i' i ?' ;»r ! Pe Qrooie Amslerdcrmmcr J^c^xVV voor Ncdericmd Sinds meer dan vijftig /aar aait de spits der weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN Mr. A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: H. BRUGMANS, L. J. JORDAAN, M. KANN EN TOP NAEFF. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. Het 'meest gevraagde merk OPGERICHT IN 1877 No. 2715 ZATERDAG 15 JUNI 1929 De Liberale Partij, Staatspartij De Vrijheidsbond" door Mr. D. Fock DE algemeene vergadering van de liberale staatspartij. ,.de Vrijheidsbond" heeft in April j.l. te Arnhem een beginselprogram, ren werkprogram en een verkiezing3uianif«-st vastgesteld. In de inleiding van het beginselpn «gram vindt men de verklaring dat de partij hare, beginselen in oorsprong en strekking zuiver nationaal acht. De partij heeft het recht dat nationaal karakter harer beginselen op den voorgrond te stellen, want haar streven, haar werken is gericht op de belangen va:i het geheele Xederlandsche volk. De liberale be ginselen plaatsen de gedachte der volkscenheid bo ven alle godsdienstige of sociale tegenstellingen. Dat is van groot e beteekenis; een streven naar eenheid en eendrachtige samenwerking, komt nan het Xe derlandsche volk meer ten go-'»U- dan het tegen over elkander stellen van allerl ?> secten en groepen. Het verscherpen van 'godsdiei^t 4e eiv sociale verschillen leidt tot onderlinge 1) i t en \ orbittering, waardoor de welvaart van land <-n volk niet wordt beVorderd en het geestelijk en zedelijk peil van het volk al evenmin wordt verhoogd. Keil ieder zij vrij in zijn godsdienstige gevoelens. De vrijheid, die ilo liberale partij in haar banier schrijft, laat niet toe dat.een bepaald»- godsdiens tige meening wordt opgelegd, norli «hit men ui het staatsbestuur een bepaalde Kerkelijke leer tot richtsnoer neemt. De liberalen erkennen de groot e en «mvervanghare waarde van het ethisch en gods dienstig gemoedsloven voor d»- vorming van geest ca' karakter, maar de vrijheid «»m dr godsdienstige loer te belijden, die men belijden \vil. mag niet beperkt worden. In de vervulling an zijn gods dienstige plichten, zooals nu-ii die ui «-nt te mo«-ten opvatten, mig men niet Iminor ijkt worden; alleen voor de handhaving van orde -u rust mogen ?oischon worden gestel»!, waaraan moet ? word en voldaan. De nu-nsche!ijk»> persoonlijkheid moet in ha:ir volle waarde worden erkend, c? uen heeft het recht nair eigen iuzio'ht te leven ri te getuigen. -onder die v»>orw<i'irde. alleen, «lat1 op Ie persoonlijke vrijheid van anderen en .op' het a'-Cetneen belang ?geen inbreuk worde gemaakt. Dr liberale partij verzot zich togen eiken geestelijken dwang. Maar ook tegt-u <;oononiisclum «i \vang keert de pai-tij zich. . ?, Wanneer men zijn kracht zóokt in het opzetten van de werkiio.ino.rs tegen de werk^t-vers. zooals do klassenstrijtl-theoric dat juet yjch brengt. schaadt men de beide groepen. <lic toch hetzelfde dóo.l voor oogon moeten hebben. Op verhouging van de1 algemeene welvaart k-nut het aan, en een maatschappelijke .vrede.- waarbij de behingen van de werknemers zoowel'Hls van^lo werkgevers .woi-don'bevorderd, k'in alleen l^t verhooging .vian do algemeene welvaart leiden. De. liberale partij acltt het daarbij tevens haar ernstige plicht, om maatschappelijke misstanden w»»g te nemerren modo te werken ar'tn de totstand koming van oen goede sociale' wd ge ving ton.batt». v.i.i hen. voor wie het noodig is. De bescherming der economisch zwakken spruit voort uit den vrijheidseisch der liberalen, iminors de economisch zwakken missen de vrijheid .waarvoor du.3| maatregelen noodig zijn. En bovendien alle ' krachten, die in het volk leven.' moeten ti-n volle tot hun recht kunnen kotnon. Hot zijn dan ook liberale mannen geweest, di«- een belangrijk deel vau de sociale w tgeving, welke wij in Nederland bezitten, hebben ontworpen, verdedigd en doorgevoerd. Het zou te ver voeren de toegestane plaats ruimte laat het ook niet toe?om de programma's uitvoerig te bespreken. Maar de lezing ervan*) wordt zeer aanbevolen, en kan daaruit blijken, dat het vrijheidsbeginsel. dat de liberalen voorop stellen, niet leidt tot rust en onthouding, maar dat zij op elk gebied wenschen en eischen hebben en krachtig vooruitstrevend willen werken. In het verkiezingsmanifest is opgenomen hetgeen de liberale partij meent dat in de naaste toekomst op den voorgrond moet en zal komen. De kwestie der ontwapening en de politiek ten aanzien van de gebiedsdeclen buiten Europa, in. het bijzonder van Xederlandsch-Indië. nemen allereerst een plaats in het manifest, in. Alle pogingen om tot internationale ontwapening te komen hebben' den onvoorwaardelijke!! steun en medewerking van de liberalen; zij betreuren, dat die pogingen nog zoo weinig resultaat hebben gegeven en dringen er ten sterkste op een aan met grooten ernst op het gewenschte doel aan te sturen. Maar niet een, eenzijdige ontwapening kan de libe rale partij zich niet vereenigen. Die ontwapenings leus schijnt op Velen vooral onder de vrouwen grooten invloed te hebben. Het laat zich verklaren: de groote oorlog en alle middelen, die daarbij zijn toegepast, hebben met grond sterken weerzin gewekt. Maar mag dat nu een reden zijn om, terwijl onze buren nog bewapend blijv«-n. onzerzijds ons geheel weerloos te maken? Daargelaten de verpliehtingen.welke het lidmaatschap van deuVolkenbond .oplegt, zulk een absolute weerloosheid zou tengevolge hebben, dat bij een conflict tusschen onze buren ons land. zou worden vertrapt en ver woest en aan ons volk slechts ongeluk en ellende zou worden gebracht. De liberale partij is afkeerig van leuzen, die voor sommigen misschien mooi klinken maar «lic bij ver wezenlijking zeer 'ten nadeele van ons volk zouden strokkcn. Het is bedenkelijk om met zulke leuzen »ms volk.op te winden. Krachtige arbeid, kraoMige propaganda voor do internationale ontwapening, dat is het wat «U- libe ralen willen, maar zij veroordeeK-n ten sterkste het prediken van een eenzijdige ontwapening. De toestanden in 'Xederl&ndseh-Indiëeischen voortdurend.'-groote zorg en veel beleid. De band tusschen Nederland en Xederlandsch-Indiëmoot sterk zijn'en sterk blijven, zoowel in het belang van de Xetlerlandsch-Indisehe als in die van de Nederlandgehe bevolking. .Deconcentratie van het bewind, over hot gnoote Ned.-Indische rijk is. zooals Professor van Vollenhoven (het in het Koloniaal ijdscltrift zoo juist heeft betoogd, een der voornaamste vraagstukken die in Indiëaan (Je orde zijn. De eigen tiagelijksche zaken behooron door do bevolking 'zelf tor plaatse te worden behartigd. Dat is meer aangewezen en bovendien het centralu bestuur moot worden ont last van do' behandeling dor zuiver plaatselijke zaken. In die richting is-nam werkzaam on moet worden. *) Df .prtMjrammn'tisijn yetlntkt vcrli'rijulmar bfj'ltct fiefrctiiriiutt <ler t>uri>j (JtHathocktitrttnt 2, Den Httay) d 2.5 cetit per exemplaar. ' De inhoud staat op pag+ 20 Mr. D. Fock voortgegaan. Maat' de deconcentratie mag er niet toe leiden, dat men de positie van liet centraal vertegenwoordigingslichaam. den Volksraad. ver zwakt. Dat centrale college zal zicli moeten be palen, tot de centrale aangelegenheden, «lie het geheele rijk raken, eiv de algemeene wetgeving moeten behandelen, maar zijn invloed zijn be voegdheid ten opzichte van de algemeene wetge ving worde niet verminderd noch bepeirkt. De liberale partij wenscht overigens'zooveel dat mogelijk is. de iulanders te doen deelnemen aan bestuur en wetgeving. De partij wil een krachtige eigen.ontwikkeling binnen het Xe'derlandsch staats verband. ? ? De vrijhand*'! is reeds tal van jaren «lóor »lo liberalen krachtig en. met succes: gepropageerd, en wij hebben nu de/e satisfactie, dat ? er slechts weinigen zijn die nog durven verklaren. »lat zij voor protectie 'zijn. maar men heeft een bedeiikelijken. zeer gevaarlijken zijweg fievoiuleii: men spreekt van actieve lumdelsiiolitiek. van - veehttarieveii, . die nood/.akelijk zouden zijn. Doch die vechttarieveii ztmdeii U-ideii |ot ' hooge. steeds hooger tarieven, terwijl in ons kleine laiul daarvan voor onze producten geen profijt zou worden getrokken. Men', denkt; ook aan steun voor .'.industrieën, die noodlijdend heeteii eu'waarbij d.»» schatkist wordt opengesteld om te steunen, wat Zelf door eigen kracht en .energie.'behoort vooruit te komen. O«»k daarvan mag geen sprake zijn. De vrijhandel valt geheel in de lijn. van het vrijheidsbcginscl. En de werkelijke vredestaak der volken zal daardoor nieei' worden bevorderd, dan Wanneer men eeiilmogen taricfmuur optrekt,,die den oiiderlingen handel bemoeilijkt, ja onmogelijk maakt. '('Slot op pag. 2). Vroioat sfeecfs Bonbons off den naam ^ 13.r.: