r?M *-». ? \ ; r, ?«i GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 APRIL 1929 No. 2708 Duitsche Boeken HOKUS POKUS door A. M. Buis door Henrik Scholte j[ Herniunn Kcsticr. Mnni'i in der Pension. (I'aul Zsolntiy l Yr/<ij/, Wien). Dit zijn de merkwaardige avonturen -- ,,belevenissen" heet dat tegenwoor dig met een afgrijselijk nieuw woord van Karl, een voor muziek stu deerend joiigmc'nsch. Eigenlijk zijn «He avonturen op zichzelf het merk waardigste niet. Het belangwekkendste is hoe Karl op dat alles reageert .... of eigenlijk niet reageert; Want hij lant nlles maar met zich gebeuren en zal later vermoedelijk van zichzelf vinden, dat hij een ..interessant" leven gehad heeft. Hoogstens echter heeft deze moderne slappeling zich op interessante wij/e laten leven en zou zijn bestaan heel wat rijker, al hoewel in zijn oogen minder ..inte ressant" geweest zijn. als hij zelf wat meer richting had gegeven aan zijn levensloop, waarvan hij de paden door anderen en bij voorkeur door vrouwen v ooi- zieh laat effenen .... of versperren. .Aan zijn werk zelf denkt hij zoo goei l als nooit, des te meel' eehter aan het looh dat dit hem eenmaal brengen zal. ..Kr hielt sieh duim mit Vorliebe. ausruhend n ach schmerzlieh vollbrat-hter Mission. in einer Hiigelvilla nm (Jolt' von Neapel auf nml. stand am offenen Saulenfenster vor dein dampfenden Vesuv." Maar voorloopig is Karl daav nog niet ann toe. Hij heeft het armpjes en studeert zoo'n beet j ?. Kn om er wat bij te verdienen, speelt hij 's avonds dansmuziek. Daarbij laat de i-t odharige Ferenza een goedgunstig oog vallen op den ..interessanten'1 jonge man. Doch Karl heeft andere aspi ratie.*. De schoon? Leva ..bat es ihm nngetan". zonder dat deze zelf daar den eersten tijd ook maar iets van vermoedt. Daar is zij trouwens de vrouw niet naar. ..Sie sa h nichts. Niemand war für sie da. l lire Augen nahmen nichts anf. sie woreii an tien unsjcht baren Spiegel gebeft et. den sie imiiKT vor sieh hertrug." Toevallig ziet Karl eehter kans een bescheiden kamer in l eva's pension f e betrekken, want nu hij een waarde loos «lot-1 nastreeft, is hij voor'zijn. doe-n plotseling eiu.-rgiek. geworden. Kn liij heeft .succes ook. De holle Le.va laat zich door hem inpalmen en neemt hem met zich mee in haar auto. Pas den volgenden dag keeréii zij in het pension terug. ^Karl is in de wolken over zijn avon tuur en droomt zich de toekomst rooskleuriger dan ooit. .Des te smarte lijker is zijn ontwaken. Want nis hij 'm het pension weer opstaat, blijkt de niets ernstig opvattende Leva ~- do woordcombinatie ..leeg vat'' dringt zich onwillekeurig aan den Hollandsehen lezer op - reeds met haar ouders en haar.. .. aanstaanden verloofde vertrokken te zijn. Kn de ..geschandaliseerde'' eigenares van het mondaine pension, laat hem meteen, de huur opzeggen. Den rampzaligeu Karl ontbroken na zijn grandioos avontuur zelfs, de noodige contanten om de rekening ite voldoen. Maar dan verschijnt Ferenza. de roode danseres, die zijn kamer al voor hem betaald blijkt te hebben, en neemt hem,- na zijn ijdelheid ge streeld te hebbén, als een gemakke lijke prooi mee. Und (er) straubte sich keineswegs i mehr auf seiner Keise nach der Triumphvilla am Golf von Neapel auf iner kleinen Station haltzumachen, sich einen Notverband *"urt Ciiirtz: ..llokiiM Vokuw". Itutt. HwfWtailMtooiircl. Htatl»H KT talent van den heer (loetz is een mengsel van aangeboren poenigheid en een Uerlijnsche sla-bek. J let is niet onjuist, dat een goede charge op de melodramatische rechtzaulstukkcii nog geschreven moet worden. Ook na dit stuk. Men begon op piraiidelleske wijze, een Auteur en een stuk te zoeken. Ook dat procédéwacht op zijtx charge. Wanneer besluit men mi maar eens om het niet te doen, laat het «loek zakken eii stuurt de mcnseheii om kwart over acht naar huis? Men be spaart ze dan een mislukte parodie op Alfred Kerr. die hier niet opging en. maar vervangen werd door een dito op een bekend Haagseh advokaat van. Schwab, du; althans n aardige speech afstak voorde pauze. Men bespaart ze den voor den acteur (ioetz onvermijdelijkeii ..heer in rok" a la, Wedckind, uit een, voorspel zoo ongerijmd, dat nn.'ii er van de weeromstuit bijna om moest lachen. Men bespaart ze ook het iiitérictirtjc van een Sarotti-winkel. dat de recht/aal-satyre moest ..aan dikken". Kn tenslotte de ' motlic japon van Fie ('arelseii. reeds tijdens de ..voorstelling" mooi woord is dat toch ! in de aandacht der critiek. waarvoor men dezen avond bizoiuler bevreesd scheen, van harte aanbe volen. Louis (Ümberg. die even vlot speelde als goochelde, zie ik in zoo'ii rol net zoo lief.op een feestavtmdje in de Pijp. figuren a la Sterneberg en overige dilettanten liever heelemaal niet. ? De kern van liet stuk is een mop. Luister wel. want het is de mop. Beklaagde is ter terechtzitting in blijde verwachting, eenige maanden na dcu dood va>n haar man. Met gormaanschen tact wordt dat gerele veerd, uitgesponnen en becritiseerd. Onverhoedsche steekproef van het O.M.: ,.11'iV is de vader van Uw kind:'" ..L' niet. meneer «Ie Officier." is dat ? eveti een. mop:* Xiet alleen dat de h"er»>ii rechters daarvoor de volle vijf minuten als Papusscn zitten te dansen in hun kinderbox, maar in het laatste ..bedrijf" wat is dat eigen lijk alweer een mooi woord, voor ons tooiteel ! wordt de heele ..mop" nog eens omstandig overvefteld en men lacht., zich opnieuw te barsten. Op h"t tooiieel. niet in de zaal. ..Ifokus Pokus".. zei meneer (ioetz.. . . ..Pilatus .Tas." zei het dit keer critischer publiek uit 'den grond van zijn hart. Kn zeker had men het Hofstadtooneél van harte een succes gegund nu het eindelijk eens niet iets anders kwam dim een society-mmimert je. .Maar gooie hemel, dit niet. «Ut is nog orgwi! anlegen 'zu lassen u'nd dann wie ei n ganzer Manu weiterzugehen." ? Vooral dat ..ganzer Mann" is goed, zooals t roihvens het heele boek uitmunt door tal van fijne trekjes, waarmee ] lermann Kesser, ironisch en'treffend juist, dezen ridder van de droevige figuur schildert. \Vij werpen zelfs aan het slot de mogelijkheid niet weg dat Karl nog een ,,bekend violist" zal worden. 1 liet pleit niet voor onze moderne cultuur, maar dat is Kesser's schuld niet. MEUBELEN EN OOSIEDBEfK BETIMMERINGEN Houwutézilveren fucifersdoosJB levens S. S PIJ ER Juwelier Kalverstr. 222, Amsterdam Plaats 5 Den Haag Inkoop Ruiling Expertise van Juweelen OVERHEiMDEN NAAR MAAT FR. SINEMUS 20 Le4d*dhe*traat 22 - Amsterdam STEUNZOLEH&SSSöiHOI HCT op&TAAnoen eurrtmuMio tieftSreUT 06/PCATVOerU .A.MASSING. V1 O.Z.VOQR&UR&WAL 334. Mw INSTALLATEUR VAN HET KON.PALCI& HaOmniMter Binnenhuis-Architect Modern. Antiek Showrooms Heerengr.254 Tel. 44002 Hotel Beekhuizen, Velp (GlcU)* Voorjaar 1928 geheel gemoderniseerd. Centraal verwarmd, warm en koud stroomend water op alle kamers. Het Hotel is Zomer en Winter geopend en door zijn rustige ligging zeer gezocht voor Zomer- of Winterverblijf. Loges hebben vrije wandeling in de bekende Beekhuizerbosschen. Autogarage Telefoon 402 Velp Tennisbaan. N*V. Meubelmagazijn Eden0 MOLSTEEG ~ AMSTERDAM BOEKENKASTEN D£MHflfl6. fa'« IfOKIH 13. WONINGllMRlCHTiTIGÉri. ONDER. KN.ST.IKIflfllïri VOOR BETERE MEUBELEN i ARNOLD HOUTSCHILT AMSTERDAM VICTORIA-WATER Bijgeregeld gebruik OBCRIAMNSTCIH digestie bevorderend No. 270* DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 APRIL 1929 IN MIJN HOF door Dr. Jac. P. Thijsse Longenkruid, bloeiend. i 4'an irouble live wtth AprlTdays? JA, dat kan. De dichter wil het wel opgevat hebben van niet, doch wij, die 1917 en 1921) hebben beleefd weten wel beter. Deze April 1029 is weer anders dan die van 1917. Toen was de plantenwereld er beter afgekomen. De hevige vorst van Februari, de heldere zonneschijn en de groote droogte zijn een ware beproeving geweest voor allerlei planten» vooral voor de niet inheemsche. En alles \Vat door de een of andere oorzaak verzwakt was of in ongewone omstandigheden verkeerde heeft het moeten ontgelden, b.v. de planten in den bloemenrand, die we wat laat in het jaar verzet hebben, de bollen, die we door een verzuim pas eind October hadden geplant. We hadden een partijtje Longenkruid gescheurd, een deel op de oorspronkelijke plek laten staan, de rest uitgezet in een hoekje, waar het met primula, helmbloem, geelster, daslook een bloemrijk boschhoekje moest helpen,vormen. In gewone tijden zou dat opperbest zijn gelukt, maar nu konden de planten het op de nieuwe, nog niet voldoende beschutte standplaat niet bolwerken en ze zijn voor het meerondeel dood gevroren, om het maar kort te zeggen. We vreezen dat hetzelfde gebeurd is met een partijtje aardorchideeën, .ofschoon we de gebruikelijke voorzorgen niet hebben verzuimd. Het Longenkruid, dat n jet verplant was. is wel sterk ingevroren. Het had in dun herfst heelgmote bladeren gemaakt in zijn wortelrozetten'. Die zijn in Februari doodgevroren maar hebben, ineengeschrompeld als zij waren, de levende loten nog net genoeg beschermd tegen verdroging. Xu zijn die loten uitgegroeid en staan eindelijk in bloei. een maand te Iaat. l f aast alles is een maand te Iaat, en de pinksterbloom komt precies tegelijk in bloei met de dotterbloem. Duidelijk blijkt alweer, hoe b" innen zeker»* grenzen de ontwikkeling der planten afhankelijk is van vochtigheid en temperatuur. Een ? van de planten, die we. in gewenschte groote menigte in onzen hof hebben is do gewwne sleutelbloem. l'rimula aca.ulis. We hadden daar al een flinke partij van in een licht eikenboschje maar kregen nog een karrevracht uit een te sloopcn stuk van het veel besproken Xaaldenveld. van de Heimatisbeek. We hebben getracht dien planten een stand1 plaats te geven, herinnerend aan de plek van herkomst, eon half beschaduwde helling aan den waterkant in gezelschap van dotterbloeni en pinksterbloem, nog al luw en »>p het zuidoosten. Daar hebben ze het nu ietwat milder gehad dan hun kameraden in het bósch met het.gevolg, dat ze onder deze omstandigheden veertien dagen «erd'er in bloei zijn gekomen. Ook bij deze planten hebben de herfstbladeren den grond beschut tegen afkoeling en Verdroging; bovendien wapen de nieuwe loten door de Wortels een heel eind den Overspannen Nerveus, Onrustig e.i Slapeloos. Gebruik hiertegen de Zenuwstillende en Zenuwsterkende MIJNHARDT's ZENUWTABLETTEN Buisje 75 et. Bij Apoth. en Drogisten grond in getrokken, iets dat bij het Longeiikruid niet gebeurt. Sneeuwklokjes en Wolbol zijn uitgebloeid. Scilla, crocus, sneeuwroem staan in vollen bloei, evenals klein hoef blad, welriekend viooltje, hondsdraf. speenkruid, boschanemoon. Allemaal moeten ze een beetje geduld oefenen want d» insecten houden zich nog schuil. Op zoo'n enkelen inooien dag, zooals Donderdag de 18de komen ze wel te voor schijn: honigbijen, hommels van allerlei soort, het bruin fluweulen graafbijtje, de glanzig bruine metselbij met de twee stekels op den kop en ook wat zweef vliegen en kleinere bloemvliegen doch heelemaal nog niet in Hinken getale. Zou ditmaal de strenge vorst, de maanden lang abnormaal lage temperatuur ook invloed hebben gehad op het aantal der insecten? Het Longenkruid had op dien Donderdag druk bezoek van hommels t?n wel et-u van onze mooiste soorten, de weidehommel, zwart met breeden gelen halskraag en steenroude arhterlijfspimt. Dat zag er boht uit, want de bloemen van het longenkruid vertoonen twee kleuren, de j jnge' bloemen zijn roo:l en worden na een dag blauw. Deze weidehommels vlogen zoowel naar de roode bloemen als naar de blauwe en ook van blauwe naar roode of omgekeerd. Men zegt wel, dat de hommels de blauwe bloemen van het longenkruid mijden omdat deze minder honig hebbtn of ook wel omdat ze, haast uitgebloeid zijnde, hun kroon licht laten vallen, zoodat de hommel er geen houvast aan heeft. We moeten dat nog eens een paar dagen op ons gemak bekijken, daar is de Hof eigenlijk voor. Mijn hof heet voluit: Planten- en Vogeltuin in het Bloemendaalsche bosch. Natuurlijk zijn d vogels ook te laat, maar niet zoo heel veel. Do nachtegaal zong ei- den twintigsten; twee dagen eerder had hij al zijn geknor laten hooren. Verleden jaar hebben er twee paren genesteld: eigenlijk kunnetx we er wel drie bergen, want het struweel in de boschjes wordt al dichter en dichter. Een fitispaar is er al en een stel roodborsten. een paar witte kwikstaartjes, een stel vinken, pimpelmeezeii. koolmeezen, zwartkopmeezen en een heele partij ringmusschen. die zeer welkom zijn. want het zijn allerprachtigste diertjes. Koodstaartjes zijn ook al aangekomen, maar vertoonen zich nog weinig. In de laatste week van April behooren de vliegenvangers t o komen en wel in het bijzonder, de prachtige zwarte vliegeiivnngertjes mot do spier witte vlekken op kop en vleugels. Doch evenals de zwaluwen zullen ze het te kwaad krijgen door de groote schaarschte aan vliegen «n muggen. De waterhbent jes zijn al lang bezig met broeden in het stuk van tien vijver waar geen pad langs leidt en waar dus geen menschen komen. Het nest ligt in de doode lischdoddénstenyels van verleden jaar en is (.(.verdekt met omgeknakte lischdoddeiistengols.. Wij weten niet of dit opzet is of toeval. maar zeker is het. dat zij er profijt van hebben. want hét nest ligt nu go»-d verborgen eu de bruedinie vogel heeft eenige beschutting tegen nach telijke koude e.n eventueel tegtm regen. In het omknakken van stengels zijn die waterhoeiitjes ervaren genoeg, ik heb ze dat wel zien doeiv. ouden en Jongen, wanneer ze een nieuwe rustplaats willen maken aai* den waterkant. Ze klauteren dan aan een stengel omhoog, tot die topzwaar wordt eu laten hem in de gewenschte richting omkantelen. Wie op deze dingen bedacht is krijgt ze gemakkelijk te zien. vooral op een rustige plek. dicht bevolkt met planten en dieren. NIEUWE UITGAVEN Dr. P. Klinkenberg, De -restauratie ISh"?IS.'H). cultuurgeschiedenis van. West-Europa. Met vele illustraties. Uitgave van de Wereldbibliotheek. Am sterdam. J. van Randwijk, In uniform. Det^ctivetooneelppel in drie bedrijven. Titgave van C. Morks C'znl. Dordrecht. Dr. P. J. Enk, Handboek der Latijnëche Mterkunde. 'Eerste'deel: De I^itijnsche letterkunde voor den invloed van het Hellenisme. Uitgave van W, J. Thiemèen Cie, Zutphen. Joh. Tielrooy, Fransche litteratuur van onze dagen. Studies en karakteristieken. Uitgave van H. D. Tjeenk Willink en Zoon, Haarlem. Dr. B. J. H. O vink, De zekerheid der menechelijke kennis. Uitgave van W. J. Thieme en Cie, Zutphen. Frantjois Coty, Tegen het communisme. Voor Nederland bewerkt door Wouter Steenhoff. Uitgave van Van Munster, Amsterdam. KRONIEK lift l'ulei* voor Volksvlijt WIJ hadden vroeger altijd de illusie, dat liet Paleis voor Volksvlijt niet branden kon. want het was van glas en ijzer. Maar de laatste week heeft dat wel anders geleerd. Het was blijkbaar juist zeer brandbaar en nu zijn wij een illusie en een Paleis armer. Dit laatste lijkt mate rieel niet zoo erg, want wij waren gewend !»?( geweldige bouwsel nogal leelijk te vinden. Xoo vaak wij er langs gingen, ergerden c-n hinderden ons het harde, ongevoelige, liet prenterige. uitgeknipte van al dat ijzer, dat. door elkaar, guthiek en re naissance verbeeldde, «-n. deden ons de gegolfdijzeren wanden aan als iets voorloopigs. een keet «f een barak, met een stationskap er <»ver heen. Kn zoozeer was deze min-achting in ons-geworteld. «lat zekere bevreemde verrassing ons bevingwanneer van verre het machtig silhouet toch wel meeviel eu «Ie ovalen koepel, ook van v eire. zei l s niet zonder bekoring bleek. Maar nu dan de reus terneder ligt. beseffen wij, niet zonder wet moed, dat rnet h<m een gansch verleden verdwenen is. En gedenken wij Dr. Sarphati voor wien hij zestig, zeventig jaar ge leden, de toekomst beteekende, de eerste verwer kelijking van eenwei'eld&tadsdroom,die Amsterdam heette en.... die verder in het zand en den modder bleef steken. Want twintig jaar later was er van tien drotm nog niet veel meer gerealiseerd d* n de Hooge Sluis en een mal stukje .'.boulevard", dat in 't land verliep en naar .Sarphati ge noemd was. Wat het trotsehe Volkspaleis be treft, bedoeld symbool van democratische, liberalistische macht, vooruitgang en welvaart, dat stond er, otudat men het immers niet wegnemen kon, maar het was overigens een vrijwel mislukte onderneming, een slepende commercieele ellende. Ktloch, juist in dien staat, hebben wij van toen. die de ..dessous" niet kunden, het Paleis jarenlang gewaardeerd. Zagen wij er niet onze eerste balletten, schitterend gemonteerd, gedanst onder den be roemden Voitus van Hamuie. en georchestreerd door Joh. M. (.'oenen, die voor dat eenigszins bedenkelijke werk een verwonderlijk talent bezat!' De halve groote zaal was maar platweii bezet door keukenstoelen met matten zitting, en achter ons hing de. formidabele duisternis en tocht u de koudestroomen uit koepel en andere zaalhelft. Maar dat hinderde ons jeugdig enthousiasme niet. dat de irhu'ie dezer kleurrijke en wisselende Arlequinades ,z»»er iioed wist te waardi-eron. Sedert heeft m»-ii ze hier zou niet woor^ezien. Doch ook de concerten ..biereoncerteii" heetten ze later minachtend ? onder dieiizelfdeii Joh. M., in dat Westelijk gedeelte der /.«al plachten wij Zondags zeer te genieten. Het klonk niet alles fijn. maar bij Stumpff iu ..Het Park" klonk het ook niet alles fijn. en bier was er evenzeer hier als daar. Men. wist nog JÜet van .muziek 7.«>uder bier op Zondagmiddag. Eu het mooie orgel, door De Pauw bespeeld, heeft ons jaren achtereen' ge stichten ontroerd-bij uitvoeringen van Toonkunst ? of OratoriiuuVeriH-uigmg. of zoo maar gansch op zijn. eentje, bij orgelconcerten. 'Ku . dan. om van de rumoerige meetings en studenteiibals nk't te spreken, de talrijke tentoon stellingen, waarbij de vervaarlijk hoóge ruimte telkens in iets werd ..herschapen". Het'eenvoudigste was nog een tuin met gazons en bloemen, maaivaak was 't ook een marktplein met kartonnen huizen, of zelfs een negerdorp. Hoevele negerstammen hebben in den loop der jaren op die planken gehuist en hoe stonken zij ! In Afrika zelf kt»u 't niet erger zijn. En,daarna is er een stuk van den tuin afgegaan »'ii verdwenen, met 't orkest, de fleurige tuin? concerten.-lu dien tijd begon echter het theater zich te doen gelden en trokken zich \yeldra alle 'bedrijvigheid n alle belangstelling samen in dien ietwat popperigen schouwburg, die het Paleis geworden was. Zo») hebben de huidige geslaeh, ten -den kolos 'vooral gekend, als theatergebouw. - Ten . slotte.'was dit een eervol einde vooreen bouwsel, dat te vroeg geboren werd. Het had zich eigenlijk al heel lang overleefd, terwijl het streven van Sarphati zich elders verwerkelijkte. Amsterdam is nu de wereldstad, die hij zich-droomde en zijn gebouw kon gaan, als de Moor, die zijn plicht gedaan had. ? '???'.-'??' '-. ? ' , FC' * ?? i * \ ?