'i. h H 1' DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MAART 1929 No. 2702 Nieuwe Fransche boeken door Johannes Tielrooy Lm- Duriain: Quanintiètne i'tuye. - Dezelfde: Hollytrood Heide bij de AOMI'. Fram-aiae, Pur ijs, 1927 en '2S. Prijs'f r. 12 elk. . Aan di' reeks zijner dichterlijke ,,eonqiu'tes du monde" n ervan werd reeds oorzaak van den zeer goeden roman Douze cent mille (1922) hooft Durtain thans ook NoordAmerika toegevoegd. Hij heeft het veroverd'' on geeft het terug: in een bundel van drie verhalen en in een korten roman. Het eerste verhaal, Crime, u Sim Friitif-iseo, is een verloidinggKoschiedcnis; Het slachtoffer bezwijkt voor de inblazingen dor /innolijko liofde zulks in ongoluiwdon staat kont dan geen terug houding moor, bogaat een overtreding. komt in de gevangenis. Zoo gaat het immers met weinig-oppassende meis jes? Van kwaad tot erger': een banaal geval. Neen, lozer, het slachtoffer is.... oen jonge man. Ralph E. Sexton verleidde niet, hij word verleid, de stvimper. Amerikaansche jongelui zijn omioozel en harkerig; ze kennen eerst i u de deugd, daarna in de ondeugd goon maat: dat toont Durtain hier, e'u besteedt aan deze demonstratie veel scherpe notities, stelt er een natuurlijk komisch vermogen en een tfood psychologisch begrip vooi* in weiking. .Is hij ietwat sarkastisch, werd zijn verhaal een charge? 't Zou er niet minder om zijn: ook van hier uit durft men wel verklaren dat er, over den Amerikaanschen mensen en de Amerikaansche samenleving, eenige ware en dan essentiëele dingen mee gezegd zijn.'ia diéque bfitit la ision;. de geweldige en zoo dikwjjls doeltreffende fantazie der Amerikaausche stedenbouwers; daarnaast de lust in avontuurlijk zwerven, waar door vele nog onbedorven Ameri kanen zich kenmerken: zullen zij de gist zijn die gindsche massa van 130 millioen toch nog geestelijk dt>et rijzen? Smith Building: ja waartijk er is nog hoop voor Amerika. Een» zakelijk man van zaken geeft een voordeelige zaak op: waarom? Om een absurditeit, om de rozen in zijn tuin, om de plaats waar hij zoo lang gewoond heeft en waaraan hij gehecht is. Ja, hij weet 't zelf niet, dat hij zóó absurd is, hij rekent zich voor dat hij integendeel zeer slim, zeer zakelijk blijft. 31aar die gehechtheid is toch de ware oorzaak. Alle waarden zouden dus niet verwisselbaar zijn? Er zouden waarden bestaan, niet te vergoeden, nooit te vervangen; alles zou dus niet voor geld te verkrijgen zijn? O, als Amerika dat kon gaan begrijpen', kon beleven, als het zijn. verfoeilijke religie van het cijfer reeds jaren geleden door Claudel in zijn drama L'Echange gehoond kon verzaken, dan zou het gered zijn, dan zou het zich zijn Europeesche afstamming toch nog waardig kunnen , maken ! Den lezer van HoUytvood dépaas wordt intusschen die hoop nog 'nau welijks gelaten. Al wat reeds in de eerste drie novellen, soms openlijk, soms tusschen de 'regels, aan NoordAmerika werd ten laste gelegd: dat Het nooit iets laags of vuils ziet in zijn ? kranten, die leven, van misdaad en j schandaal, in zijn eigen ziel die vol is : van geldzucht en wreedheid, in de 1 eigen zeden, die eckn paardenmiddel als hét drankverbod hebben noodig gemaakt, in zijn publiciteit die een - toonbeeld is van Kchnamtolooze leugenashtigheid-, maar dct liet dit lage en vuile wel ziet, en niet een geheime, verlekkerde voorliefde ziet in do volledige liefde, als deze niet door het huwelijk is ontzomligd"; dat het in zijn bioscopen idiote vertooningen, in zijn koffiehuizen redeloos lawaai bestelt en van zijn predikanten fraai klinkende maar tot niets verbindende moraal aanvaardt; dat het in zijn huizen . geen andere boeken toelaat dan den Bybel en den telefoongids; dat het kwezelarij. onkunde en botte eigenwijsheid voor even zooveel be wijzen houdt van burgerdeugd en 100 pCt. Amerikanisme; dat het eigenlijk bang is zichzelf te kennen, zichzelf en zijn woestheid, die tot uitspatting, zijn wanhoop-vóór-deleegte die tot levensvernietiging zou kunnen voeren dat alles staat in Hollywood dépassémet zooveel woor den en met nadruk vermeld, met veel minder beschaduwende verzachting dan in Quarantième Etage, Zeker, ook hier komen Amerika's deugden wel uit: de kracht tot bouwen, de eens gezindheid (die voor klassenstrijd b.v. nauwelijks plaats laat); hier flitsen ook wel even, door de vele bladzijden van droevig stemmende satire, de namen der eerstenrangsschHJvers die ook Amerika heeft opgeleverd; maar hier wordt niet herhaald wat in het andere boek nog gezegd was: dat alle landen, dieper bekeken, tenslotte veel goeds hebben, en dat er voor Amerika nog kans op beterschap is. Hier oppert schrijver de waarschijnlijkheid dat in Amerika het blanke ras zichzelf ontrouw wordt, hier rept hij van een bifurcatie" die wel eens blijvend zou kunnen zijn. Komt het doordat Los Angeles met Hollywood, waar het tweede boek speelt, inderdaad nog veel erger zijn dan b.v. San Francisco, plaats van de misdaad" aan Ralph E. Sexton vol trokken? Doordat de schrijver ten slotte van Amerika schoon genoeg had ? Hoe het zy, in Hollywood dépass verhaalt hij van een jongen, intellec tueel opgevoeden Europeaan die zelf geen toonbeeld, o neen! in Amerika tot aanzien dreigt te komen, dit inderdaad als een bedreiging, een aanstaande gevangenschap voelt, een gekluisterd-zijn in de dogmatiek van Dollar en Deugd, en die aan het eipd dan ook uit Amerika wegvlucht! Wil men weten waarheen allereerst? Naar Java, ons eigen Java.... Maar hij gaat verder. Aziëzal hem aan zichzelf hergeven, Aziëvan waar wij oudtijds gekomen heeten te zijn en waarheen dus n onzer terug wenscht te keéren. Zoozeer is het waar dat iedere reis op aarde, mits ze lang genoeg zij, een kringloop moet worden, dat, wie reist terugkeert tot zijn uitgangspunt. Men moet dan echter ook reizen, bewegelijk bleven r en dat juist ziet Durtain in Amerika als het fatale: Amerika verstart, het jonge Amerika ?? verstart nu reeds. Heeft hij gelijk? Het is tenslotte een al te simplistische vraag. Zijn beide boeken zijn de natuurlijke, argelooze reactie van een zeer nauw lettend waarnemer, een ruimdenkend, n wetenschappelijk even goed onder legd als artistiek begaafd man, een zoon, bovendien, van Frankrijk, Franco m ere des arts, des armes et des lois", welks gelijke Amerika toch, zeker, nog niet geworden is. Zulk een reactie verdient altijd aandacht. En hoeveel te meer nu de beide boeken waarin ze concreet gemaakt is, met zooveel immer waakzame aandacht, zooveel geest, zooveel levendigheid 12 MEUBELEN EN OOSTEGBCEK BETIMMERINGEN STEUNZOLEN^^óTllb Hit OPSTAANDER 0] i HE AST E LT U.A.MESSING. O.Z.VOQW9UR6VVAL 334. DB GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 2.50 per kwartaal of //0,per jaar bij vooruitbetaling i-üpring-slaap Slapen op de Vi-Spring-Matras is des te meer comfortabel en verkwik kend, omdat zij de matras is, welke het grootst mogelijke aantal springveértjesbevat.IneenVi-Spring-matras van l M. x 2 M. zijn 782 veertjes verJ n voorraad bij de voornaamste bedden- «n mcubelnugaxijnen. i Ecu gelllutlreerde catalogus wotdt op .aanvrage guinc toegezonden. h menscen. werkt, omdat met een geringer aantal niet het maximum comfort bereikt kan worden en een grooter aantal niet practisch is Eischt een Vi-Spring-malrat en let er op, Jat tt onzen gereghtr. naam en handelsmerk draagt CcWiul-AgtBl » ooi B. M. L A. WILLEMSE Alk TVtBitrul H ? AaulirJ» ? Ttl «4H Etnift librilunttn THt MMUHAl FATENT MATTRUS C», l".. IS Vi.St,Ut1W«rlii, VlcUtlt Ré*4. JunttUn. Unrf.n, N.W. 10. Vi-Spring Matrassen zijn te bezichtigen en tevens verkrijgbaar bij de firma KOLDEWEY & CORBIÈRE Leidschestraat 30 - Amsterdam/ VICTORIA-WATER Opwekkend en gezond OBERLAHNSTEIN Natuurlijk Bronwater geschreven zijn, nu de eenmaal be gonnen lezer van de gloeiende en brommende, telkens uitschietende (soms wel wat grillig bewegende) en altijd hel-belichtende vlammenreeks hunner woorden zijn pogen geen oogenblik af kan houden. ?* * Aanteekening. LUC Durtain is het psi-udutiieiu van den medicus A. Xepveu (geb. 1881). Behalve boven genoemde werken schreef hij o.a. een boek over het nieuwe Rusland,-dat hier nog ter sprake zal komen. Groot reiziger als hij is, vertoeft hij op liet oogenblik dat dit geschreven wordt (Dec. 1028) in Indo-China, waarheen de Fransche regeering hem gezonden heeft om lezingen te houden. In Pebr. 1029 zal hij (op het voetspoor'dus van den held uit Hollyicood dépassé/) ook Java bezoeken. No. 2702 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MAART 1929 VERGELIJKINGEN door Dr, Jac. P. Thijsse De Sneeuwklokjes ^ (Foto J. Strijbus) EER de vorst inviel, nog vóór Kerstfeest trouwens, stond er in mijn Hof al een sneeuw klokje te bloeien, niet de gewone soort, maar het grootbloemige, breedbladige uit den Kaukasus, Galanthus Elwesi, zoo genoemd naar een groot en goed natuurohderzoeker en natuurvriend, diis onlangs is gestorven. De gewone sneeuwklokjes .hadden zich nog niet vertoond, nog geen neusje boven den grond, evenmin als de crocussen en . scilla's. Kerstrozen bloeiden wél. Nu liggen die korstrozen zwart en verschrompeld ter aarde. Het kwakkelwintertje" van Januari konden ze gerust verduren met vallen en opstaan. Daalde de temperatuur beneden twee graden onder nul dan bogen zij het hoofd ter aarde, maat* zoodra het dooide stonden 7e weer rechtop. De sneeuw van .begin Februari was zeer welkom, maar toen die verdwenen was kregen verschillende planten het te kwaad, vooral de niet rasechte Nederlanders. De vaste planten, die we niet gedekt hadden dekten zich zölf met de afgevroren en verschrompelde buitenste bladeren van hun rozetten. Piïm'ula's, die anders in Februari al zoo'n flinke vertooning kun nen maken, krompen in tot een enkel groen hartje en de welriekende viooltjes verdwenen geheel tot op een knobbelig bleek stronkje na. Maar nu is de tiende Maart trouw gebleven aan zijn traditie -en brengt een middagtemperatuur in de schaduw van nabij de tien graden Celsius, of om juister te zijn: de negende deed liet al. En als het nu maar ongeveer zoo blijft ? een klein»* terugslag hindert niet dan kunnen wij ons weer eens verheugen in het schouwspel van fabelachtig snellen groei en bloei, even mooi als wat er .in andere deelen van de wereld gebeurt bij het in vallen van den regentijd na een periode van lange droogte. Alexander von Humboldt heeft daar een mooie schildering van gegeven in zijn ,,Ansichten der Natur" een boek dat wij vijftig jaar geleden gretig lazen. Reeds hebben de enkele dagen, die nu achter mij liggen, groote veranderingen gebracht. Een groep sneeuwklokjes die op vijf Maait juist boven den grond kwam, heeft zich een /halven deci meter, hoog opgewerkt en staat nu in bloei, de buitenste groote witte kelkblaadjes schuin uitge spreid, gereed om de honigbijen te ontvangen en die zyn dan ook behoorlijk verschenen. De hom-. mels bleven tot heden nog verscholen; er zit ook nog veel ijs in den grond, maar ik verwacht ze eigenlijk ieder qogenblik. Van crocussen was eergisteren op de koude plek in den tuin nog niets te zien, maar gisteren kwamen de lichtgrijze neuzen boven den grond, vanmorgen vroeg waren die al twee centimeter hoog en nu op den middag dringen groene bladspitsen uit den top naar buiten. Je ziet hier letterlijk de vordering van uur tot uur on het is wel heel instructief om dien groei eens na te meten. Een andere harddraver in deze dagen is een ouderwetsch bolplantje dat ik opzettelijk in groot aantal bij den ingang van mijn Hof heb laten zetten n,l. de Wolbol of Bulbocodium, Die groeit eok zienderoogen. Houd ook een oogje op uw Scilla's en Sneeuwroem. Die zitten zelfs op een warme plek in den tuin nog onder den grond, maar het zou mij niet,verwonderen wanneer ze over een dag of vijf in vollen bloei stonden,-vooral indien het eventjes wil regenen. Al die planten moeten den verloren tijd inhalen en dat kan heel gauw gebeuren, zoodat we tegen l April weer gelijk" zyn en dan kunnen we het weer eens beloven dat de hazelaars en de peren nog tegelijk bloeien. We hebben dezen winter nu al uit den treuren vergeleken met dien van 1890/91 en mijn tijdgenooten hebben ook nog kunnen uitpakken over 70?71. Het lag anders meer voor de hand, om ook eens te denken aan 1917. Toen zijn we wel niet met de auto naar Urk geweest, maar toen winterde het nog tot laat in Maart en met l April stond de natuurklok nog lang niet gelijk. Op 7 April stonden toen sneeuwklokje, crocus en hazelaar voor het eerst goed in bloei. Het voorjaarsvroegelingetje, een klein wit kruisbloempje, dat. anders al in den winter bloeit en gewoonlijk in het begin van Maart de zandigo zuidhellingen peper-en-zout kleurt, begon toen pas omstreeks 20 April redelijk te bloeien en de Ribes vertoonde toen pas het begin van bloemtrossen. In de eerste week 'Van Mei begonnen de beuken hun bladeren te ontplooien en kwamen eereprü? en akker-hoornbloem in bloei. De klok was dus toen weer gelijk. En herinnert ge u 1021? Toen bloeiden op Nieuwjaarsdag hazelaar en sneeuwklokje, sterremuur, paarse doovenetel en natuurlijk ook Kerstroos, Bergheide en het Lang$poor-viooltje, Viola calcarata. In het laatst van Januari bloeiden do iepen en op beschutte plaatsen in het moeras de dotterbloem. In Februari werd het wat kouder met voortdurend nachtvorst maar niettemin bloeiden Ribes, Prunus Pissadii en het Chineêsch Klokje Forsythia volop nog vóór den eersten Maart en toen bloeiden ook de Maartsche viooltjes, die anders hun naam maar kwalijk verdienen. Op 19 Maart was er groot paddenconcert; toen bloeiden de lariksen en een week later stonden een paar kastanjeboomen in het Vondelpark al volop in het groene blad. Angstig aangelegde menschen be gonnen zich af te vragen, hoe dat zou afloopen en vreesden dat er geen bloem meer voor den nazomer zou overschieten. Doch gaandeweg kwam alles weer in orde. De blauwe Eereprijs kwam 22 April in bloei en de beuken wierpen hun knopschubben af op 26 April, dat was dus nog maar ongeveer een week voor den ,,normalen" tijd. De wilde kamper foelie begon zijn eersten bloei op l Juni en toen was alles weer in orde. Met een dagboek voor je komt dat allemaal weer zoo heel prettig in de herinnering. Ik kan iedereen aanraden zoo eenvoudigjes weg aanteekening te ? houden van wat er in de natuur voorvalt. . Ook wanneer je eens een paar dagen of zelfs weken overslaat, kan het later nog altijd nut en genoegen verschaffen. Een man-wijf loninkl. Boomkwukirij Jilkili.ii" Charles van Ginneken & Zoon, Zundert, N.Br. Het van ouds gunstig bekende adres voor: Deunen, ter bebossching (uitsluitend Inheemsch zaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Boomen en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. Tel Interc. No.l. Telegr.-Adr.: Wilhelmina.Zundert. KRONIEK Opgedragen aan den Londcnschen kolonel die een vrouw bleek 1e ;ljn en tweemaal gehuwd is ? geweest, namelijk eens als man en eens als vrouw. Mijnheer..,, Mevrouw.... 'k Weet niet hoe ik u aan moet spreken. Ik noem it dus Persoon... Dat klinkt neutraal, correct. Wie heeft soo diep als g-ij in 't menschelijk lot gekeken, en 't voor en tegen'van het huwelijk ontdekt als gij. ... die echtgenoot n gade zijt gebleken... . ? Eerst hield uw ntan u klein, en stelde u zijn wetten: Ge zaagt hoe 't huishoudgeld aan whisky werd besteed, in plaats van aan odeurs en hoeden en toiletten, en wellicht Vondt ge in der echtevrouwen leed den drang om, op uw beurt, de rollen om te zetten.... Ge werd dus echtgenoot. Daar was het om begonnen. Zoo waart gij zelf de baas. ... Ge hebt een jonge vrouw teleurgesteld op 't punt van hoeden en japonnen, en op uw beurt, wanneer ze u bedillen wou, teneinde uit te gaan een leugentje verzonnen.... Al wat ge eerst al» vrouw in 't huwelijk hebt geleden, hebt ge gewroken in den rol van echtgenoot.... ,Ntim eertijds tt uw man niet op zijn reisjes mede, 'en heeft hij u begromd als 't huishoudboek niet'sloot, in tweeden echt kondt gij ook zélf eens op gaan treden ! . - '. * ? ' Het doet mij bitter leed dat men uw spel ontdekte.... , Uw loopbaan wasjiiet uit.... Het leek er nog niet naar.... Hef leven had voor u nog honderden aspecten: als weduw'....huisvriend....oom en tante....weduwnaar nicht, .oudoom.,., grootmama....zoolang de voorraad strekte.... MELIS SfOKE Belang en Ideaal S IR Henry Deterding is alleszins een model van een Nederlander en een model voor Xederlanders. Een man, die schatrijk is geworden on daarbij zijn deugdzaamheid niet verloor, die, integendeel, het ideaal hoog houdt in speeches, treffende van menschenmin en gemeenschaps gevoel, dewelke hij op waarlijk bekorende wijze schijnt te vereenigen met practisch vernuft, energie en een stalen wil. Wie zou niet zulk een man willen wezen ? De belichaming en hoe innemend ! van het hoogste, waartoe een maatschappelijk mensch het brengen kan, zegge de zoo moeilijke vereeniging van Belang en Ideaal, van Geest en Materie of wel van Deugd en Petroleum. Dat deze gelukkige wyze van vereeniging van Amerikaanschen oorsprong is, doet aan zijn verdienste geen afbreuk, want een mensch van Hollandsche tradities en vooroordeelen zal de adaptatie der meer primitieve kracht- en vrijbuitersystemen , van de overzijde" dubbel moeite kosten. Maar nu is hij dan ook zoover en houdt, samen met de oudHollandsche schilderschool en oude jeiieveri de nationale naam en faam in petroleumvorm hoog. Een lichtend voorbeeld voor ons allen.. .. niet minder aantrekkelijk, waar soms een kleine zwakheid blijken moge juist op het stuk dier even bewonderenswaardige als hachelijke vermenging van Voordeel en Recht of Ideaal en Belang. Toen Sir Henry het vorig jaar zijn vlammend protest, zijn onuitsprekelijke verontwaardiging. zijn diepste verachting uitdonderde tegen de miserabele sowjetpractijken in zake petroleum, werden wy van bewondering doorgloeid voor een zakenman, die toch zoo zuiver van geweten bleef. En voelden ons klein bij de gedachte misschien zelf van die gestolen petroleum te branden, zij het maar n enkel litertje, waar wij een certificaat vau oorsprong behoorden te eischen, zij het togen 't dubbele van den prijs. En wij troostten ons, la f hartiglijk, met de overweging, dat SirHenr" immers rijk genoeg was om er zooveel deugd op na te houden' ten koste van zijn Belang.... Maar nu blijkt het toch eenigszins overijld van hem geweest en. is hij (zeker buiten zijn schuld door zijn medecommisèa rissen --gedwongen) er toch liever toe overgegaan der Dott^d een beentje te lichten of -wel een veer te doen laten. Natuurlijk wilde hij zelf er do reine hand niet in hebben, in déietwat bedenkelijke transactie niet de ge stolen petroleum. De Standard Ou"; wier vinge ren toch enkel naar petroleum en niet naai- deugd ;roken, zou dat vieze varken wel'wassehen en de heer D. behoefde niet eens te weten wat door de achterdeur zijn huis werd binnengedragen en hij door de voordeur weer met zekeren winst verkuopen. kon. Zaken zijn zaken en petroleum stinkt tocb, en niemand in de groote zakenwereld zal den lieer Deterding deze, zij het wat late, 'frontverandering kwalijk nemen. Terwijl het voor ons, geringe stervelingen in deze vettige petroleumweield, leerzaam kan zijn te zien, hoe zelfs zulk een model-Hollander als Sir Henry .moeite heeft met de Deugd, als het om Gewin gaat~7 waarbij wij dan tevens kunnen loeren, dat aan het tweede altijd de voorrang, toekomt. : ' .???.: : ? ' ?' , /.- ? ? 'F.'C. V.KOSSEM OE BESTE VARinAS i r