NE LAND Het Nieuwste ERS IN loek Van Den ITSC NDIE Jubileerenden Schrijver MAURITS WAGENVOORT Boekbespreking door Tadj Mahal, Graftombe van Vrouwe Ardjmant te Agra ouds hebben geïnteresseerd. In zijn roman Het stijfhoofdige bruidspaar" gaf hij een schildering van het hmveMr. H. G. Koster /P zoo graag ontrukken aan do vergetel heid. Doch zal hu daarin slagen? Er is immers geen enkele band meer, die dit Graftombe van J. W. Hessing op de R.K. Begraafplaats te Agra DE vele, haast ontelbare reisbeschrijvingen van MawïtK Wagen voort zijn weder met een vermeerderd: hot verslag van de reis, welke de/e bijna zeventigjarige wereldwandelaar gemaakt heeft dooi- Voor-lndië. Belangrijke werken over Voor-lndiëzijn in den laatsten tijd uitgekomen en, ook in on/c taal vertaald. Maar Wagen voort toont ons Voor-lndiëvan een voor Nederlandei's zeer merk waard igeii kant. Het is hem niet. zooals Katherine Mavo te doen om aan-de-kaak-stelling van godsdienstige en maatschappelijke misbruiken: noch minder, xooals Stanley J ones om te getuigen van de evangelieprediking onder de Hindoes. " Wagenvoort wijst «nis Kngelseh-lndiëals een land, mede door Nederlanders op de Aziaten veroverd. /j/iyr/tfr/j-lndië, een stuk Xederlanduch pionier»werk. Hij heeft in Voor-lndiëalle plaatsen afge reisd, waar du Oost-Indische Compagnie haar factorijen had. Vandaar de titel: in het voet#iioor der raderen, l) Wie met Wagenvooi-t's werken-bekend is. weet, dat de factorijen der .I.-Compagnie hem van lijks- en familieleven der compagniedienaren op ?*<? doodc verleden aan het levend heden bindt. tikel zijn ontk fltsWagenvooi spoor der V van C. A. M Biddende pars?s aan het zeestrand bij zonsondergang zulk een factorij. Van Bombay uit, eerst langs de kust; daarna met een grooten boog noordoostwaarts reist Wagen voort naar Calcutta. Hij bezoekt Hoerata. De fac torij der O.I.-Compagnie doet thans dienst als logement. Er is een Hollandsch kerkhof waar Adriaan baron van Rheede begraven ligt. Dan Baroot s j : men spreekt er nog van Wolanda Kothi d.w.z. het Hojlandsch Ge bouw, in 1700 ge sticht door J. T. Uroeneveld, eerste ..coopman" der factory; Ahmedabad, waar de Compag nie een indigofactorij had; Agra, waai de pionier Jan Willem Hessing begraven ligt in een yoi-stelijk .mausoleum; Casimbazar met een Hollandsche begraaf plaats en Tjensoerah met een in 1678 gestichte Hollandsche kerk. Zijn reis eindigt bij de kusten van Coromandel en Malabaar; hier bezoekt hij natuurlijk Kotjin. jarenlang hoofd' plaats van het befaamde Comptoir Malabaarkust." Intusschen is hij ook in Jlaiderabad gevyeest, waar hij op de burcht Golconda Pieter de I^angc en Dirk Steur herdenkt, die hier chirurgen waren van den ,,nizam", den vorst van Haiderabad. Innig heeft Wagenvoort zich ingeleefd in de ziel der oude cotnpagniesluyden. Telkens laait de vlam van zijn liefde voor het schoone, dat de Hollanders in Voor-lndiëwrochten hel op. Maar telkens klaagt ook weer in hem de weemoed: want at is hier over van de oude Hollandschc groot heid dan graven en bouwvallen? Met welbehagen verhaalt hij ons de avonturen van Jan van den Broecke, Jan van Wesick, Bram 'van Uffelen, Willem Care! Hartsinck, Joannes van Nrjendael en zoo vele anderen. Het doet goed aan zijn vaderlandsch hart, die eenvoudige Hollandsche burgermansnamen aan te treffen in de historie dier koninkrijken uit J de D u ia end-en-E en-Nacht, Hij zou De lustratu\ van dit ar end aan Mau\^ In het Voet\eren. Uitgave , Santpoort Toch is het troostend en bemoedigend te beden ken: toen reeds de Bepubliek der Zeven Vereenigde Nederlanden door regentengekonkel en burger twisten haar ondergang tegemoet ging, waren ? ?r.' in het Oosten nog tallooze Nederlanders, die Mc zeventiende eeuwsche traditiën met kracht handhaafden. Wagenvoort's boek is in menig opzicht ouderwetsch van geest. Voor vredesidealisten moet het onuit staanbaar zijn. Het is oorlog-verheer lijkend en imperialistisch. Wagen voort voelt niets ? oor Indonesische" vrijheidsidealen, voor .ethische" politiek, voor ontwapening. l lij heeft maar n groote liefde: zijn vaderland. En n verlangen: dat vader land weer groot en machtig te zien als weleer. Hij wanhoopt dan ook niet aan Nederlands toekomst als koloniale mogendheid. Natuurlijk overdrijft hij wel eens. Zijn vurige vaderlandsliefde ?loei hem het verleden soms schooner ;«chijnen, dan het waarlijk was. Maar juist in een tijd, waarin vele Nederlanders » f.ich schamen voor hun koloniaal verleden, i* een boek als dit een verkwikking. Na het dagelijksch braaf geslikt dropwater van pasificismc en verbroederingsidealistue, smaakt dit boek als een glas oude wijn; als een hartige biefatuk na een vegetarische hongerkuur. ^. ' ' 1) Mauriitf Wagenvoort in het voetspoor (ter vaderen. Indrukken van modern Hin<lo8tan. Uitgave van C.A* Mees, Santnoort 1929. s Nieuwe uitgaven , . M. J. Brusse. In Philips' Won derland. Met houteneden van J. Franken Pzn. Rotterdam 1929. W. L. en J, Bntsse's Uitgevers Mij. In dit typografisch buitengewoon goed verzorgde boekje geeft Brosse op zijn bekende levendige en kleurrijke manier van schrijven, zijn indrukken weer van het enormu fabrieksbedrijf van Philips in Eindhoven. Het is een uiterst leesbaar geschrift je geworden; zonder zich te verliezen in technische overlading,, die alles wat in Holland op industrieel gebied werd ondernomen, achter zich laat. H.M. Gebr. Kluitmans, Uitg. Mij: te Alkmaar geef t de volgende kinderboeken uit: Truida Kok, Jona en Sari, S. Giuys?Kruzeman. Onder He Schemerlamp. Hasselberg, De Kinderen uil de Pastorie. Caroline v. Dommelen,Teddy, BoUic en Kardoe». T. Hellinga?Zwart, t*«n Bilz en Dot. Joh. H. Been, De verspieders. Xanda, Pechvogeltje. M. P. Zaalberg, Do Brouu-er'» Verloving. N. J. P. Smith, Van Vier vrooiijke Vrienden. (J. Hovenkamp, De Paanchvuren. C.- Asscher?"Pinkhof, Door's Groeitijd. Ella Vemor, Elzie. Hf Gras, Teun de Weesjongen. Mawalipoeram bij Madras, een der zeven pagoden aan zee