J 'i i t ' ' roene eekblad voor- Nederland Sinda meer dan vflftig /aar aan de apita der weekbladen ? ? ? ONDER HOOFDREDACTIE VAN Mr. A. C. JOSEPHUS JOTA Redacteuren: H. BRUGMANS, L. J. JORDAAN, M. KANN EN TOP NAEFF. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. 0 Het Tm eest gevraagde merk OPGERICHT IN 1877 No. 2709 ZATERDAG 4 MEI 1929 Politiek en Maatschappij H KT politieke leven is slechts een deel en in zeer veel opzichten niet eens het belangrijkste onderdeel van het maatschappelijk leven. In onze staatkundige gemeenschap, die is opgebouv'd naar het democratisch ideaal, dienen zooveel mogelijk alle elementen, die in de vrije maatschappij be staan. ook in do politiek hun weerklank te vinden. Al zou het alleen maar zijn, omdat de bestuurs daden en de wetgevende maatregelen, die de vrucht zijn van de politiek, op hun beurt het geheele maatschappelijke leven in sterke mate beïnvloeden. Daarpm zou het een groote fout zijn van de politici, waaronder ik hen versta, diu het grootste deel van hxm krachten wijden aan het politieke leven, wanneer zij de maatschappelijke verschijn selen, die niet rechtstreeks met de politiek in verband staan, zouden verwaarloozen. Aan den «nderen kant is het een niet minder ernstige fout, wanneer men niet begrijpt, dat de politiek in de maatschappij vormt een element op zich zelf , dat kent eigen beginselen en eigen methodes van werken. Het is karakteristiek voor het politieke leven, dat de' politici xiit het volle maatschappelijke leven die elementen moeten puren, die te zamen vormen de beginselen en methodes, door middel waarvan ,.U et algemeen belang der geheele gemeenscha p" het best wordt gediend. Stel dat men met n slag uit do maatschappij alle politiek «n alle politici 'zou kunnen verwijderen liet ideaal van een groot aantal onzer verdienste lijkste medeburgers dan zouden aanstonds nieuwe politici opstaan, die een nieuwe politiek zouden moeten scheppen, omdat het samenleven van mensrhen ,in een maatschappij zonder politiek niet bestaanbaar is. , + * f n een tweetal artikelen verschenen iii de Gids van Februari en Maart j.l., die sindsdien onder den titel ..Politiek en maatschappij" gezamenlijk als brochure werden gepubliceerd, heeft Ir. A. Plato een analyse gegeven van de malaise, waarin onze politiek verkeert en tevens n poging aangewend, om tot verbetering te geraken. Het onderwerp, dat de heer Plat»; behandelt, is voor ons maatschappelijk en politieke leven van het grootste gewicht. Ik ben het met den schrijver . eens ik heb het nog onlangs op deze plaats in dit blad geschreven dat onze politiek in een stadium van malaise verkeert. Ik onderschrijf bovendien voor een belangrijk deel de denkbeelden op het gebied van de organisatie dei' openbare bedrijven en de hervorming van onze sociale wet geving, die de heer Plate voorstaat en die in eénigs-: zins anderen vorm eenige jaren geleden m het rapport der studiecommissie van de Ned. Maat schappij voor Nijverheid en Handel over Doel matig overheidsbeheer," dat de heer Plate en ik gezamenlijk hebben onderteekend, zijn neergelegd. Maar toch verwacht-' ik van de wijze, waarop de heer Plate in deze nieuwe brochure zijn ideaal. tracht te benaderen, weinig resultaat. Zonder daarom bij deze gelegenheid verder stil te staan bij de denkbeelden, waaromtrent de beer Plate en ik ongeveer dezelfde, opvatting koesteren, wil ik mijn volle aandacht richten op datgene, wat ons verdeeld houdt en dat niet is een kwestie van beginsel, doch een van methode. ' ' ' Ongeveer in het midden van zijn brochure, wordt het probleem, waarom hei gaat, door den 1 heer Plate zeer scherp en duidelijk gesteld. Wij beleven een. maatschappelijke wederge boorte van. ons volk. Men kan nieuwe vitaliteit op velerlei gebied constateeren: in het bedrijfsleven, in het sociale Ie ven,, op het gebied der lichamelijke gezondmaking van ons volk, in het cultureele leven, in het godsdienstig leven, in de wetenschap. Alleen op het gebied der politiek verkeeren wij in een tijdperk van malaise. Aan deze formuleering van het probleem, waar voor niet alleen de heer Plate en ik, doch liet geheele Nederlandsche volk gesteld is, laat de heer Plate voorafgaan een analyse van hetgeen van de zes voornaamste politieke partijen is te wachten. De heer Plate verwacht van die partijen voor de verwezenlijking van zijn ideaal nagenoeg niets. Hij behoort tot degenen, die den 3en Juli a.s. uit cle vermoedelijk ruim 20 lijsten van candidaten. slechts met de grootste moeite een keuze zullen weten te doen. Xiet* omdat hij de lijsten ongeveer alle even goed. vindt, doch om Jat hij ze alle ongeveer even slecht vindt. Hij begint zelf met het afleggen van de verklaring, dat zijn analyse van de in zijn oogen voornaamste proprampunten der politieke partijen voor een groot deel uit afbraak zal be staan. En daarmede wordt inderdaad niet te veel voorspeld.- t» "\Vaarvan verwacht de heer Plate dan wel uitkomst? Beoogt hij het oprichten vari een nieuwe politieke partij, die met het programma vervat in het derde deel A*an zijn brochure, de politieke arena zal betreden;1 Xiets uit de brochure wettigt die conclusie. Stel, dat de heer Plate en zijn medestanders dien weg zouden inslaan, dan voorspel ik hun een groote desillusie. Niettegenstaande elk, die de gebreken van de bestaande politieke partijen, dikwijls op goede gronden, aan de kaak stelt, op de instemming van een aantal ontevredenen zal kunnen rekenen, is het programma van den heer Plate te weinig concreet, te zeer gespeend van politieke beginselen, om daavvoor enthousiasme bij de burgerij te kunnen verwachten. De volge lingen zouden worden saamgebonden door afkeer vaw. het bestaande, niet door aanhankelijkheid aan gemeenschappelijke politieke beginselen. Zoodra men te zamen aan den opbouw zou beginnen, zouden de nieuwe politieke vrienden uiteenvallen in vooruit strevenden en conservatieven, in voor standers van bepaalde bemoeiingen door den staat en tegenstanders van diezelfde bemoeiing, in individualisten en socialisten. Ik twijfel er zelfs aan, of zij in staat zouden zijn voor de geschil punten, die de fracties verdeeld zouden houden, nieuwe benamingen te bedenken. Zij zouden daavvoor allicht dezelfde afgezaagde en versleten woorden aanwenden, diq de bestaande politici plegen te gebruiken, en die, hoe gebrekkig ook, nochtans wijzen op diep in de menschelijke natuur schuilende verschillen in beginselen en geaardheid. Ons individueele kiesrecht brengt als onvermydelijke consequentie mede, dat de kiezers in politieke partyen worden georganiseerd. Terwijl mede, tengevolge van, den stemplicht een groot deel der kiezers aan de stemming deelneemt, worden de programma's der candidaten, de werkzaamheden der gekozen volksvertegenwoordiging en ook de daden der op de volksvertegenwoordiging steu nende regeering voor het grootste deel beheerscht door het betrekkelijk kleine deel der kiezers, dat in de politieke partijen is georganiseerd. Men moge dat afkeuren ??en de heer Plate kan er van overtuigd zijn» dat'de leiders der politieke partijen het ten zeerste betreuren, dat niet meer kiezers lid INHOUD: 1. Mr. A. 'C. Josephus "Jitta, "Politiek tn maat schappij. 2, Politicus, S/r«ssemann. 3 Di. W. van Havesteyn en Dr Jan Romein, De Britsche Politiek. Joh. Braakensiek, De vlje z«e. 4. H. J. M. Walenkamp Cm., De wereldtentoon stelling te ^Antwerpen 5. L. J. Jordaan, Het dalen van de mark, A. Plflsschaert. Schilderkunst. 6. Mr. M Kann, O. Henry. 7. Dr. Jac. P. Thljsse, Vogelbescherming. .Mr Frans Coenen, Kroniek. 9 Mr. E van Bolhuis, Arbeidsovereenkomsten. 10 11. Mr. H G. Koster, Boekbespreking. 12. L. J. Jordaan, Biosfopy. 13. Mr. H.Scholte, Litteraire matinee Charl. Kohier. Henriette Bosmans, W i Item Pijper te Parijs. 15. C. A. Klaasse, Wij en Amerika. Beursspiegel. 17. Mr. J. L. A. v. d Bilt, In de omroepwereld. Otto van Tussenbroek. Toegepaste Kunst. 18. Allda's Croquante Croquetjes. Melis Stoke, Rijm. Nessuno, Kaleidoscoop. 19. Melis Stoke, Ik word een mijlpaal.?UU het Kladschrift van Jantit. 20. Cel 2, Telefoon. Charivarius, Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Jon. Braakensiek, Mussolini negen keer minister. beschaafde smaak Bonbons BINGERS Let op den naam worden van hun partijen het is een feit, waar mede een realist rekening moet houden. Natuurlijk is het niet uitgesloten, dat men een nieuwe politieke partij opricht. Doch wie dat doet, omdat geen der beginselen van de 20 partijen, waaruit hij binnenkort een keuze zaj kunnen doen, hem p re c i e s bevredigt, zal toch wel begrijpen, dat de beginselen van de nieuwe partij, die precies aan zijn ideaal zou beantwoorden; niet volkomen zou passen aan tal van geestverwanten, die evenmin als hij zelf. geneigd zijn zich naar anderen'to. schikken. Het eenige middel, dat den heer Plate derhalve rest om met eenige kans op succes te pogen zijn denkbeelden nader tjot verwezenlijking te brengen, is lid te worden van die politieke partij, die het 'meest aan zijn ideaal .beantwoordt en in die partij voor zijn plannen te ijveren. Het laat mij, die een groot deel van de eenigszins vage denkbeelden, welke de heer Plate in het derde deel van zijn brochure aangeeft, onderschrijft, betrekkelijk onverschillig, of de heer Plate toetreedt tot de politieke partij, waartoe ik zelf behoor, of tot een andere. Misschien kunnen wij van vrat ons beiden dierbaar is nog het meest verwezenlijken, , door daarvoor te strijden in verschillende partijen. Het is niet waarschijnlijk, dat de heer Plate dezen weigemeenden raad zal opvolgen. Hij zal er vermoedelijk, getrouw aan het individualisme, dat hem kenmerkt, de voorkeur aan geven, van den vasten wal zijn goede/raadgevingen toe téroepen aan hen, die de schepen op de woelige baren der politieke zee in de goede richting trachten te sturen. Hu moge dan echtar bedenken, hoezeer hij den atriijd van z$jn geestverwanten, in de politieke partijen, waartoe ik mij in veel opzichten reken, bemoeilijkt, door het inderdaad niet volmaakte werk dier partyen af te breken, ronder daarvoor ieta* dat veel beter is in de plaats te kunnen geven. A. C. JOSEPHCJS JITTA 4 l