-VI t.;GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 APRIL 1929 No. 2706 Kroniek van den dans door J. W. F. Werumens Buning LVII N<MlerlMiul«irh« danMkuiiMt J l DE grootc /aal van, het Muzieklyceum heeft in haar bouw iets van de arke Noaeh's, schijnt naj. Of het nu komt door de zware ,scheeps-»pant en der kap, of door de hoopvolle blauwe kleur, of door liet feit dat wij ook als toeschouwers twee aan twee zitten van allerlei soort: cynici, critici, en thousiasten, ooms en. tantes, neven en nichten, vrienden en vriendinnen, venijnigen en voorbeeldig stillen: het is een feit dat tot nu toe lederen avond ' (wee dansers het waard waven van den zond vloed gered te worden: en wel ditmaal Miek Gulden en Elisabeth van der Vies. Ware ik aartsvader in deze dans-ark, ik 7,011 mij inderdaad van al die soorten toeschouwers een paar kiezen want wat ware de na den zondvloed verrezen wereld zonder toeschouwers en ik zou van de dansers diegenen twee aan twee kiezen waarvan te verwachten was. dat zij waarlijk aan het dansen raakten op de eerste droge plek, waar ik aanlegde maar de moeilijkheid zou zijn om den balletmeester binnen boord te smokkelen. Elisdbeth van der Vies want wat is de onmisbare wederhelft van den balletmeester? Het talent. ... maar hoe herkent uien het talent? Enfin, aangezien het toch ook meer de taak van den 'balletmeester dan de mijne zijn zou onv zijn wcdei'helft te kiezen. .?.. ik'wil maar zeggen, dat ik niemand liever aan boord van dit schip, dat de nieuwe wereld van den dan,1* tegemoet stevende, zou hebben dan een kwaada-ardigen, knorrigen. korreligen, kordaten ouden ballet-meest er.... welke wederhelft hij dan ook koos. , ?'???', \Vant al ware hij' het vreemdsoortigate beest van alle schepselen der aarde: hij zou die uitver koren danseressen aan het oefenen zetten, zoodra d»« zon opging uit zee, en hij zou nog toeteren. Smalfilm Amateur-Kinematografie onder Kino-teehnlftehe leiding van Joris Iven» FOTO-, PROJECTIE. EN KINO-HANDEL" CAPI 118 KA L V E R STRAAT AMSTERDAM Importeurs en vertegenwoordiger» van ' i.mmwtmrmmM^i BI] CAPI vakkundige raad «n voorlichting. wanneer ze erin onderging, en wij zouden zoo ruim tijd hebben om zijn getoeter aan te hooren. dat er ons een ding voor altijd duidelijk zou worden: geen dans zonder arbeid of. anders gezegd, geen danser ter wereld, die waard is gered te worden uit den zondvloed der duizend-en-een-verdrinkende talenten, als hij niet ettelijke uren daags in het zweet zijns aanschijns de onwereldsche licht voetigheid en harmonie beoefent ! Aangezien de nyvere schoenmaker uren per dag arbeidt, louter en alleen om u te verzooien met volmaakte techniek zou dan Terpsichore niet zooveel tijd mogen vragen om uw voetzooien vluchtig te maken tot de oudste kunst der aarde? Ik wil u een geheim verklappen: een der debutan ten op een dezer avonden vroeg dringend, wanneer haar avond kwam want zij wilde minstens veertien dagen van te voren beginnen met oefenen. .... En te denken dat min of meer bekwame dan seressen als Pawlowa, Argentina, c.s. dag aan dag oefenen, als waren zij geen debutanten, liet moet zijn, dat zij altijd van te voren weten, dat zij over veertien dagen vast en zeker zullen mooten op treden .... Nogmaals enfin: ik vrees dat deze vier avonden ons behalve een acht of tiental namen, waarin de toekomst besloten ligt. ook de' ervaring zullen brengen dat de danskunst in Nederland nog teveel beoefend wordt gelijk weleer het aquarelleeren en het pianospel voor familiefeestjes; en Avie Noach ook meenam in de ark,' van n ding kan men zeker zijn: hij liet zijn musiceerende nicht en zijn aquarelleerenden neef wreedaardiglijk verdrinken -?en óf hij gelijk had ! ? ? ? ? * * * Kn zoo leggen wij op dezen avond de loopplank der ark uit voor Miek («uiden en Elisabeth van der Vies. Aangenomen dat de balletmeester aan boord is dnn'zal hij de eerstgenoemde veertien dagen water en brood geven, en ettelijke uren oefening per dag. want bij al haar talent zit haar heupge wricht soms zoo vast als de scharnier van mijn moeders provisiekast in ver verleden dagen ? maar de remedie, geheet en ..& la barre" ligt voor de hand. En Elisabeth van der Vies, zal, daaraan twijfel ik niet. de loopplank op komen dansen, zoodra zij tien t'sardas binnen boord hoort opspelen. Wees verzekerd dat in de ark van den dans. de ('sardasspelers een bovenst best e plaats krijgen, en zij ne vens hen. Ten derden male enfin. Het gaat er tenslotte om ? of een danseres, als dat meisje in de novelle van Keilerman, de hemel komt, binnendansen. of de arke Noaohs. dan wel of zij op zulk een < (ogenblik haar dans vergeet en een ordinair sterve ling wordt, gelijk zij dus altijd was. Kijk er uw danseressen eens op aan hoe zij de loopplank van de, ark en die naar deii hemel waarschijnlijk zullen betreden; verhoogvaardig u tot Petrus of Noach en wees streng-.van oordeel en mild van ontvanke lijkheid: en vergeef mij, deze aartsvaderlijke voorloopige uitweidingen; desalniettemin zijn wij het dan over de twee namen eens, die dezen avond in het register geschreven werden; en aangezien er geen twijfel aan is of Noach heeft tenslotte zijn mcening over al zijn verzamelde schepselen wel eens te kennen gegeven, maar eerst later, toen hij weer vasten grond onder de voeten had, zoo varen wij voorloopig verder op deze ark, tot eind April, en eerst in de maand Mei moeten wij vaétstellen, wie er'aan land stapt. Dat hebben wij op Noa^li voor: het is vast en zeker dat deze zondvloed 23 April eindigt.... Nieuwe Uitgaven Henrik Ibsen, Catilina, Drama in drie bedrijven. Metrisch vertaald door B. A. Meuleman, Uitgave van W* P. van Stockum ;en Zoon, 's-Gravenhage. Palle, Een reis om de wereld in 44 degen. Met een voorwoord van Jean Jules Verne. Uit het Deensch vertaald door Mary Schlüter?Horrix. Geillustreerd. Uitgave van Van Holkema en. Warendorf, Amsterdam. V. I. van de Wall, De Nederlandsche oudheden in de Molukken. Geillustreerd met zeer fraaie foto's en 3 oudheidkundige schetskaarten. Uitgave van Martinus Nijhoff, 's-Gravenhage. Venette Herron. P a utren en andere verhalen van ./uva. Uitgave van W. P. van Stoq.kum en Zoon, 's-l-iravenhag'e. 'Dr. H. M. R. Leopold. Uit de leerschool van de Spade. Vierde deel,Met 72 illustraties. Uitgave van W. J. Thieme en ("He, Zutphen. HET REIS-SEIZOEN NADERT! Onze Speciale Prisma Kijken Cristal-Prisma" «IJn niet te overtreffen. 8 malige vergrooting f 45. JOS. HARTOG. Hoofdsteeft 17 Rotterdam. Nobelatraat 28 Utrecht. SCHILDERKUNST Tmtoonatelllng van door H. Verst Ij nen DE tentoonstelling, die H. Verstijnen in den kunsthandel Bosch in den Haag hield, mag in het Weekblad, waarvan deze kunste naar zoo langen tijd een boeiend medewerker was, niet onvermeld blijven. Te meer, daar het voor ieder die hem slechts uit de Groene" kende, hier overduidelijk gebleken is, dat de satyrisehe menschdierstudies, die hij geruimen tijd voor dit blad teekende, slechts n kant en lang niet den gewichtigsten van hem vertegenwoordigden. Want op de Haagsche expositie hing een groot aantal (meest olieverf ) schilderijen, waaruit blijkt, welk een fijn waarnemer Verstijnen is van het rijke leven der natuur. Met stille bewondering en liefde obser veert hij de dieren, de bloemen en gaarne vooral de visschen en het mysterie volle plantenrijk onder water. Zoo schetste hij ons de edele lijnen van ei-n kraanvogel, wekte onze bewondering voor de karakteruitbeelding van den zilverreiger, die zoo zelfbewust zit weggedoken in zijn rijken vederdos of gaf een sobere, maar zeer verzorgde typeering van een bevalligen witten pauw. Hoewel hij een zwak heeft voor zeldzame en grillige, buitennissige dieren, kan hij ook verteederd raken voor een alledaagsche eend of merel, die in haar oprechten eenvoud treffend afsteken tegen de gecompliceerde fauna der tropen. Uit de plantenwereld deed de kunstenaar hier en daar een keuze, zoo zien wij een bloeienden cactus of paddenstoelen, maar h< t gaafste schilderij schiep hij in zijn ..zeetuin" (No. 71). Hier leeren wij Verstijnen kermen als fijn colorist, die in teere, doorzichtige tonen een geheimzinnige watervegetatie wist te schilderen. Enkele visschen. bewegelijk en levendig. 7,wemmen in het zeegroen water, uit welke bodem fantastische zeeanemonen, violet en zalmkleurig. ontbloeien. Het is de vrucht van 's kunstenaars aandachtige studies in een aquarium. Kr is een harmonie en een distinctie van kleur in dit stuk. die het tot een (leimerk waardigste en best geslaagde der tentoon stelling maakten. Verstijnen is een figuur, die ons herinnert HUM schilders uit de middeleeuwen. Niet alleen vimirti wij in zijn persoonlijkheid dat strenge concentratievermogen, dat zich vol aandacht verdiepen in en overgeven aan zijn onderwerp, waarbij hij de buitenwereld schijnt te vergeten, maar hij is een schilder, die zijn eigen technieken gezocht en ge vonden heeft. Na langdurige proefnemingen ie hij er toch in geslaagd een procédéte ontdekken, dat zijn zeer dun opgebrachte olieverfschilderingen een eigenaardige lakachtige Rlarlheid geeft, die er een bijzondere bekoring aan verleent. Door een be werking van het papier of het hout (waarvan hij het geheim bewaart!) weet hij bovendien? nuan ce e 'ingeii in de kleuren te krijgen, die warm en rijk zijn. Vele zijner olie verf stukken zijn zóó glad en effen van oppervlak, dat men meent houteneden of steendrukken voor zich te zien. Zijn vaak geestige en te dikwijls pijnlijk juiste teekeningen, waarin hij het dierlijke in den mensch hekelt, waren in grooten getale ter expositie aan wezig, maar zij zijn overbekend aan de lezei-s der ..Groene", zoódat zij geen verdere bespreking behoeven. Een woord van waardeering willen wij hier den stillen, ernstigen kunstenaar toeroepen, wiens weuken kan het ook anders -.?m onzen oppervlakkigen. luidruchtigeii lijd zooveel voorbijgezien worden. Met belangstelling zullen wij steeds zijn verdere werkzaamheid volgen. M. J. SCHRETLEN TÜYNENBURG MUYS No. 2706 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 APRIL 1929 Uit het laboratorium der geluidsfilm" : De operateurs, opgesloten in een glazen cabine nemen de film op Kunst-matinée's door L. J. Jordaan ,,Xano" ONDEH du goede dingen, welke de Filmliga op haar credit mag noteeren, behoort misschien in de allereerste plaats, dat zij practisch de moge lijkheid van zuivere filmvertooningen, zonder attracties" heeft 'aangetoond. Zij sloot haar leden drie uren lang op, met een piano en een paai' rollen film en niemand beklaagde zich over de afwezigheid van een buikspreker of een goochelaar. Xa jaren" verdient dit simpele feit herdacht te worden, want het gaf den eersten stoot tot de emancipatie van rle film, Sinds eimigeix tijd vindt het voorbeeld navolging het Theater Tusehinsky ? is overgegaan tot het geven van .. kunst -matinee'»." Wat hier precies onder verstaan dient te worden, is nog niet iieelemaal helder, gezien de vertooningen maar wij willen aannemen, dat het in de bedoeling ligt. 'e-en gedeelte van den.... /endtijd, om in het idioom van den dag te spreken, af te zonderen voor film?, welke een zekere kunst-waarde" bezitten en er op de gewone voorstellingen niet ..ingaan". Hetgeen vrijwel synoniem is. Wanneer daarbij het voornemen w. de matinee'* permanent tédoen zijn en niet (als verleden jaar niet, Kuttmann's Berlin") het , geval met een sisser van twee of drie voorstellingen te l H! en afloopen. kunnen wij de gestie des heeren Tuschinsky niet anders dan warm toejuichen. Wij mopperen niet over het bescheiden begin: twee uur film. op de vijf en veertig uur amusement wij beklagen ons niet over den allerongunstig st en tijd: het koffie-uur van tien Xondag wij zullen zelfs niet al te nauwkeurig nagaan. of een zuivere documentair, als Nano" precies in het kader van dezen opzet valt. Wij zijn met het geringste bewijs van goeden wille tevreden en nemen bij voorbaat aan. dat de directie Tuschins ky, met inachtneming van exploitatieve over wegingen. doet wat zij kaïi. Hm>fdzaak is. dat ons eerste filmtheater, door dit gebaar-zelf, stil zwijgend heeft erkend, dat de scheiding tussciien film en variété-bioscqop een dringende eisch is. Wij zullen hier niet herhalen, wat wij over dit onderwerp reeds voor. jaren te berde brachten de directie-Tuschinsky en wij begrijpen elkander volkomen. Mae.r welk een vooruitzicht voor hot film-minnend publiek, nti eens niet meer het vonnis van den conférencjer te hoeven afwachten . ... .of-het ditmaal een ^schitterende proloog" zal zijn dan wel de zingende zaag"» of alleen maar gedresseerde eenden, die het filmwerk passend zullen inleiden. Welk eon uitkomst voor die pers, welke tot nóg toe steeds moest doen, of zij niet wist, dat er een Ligabeweging groeiende is ... .mi zij zich eindelijk ook op kunst-matinee V kan worpen. Welk een voldoening tenslotte voor de Filmliga, die aldus haar ideaal: haar eigen overbodigheid, in de toekomst ziet gloren. ... GENERAAL AGENTEN VOOR AMATEUR-KINO-UITHUSTING FOTO-SCHAAP & Co. SPUI 8 AMSTERPA M Met Eiseiisteiii's Tien Dagen", dat wij te dezer plaatse uitvoerig bespraken, is de matinee-serie waardig geopend. Het werk van den grooten Kus. moge een mislukking zyn geweest het was als symptoom van ernstige filmkunst belang rijker dan een heel seizoen films-die-tot-het-hartspreken. En daar Pa en Ma Norico, in roerende eensgezindheid met hun lijfkrant, van Russische films niets moeten hebben, mag de waarschijn lijkheid, dat wij anders ooit met Tien Dagen" /ouden hebben kennis gemaakt, zeer gering geacht worden. Mogen wij nu Die Generallinie" verwachten? En Pudowkin's Sturm ber Aaien?" En de films van Wertov en Esther Schub? En Dreyer's Jeanne d'Arc"? En La chute de la maison Usheri1" En Epstein's Glacéa trois faces"? En tientallen andere werken, die terwille van het amusement" uitgebannen werden? ty Intusschen beantwoordde do tweede kunstmatinee" nog niet bepaald aan de verwachtingen. Natio" is zonder twijfel een interessante en goede documentair, die bovendien voortreffelijke stuk ken film geeft. De spannende ijsbeerenjacht, prachtig van sterke, vitale beweging ja, desimpele AVorp van een harpoen. heftig en poignant van montage, kunnen de bewonderaars van een serie tableaux-vivants als Sorrell en Zoon" nog leeren, wat film is. Wij accepteeren dan ook gaarne een werk als Nano", al hopen wij van harte, dat de films, welke wij hiervoor noemden, niet vergeten zullen worden. Maar toch meenen wij. in het belang van het experiment zelve een opmerking te moeten maken. Kijk eens il faut iju'üne porie soit ouverte ou fermée... . de heer Tuschinsky geheve niet op twee stoelen tegelijk te willen zitten. Hij heeft nu eenmaal kunstmatinee V'ingesteld terwille van het beperkte aantal y.onderling<'n. dat hardnekkig Weigert geamuseerd ie worden. Daarmede moet hij. dunkt ons. alle hoop laten varen dm bij deze voorstellingen <<ok nog zijn gewone clientèle te behouden. Wil hij het publiek bestrijken, dat gaarne film niet. maar van min of meer schitterende variété-nummers verschoond \\vnscht te blijven, dan verniijde hij vergissingen UU het laboratorium der geluidsfilm": De decors zijn voor de absorptie van den klank gecapitonneerd als bij de samenstelling van de laatste kunstniatinée"; Dat Max Tak en zijn zeer goed ensemble eens voor den draad komen.... & la bönheurc ! Het zij hun van harte gegund maar die niaiserie met den dwergachtigen harmonica-speler en Ah! Si vpus Taviez compris !" voor de zin gende zaag nog wel.... myn hemel, wat heeft de kunst den heer Tuschinsky toch gedaan, dat hij haar zoo tourmenteert? Enfin het was per slot van rekening een gewijzigd programma." Laat ons hopen, dat voor het vervolg dergelijke hinderlijke smakeloosheden vermeden zullen worden. Wij'/.ijn er van overtuigd. dat-? voor werkelijke filmruatinée's n nieuw. sterk publiek te' scheppen is. Meent het Theater Tuschinsky het ernstig met dit streven, dan kan het op onzen krachtigen steun rekenen. Uit het laboratorium der geluidsfilm": Het registreeren van een talkie" I»e geluidsfilm in Amsterdam Eindelijk de geluidsfilm of zooaltt zij wordt aangekondigd: de sprekende en musiceerende film, heeft haar intrede te Amsterdam gedaan. De Cinema Koyal brengt de primeur met eenige min of meer verrassende en geslaagde combinaties van beeld- en klankfilm. Volgens den inleider hebben wij ditmaal te doen met een nieuw procédé, de uitvinding van een Nederlander, dsn heer Loet. C. Barnstijn. Wat ons er speciaal aan opviel, was een zweem van ongelijktijdigheid, die wij in de Amerikaansche en Fransche methoden niet constateerden. Overi gens waren effect en opzet gelijk aan die der voor stellingen te Parijs: enkele demonstratie-proeven niet zangers en instrumentalisten, daarna de hoofdfilm met een vastgelegde muzikale bege leiding. Wat zullen wij er, na hetgeen wij over de eerste synchronische films te Parijs schreven, nog aan toevoegen? Het is hier. evenals daar, het nieuwtje de surprise, die het 'em doet. De gelijktijdigheid is inderdaad bijna volmaakt en erkend dient. dat hiermede een der grootste bezwaren tegen de vroegere mechanische combinatie van beeld en klank komt te vervallen. Wie herinnert zich niét de zotte vertooning van den dirigent, die hard nekkig uit de maat sloeg en de monden, die nog spraken, nadat zij reeds lang gesloten waren? Maar afgezien van deze onmiskenbare ver betering, dient tevens vastgesteld, dat men niet den hiiidigen primitieven vorm van synchronisme nog geen raad weet. Want liet curietise is. dat oiw indrukken uit Parijs zich hier nog kwamen ver sterken: de illusie, dat het geluid door de schadu wen op het doek wordt voortgebracht heeft men geen oogeablik men zoekt de oorzaak overal elders, dan juist daar ! Waarschijnlijk zijn wij om trent de separate werking van radio en film te zeer aufgeklart": het valt ons nu moeilijk er nog met gratie in te vliegen'. Hierdoor is de strikt sprekende- en musiceerende film, als aesthetisch product moeilijk te aanvaarden. Wat de synchro nisch opgenomen muzikale begeleiding1 betreft 'dit is een eenigszins ander ge.val. Toegegeven, dat de levende muziek van het meost bescheiden strijkje, o}> zich zc]i duizendmaal aangenamer is. dan de brillantsto. microfoonprestatie de ruischende abstractie der synchronische muziek biedt daartegenover n veel grootere mogelijkheid tot aanpassing aan de onwezenlijke schaduwwereld der film. Rest de geluidsfilm als 'begeleidende klank ter versterking van indrukken van aesthetische indrukken dan, wel te verstaan. Het spreekt van zelf, dat hierbij niet dient gedacht te worden aan realistische geluidsnabootsing van vallende voor werpen, brekend glas e.d. Maar het geluid, dat door Huancèerhig en Mankaoort de emotie door het filmbeeld gewekt zou. versterken onverschillig of het de absolute film van Ruttmann geldt, dan wel een Russische speelfilm. De meeste propte cineasten: Eisenstein, Pudowkin, Gance, Rutt mann, verwachten veel van de synchronische film en wij hebben in respectvol zwijgen uit te zien. naar wat zij ons in de toekomst brengen zullen. Intussohen de geluidsfilm is in onze goede ste de en wij beleven bij het aanschouwen van de proeven in de Cinema ,,Royal" stellig een even gewichtig historisch moment, als het auditorium in.1805 bij de beroemde ,,Aankomst van een trein" en Het uitgaan der fabrieken van Lumiere". Met dat al gaat een wereld'ten onder: het fantomenrijk der zwijgende' film.... eon nieuwe kosmos vormt zich: de synchronische film. Le film meurb viye Ie film! \r