v, * rv l ; f /a '? J.1 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 MEI 1929 No. 2711 THANS COMPLEET VERSCHENEN: NIEUWGRONINGER WOORDENBOEK DOOR K. TER LAAN MET KAARTEN EN RUIM 4OO ILLUS TRATIES VAN JOHAN DIJKSTRA E. A. PRIJS, COMPL GEB IN FRAAIEN BAND F 15. Het Nieuw Groninger Woordenboek is een encyclopaedie van het Groiiingsch.1 volksleven geworden. Gesteund door de hulp van honderden medewerkei s in stad en lande heeft de heer TER LAAN* dit werk tot stand gebracht. Het. is, met zijn vele plaatjes, grootendeels van. JOHAN DIJKSTKA, met zijn schat van Groningsche spreekwijzen, rijmpjes, van wetenswaardigheden op elk gebied, een boek om telkens weer ter hand te nemen. De prijs is voor een werk van meer dan 1300 bladzijden royaal formaat laag gesteld. UITG. J. B.WOLTERS, GRONINGEN, DEN HAAG HOTEL BEAU SITE GEOPEND 15 MEI. Voortijd verminderd tarief. - Telefoon 10, Prospectus op aanvraag. m ZEIST" Slotlaan h 'Stationsplein ZEIST Tol. 792. Kuime kamers, alle stroomend water. Centrale verwarming. P. BRAND, Eig. ENSINKiüiyERSUM UZERC1ETERÜEN TELEFOON EH MACHINEFABRIEK TÊLEGRrADfc ,ÖAKEN* TANDRADEREN met1 rechte tanden, schroefvormige tanden, conische tandwielen, tand heugels, enz. enz. in verschillend materiaal worden door ons snel en tegen zeer voor deeligenprijs gelever d TANDRADEREN H. BOOTZ - AMSTERDAM Likeurfabriek DE DRIE FLESCHJES" Anno 1650 Oranje Bootz . . . . . Half om Half ..... Orangeade Triple Sec (Luxe flesch) Triple Sec Apricot Brandy(luxe flesch) Crème de Menthe . . . Cherry Brandy Anisette,Curagao,Persico, j Crème de Noyaux, Bit- f terkoekje, Pepermunt enz. i (blauw etiket) .... Fladderak . Voorburg ....... Zeer oude Genever Een van de Drie" (Literflesch) Bootz1 RECORD, Zeer oude Genever (Literkruik). . Rum Gold Lion" . - . Advocaat ....... Cognac Leon Herriot"*** Cognac Léon Herriot per flesch ? 4.15 ,, 4.40 ,, 5.75 5.40 4.75 ,, 5 20 5.20 p. halve flesch ? 2.2O 2.30 3.00 ,i 2.80 » 2.70 ., 2.70 4.0O 2.1O ,, 3.00 » 3.25 » 1.60 1.75 II 3.75 L<;**** 3.50 ,, 4.25 2.75 3.75 ii 5.00 1,85 ,, 2.25 ,, 1.50 ,, 2.00 ,, 2.60 Deze prijzen zijn incL flesch of kruik, waarvoor 15 cent wordt gerestitueerd. Vraagt onze volledige prijscourant. H. BOOTZ - AMSTERDAM Volgt hef voorbeeld van vele ónderen, koopfdewondervo/IeBugaffi. een wagen die hef dubbele van zijn prijs waard is. Een bekend ervaren automobilist schrijft ons: Het is gewoonweg moordend voor andere merken, wat l ,?._;'? ' deze wagen presteert. Voor mij bestaat er maar n ware Automobiel meer, dat is B U G A T Tl Importeur H. STAM SOEST D IJ K. Het papier ten behoeve Tan dit blad f% tf% A S*AB%f PV AMGTFDff> AM ROTTERDAM-GRONINGBW w**df geUrerd door de firma We Vle A. WwlfVtTj AIYI9 l KKUMIYI UTRECHT ALMELO, J No. 2711 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 MEI 1929 Jan Saxofon ( Vervolg van pag. ij) muziek/* voelden wij ons als zandkorrelkes wegzinken in een donkeren afgrond. Was dit nu dezelfde moe-gehoorde, v.agerige muziek uit de kerk? En was liet die chinees van een Jan Petrol die ons dat speelde? Niet om te gelooven was het! En nog minder als hij daarop een ..M<i(/nifi&i1t" inzette die onze ziel 'm een fontein van zonne-gejubel ten hemel dreef, als hij ons ten leste met een ,,/n' Paradivum" voerde in, een van mystiek licht doorglansd FraAngelico-paradijs vol ranke vioolen, cimbaal-spelende engelen! Een echte veropenbaring was het! Neen. van geeneen concert keerden wtj ooit zoo ontroerd en vol schoone gepeinzen terug naar huis als van dit simpele saxofon-gezing achtqr die twee lampverlichte vensterkens! 't Sprak van zelf dat wij allen den volgenden dag iets noodig hadden uit Jan zijn winkelke om hem te kunnen vertellen van onzen geestdrift voor zijn kunst, ..Zoo, zoo?" brcmde Jan. ..Fraaie 'manieren cm 's avonds aan iemand zijn venster te komen luisteren! Fraaie manieren !.. .. Ziede gijlie daar mijn deurke, jongens? .... Haw^l! als ge nog klisteren wilt. komt dan langs daar binnen !.. .. Hier nevens in ons keuken zijti er nog stoelen genoeg en dan kunde nog zitten ook nog. Afgesproken, niwaar?" ..Top !" riepen wij. ..Da' tnoete geen tw:.»e koeren vragen, Jan! \Ve zullen k; .men !" Kn wij gingen er naar toe dóór zijn <ieurke ! Niet nen keer. maar hon- ' <lr?r<l keeren misschien, en altijd even gaarne ! Wat hel>ben wij er niet zitten lachen met Jan.zijn lampenfilosofie l Maar bovenal hoe luisterden wij als hij niet vroom-geloken oogschelen en pi1-»f ijtig-gebolde wangen, zijn subtVl.- kantieken liet ope.ngolveti uit koperen pijp! ,'v Altijd was er weer iets nieuws in te ontdekken en menigen keer geraakten wij er ook over aan 't redeneeren. Doch dat bad Jan niet gaarne. ,.Da'zijn geen dingen «mi over te klappen !" sprak hij dan Vermanend. ..Da' zijn dingen om te spelen, om te ?zingen. Verstade gijlie dat nu niet?" Over n psalm alleen mochten wij vrijelijk fantazeeren en dat was over het In, Pfw/disM»..". Dau stoorde -Jan ons'nooit en luisterde j>einzend|toe. III 7oo leefde Jan daarin zijn winkelke, liet zijn klanten lachen, doktoorde de v.ieke lampen weer gezond en speelde 's avonds zijn kantieken. < En wie weet hoe vele, vele jaren hij dat zoo verder, tot genot en jolijt van. ons allemaal, niet zou hebben vol gehouden, ware daar toen zoo, pardaf J dat helsch zottekespel dat ze oorlog noemen, niet met zijn vuur en zijn bloed over de wereld komen donderen. In den beginne, toen heel de stad daar bleek en ontzet met ineenge slagen handen en den dood-angst in. «t oogen radeloos dooreen krioelde, hield zijn lampen-filosofie hem nog kalm en sterk te- been. Gazetten wilde hij niet lezen, en wat zijn klanten hem met veel theater kwamen vertellen over alle mogelijke gruwelen, daar haalde hij eens zijn schouders voor op. Ze moeten het maar wtsteti!" br«'inde. hij. !.'k Heb 't altijd i gezegd, al da," gaslïcht ni-waar, 't he^ït de nieivridien hun ziel vergiftigd en nu btxvkt. het uit. . . . Den Duits»'h'r Toe toe, ge moet dieper kunnen zien .... Den duvel!.... En als ze nu maar geleerd geraken, dan is 't nog niet voorniet geweest l" De duizende en duizenden soldaten, de vluchtelingen, de lamentabele stoeten gekwetsten, hot ronkend drei gement der bopimensmytende vliegmachines, 't naderend gebonk der kanonnen, 't bracht Jan geenen milli meter uit zijn gewone doening. Hy deed gerust voort en als de Antwerpsche steenweg al te vol opgepropt stak van volk en gerij, dan reed hu eenvoudig langs binnenwegen over Linth en Edeghem naar Antwerpen om zijn vaten besten petrol. Zelfs de plotse, algemeene vlucht en de honderd, dringende waai> schuwingen van geburen, politie en pastoors, 't haalde nietsmandallëuit. Omdat de lamp smoort, zou 'k gaan loopen?" sprak hij koppig. ,,'k Ben niet zot, zulle ! Ik kan tegen smoor en daarbij 't zal wel niet altijd blijven smooren zekers?" Hij liet zijn bevende snuif-tante hooren was dan af en toe het krakend ineenploffen van een muur, of den knarsenden gang der ijzer-beslagen, Duitsche nacht-wacht door de straten, zat Jan ook weet onder zijn lamp op zijn saxofon te repeteeren. Hij kreeg te doen, de dagen daarop, van 't volk dat zoo atillekensaan terugkeerde en dat allemaal lampen en petrol noodig had om den triestigen donkeren 's avonds wat op te klaren. ,,Komt maar binnen !" sprak Jan. ,,Nog altij' van den beste, pnacies lijk vroeger en als 'm op ia, halen w'er versche !" Kn hij tapte, vulde de kannekens en de zes vaten petrol die hij op zijn koerke onder 't afdak nog had liggen waren rap uitverkocht. 't Is niets !" zei Jan. ,,'k Haal er andere ! Morgen heb ik versche pro visie ! Een beetje patiëntie t" 's Anderendaags in den vroegen ochtend was hij al present, sleutelde zijn deurke toe en met het gerij van den boer van 't Hoogland buiten de met pak en zak en met den papegaai op een verhuiswagen laden en vertrekken en hij kroop zijnen kelder in toen kort daarop de hel over ons verlaten stedeke knetterend en donderend neer-vulkaand e en meer dan de helft van de huizen onder heur geweld in gruizelementen neersloeg. Een mirakel was het, maar terwijl omendöm alles werd in elkaar gepuind en uitgebrand, bleef zijnen hoek met eenige belendende huizen nog ge spaard. Buiten wat kapotgeschoten ruiten, wat plaaster van de muren en, eenige lampkens die door 't gebonk van hun schabbeh waren geschokt, mankeerde er niets aan zijn winkelko en met een: God zij geloofd !" kon Jan de valdeur open duwen en er zijnen chineezen^kop door steken. 't Is weeral gepasseerd !" sprak hij filosofisch. En nu, ft la besogne !" En. zonder vordet te prakezeeren haalde hij zijnen bezem, uit 't kot, voegde do scherven en 't stof de deur i uit en jabberdo zijn winkelke oen beetje op. En nog denzelfden avond, in die donkei e, verlaten stad 'waar, niets te Móllpoort, dat hij eerst ua lang prengelen en ten koste van veel geld los kreeg, reed hij naar Antwer pen naar'tpet rol: veld. Maar toen hij'daar kwani. waar 't vroeger altijd zoo vol leven was, was 't of hij kwam op een kerkhof. Alle tanks stonden er leeggeloopen. de bureaux gesloten en de kaden verlaten zonder n schip, zelfs geen roeibootje was er te zien-Alleen eenige zwaargelaarsde pinhelmen met 't geweer op den schouder zwierven er voetaleepend rond en ook waren er wat verlpdderde armemenschenjong die puttekens groeven en daaruit met een pollepel of met een cacao-buskeaan-een-stok den in den grond weg gezonken petroleum schepten, dien zo clan in emmers, ouwe koffiepotten en afgedankte mooren vergaarden. In een hcrbergske waar Jan een glas dobbelen ging drinken om zijn gopaktheid door te spoelen, kreeg hij van den baas schrikkelijke dingen te hooren: nievcrs was er nog petrol te krijgen, alleen in de stad was er nog wat. maar 't was schandalig wat zo1 er dierven voor vragen, daarbij ge kont er de poorten niet mee uit, «len Duitsch; pakte alles af. Wat nu gezongen?" lamenteerde' Jan tegen zijn eigen. ,,Mijn klanten zonder waar laten, da' kan toch ni!.... Kom, laat ons gaan zoeken !.... 'k Ben om petrol uitgereden, en 'k wil met petrol naar huis !.... Wat pein zen ze wel met hunnen oorlog !" Hij reed door Edeghem, informeerde t'allekanten en overal of er nievers een vat te koop was, reeds door Hove en Bouchout en Linth en Contich, trakteerde er pinten om iets over petrolvoorraden los te krijgen, doch 't was allemaal geld in 't water ge smeten, geen mensch wist iets en hijzelf werd er jandomme ! zattekes van. Ten leste, boven Duffel, toen hij daat in een kruidenierswinkelke zijnen nood zat te klagen, verwees het wijveke hem ginder naar dat wit huizeke t'ende een populieren-root; daar woon de een schipper die met zijn motor schuit naar Holland was gevlucht en ze geloofde wel dat die nog iets in zijn schuurke had liggen. Jan wipte zijn karreke op, vierde de teugels en zweep-kletsend joeg hij er zijn peerd op af. Warelijk 't was zoo. Op 't koerke, in een hoek lagen er twee vaten van 't zoo gezochte, vlammekens-gevende vocht! De koop was rap beklonken met de dikke, lawaaierige schippersvrouw die sakkerde en vloekte op heuren vent die er van door was met een nonnekensklooster aan boord en die heur zonder centen liet zitten. Maar Jan luisterde maar met een half-oor naar dien oremus, zwoegde zijnen buit op den wagen en toen hij een beetje later door den vallenden herfstavond naar huis reed, had hij geerne zijnen saxofon bij zich gehad urn er een helmenden ..Magnificat" op te blazen. En niet alleen omdat hij met provisie terug reed. maar meer nog omdat hij temet wist waar er aan t«- geraken: daar waar moteurkes waren, daar was zijn bron ! Hij /.at er dan ook niet v»»el mee iti turn na een dag of twee zijn vaten waren, leeggetapt. . ..'t Is ni erg !'' troostte hij zijn klanten die bedrukt met hnn leeg kjinneke zijn (leur uit gingen. ..Ken klein beetje patiëntie ! Morgen noen heb ik er veisclu-. 'k Weet den weg nu wel!". Want er waren immers, zoo de kanten van Balder en leteghem uit, waar niet'gevochten was en alles nog recht stond, bedrijven genoeg, van mulders, timmerlie of draaiers, die met een motorke werkten en waar hij vast en zeker wat veroveren zou ! En ja. toen hij er 's anderendaags op uit reed, was 't precies lijk hij 't gedacht had. Hij vond er genoeg'van die moteurbedrijven. wel negen, tien, en hij zag er ook. hier in oen schuurke 'en ginder onder een afdak, vaten petrol genoeg om al zijn klanten den heelen winter uit den donkeren t« helpen. Maar wat Jan ook smeekte en bad om er iets van te verkoopenl en prijzen bood drie keeren zooveel als vóór den val van Antwerpen, geenen eenén van al diémoteur-baaskes die er iets, nog geen literke, van wilde afstaan. W' hebben hem zélf veel to veel noodig!" zegden ze en lieten hem gewoon staan waar hij stond. . ' IV ?.'...' ? . Waar Jan toen overal rond-zwierf» snuffelend "en speurend en bedelend om petrol, dat mag God weten ! Weken aan een stuk soms, stond het hoekwinkelke met' het plesftnte uithangbord, daar beschaamd-verlaten en potdicht toegeplaftuurd en was er van Jan niets te hooren of te zien, i (Slot op pag. 21)