f \ i: ??v * i .3 V ,| i 4, Y i i i t ? -il f h i, GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 APRIL 1929 No. 2706 Nieuwe Fransche boeken door Johannes Tielrooy Julieii Green, Adrienne M eau ra-t rarijs, Mo», 1027, 12 /r. U-deiveix in de heele wereld leest Atlrienne M eau rat van Julieix Ureen en icdeivm he*-ft gelijk. Ue/.e jonge vi'ecmdeling ~ echter van opvoeding Franst-hman ?- he*»ft een roman geschreven d ie niet tevens een essay, uu-t tegelijk een pn.za-gedicht, niet ook nog t>eii satire of een reisbeschrij ving, of een /elfbespotting of een y.t-lfverheerlijking is; een roman die dus nL't in de lijn ligt van de hedeixdaagsche Fransche litteratuur; een roman die niets is dan een roman. Kn ofschoon niemand onzer verplicht is zelfbespotting te verwerpen als ze geestig, en zelfverheerlijking als ze Komeend en gewettigd is (want ook dat komt voor); ofschoon wij ons dooisatiren gewroken, door reisnotities naar Amerika of llusland verplaatst mogen voelen en geen wet of litterair dictator ons verbiedt, bij essays ge voelend te deixken dan wel denkend te gevoelen, noch stil te worden bij proza'gedichten, ook al mochten ze met verhalende elementen gemengd ajjn. _ het zon wél onverstandig en onbillijk van ons zijn, een werk te miskennen waarin van dat alles niets voorkomt; dat moedig met de mode is komen breken; dat stevig, degelijk en duidelijk, dat concreet, volledig en y.elfs copiexis durft zijn; dat weer redelijke psychologie en zorgvuldige atmosfeer-aanduiding geeft; dat beel dende en verhalende bladzijden mengt met andere, waar de schrijver het verhaalde rechtstreeks toelicht: een werk dat goed overdacht en gecom poneerd, dat beheerscht is op het koele af; een werk dat zich niet schaamt in een vrij gewoon _maar goed sluitend taalkleed te verschijnen; «?en werk dat massief van opzet en grijs tot grauw van innerlijke kleur is, maar zich dan ook eerlijk, in al zijn massiviteit en zonder later-opgebrachte verven, vertoont. Wij moeten hem kennen en elkander aanbevelen, dezen Balzac-roman van 1927, dit nieuwe en tegelijk ouderwetsche werk, dit imponeerende .werkstuk. Onze kennis, én waardeering der Fransche litteratuur is er mee gemoeid en, wat in het aesthetische boven alles gaat: ons pleizier. Zullen wij pleiaier beleven aan Mesurat den^vader? Een ^gewezen schoonschrijfleeraar, esi\ egoïstisch rentenier en huistyran..,.. Aan^die o ide vrijsters, monsters, van afgunst, van bemoei- en heerschzxichtï Aan die leege, o tot walgens toe leege provincie-stadjes in het Frankrijk van 1UUS? Aan madame Legras, deskun dige iix liefdes-affaires? Aan Adrienne /elf, slachtoffer van die wezens, radeloos itx die gore ijlte, onschuldig moordenares van haar vader, door een uitzichtloozu maar ongeneeslijke liefde in de krankzinnigheid gedreven? Aan dien stillen, zieken dokter, vervwonderd voorwerp van deze liefde? Ja, dat zullen wij. Eenigszins zullen wij dat, alleen reeds omdat het alles, nxenschen en dingen, met zooveel intensiteit ?gedaan" is. Dieper zullen wij ons bevredigd voelen, omdat deze. intensiteit niet enkel beschrijvend, maar ook dramatisch is, omdat wij hier een jonge vrouw die tot vollen bloei had kunnen komen, iix de ver nielende handen van het Lot zien. Omdat zij vlucht naar een naburig stadje, vlucht voor haar ellende, en haar ellende daar vindt wachten, terwijl er een haan kraait, in de pro vinciale stilte, om twaalf uur 's mid dags. Omdat een verschrikkelijke dreiging haar omgeeft, na den onwillekeuxigen moord. Omdat zij één keer innig gelxxkkig zegt te zijn, de rampzalige, als zij even de hand mag vasthouden van wie haar zoo aan stonds voor altijd afwijz.cn zal. Omdat wij de krankzinnigheid onafwendbaar voelen komen Ja, de intense weergaaf van per sonen en omgeving zal oixs een ge matigde, de dramatische spanning zal ons een sterke aesthetische vreugde geven. En ziehier de gedachten om trent het menschelijk leven die ons bij zullen blijven, nu ze door zóó goede, zóó voortdurend geëigende middelen op ons zijn overgebracht: dat er een vernietigende haat kan rondgaan in gezinnen; dat in leege stadjes alle ondeugden des te feller grimaceeren omdat hun een werkelijk object ontbreekt; dat er .'van de schoonste zielegaven ongebruikt te niet gaan: dat betrekkelijk geringe wezens even diep kunnen lijden als de grootsten, daar immers van de verhoudingen alles afhangt. Dat dit lijden eindeloos, grondeloos kan zijn .. ONTVANGEN: Uit de bekende reeks ,,Le roman des grandes existences" (Pion, Parijs): Kaymond Escholier, Lu rlè ulorieutse de V Mor Huyo ? geestdriftige, maar ook goed gedocumenteerde biolOEKVERKOOPIIIG van 22 April-2 Mei bij BURGERSDIJK & NIERMANS Wetenschappelijke Boekhandel en Antiquariaat Templum Salomonis, Leiden. Bibliotheken van Prof. Mr. W. v. d. Vlugt; Ds. G. J. v. d. Flier, predikant te Leimuiden; Mr. W. J. L. Umbérove, Zutphen; Dr. S. S. Hoogstra, directeur H.B.S., Gouda; Dr. R. van Sleeswij k, Santpoort, e.a. Boeken en Tijdschriften over alle Wetenschappen. CATALOGUS verkrijgbaar tegen toezending van 25 cent. Verschenen: Cat. 69 Zuld-Holland (3200 nrs.). Verkrijgbaar tegen toezending van 50 et. VOOR BETERE MEUBELEN ARNOLD HOUTSCHILT AMSTERDAM Heden, Zondag en Maandag Kijkdag van 10-4 uur LANGE VOORHOUT 58 van Perzische Tapijten, Kleedjes, Loppers, Kussens, Schoorsteenkleeden, Divan- en Tafelkleeden en een aantal Chineesche Tapijten. VEILING: Lange Voorhout 58, Dinsdag 16 April a.s., aanvang 1O uur, onder directie van: VAN M A R L E & B l G N E L L. graphie: de kwellingen en zegeningen der liefde; kunstenaarstriumfen; poli tieke grootheid, en de apotheose.. . . Eene Bizet, La doublé vie de Gérard de Serval ?? boeiende evocatie van hét leven van dezen beminnelijken, fantastischen dichter uit de eerste helft der 19e eeuw, geschreven in een stijl die Nerval zelf waarschijnlijk behaagd zou hebben. Van de. ...Nouvelle' Revue [Franc.aise": Hoger Martin du Gard, La gonflt', farce jjaysunne. Kostelijke khicht van boerenslimheid, een klucht die echter telkens het drama nabijkomt. Levens wijsheid en sluwheid van een boer, zich uitend in ?gelijkenissen" en spreuken; sappig dialect. ? De schrijver heeft onlangs twee veryolgdeeïen op de eerste drie deelen van zijn roman Les Thibault uitge geven; ze zullen hier tetjplaatse be sproken worden. J. T. : Witte tanden: Chlorodont De heerlyk frisch smakende Pepermunt-Tandpasta Chlorodont maakt de tanden schitterend wit en verwydert leelyken tandaanslag - het beste door het gelyktydig gebruik van den Chlorodont-Tandenborstel, welke het reinigen en wit poetsen der tanden ook aan de zykanten mogelyk maakt. Overtuigt U eerst door het koopen van een tube van 35 cent, groote tube 60 cent, Chlorodont-Tandenborstels 75 cent, voor k.nderen 45 cent Men verlange alleen de echte Chlorodont-Tandpasta met rood-wit-blauwen garant.estrook en wyze iedere namaak af. Leo-Werke, Dresdcn, Dykantoor Amsterdam. No, 2706 $ p C.l ETC GENERALE THAN1POW11 A' VAPCUR LAMERIQUE DU S U D PAO MARSEILLE DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 APRIL 1929 Scheepvaart-Reclamekunst door Otto van Tussenbroek Biljet van Cristofani DE verschijning van een zeer modern biljet van Cassandre bestemd om in wijden kring de reizen aan te kondigen van het nieuwe schip ..de Statendam" van de Holland-Amerikalijn zal menigeen verheugen. omdat daaruit wederom ten duide lijkste blijkt dat de leiders van groote ondernemingen nu wel eindelijk tot het inzicht zijn gekomen dat het zoe ken en verwerven van samenwerking met kunstzinnige ontwerpers nut heeft, dus noodzakelijk kan heeten. Tusschen de ietwat al te schilder achtige prent van Ir. Kalff (welke ik destijds in ?de Groene" van 23 April 1927 uitvoerig besprak) waarop een meeuw in breeden wiekslag over een diep blauwe zee zweeft met aan den verren horizont een der schepen van de H.A.L. welke een dubbele rook pluim tegen den hemel afteekent, en het streng decoratieve ontwerp van Cassandre, waarop men recht in den cirkelronden open muil ziet van een grooten luchtkoker met daarachter de schuivende lijnen van drie geweldige, in het verkort weergegeven, gele pijpen voorzien van de bekende groenwit-groene banden der Stoomvaart' Maatschappij, is inderdaad een hemels breed verschil van opvatting. Eerstgenoemde teekenaar wilde on getwijfeld boven de blauwe zee zijn vogel een symbool van Vrijheid doen zijn, de reislust van den beschouwer aansporende, terwijl laatstgenoemde veeleer het gevoel van veiligheid en zekerheid in de vaart suggereert en dit nu is het merkwaardige: was bij de één de zee hoofdzaak en het kleine schip in de verte slechts byzaak, bij den ander is van het wijde watervlak niets te zien, de natuur is terzyde ge* wchoven, slechts een heele en een halve witte cirkel, een vijftal ronde kokers en pijpen als strakke gele en witte kleurvlakken, een drietal grijze rook pluimen en een zestal witte draadlijnen, in opzettelijke beheersching der mechanische onderdeelen tot een nuchter en zakelijk werkend effect, dat is al!.... ? Maar niettemin is de eerste indruk opmerkelijk krachtig en onder den onbetwistbaar- aan te wtfzen invloed van de rolprent zpoals deze zich in steeds sterkere mate in het werk der moderne affichisten openbaart, ia dit biljet opvallend in den besten zin en daardoor ook doeltreffend in de beste beteekenis. Die Cassandre is wél bevoorrecht en heeft heel wat in zijn mars ! Heeds eerder verscheen o.m. een bijzonder fraai biljet voor de stoomvaartmaatschappij ?Zeeland", waarop hij op ongemeen oorspronkelijke manier den dag- en nachtdienst aanduidde, evenals de verbinding per boot en per trein van Engeland met het vasteland. Voor hem is kenschetsend, dat hij met eene uiterste beperking aan hulp middelen, met welhaast niets zou men kunnen zeggen, een maximum aan uitdrukkingskracht weet te bereiken. Daarenboven bezit hij de uitzonder lijke, ja zelfs geniale gave, de leidende gedachte, welke de uitgave van een bepaald biljet als reclame-object be heerscht, zoodanig naar voren te schuiven, dat deze, door het onmtd.delijk raken der essentie (dus door middel van het bewust benutten en uitbuiten der essentieele vormonder-. deelen met weglating van al wat tot , het wekken van den indruk op het oog van den beschouwer in verband met het dienen van het vooropgezette doel als overbodig kan gelden), vóór alles duidelijk en onomwonden spreektHij heeft begrepen dat een reclameplaat niet is of zijn mag een grafisch blad om op de hand te worden bezien (zooals een ets, .litho of houtsnede) maar dat zij dient de werking op afstand en dit verklaart mede aijn forsche teekening en optisch juiste kleurvervloeiingen in op het papier gespoten stippelling. Waarlijk: ik ken geen ander kunste naar op dit gebied, die zoozeer recht op zijn doel afgaat, zoo rustig is en zeker van zijn zaak als hij !.... Wat een ongenoem-le teekenaar van het uitgevers- en reclamebureau Dorland geeft, is hoewel minder origineel toch alleszins prijzens waardig. Zijn ontwerp voor de United States Lines zag ik te Parijs. Het houdt als het ware het midden tusschen wat Kalff en Cassandre maakten. Een zee sleepboot dobbert klein tegen het reusachtige, donkere casco van een oceaanstoomer, waarvan, in den nacht, de patrijspoorten als een reeks gloeien de oogen^lichteix. terwijl de sterren fonkelen ' tegen het diepblauw fir mament. Noch Cassandre, noch hij gaven Biljet van Cassandre Biljet van bureau Dorland een totaal-aanblik van het schip. zooals Kalff dat deed (evenals van der Leek vroeger voor de Batavierlijn). neen. zij hebben (evenals Gispen met zij.n scherp-gepunt en boeg van de ..Aldabi" der Rotterdam-?Zuid-Amerika-Lijn) genoeg aan een enkele ..middenmoot" of onderdeel en weten daarin alles uit te drukken, waar het bij de uitgave der reclamebiljetten om gaat. d.w.z. de suggestie van het. ifebcziydc beeld. Tegen deze krachtige uitingen moet Cristofani (zijn naam is in Holland tot nog toe onbekend .gebleven) het afleggen, want wat hij gaf in eene reclame-teekening voor eene fransehe maatschappij, welke schepen in de vaart heeft van Marseille naar Amerika is wat al te illustratief ge bleven. Hoewel gezegd dient te wor den dat ook deze ontwerper een klaar blijkelijk verlangen toont naar niexiwe vormaanspraak. »'«»' 'nf 'n*et ?ei zijn tijd mef(j<i4tl kijkt door verweerde ruiten ! Bij hem dient als zgn. ?oog-vanger" (wie een beter woord weet schrijve het mij naar Vtrecht! ) eene slanke, gestyleerde vrouwegestalte in vermiljoen, welke als eene vreemde arabesk ten afscheid wuift. De verdeeling van zwart en wit. het met smaak en reserve bezigen van een weinig rood, duiden op een be schaafd, gevoelig en in zekere 'mate ook oorspronkelijk talent, maar dan in het kleine. Want tot eene grootheid en breedheid van allure als Cassandre steeg er naar mijn weten geen enkele. Want dit ie tevens het merkwaar-' ,dige hij lost het enorm moeilijke vraag'stuk der belettering al spelenderwijze op en men ziet dan ook telkens dat deze- eene absoluut onverbrekelijke eenheid Vormen met al het uverige.