DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 APRIL 1929 No. 2707 r i n \\ tr ?'? 3 'i ? l' Tik blaadjes door Dr. R. Feenstra Hot lélljke groot bril rijf IK was van ,de week oen paar dagen in Friesland. Ik zag du boeren en boerinnen naar de markt gaan, en langs allo wi'gou hot gestuif dor provinciale autobussen, die soms op oude ploegen lijken. Een veel in tensiever bedrijf dan in mijn jeugd; de veemarkt is er zelfs op zijn Amerikaansch een van twee verdie.piugen geworden: alleen de koeien in de wei en de kieviten leken dezelfde gebleven; het oorijzer, dat toen in do etalages der goudsmeden in blinkende reeksen tuinbalspiegels praalde ? dat onder duizenden kant mutsen glom, scheen mij zoo goed als verdwenen; perdu. Later op do Veluwo zag ik tegelijk, in een oude herberg een oud .spinno. wiel staan, terwijl buiten de bussen met nka meisjes A-oorbij joegen, l tier liet mooie meubel van een oud huisbedrijf. Ginder de fabrieksjeugd met de goede oogeu, dio op fijne spoelen snel worden verbruikt in de milloenenrotatie van een moderne kunstzijfabriek. Ik ben geen ouderwetsch man: ik hang niet aan het oude; ik wil het nieuwe; aanvaard het, -wek het mee. Ik zeg niet, zooals zoovelen: was ik maar vijftig jaren vroeger geboren: de ,stakkers, die het vijftig jaren na ons worden! maar ik zie wel dat de vergrooting en de vermenig vuldiging, kortweg de intensiveeiïng van het leven de schoonheid, daarvan niet verruimt; maar aldoor.... be knot. Loop door de Enka fabrieken, en wijs mij n zaal, die het schilderen waard is. Loop door Eindhoven en wys mij n tableau dat een arbeidsgedicht waard ware; Hoogstens in de glasblazerij, wanneer al die glazen kelkjes, die eenmaal lichtjes zullen wezen, uit een rood gloeiend stukje glas opzwellen: worden; en tot een zilverberg een kermisspul van reflexglansjes st&pclen is daar een mo derne industrieele schoonheid te zien, die 'n Heyenbrock of een andere werkschilder zou kunnen inspireercn. Voor de rest ia daar een arbeidsuuchterheid, een kleurloosheid, een routine en een techniek, die alleen appelleert op den mechanischen en intellectueelen knobbel in ons; niet meer op de visie. NIEUWE SAME NVOEGJ9ARE MEUBELEN 5 BOEKENKASTEN MET DEUR EN VERST: SUMDNÖCH EIKEN GBAND-fifóW HAHO 00 JE- MET FVU.IS NIE MET (Mr *</*.? 285: SAN DER , LISSANDER 35Q En feitelijk kun je tegenwoordig geen dag leven, geen krant opnemen, geen nieuwtje zelfs» uit do droge beursrubriek lezen of als je de zaak doorschouwt, zal er morgen weer wat moor verdiend worden; maar weer een schoonheid genekt zijn. Het meer verdienen is hard noodig, vanwego de meerdere monden, die eten moeten; vanwege hot tempo en dus log je jo er bij neer, wanneer het kleingedicht onder den voet wordt geloopeu door den industrieelen wals. Zoo loos ik in oen Duitsche krant, dat tusschen de Seefischerei verein en het ministerie van de Reichswirtschaft eenige conferenties gehouden zijn om de walvischvangst te modemisoereu. Deutsehland bant eino Walf lotto" ? staat boven het bericht; en straks ki'ijg je van den Duitschen bankior een prospectus om in to schrijven, want er zijn vijf millioen om te beginnen voor noodig. ' Waar zijn alle boeken over de walvischvaardera en de walvischvangst, dan nog goed voor? Geen kleine jongen gloeit er meer in. Maar nuchter zal hij zeggen: ..Dat gaat toch alles heel anders." De traan gaat ook een anderen weg dan vroeger. De traan wordt tegen woordig gehydreerd; en alles wordt ten slotte margarine. En die wordt verspil gekarnd. De walvisch wordt ook niet meer, zooals vroeger, half uit geperst of uitgekookt; men is niet meer tevreden met den rug en ,de vinnen en laat een stuk cadaver in zee. ,,Ein Wal wird rest los verarbeitet" zegt straks hefc emissie prospectus. Een behoorlijke walvischvloot heeft n moeder fabrieksschip van tien duizend ton, dat niets dan een drijvende industrie is een traanfabriek, vischmeelfabriek, bottenfabriek teven?. Op ieder zulk een raoeder-fabrieksschip komen zes vangschepen, met harpoenkanonnen be wapend. Ter bediening dezer kanon nen moet nog een jonge Duitsche staf worden opgeleid; voorloopig zullen Xoron geëngageerd worden. Dan konït er op ieder zulk een vloot n Junkers-vliegmachine. De walvisschen moeten opgespoord worden door den vliégenier, die zijn waar nemingen doorgeeft naar de radio van de varigschepen. En de fabriek tuft er achter aan; 'en verwerkt den wal visch restlos. De Duitsche traanproductie, be droeg verleden jaar 00 duizend ton; een ton traan wordt van jaar tot jaar hooger betaald, voor zes jaar was het nog maar 112 dollar «n hu gaat het al naar de 170. Het restlos" verwerken van walvisschen is klaarblijkelijk een goede en voordeelige zaak. De Noorsche vennootschappen keeren gemiddeld 00 tofc honderd percent uit; n is er met een millioen kapitaal, die in nog geen twintig jaar reeds 23 millioen aan dividenden heeft gedeclareerd. De Duitschers, die nog een boel te betalen hebben aan de Europeesche schervenrekening, en die een paar percent meer voor hun leengeld moe ten betalen dan een ander, likkebaarden natuurlijk van zulke cijfers. Deutschland baut eine Walflotte ! Prachtig; prachtig. Ook wij Neder landers, de versche kamers van Europa -kunnen er ons fiat op geven. Maar: wat blijft/er over van de span nende walvischvaardersboeken uit on ze jeugd? Stof voor de bibliotheken ! GtEIT DESKUNDIG AWIES STEUNZOLEN MCT OPSTAANDIM t HfiRSTCUT O.A. az. FIAT TYPE 520 6 cyllnder 2'A> I'* 4?5 pers. modellen Compleet uitgerust: Torpedo ... f 345O CoupéSpider 3850. Cond. Intérieure laken btkl. ... f 3850. leder bekl 4O50FIAT TYPE 521 6 cyllnder «V, L. O pers. modellen Compleet uitgerust: Torpedo. . . f 430O. CoupéLlm. . 5O50. Cond. Inférieure Syst. Weymann t 4750. J. LEONARD LANG Stadhouderskade 114 Tel. 27100 Amsterdam den fakir fbsitief cctt/at vco\ /dsn modernenmensdi Na een inspannenden dag is nachtrust op de Vi-Spring" bovenmatras de meest afdoende, want de talrijke springveertjes, elk in hun eigen zakje, geven Uw lichaam dien volmaakten steun, welke Uw spieren in staat stelt In voorraad bij dt voomiamice bedden, en neubclmagazijnen. Een geiHustreetdr calilogu* wordt' op aanvrage gaarne toegezonden., zich volkomen te ontspannen en tot rust te komen. De Vi-Spring geeft U de rust, welke Uw lichaam en geest in den modernen, gejaagden tijd zoozeer noodig hebben. Eischl een Vi~Spring-matrcu en let er op, dal ze. onzen gereghlr. naam en handelsmerk draagt. «oor Holland: B. M. L A WILLEMSE Al. TMwtrul U ? /Uitwi.» . T tl U4I2 rntge UbnVtnten: TME MARSHAL TATENT MATTRESS OM1», 'S Vi.Sprinf W.,li<.VicUrU R««d. Junctie*. UiU.ii. N.W. 10. Vi-Spring Matrassen zijn te bezichtigen en tevens verkrijgbaar bij de firma KOLDEWEY & CORBIÈRE Leidschestraat 30 <?Amsterdam. No. 2707 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 APRIL 1929 DE SARASINS" door Dr. Jac. P. Thijsse la memoriam Paul Saratilit E ENIGE weken geleden overleed te Basel in den ouderdom van 72 jaar de bekende geleerde en groot ijveraar voor natuurbescherming Dr. Paul Sarasin. Doorgaans wordt hij tegelijk genoemd mot zijn. neef en trouwen medewerker Fritz Sarasin en sinds een goede dertig jaren spreken wij in Holland tamelijk gemeenzaam over de Sarasins". Voor ons hebben zij dan ook een zeer bijzondere beteekenis want zij behooren tot do vele buiten landers van naam, die zich aangetrokken hebben gevoeld door de weelderige natuur van ons Insulinde en die met vele goede Hollanders samen een beeld hebben trachten te ontwerpen van de geolo gische gesteldheid, de Flora en de Fauna van dat wonderland. Ge moet daar bij gelegenheid hot mooie boekje van Dr. M. J. Sirks: Indisch Natuuronderzoek maar eens op naplaan. De jonge Sarasins deden hun eerste onderzoe kingen in de tropen op Ceylon in de jaren 1883 1880 en bezochten dat eiland nog eens in 1800 vooral om hun onderzoekingen omtrent de volksstam der Weddah's te voltooien. In 1893 gingen zij naar Celebes, waar zij drie jaar achtereen bleven werken, met steun van de Xederlandsche regeering, die de waarde besefte van een degelijk onderzoek in het destijds grootendeels nog geheel onbekende eiland. Het resultaat van dit onderzoek verscheen in een groot werk: Materialen zur Naturgeschichte der Insel Celebes (Wiesbaden 1898?1905; 5 deelen). Een beknopter reisverhaal verscheen tege lijkertijd (Reisen in Celebes ausgeführt in den Jahren 1893?1806 und 1902?1903. Wiesbaden. 2 dln.) Dit reisverhaal neemt een goede plaats in tusschen Wallace's Malay Archipelago en De Reis van de Siboga van Mevrouw Weber?van Bosse. De correcties die Weber kon aanbrengen op Walla ce's geniale hypothesen werden voor een deel reeds ingeleid door de ontdekkingen van de Sarasin's. De neven brachten hun verzamelingen naar Basel en die vormen daar de kern van het cthnographisch Museum, dat thans nog onder leiding staat van den zeventig jarigen Fritz Sarasin. Paul begon zich omtrent zijn vijftigste jaar hoe langer hoe meer bezig te houden niet de groote vraagstukken der natuurbescherming. In het wilde weinig bevolkte Celebes had hij do natuur aan schouwd in haar vollen rijkdom. Tegelijk echter had hij reeds waargenomen hoe in Insulinde de vogelwereld te lijden had ónder de huidenjacht. Trouwens Wallace had daar al de aandacht op gevestigd. Veel treffender echter was de aanblik van de dierenwereld in Europa zelve en in Zwit serland, waar de lammergier was uitgeroeid, de steenbok beperkt tot een zeer klein gebied, doPeer zoo goed als verdwenen, de steen-arend een zeldzaamheid, zoodat hij wel kon gelden als ver dwenen uit het landschapsbeeld. Sarasin kon er niet tevreden mee zijn, dat hier of daar een enkel dier nog half in 't verborgen leefde. Hij voelde dat we de natuur behooren' te zien in al den over vloed, die haar eigen is. Daartoe diende hij bij de Schweizerische Naturforschende Gesellschaft een voorstel in om over te gaan tot de benoeming Van een commissie tot Behoud van Natuurmonumenten. Het sprak van zelf, dat hij benoemd werd tot voor- ? zitter van die Commissie en aan zijn groote geest drift en rusteloozen arbeid is het te danken, dat in 1009 de Schweizerische Bund für Naturschutz. tot stand kwam. Daarmee was een begin gemaakt met de stichting van het groot Zwitsersch Natio naal Park in het Beneden' Engadin, groot 1»0 vierkante kilometer, een vrij wel onbewoond ge bied, van geringe economische waarde, maar dat toch op zijn bergen en in de dalen langs de snelstroomende beken aan een Overgroot deel van de Zwitsersche Flora en Fauna gelegenheid biedt tot rijke ontwikkeling. loninkl. Boomkweekerij Jilhelraina," Charles van.Gitinekcn & Zoon, Zondert, N.Br. Het van ouds gunstig bekende adres voor: Deunen* ter bebosschirig (uitsluitend Inheemsch zaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Doornen en Heesters. , Catalogi op,aanvraag gratis en franco. fel Intere. No. 1. Telegr.-Adr.: Wilhelmina. Zundert Vanzelf komt Sarasin nu tot internationale bemoeiing. Op liet Zoölogencongres te Uraz in 1910 dient hij oen memorie in over den achter uitgang van de dierenwereld in vreemde landen en hij krijgt het weer zoover, dat er een studiecom missie over die vraagstukken wordt ingesteld met Sarasin als voorzitter. Op aandrang van die com missie noodigt dan de Zwitsersche Bondsraad de regeeringen van alle landen ter wereld uit, om zich te doen vertegenwoordigen op een internationale conferentie te Bern. Aan dien oproep gaven twin tig staten gehoor: Duitschland, Argentinië, Aus tralië, Oostenrijk, België, Canada, Denemarken, Spanje, de Vereenigde Staten, Frankrijk, Engeland, Hongarije, Italië, Noorwegen, Nederland, Portugal, Rusland, Zwitserland, Zweden en Victoria. Er kwam cèn internationale commissie tot stand, natuurlijk met Paul Sarasin als voorzitter. Deze commissie zou in November 1914 bijeenkomen en Paul Sarasin, actief en practisch als altijd ging naar Spitsbergen om daar de mogelijkheid te bestudeeren van het stichten van een beschermd gebied voor walvischachtige dieren on robben. De wereldoorlog deed al die schoone plannen in duigen vallen. Zoodra de vrede was gesloten richtte Sarasin aan al de leden van de ,,Commission consultative pour la Protection de la Nature" de vraag of zij de instandhouding van de Commissie wenschten en óf zij aansluiting wenschtenaanden Volkenbond. De eerste vraag werd algemeen beves tigend beantwoord, de tweede niet en daarom richtte Sarasin zich tot de Zwitsersche Regeering want die alleen kon toetreding tot den Volkenbond bewerken. Deze ??het was inmiddels 1022 gewor den, het ergste nmlaiso-jaar meende dat onder de heerschende omstandigheden daartoe geen termen gevonden konden worden. Dat was voor Paul Sarasin een zeer groot e teleurstelling. Hij was toen al 03. jaar en niet in het genot van een goede gezondheid. Toch zou nog iets gebeuren in de richting van de verwezenlijking van zijn idealen. In Juni 1023 werd te Parijs een- Congres international pour la protection de, la Nature gehouden. Het was niet heelemaal.'internationaal, want de ovorwonnelingen mochten er nog niet bij, wat w<*l jammer was, omdat de Duitschers op liet gebied van natuur bescherming heel wat vertellen kunnen. De oorlogsstomming zat er nog zoo in dat de vertooning van. Burdot's vogelfilm werd ingeleid met het ? spelen van de Marsoillaiso. Het Terschellinger volkslied had ons meer gepast geleken. Dat congres heeft trouwens direct niet zoo heel veel uitgewerkt. Maar Sarasin kon er nog eens zijn stem laten hooren on hield een magistrale rede over La Protection mondiale de la Fauna sauvage, die haar uitwer king niet miste en gelukkig is hij daarvan nog getuige geweest. Vooral door de rustelooze werkzaamheid vanden tegenwoordigen Voorzitter der Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland vormden zich in vele landen groepen van belang stellenden, die zich tot taak stelden de internatio nale natuurbescheiming te bevorderen. Zoo ont stond in ons land ook een Comitévoor internatio nale natuurbescherming, dat zich in het bijzonder vooral bezig houdt met do natuurbescherming in Insulinde, maar t'och ook zijn bemoeiingen verder uitstrekt. Het komt er vooral op aan, dat deze verschillende lichamen contact met elkander hebbon en daartoe is ook alweer door bemoeiing van het Nederlandsen comitéeen stichting' tot . stand gebracht, die haar zetel heeft te Brussel: het Bureau do corrélation et de documentation pour la protection de la nature. Dit bureau staat onder leiding van een jong poleerde, Dr. Derscheid, die zijn sporen verdiend hooft in de Belgische Congo, waar hij de onderzoekingen deed, die leidden tot de stichting van het groot Belgisch reservaat Albert in het landschap van de Kivu-KiVu. Zoo werken de drie kleine landjes Zwitserland^ Noderlandf Belgiësamon om te trachten de grondstelling van Paul Sarasin tot zijn recht te doen komen dat het de plicht der regeermgen tegenover de heolu wereld is, om de merkwaardige landschappen van hun rijk met de oorspronkelijke Flora en Fauna te behouden voor het nageslacht en dat zij eveneens verplicht zijn, om samen de dierenwereld van de oceanen te handhaven. ' ' CROSSLEY THE qUALITy CAR IMPORTEUR AJST1KKELJR ALKMAAR KRONIEK Valsehc getuigenis DE Nederlandsche Justitie is in de laatste jaren geenszins feilloos gebleken. Hetgeen, menschelijkerwijs gesproken, ook niet te ver wachten was. Maar zulke blijkbare rei-gissingen als in die Culemborgscho moordzaak on thans weer zeer waarschijnlijk in het geval (ïiesen-Nieuwkerk maken toch een heel pijnlijken indruk. De biecht. van vrouw Kroon lijkt oprecht en de feiten te stellen, gelijk het echtpaar Kroon tenminste zelf meent, dat zij zich voordeden. En dan valt een der voornaamste stutten van de beschuldiging weg. Dat de Kroous nu nog, na zooveel jaren, omgekocht zouden zijn, gelijk die andere getuige te verstaan gaf, is weinig aannemelijk. Het drama speelt zich af onder louter kleine luyden". Wie zouden dan omkoopen en waarom eigenlijk? Hoogstens hebben eenige meuschenvrienden een fondsje bij eengebracht om de zaak weer op te halen en. zich borg gesteld voor de schade, die de Kroous,door hun onverwachte en onbegoerde nieuwe getuigenis gewis zullen beloopen. En zoo zal het dan wel waar zijn, dat de echte lieden Kroon onder pressie hebben verklaard wat zij anders meenden of niet wisten, en mede op deze getuigenis he-t leven van twee jonge mannen volstrekt onrechtmatig gebroken werd. De schuld hiervan valt, behalve natuurlijk op dit» valsche getuigers zelf, op de autoriteiten recher cheur, officier, rechterconmiissaris die, weinig delicaat, eruit persten wat zij gaarne wilden hooreii. Dit is laakbaar, doch begrijpelijk. Evenzeer als men het echtpaar Kroon dient te verontschuldigen. mag men ook deze gezaghebbende druk-oefeners niet te hard vallen. Beide categorieën met een verwijzing naar ons aller onvolmaakte menschelijkheid. Ter eene zijde vindt men angst, verbijste ring, onkunde van de justitieele zaken, die zij houden voor een speciale inrichting om er hen in te doen loopen. Aan den anderen kant oprecht gemeende moréele verontwaardiging over zooveel vermeende verlegenheid en wanbegrip. Wijders ambtsijver en zekere sportieve begeerte om, hoe dan ook, tegenover de verdediging gelijk te krijgen. Tenslotte, vooral bij het lagere beambtendoiii, nog wat gezagswellust en primitieve wreedheid, waar van Avij gewis de hoogere machten niet verdenken zullen. En zoo is het spul compleet. Al deze driften en impulsen in naam der wet losgelaten op de niet bepaald sympathieke, en zelfs ietwat twijfelach tige weerloosheid gaven ten leste het bekendo resultaat van afgeperste getuigenissen en veroor deelde onschuldigen. Er is niet veel aan te doen. Elk geval op zichzelf kan men behandelen en zoover mogelijk genezen, maar telkens weer zullen deze ongevallen zich voordoen, omdat menscheJijke kwaadaardigheid en domheid beide even onaan tastbaar en eeuwig zijn. ? ." . . ' ' ??? . , . ?'? ' ?' , F. C. N.V. J. S. ME U WS E N'S Qrootstekeuz*. ... «T ET SONS ij i: 'l i