l I '.'i j s I 16 Een ander Duitsch Oorlogsboek Ludwiy Ren». Krley. Frankjurter Societats-Druckerei, Frankfurt ani Main. Evenals Remarquo's uitmuntende ,,Im Westen nichts Neues," is ook dit een.oorlogsboek. Maar dat is dan ook werkelijk de eenige overeenkomst. Want dit boek ia slechts groot in verveling en onbelangrijkheid ? en dat laatste is dan nog een para doxale bewering. ' Is het ook een' oneerlyk boek? In letterlijken zin misschien niet, maar van een hooger standpunt be zien zeer zeker. Want dit is een soort van dor en dood realisme, dat alles even belangrijk vindt en dus ook alles .even nauwgezet beschrijft , dat even lang stilstaat bij een onbeteokenend doch wat pijnlijk vleeschwondje, ala bij de gruwelijkste verminking. Hetgeen al spoedig zoo irriteerend werkt, dat ik me niet kan voor stellen, dat velen er in zullen slagen dit duffe proza ten einde te lezen. Dat ik dat toch gedaan heb, komt omdat ik een letterkundig experiment vermoedde. Dat was nog wel de allerdroevigste vergissing. Want het einde is al even abrupt en onbelangrijk als het rare begin. Is dit wonderlijke geschrift mis schien op bestelling gelevwd, als een soort verweer tegen Remarque's nobele werk, waar men in zekere Duitsche kringen natuurlijk zeer ver legen mee zit? Of ,is het werkelijk een dagboek? Zijn het waarlijk de trouwe aanteekeningen van een frontsoldaat? Van harte hoop ik voor den schrijver het laatste. Aan zijn eerlijkheid van het tweede plan zouden we dan ten minste kunnen gelooven. Hoewel.... het voortdurend gezeur over de Bel gische franctireurs en over de steeds maar vluchtende, met dumdum-kogels of op gewonde Duitschers schie tende Franschen, gaat ons toch al heel gauw hevig ergeren. Ook in dat opzicht staat KemarqucV boek dui zendmaal hooger. En byna nergens in deze ruim vier honderd bladzijden een woord waaruit blijkt, dat deze schrijver ook maar iets voelt van de noodzakelijkheid eener verzoening. (?Irgendwann muszten sich doch die Völker wieder ver tragen,." lezen we eigenlijk zeer tot onze verbazing op bladzij 357). Het kleur!ooze der beschrijvingen en de onmacht tot het uitbeelden van menschen, is bovendien oorzaak dat de lotgevallen der vele man schappen n der enkele officieren ons eigenlijk volkomen koud laten. Daaruit bljjkt alleen reeds, hoe weinig Renn zyn vak van romanschrijver verstaat. A. M. BUIS. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 JUNI 1929 No. 2714 Is het overal warm is, als gij overal Uw best doet om de verzengende zomerhitte te ontloopen, zal ze U vooral in Uw keuken parten spelen. Toch is dit de plaats, waar koude een noodzakelijkheid is, waar gij een constante, lage temperatuur moet heb ben om Uw aan bederf onderhevige voedingsmiddelen goed te houden. Denk eens aan den last en het gevaar voor Uwe gezondheid, veroorzaakt door melk en room, die zuur worden en die gij om die reden moet weggooien, vleesch. boter, visch, die gij niet goed kunt houden. Met een Frigidaire, de auto matisch werkende koelkast, behoeft gij nooit angst hiervoor te hebben, want daarin heerscht steeds een constant lage temperatuur. De Frigidaire vriest bovendien automatisch, in de daarfoe bestemde laadjes, elke door U gewenschte hoeveelheid ijs. De Frigidaire in Uw keuken is even onmisbaar als Uw keuken zelf. Fabrikaat *-* van General Motors N.V. VERA-FRIGIDAIRE Kantoren: Plantage Middenlaan 62, Amsterdam-C. Bijkantoren en Showrooms: Damrak 45, Amsterdam. Anna Paulownastraat 66, Den Haag. Rochussenstraat 171 b, Rotterdam. Eendrachtsweg, hoek >Vitte de Withstraat, Rotterdam. Voorstraat 29, Utrecht. Hinthamerstraat 51, Den Bosch. Nieuwstraat 18, Eindhoven. Wolfstraat 20, Maastricht. Oude Boteringestraat 71, Groningen. In de Betouwstraat 34, Nijmegen. U. Utröcltsclie Hypotleetbatf UTRECHT Pandbricven pLm* f 49,000*000, De Bank stelt beschikbaar: 5 % PANDBRIEVEN 100*% 41 % PANDBRIEVEN 98* % in stukken pan f 1000,?, f 500.~ en f 100. DeDirectiet Mr. A. J. S. VAN LIER Mr. P. R. HOORWEG Amsterdamsche Hypotheekbank HEERENGRACHT SSL AMSTERDAM (C). OPGERICHT 1882 Geeft uit: 5 PCts. PANDBRIEVEN ^^ in stukken van ZZH f 1000*»* f 500.- .« f 100.en sluit Leeningen onder l e Hypothecair verband op zeer billijke conditiën. DE DIRECTIE. No. 2714 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 JUNI 1929 Wetenschappelijke Varia Röntgen-Revolutie door Dr. P. van Olst VAN DER HELST SIGAREN GOEDE SIGABEM IN EEK BESCHAAFDE VEBPAKK1MO HET is bekend, hoewel misschien niet algemeen bekend genoeg, dat de firma Philips op gebied van Röntgenbuizen facile princeps" is. Thans heeft zij haai- voorsprong nog met verscheiden bootlengten" vergroot. Vyf jaar geleden bracht zij de Metalix-buis tel' wereld, een Röntgenbuis, die in plaats van uit glas, vervaardigd was uit metaal, dat het mogelijk maakt de plek-waar de Röntgenstralen de buis verlaten volkomen te localiseeren, zoodat dus nergens elders deze stralen ontsnappen, die, zooals men weet, groote gevaren kunnen meebrengen, wanneer men er te lang of te dikwijls aan wordt blootgesteld, en waartegen men bij de vroegere buis-modellen zorgvuldige beschermingsmaatregelen moest ne men. Bovendien is de metalen buis natuurlijk veel minder breekbaar dan de glasbuis, vooral daar immers in de buis een hoog vacuüm heerscht. Op de Metalix-buis voortbouwend kon Philips het Metalixtoestel maken, dat in fig. l is afgebeeld en waarmee op alle mogelyke plaatsen waar maar een ge wone electrische liehtleiding aanwezig is, Röntgenfoto's te nemen zijn. Moeilijk vervoerbare patiënten zijn zelfs thuis te onderzoeken, ook in kleine gemeenten; de buis is zoo gekozen dat de stralen iets te doordringend zijn voor dunne deelen, iets te weinig doordringend V.oor dikke deelen; door korter of langer be lichtingstijd is dit te compenseeren, zoodat vrijwel alle opnamen mogelijk zijn. Zoo juist echter is een verbetering gevon den, waarop ik thans uitvoeriger inga. Vooraf even: een stroom van zeer hooge spanning doorloopt de bijne luchtledige buis van anode (plaats van intrede) naar kathode (de plaats van uittreding). Er ontstaat een stroom van snel voortvliegende eledronen, en deze stroom laat men een wolframplaat treffen, die tegen over de kathode staat en daarom antikathode heet. De Röntgenstralen komen uit de antikathode, waar deze door de electronen gebombardeerd wordt (fig 2 A) en de plek, die de Röntgenstralen uitzendt noemt men het focus. Nu moet men in het oog houden dat deze stralen niet te breken zijn als lichtstralen door een lens en dat dus ook geen beeldvorming geschiedt, zooals bij het gewone fotografeeren. Een Röntgenfoto is alleen maar een schaduwbeeld, geprojecteerd op de gevoelige plaat. Vanuit het focus gaat een kegel van onbuig zaam recht doorloopende stralen, alleen maar te stuiten in meerdere of mindere mate door de bestanddeelen van het geröntgende voorwerp, bijv. de organen van het menschelijkc lichaam. Naar mate de stralen niet, of weinig, of veel, doorgelaten wórden, ontstaan dichtere of minder dichte scha duwen. Vooral waar de stralen schuin door hét lichaam loopen eer ze de plaat treffen, wordt het schaduwbeeld erg verteekend", de schaduwen het dus nadert tot het ideale punt-model, des te scherper foto's zal men kunnen maken onder overi gens gelijke omstandigheden. Bij geringer stroomsterkte is het focus smaller (bijv. bij 100 milliampère is het 3 mM. breed, by 500 m.a. echter 12mM.) Maar bij geringer stroom móet men o.a. langer belichten. Men heeft in het buitenland de stroomsterkte vergroot, en daarmee de belichtingstijd trachten te verkorten, maar tegelijk, ala noodza kelijk gevolg, het focus verbreed, dus de schaduwen minder scherp verkregen. Dit laatste nadeel is weer te verhelpen door de buis verder van lichaam en plaat te zetten, maar de belichtingstijd moet dan weer lanyer worden. Zoo draait men in een vicitmse cirkel rond, terwijl bovendien by de hooge stroomsterkte de buis spoedig defect raakt. Dr. Bouwers, wiens naam verbonden is aan de Metalix-buis, die reeds vijf jaar het buitenland te 3. Itöntycnbuia met draaiende anlikathode. worden breeder, de onderlinge afstanden der scha duwen kloppen hoe langer hoe minder met de werkelijke onderlinge afstanden der organen, die de schaduwen werpen. Dit is echter in rekening te brengen bij het bekijken der foto. Veel ernstiger is echter dat het focus geen punt is, maar een vlakje met afmetingen van eenige millimeters (eigenlijk een smalle band). Daardoor zijn de schaduwen niet scherp. Hoe smaller dus het focus is, hoe meer Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str* kond en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS -? Telefoon 22223 fig. 1. Metalige-Röntgentoestel in yébruik. vergeefs tot verbetering of zelfs tot gelijkwaardig* heid uitdaagt, en die reeds tal van vernuftige vindingen op Röntgengebied deed, heeft op merk waardige gedurfde wijze dit probleem opgelost. De nog bruikbare stroomstrekte (liefst groot, zooals wij zagen) hangt af van Ie de natuurlijke hardheid van het gebruikte materiaal, 2e de kunst matig vergroote gehardheid van dit materiaal, en 3e van de breedte van het focus, zooals ik aangaf. Nu is het metaal wolfram nog onovertroffen wat het eerste punt betreft. En dit wolfram, electrisch gehard, is ook op punt 2 niet te overtreffen. Bij punt 3 ten slotte mag de breedte niet te groot worden, om , de beeldscherpte niet te bederven. Bouwers, die aan deze drie dingen niet wrikken kon. kwam op den inval een roteerende antikathode te maken; eigenlijk spreekt men van een r roteerende anode, maar dit komt op het zelfde neer daar de anode en antikathode bij dit buizentype een geheel uitmaken. In figuur 2 is bij A aangegeven het ouderwetsche model antikathode; de electronenstroom treft het afgeschuinde einde der antikathode, zoodat in do richting rechthoekig op de electronenstroom, de Röntgenstralen uitgezonden worden in een kegel. Daar voortdurend dezelfde plek der antikathode gebruikt wordt, kan men niet hooger stroomsterkte" gebruiken zonder de antikathode te vernielen door de enorme hitte. Bij B echter staat de rokerende antikathode. Deze is niet af geschuind, maar kegelvormig en kan draaien om de gestippelde lengteas. De electrónen-stroom treft de schuine kegelzijde en doet deze de Röntgenstralen uitzenden evenals bij A. Maar daar de antikathode draait wordt telkens een nieuwe plek van het kegeloppervlak gebruikt zoodat de getroffen plek by het verder draaien om zoo te zeggen even bekomen" kan eer zij opnieuw getroffen wordt na een om wenteling. Op deze wijze is het mogelijk de stroom sterkte op t« voeren bij behoud van een smul focus, zonder dat de antikathode het opgeeft. Deze verbete ring maakt het mogelijk een stroomsterkte van 400 a 500 m.amp. te gebruiken, bij een focusbreedte van slechts 2 m.M. Men kan op deze wijze de buis acht maal hooger 'belasten dan vroeger, terwijl de focusafmeting de fijnste chirurgische opnamen toelaat. Voorwaar geen kleinigheid! De stralen zijn zoo doordringend dat in 7 a 8 honderste seconde een foto te maken is van een normale romp (dus van dunnere deelen nog veel vlugger!) De gebruikstijd van een dergelijke buis is weliswaar slechts betrekkelijk kort, maar door den korten belichtingstijd kan men heel wat foto's maken met n buis, voor deze het opgeeft. Deze oplossing door een roteerende antikathodp klinkt nu eenvoudig, maar zij bracht geweldige technische moeilijkheden mede. De rotatie snelheid is zeer groot; er worden ongeveer 2500 wentelingen per minuut vereischt. Op zichzelf is dit niet zoo moeilijk maar men moet niet vergeten dat c ro tatie geschiedt in een bijna luchtledige ruimte, onder een spanning van vele tienduizende volts. Toen men dan ook de antikathode liet draaien in een kogel lager met de allerhardste chroomstaaikogels waren deze onder die bijzon dere omstandigheden in minder dan geen tijd verstoven l Xa proefneming ? is echter een ,,lager" (excuus aan Charivarius S) gemaakt van koper, waardoorheen eenige pemnten grapheit zijn verwerkt, dat zooals men weet tegelijk een smeermiddel is. Maar zelfs dit materiaal slijt vlug zoodat de levensduur der buis beperkt is. Opmerkelijk is nog de wijze, waarop de rotatie verkregen wordt: de antika thode is het anker in een inductie-motor (gevoed uit -een gewoon stopcontact), waarvan de stator om de buis is aange bracht. Hier ga ik echter niet verder op in; ik vermeld het alleen' voor deskundigen, die het interesseert. Deze buis is niet te gebruiken op zoo eenvoudige wijze als het Metalix-toestel, maar vereischt. een groote R ntgeninstallatie. Deze allerlaatste Röntgenbuis, een revolutie op RÓntgengebied, vooral waar het betreft de R ntgendiagnostiék van longen en maag, is een verovering, waarop Philips' fabrieken trots B*II«OT:~;-:-?itf. 2. A Stilstaande antikathode. B Draaiende antikathode. mogen zijn en het doet mij genoegen hiervan de primeur te geven, terwijl in de vakbladen nog geen mededeelingen erover gedaan zijn, MOTOR-10 ZEI U ACHTEN Lijsten van aanbiedingen gratis en franco op aanvrage BIH!H»MJlU6T-lfJ.ScbnpszakiB HARINGVLIET 86A ROTTERDAM.