 74 ~~ ? Singel 430-432 UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE .. Bevend van aandoening begon ik te lezen en allengs steeg mijne Verbijs tering over de duivelsche knapheid vun dezen opzet. In het kort gezegd beoogd» het plan eeiv rechtstieeksche aanval op Amsterdam, Van de zeezijde gesteund door de vloot der Zuiderzeevisschers 'onder commando van Generaal Duymaer van Twist en van de landzijdo onder'nomen door drie legercorpsen: een Christelijk Historisch, een Anti Revolutionair, en een Roomsch Ka tholiek. ' Het eerste, ouder -aanvoering van liet lid van de Tweede Kamer Tilanus, had tot opdracht hét z.g. Vliegeubosch "ten 'Noorden van het IJ te bezetten om vervolgens met den rechtervleugel aangeleund op het corps Lambooy, dat van Haarlem zou oprukken, in het hart van do stad door te dringen. Hét Zuidelijke corps onder bevel van den heer H; Colijn zou langs den Arastcl oprukken en met een om trekkende beweging de zware artillerie der- divisie Kleerenkoper in den rug aanvallen on terugdrijven op de linie Krommeëlleboogstoeg?Nes?Jod nbreestraat, alwaar de cavalerie-cscadrons yan Oeneraal van der Vegte ze verder in do pan zouden hakken. Do besprekingen topnden duidelijk aan dat men met volkomen op de hoogte was van do sociaal-democra tische toebereidselen maar dat de uitlating van Mr. Mendels over de Kattenburgsche vondels toch de raadi zaamheid had bewezen van middels eene verfijnde contraspionnage achter de waarheid te komen. ''.'.,' In elk ge.val \va.- rekening gehouden niet de mogelijkheid dat het Troelstraoord een belangrijk munitiedepot 7.0x1 kunnen zijn terwijl nader -zou worden < mderzocht of liet hardnekkig gerucht dat Mr. Duys achter zijne woning een geheime ma n «ge. had doen aanleggen voor de opleiding van cavaleriste.n. waarheid bevatte. Met een enkele oogopslag Werd het mij, 'mede aan de hand van de ervaring der laatste weken, duidelijk dat het document dat voor mij lag een listige poging was.'om achter al dio zaken te komen. PATRIA^ PRII * * * Twee mogelijkheden lagen voor mij open: of het stuk ter plaatsing aan bieden aan do Zierikzeesche Nieuws bode, of het in handen'stellen van liet Centrale Stembureau dat het op zijn beurt tot onderzoek;kon afgeven aan de. bevoegde autoriteiten. Men begrijpt mijn strijd. In' beide gevallen dreigde mij schandaal, ongevekend nog eene reprimande .van den Nederlandscheii Journalistenkring. Ik heb daarom besloten noch het eene noch het andere te doen en mij te bepalen tot het hierboven ge plaatste resumé, met, als 'eenige conclusie, eene verwijzing naar. het gevaar van kamerdebatten waarin de mogelijkheid doorschemert van ge wapende groepen Nederlanders tegen over elkandet. Bij dezen doe ik een krachtig beroep op Mr. Mendels om al zijn invloed aan te wenden opdat op, Kattenburg en aan de Haarlemmerdijk eene spoedige demobilisatie gelast worde van de daar geformeerde vèndpls en escadions. Van «Ie andere zijde zal inen. dan niet schromen 'de. Kennemerjagers met gioot verlof naar huis te zenden,, opdat do 'aanstaande ver kiezingsstrijd worde gevoerd naar de oude en beproef do strategie van het stembiljet en niet met de wapens in de. vuist.Wat tenslotte den heer Von Ooethe betreft, die. naar ik verneem onmiddellijk nadat hij mij het schan delijk vervalschto stuk had verkocht eenige flesschon champagne heeft leeggedronkén, i»ein acht ik voldoende, gestraft door de ervaring dat mijn wisselbrief van nul en gecner waarde is. Individuen als hij verdienen dat men ze ? met alle mogelijke wapenen be strijdt, on'mét deze publicatie hoop ik bereikt te hebben dat lezers die bezoek mochten krijgen van Schiller's, Shakespeare's of Corneille's deze dragers van illustere namen aan den kaak zullen stellen als misbruikers van 't geien hunnen voorvaderen tot onvergankelijken eer blijft strekken: do fantasie.... il