l DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 MEI 1929 No. 2712 VanColumbustotDr.Eckener door Melis Stoke EEN van de alleroudste menschely'ke panacees tegen vijandschap ?en doodslag is de toepassing van.het principe dat het geven van kleine .geschenken de vriendschap onder houdt. Wanneer men zich toerust tot het bezoeken van een woest en ongeexploreerd land waar wilde stammen vermoed worden, neemt men gekleur de glazen kralen en spiegeltjes mede .. wanneer men als staatshoofd onder eene bevriende natie verkeert deelt men portretten in zilveren lysten, ? doekspelden, cigarettenkokers en ordeteekenen uit., en wanneer men te lang is blijven plakken aan de bitter tafel koopt men onderweg naar huis een flesch parfum voor zijn vrouw. Toen Columbus de Amerikanen ontdekte heeft hij allerlei bazarprullen onder hen verdeeld die ze ons eeuwen later betaald hebben gezet met Pord-auto's, oorlogsleeningen en geheelonthouding. Dit neemt niet weg dat Columbus verstandig deed door ? te'handelen naar het oude principe, want indien hij geen kralen en bazarprullen had uitgedeeld zouden ze hem misschien hebben doodgeslagen en al vele eeuwen zijn sindsdien verloopen. Wij hebben de Amerikanen ruim: schoots leeren kennen en wat er ook veranderd zij. niet het menschelijk principe van de kleine geschenken. Alleen zijn de geschenken van aard veranderd, Toen onlangs de Zeppelin naar Amerika zou vliegen trof het mij dat van de bagage genoemd werden: een schilderij van. Jtubens en een wijfjesGorilla. Er ligt een zee van tijd en een ge rijpte ervaring tusschen. de prullen van Columbus en de schilderij van Rubens en de wijfjes-Gorilla.. . . ene evolutie-periode beweren op? timisten. Het is dus zaak de aard dezer evolutie en de verandering der ver houding' tusschen de Amrikanen en ons, zooals die zich voltrokken heeft in het tijdvak dat ligt tusschen de periode-Columbus en de periode-Eckener, aan een nader onderzoek te onder werpen. Daarbij moge worden vastgesteld, dat Columbus door het meenemen van ?bazarprullen blijk gegeven heeft van ?zijne niet hoog gespannen verwach tingen omtrent den smaak en de ontwikkeling der Amerikanen. Maar dat kon toen ook niet anders. Niemand wist iets van hen af, en het is volkomen vergefelijk, dat men zich by het voorbereiden van een bezoek aan wild vreemde mensehen voorbereidt op : het allerergste. Het kan dan nog alleen maar meevallen. In het midden latende of het ook inderdaad meegevallen is het : subjectivisme ligt niet op den weg van den wotenschappelijken onder-. ?zoeker zij wederom objectief vast gesteld dat de eeuwen ons sindsdien .geleerd hebben wat de neigingen en voorkeuren der Amerikanen zijn, en wat voor de bevrediging daarvan in aanmerking komt, n.l.: A. een schilderij van Rubens. B. een wijfjes-Gorilla. Beide geschenken dragen een con? aervatief-cultureel karakter. Maar ze loopen sterk uiteen uit een oogpunt van zuivere schoonheid. Rubens is de verbeelding van de vleezige gezondheid, de levenslust, de uitbundige vruchtbaarheid. De wijfjes-Gorilla is de «tuitende' en afstooten'de manifestatie van verre en liefst vergeten familieverwant. schap via het uiver-dierlijke. In dien zin zou de combinatie der beide geschenken van de oude wereld aan de nieuwe het karakter van een verheven symboliek dragen, namelijk van de waarschuwing van een oudere aan een jongere zuster ongeveer lui dende als: ,',.... gedenk juist wanneer het u naar den vleeze gaat onze gemeenschappelyke afstamming.... onze verre doch in het gorilla-wijfje gede monstreerde familie verwantschap, en ook het feit dat, gelijk Rubens u aan toont, de oude wereld zich in bloei, overdaad en vruchtbaarheid verheug de toen gij lieden nog tevreden waart met een bazarprulletje...." Door eena beschikking van het noodlot is de Zeppelin halverwege teruggekeerd naar Europa. De schil derij van Rubens is dus nog in ons midden en, naar ons werd medege deeld, moet de wijfjes-Gorilla bedrukt hebben gekeken. Het is altijd pijnlijk na de fatale mislukking van een goedbedoelden opzet met de materieele hulpmiddelen van dien opzet in dit geval de schilderij en de wijfjes gorilla weer terug te moeten keeren naar het punt vanwaar de expeditie triomfantelijk is uitgegaan. Niemand weet of de Rubens en/of de wijfjes-Gorilla inmiddels langs een anderen weg Amerika bereikt hebben, maar dat doet er ook minder toe. Hoofdzaak is dat een noodlot dat bo ven de menschelijke berekening uit gaat de hulde voor Amerika heeft afgewezen en teruggebracht tot hen van wie zij was uitgegaan. Hiermede is voor den sensitief en mystisch aangelegde het bewijs ge leverd dat het dubbele offer onzer zeventiende-eeuwsche bloeiperiode en onzer prae-historische familieverwant schap geweigerd is.... door eene hoogere beschikking koelweg af- en teruggewezen.... dus niet aanvaard als zinrijk klein geschenk tot het on derhouden van de vriendschap met. of liever het voorkomen van vijand schap ten aanzien van de Amerikanen. Laat ons dit begrijpen: koel en nuch ter. Laat ons inzien dat noch een be roep op hetgeen wy eenmaal geweest zijn voor de Amerikanen, noch een beroep op prae-historische familie verwantschap gelden mogen als basis voor de nieuwe verhouding. Dit alles, heef t afgedaan: voor altijd en radicaal. Alle emotioneele elementen of argu menten zijn daarmede uit de'moderne verhouding gebannen; wy hebben ons neer te leggen bij het feit dat de rollen thans zijn omgedraaid, dat de Amerikaansche Columbusaen ons verrassen met steeds nieuwe prullen, dat zij niet herinnerd willen worden aan oude familiebetrekkingen of aan een cultuur die hier, wellicht, eeuwen geleden heeft bestaan (gelijk Columbus zich daarvan destijds m Amerika ook weinig of geen rekenschap heeft gegeven) en onze eenige hoop moge gevestigd blijven op de wetten van de eeuwige cirkel gang volgens welke het niet onwaar schijnlijk en zelfs bijna zeker wordt dat eenmaal de tijd zal komen, waarin wij, op onze beurt weer in staat zullen zijn de Amerikanen met prullenboel te bestrooien en déproducten van hun huidige cultuur en gorilla wijfjes teruggewezen te zien door be schikkingen die boven onze bevat ting gaan en nochthans de verhouding duidelijk uitdrukken. Maar daarvoor zal het evolutie proces eerst een volgende phase be reikt moeten hebben.... Groquante Groquetjes door Alida Zevenboom KAN ik op Pinkster-Drie uw portret in het ochtendblad ge zien hebben ? vroeg van de week het acteurtje aan me, of heb ik mis gezien ? U heeft goed gezien, zei ik, want ik was een van die dames met dat gasmasker voor,die die oefeningen met gas hebben meegemaakt en het gas masker stond me erg goed, vonden de heeren van de Burgerwacht van wie de oefeningen uitgingen. Of eigenlijk deden zy" het met het Roode Kruis samen en waarom zou ik als goed vaderlandster my aan dien plicht hebben onttrokken? Mevrouw Alida, zei Jonkheer van Riemsdyk tegen me, wij hebben op den Tweeden Dag van de Uitstor ting van den Heiligen geest iets heel passends bedachts, namelijk de uit storting van gifgas boven, op de fabrieken aan de Hembrug. Dat is erg christelijk bedacht vanu. Komt dat misschien straks ook voor in eennieuwstuk van u? Ik moet u eerlijk zeggen, dat al die moderne kunst me gestolen kan worden en dat er maar n van Riemsdijk is en als ik u was dan zou ik in mijn volgende stuk eens iets brengen van het Roode Kruis. Dat is meteen een mooie reclame en ik ben zeker dat onze Prins bij de première zijn zal. Mevrouw Alida. zei de Jonker, ik zal er om denken als ik een stuk maak. Het idee i» waarempel schit terend en kon bijna van me /elf zijn. Een gasaanval op een ziekenhuis bij voorbeeld, in het tweede bedrijf, en iedereen met gasmaskers voor. liet heele stuk door. De acteurs en ac trices zouden wel wat, moeilijk ver staanbaar zijn. maar dat komt er eigenlijk minder op aan. De situaties zijn alles. Ik zal er om denken. Dank u wel, mevrouw. Maar waar ik op neer wou komen is dit; wij gaan niet de Amsterdamsche burgerwacht oefe ningen in het gassen" houden en daar moet u aan mee doen. Dat zou ik zoo aardig vinden. Want neemt u nu eens aan, dat het ernstig wordt en dat wij werkelijk gegast worden, wat gebeurt er dan met u? Dacht u dat een van uw commensaals u zou bij brengen of uw hoofd onder de water leiding zou houden ? Wij moeten op alles voorbereid zijnen daarom hebben wij een groot-e manoeuvre in elkaar gezet. Wij laten giftgasbommen vallen boven op de artillerie-inrichtingen, ons eenige kanon, dat net niet ge sprongen is, wordt door het gifgas getroffen en raakt verstopt, overal vallen onze dappere landsverdedigers neer en nu komt de reddingsbrigade uit Amsterdam met een bootje van den Havenstoombootdienst en dringt tot ze door, geeft ze de flesch met zuurstof en ziet, mevrouw, zij Worden tot nieuw leven gewekt I Ik mag na tuurlijk nergens op vooruit loopen, maar ik kan u wel zeggen dat deze manoeuvre óp een zekere plaats met welgevallen wordt aanschouwd en dat de deelneemsters zeerernstiginaanmerking zullen komen voor een onderschei ding, waar ik mij natuurlijk niet ver der over mag uitlaten, maar die heel erg goed staan zal op uw zwarte zijden japon, waar hij goed bij zal kleuren. ? ? ' * * ???'?' ?'''.* ' . Ik was natuurlijk al half gewonnen, Want de Jonker spreekt lief, erg lief en innemend . en mag men weigeren als een zekere plaats in hét spel is ? '?' En dan zou het hél erg op prijs. worden gesteld als u zich met de leiding van de reddingsbrigade zou willen belasten. Wij kennen u als een geresolveerde vrouw, die haar man netje staat in ty"den van nood en u zal een voorbeeld zijn voor de andere dames, die dat nooit zoo b\j de hand hebben gehad. En werkt u echt met gifgas of gaat het net als in uw stukken waar ze allemaal dood gaan maar na afloop op uw kosten een biertje drinken? Wij zullen de werkelijkheid zoo getrouw mogelijk trachten te benade ren, zei de Jonker. Voor de gifgasbommen nemen wij een goed soort likeur-bonbons, die ik met vertrouwen aan uw hoede toevertrouw en de gegasten zijn padvinders-hoplieden van een jaar of dertig en wij hebben, in overleg met de Burgerwacht, de knapsten uitgezocht. En gaat u nu maar uw gang. Ter wille van het Vaderland ! * * * Ik weet niet of u van den afloop gehoord heeft. Die likeur-bonbons werkten werkelijk als gifgas en toen ik aan het hoofd van de brigade aan de Hembrug aankwam, moesten de padvinders ons bijbrengen, zoo lekker was de crème de menthe" die in die bommen zat. Maar zoo gaat het in den oorlog ook als de vijand je net voor is. Maar de manoeuvre is best geslaagd en de onderscheiding ligt klaar. In het goud, zegt de Jonker, want voor minder heb ik mijn leven niet gewaagd. Dat had mevrouw zali ger nog eens moeten beleven Aal een medaille aan een lint en niet eens een van het Nut, voor dertigjarigen trouwen dienst! Verbetering. De heer F. H. van Duinen deelt ons mede, ??naar aanleiding van Alida's Croquante croquetje,?dat hij SüJApril j.l. niet tachtig, doch pas zeventig jaar ia1 geworden. De mededeeling van Alida op wie de heer van Duinen wel een zeer machtigen indruk moet hebben gemaakt, zoodat ze er nu nog van in de war is dat hij voorturner is geweest by ,,Kracht en Vrienschap" ia eveneens niet juist. Deze functie, en ook zelfs die van tweeden hoofdvoorturner, be kleedde hij by' Amstel's Gymnastiekvereenigmg, waarvan hij in 1878 lid werd en thans nog eere-lid is. Nieuwe Uitgaven Gedenkboek van de vereeniging Hen» drick de Keyser. Oud-Hollandsche < Bouwkunst en haar behoud. Uitge geven ter gelegenheid van het 10jarig bestaan der vereeniging Hendrick de Kevser," tot behoud van architectonisch of historisch belang rijke oude gebouwen. . PATRIA5 "f -?,?:* UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE PATRIA/«J PRII ^ -UILL /f' ?-?' \ s A? s *"£& * * > - /y. O III II A 4 'K l l l