DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 JULI 1929 No. 2718 Koopt voor Belegging: P ANDBRIEVEN Bataafsohe Hypotheekbank -AMSTERDAM N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht In 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor Inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierbavcn 25 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie t Mr. Th. Reepmaker. Mr. N. P. C. v. Wijk. Mr. B. van Rossem. GRONINGEN Reserves f 3.620.000. Hypotheken ruim . . . 67.000.0OO. Pandbrleven 55.000.000. VERKRIJQBAAR ZIJN: ndbrieven een beperkt bedrag neven KBAAR VOOR BILLIJKE De Directie HYPOTHEEK VOORWAARDEN N. T. Dtreclitscla Hypotheekbank UTRECHT Pandbricvcn pLm* f 49*000.000* Dt Bank stelt beschikbaar: 5 % PANDBRIEVEN 100J % 4| % PANDBRIEVEN 984 % in stukken van f 1000.?, f 500.?en f 100. De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER Mr. P. R. HOORWEG Nederlandsche Handel-Maatschappij, N. v. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlements, Britsch-Indië, China» Japan en Arabi ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. LEVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ Gunstige polisvoorwaarden Fl H7 M LJ ET KA Zeer billijke premiën* DEAN5TEKDAN5CHE Maatschappij van Levensverzekering AMSTERDAM, N. Spiegelstraat 17 SOERABAYA,WÜlemskade 3 Commissarissen: Mr. Th. Heemskerk. H. Colijn, D. G. J. Baron van Heemstra, Mr. Dr. D. A. P. N. Kooien, Jhr. Mr. F. K. van Lecinep, H. W. van Marie Jr., Mr. ?. W. Ramaer. Directie: Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman, Jhr. J. de Savornin Lohman. Verzekerd bedrag pl.m. f 135.000.000. f 31.000.000. Wiskundige tra waar l . _ Bijzonder gunstige verzekeringsvoorwaarde 000. De HolL Voorschotbank HAARLEM. KRUISWEG 70, De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zakelij k onderpand en onder borgtocht, met tn pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt S % schuldbrieven in stokken van f 1000.?, 500,- en f 100.- tegen Beurskoers. MOOFDKAMTOOIIi KEIZERSGRACHT 570, AMSTERDAM. JU.IW4. De VERZEKERING-MAATSCHAPPIJ MERGUmUS" verzekert, behalve tegen > < INBRAAKSCHADE, ook tegen: BRAND-, ZEE en TRANS* PORT-/ ONGEVALLEN- en WATËRLEIDINGSCHADE. STAND AA R D HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directiet Mr. H. H. C. CASTBNDIJk tn ?. MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie' en Tttutkantoot 5 en 4\%Pandbr.tegen benrakotrt o/f. DEGROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 2.70 per kwartaal of 10.?per jaar bij vooruitbetaling N.V.ZUIDER HYPOTHEEKBANK 5 % Pandbrieven ...V -:A.iOOJ% 41 % Pandbrieven Directie: Mt .AUG. L. HEIJBROEK Mr. K. A. NEDERLOF \ No. 2718 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 JULI 1929 Natuur en kunst door C. A. Klaasse BEURSSPIEGEL HET toeval bracht ons binnen een wet;k tijd in financieel contact met een tweetal bedrijven die tot voor kort doodsvijanden waren, maai- ruim een week geleden vrede sloten. Twee typen van industrieelo polen, die do moderne tijd herhaaldnlijk tegenover elkander heeft geplaatst. X at HU r en kunst-, bedrijven, die soms.naast elkaar kunnen voortbestaan maar veelal heftigen strijd om dr hegemonie voeren. Men denke slechts aan de kleur stoffen. De bij ons inheemsche meekrapcultuur is te gronde gegaan door do concurrentie der synthe tische kleurstoffen-industrie; de Indische indigocultuur is nagenoeg geheel vernietigd. Een nieuw»tak van chemische nijverheid, de kunstzij-industrio, dreigt voor een steeds belangrijker deel zoo niet dtnatuurlijke zijde dan toch ander»- natuurlijk*' textielgrondstoffen te verdringen. * « * En zulk een strijd om het bestaansrecht is ook gevoerd tusschen de productiegroepen. die ik hierboven op het oog had, t.w. d»- natuur- en kunststikstof-industrieön. Bijna tegelijkertijd heeft de Nederlandsche belegger met beide categorieën kennis kunnen maken. Werden verleden week obligatiën der Lautaro. Xitrate Company aan de markt gebracht: deze week waren het de aandeeleii der nieuwe I. G. Chemie, dochter-maatschappij van het groote Duitsche chemische concern I. (.«-. Farbenindustrie, waarvoor des beleggers aandacht werd gevraagd. * « *. Tot den oorlog werd feitelijk de kunst mestiuarkt. voor zoover betreft stikstof verbindingen, beheerscht door Chili, waar de nitraatzouten in groot p hoeveel heden uit den bodem worden gewonnen. Maar de opkomst,van de chemische nijverheid vormt een bedreiging voor alle natuurproducten van anor ganische samenstelling. En wel speciaal voor een product waarvan de waarde drijft op de verbinding met een element dat bestanddeel van deluclüuit maakt, en dus ad libitum verkregen kan worden. De oorlog heeft natuurlijk in niet geringe mate bijgedragen tot de verhaasting van het proces der verdringing van het natuurproduct. De oorlog deed de behoefde ontstaan de landbouwopbrengst te stimuleeren maar tevens met minder arbeids krachten te werken. Daarbij kwam de onmogelijk heid om overzee producten te betrekken. En voor Chili had deze ontwikkeling zeer nadeelige ge volgen. Du prijzen van stikstof daalden vooral sedert 1922 zeer sterk en tegelijkertijd vermin derde de export uit Chili zeer aanzienlijk. In eeni'ge jaren tijds was de Chileensche productie gevallen van 400.000 ton stikstof tot de helft van dat quantum. In denzelfden tijd steeg het verbruik van stikstofmeststoffen sterk. En het .schoon dan ook dat het natuurproduct ten d'oode was opge schreven. Want de industrie der kunstmatige stikstof had zich inmiddels ontwikkeld tot een bedrijfstak van enorme beteekenis. De onder zoekingen, proefnemingen en fabrieksinstallaties vereischten investeering van zeer belangrijke kapitalen, en het is te begrijpen, dat de jonge industrie alles deed om de natuurlijke concurrent van de markt te dringen. Een tiental procédé'» werden, gepatenteerd en de idee stikstof-uit-delucht-als-meststof scheen fascineeïend te zijn. Want de productie steeg met rasse schreden, vooral in de laatste jaren. Zoo bedroeg de voortbrenging van synthetische stikstof in het landbouwjaar 1926/27 nog' 735.000 ton. Voor het jaar 1929/30 wordt dat cijfer aangenomen op 1,430.000 ton. De gevolgen bleven dan óók niet uit,eix in sommige jaren heeft de productie al het verbruik overtroffen. En ook de gevolgen daarvan lieten niet lang op zich wachten. Drie jaar geleden zijn de betrokken producenten te Biarritz bij elkaar gekomen, en hebben den toestand ernstig ónder het oog gezien. Zonder resultaat. Verleden jaar toen het de spui gaten scheen te zullen uitloopen werd wederom n bijeenkomst belegd. Inplaats van een mondaine badplaats koos men een schip in de Adriatische zee tot conferentiezetel. Maar ook toen werden nog geen spijkers met koppen geslagen. Wat trouwens heel moeilijk was, want daar nationale kartellen in de meeste landen nog niet gevormd waren. moesten internationale agreements vrijwel uitge sloten worden geacht. Inmiddels begon overigens ook het natuurproduct weer het hoofd op te steken. De Chileensche industrie, die in 1926 en 1927 een ernstige crisis doormaakte, kwam er weer bovenop. Zooals dikwijls in tijd van nood een novum uit komst brengt was ook hier een nieuw procéd (dat van Guggenheim) te hulp gekomen. En dat nieuwe procédébracht de ('liilisalpeter-mijnbomv weer op rendabele basis. * * « Koodat eensklaps de industrie van het natuur product niet meer hors concours was. en de voort brengers van het kunstproduct ermee rekening moesten houden. En in de juist gesloten overeen komst tusst-htm J. (». Furben. nog steeds .de iielangrijkste producente die namens het Uuitsrhe Stikstoff-Syndikat optrad, de Imperia! Chemical en de Chileensche stikstofindustrie. is dat feil openlijk erkend. En daarmee is de band tusschen natuur en kunst gelegd ten bate van beide cate gorieën. Want wanneer in de komende jaren mocht blijken dat de stijgende productie niet kan worden geabsorbeerd, dan is een samengaan in hoogemate wenschelijk. Het is wel opvallend, «lal de nieuwe combinatie niet begint met een prijsverhooging. /ooals men ^ou verwachten, maar integendeel met een prijsverlaging. Wel tracht men zoo groot .mogelijke overeenstemming in de prijzen der ver schillende groepen te brengen. * * * l)e I. (.'. Farbenindustrie beet't niet alleen met diomwenteling in de kleurstof (destijds nog als Uadische Anilin) en de stikstnf-productii* dr gemoederen in.beweging gebraeht. De uitvinding der kolenhydreering. de verwerking tot kunst matige benzine heeft ook \ rel aandacht getrokken. Deze tak van'bedrijf verkeert nog eerst in een beginstadium, maar technici zijn unaniem van meening, dat er groote mogelijkheden voor zijn weggelegd. Van een omwenteling kan h k-r nog niet gesproken worden. Langzamerhand weten wij nu wel. dat de installatie der Leunawerke feitelijk niet meer dan een proefbedrijf is. Vun loonende exploitatie is practiseh nog geen sprake. En liet is dan ook begrijpelijk dat d«> l.G. zich op dit terrein niet 7.00 machtig vot-lt als destijds bij kleurstof en stikstof toen zij de voortbrengers van het natuurproduct tot concurrentie kon tarten. Waarbij'nog komt dat zij op dit gebied een goed georganiseerde uiterst kapitaalkrachtige olie-in dustrie tegenover zich heeft. Vooral door het uiterst geraffineerde en kostbare distributie apparaat dat deze bezitti-n (pompenstelsel enz.» zou het gevaarlijk zijn den strijd op te vatten wanneer althans niet een vtvl lagere kostprijs het geschil zou beslechten. En danrom'is het dan ook zoo begrijpelijk dat de ..kunstproducent" hier in het aanvangsstadium al aansluiting heeft gezocht bij de ..natuurprodiicent". In tegenstelling met het geval van de stikstof, waar eerst een plotselinge. technische verbetering van de natuurproductie de ..kunstnijveren" tot een agreement heeft gebracht. Te meer aanleiding voor aansluiting aan de olienijverheid was er. nu blijkt dat de hydreeringsprocessen op het uogenblik veeleer op ruwe olie zelve'dan op bruinkool of steenkool loonend zijn toe te passen. * * # ? ' Zoo heeft de economische noodzaak of althans wenschelijkheid zoowel op het gebied van stikstof als van benzine natuur en kunst tot elkaar gebracht, zij het in geheel verschillende stadia en om andere redenen. Of ook in andere gevallen (men denke b.v. aan de onderzoekingen der l.G. op gebied van kunstrubber) het" natuurproduct niet zal worden verdreven maar beide groepen producenten een drachtig zullen samenwerken zal natuurlijk uit sluitend afhangen van de economie der-uitvin dingen. De kleurstoffen hebben bewezen dat soms de chemie absoluut triomfeert. In elk geval bergt een bedrijf als de l.G. ongekende mogelijkheden in ?/ich. En tle kapitaalbezitter die nie*U'/ijn ty'd wil meegaan en van toekomstige industrieele ont wikkeling wil profiteeren zal zich bij zulk een onderheming zeker moeten introsseeren, eerder nog dan bij ijzer, steenkool of andere meer-laag-bij-degrondsche. minder.fantastische industrieën. En de synthetische kwestie zal ons in de toekomst nog wel eens meer bozig houden. Een onzer gfo.otsle nationale ondernemingen, de Koninklijke, is daarbij van twee zijden betrokken, n wat betreft'de olie n ten aanzien van de stikstof, die dat bedrijf op groote schaal wil gaan voortbrengen. Donderdag, 4 Juli IX New-York schijnt men de gebeurtenissen van eeuige maanden geleden alweer vergeten te zijn. Pas was de rente op de geldmarkt wat terugguloopeii, en leek het dat de gemakkelijke stemming wat zou aanhouden; en onmiddellijk grepen do haussiers de gelegenheid weer aan om hun operaties uit te breiden. Met het gevolg dat in enkele weken tijds de ..brokersloans" die met zooveel moeite waren gedrukt, met meer dan s»K) millioen dollar zijn toegenomen. Het schijnt dat de Federal Keserve-autoriteiten. den banken wat meer vrijheid hebben gelaten. Inmiddels he:-l't de, Amerikaanse}!» industrie op velerlei gebied haar invloedsfeer in Europa uitgebreid door financieel» deelneming. Een van d e jongst o voorbeelden daarvan is de deelneming door de (Jcneral Electric in de Osram. liet inter nationale ylueilumpenkartel is door deze transactie nom' krachtiger geworden dan voorheen. ,En de Europeesch»' consumptie zal daardoor in toe nemende mate voor de Europeeselui industrie zijn gereserveerd. * * * Het gunstige koersverloop aan de Xew-Yorksche beurs heeft de oii/.e niet tot nieuw leven kunnen nekken. D.- belangstelling van het publiek blijft telkens beperkt tot enkele afdeelingen eu na enkel»- dagen wordt de ex-favoriet weer verlaten. Fondsen waarin enkele maanden geleden nog zeer ruime omzetten werden geboekt uls b.v. Margarine l~nif liggen, thans geheel Verlaten bij ongeveer «?unstant blijvenden koers. Een positieve haussebeweging was er slechts» in Ford-aandeelen. die flinke koerswinsten behaalden. Ouk in Kunstzijwaarden en Kiiikerfondsen ging wel wat om. maai de tonden/, was voor beide categoriëu eerder neer waarts gericht. Wat suiker betreft heeft het jaar verslag van de H.V..Y. eeiiige. ontmoediging teweeg gebracht. Dn suikerwinst van deze onderneming is met de helft teruggi*lo<ip<m van / 12 millioen over 1927 tot /o' millioen o\vr'1D2«. Dat'de*noteering ? van suiker ia Xew-York wi-or wat kon'oploopen kon den indruk van. dit feit niet wegnemen. Met belangstelling zi.-t men thans uit naar het resultaat der Brusselsen»" besprekingen en der daaraan gekoppelde onderhandelingen met de Javaproduo.enten. Al te veel stolt m»>n zich daarvan niet voor; de VISP heeft zich nooit erg toeschietelijk getoond. ook'niet in Cn-nève. In de kunstzijliock werkte de Enka-Glanzltoffiivereenkomst nog na. Ik wees er destijds reeds op dat een niet te onderschatten factor in dezeis, dat de Daitsche waardeschatting nu van meer beteekenis wordt voor de Enkaaandeeleu. En inderdaad heeft zich onder den druk van DuitscLê\vrkoopen de Enka-koers wei-der gericht naar de Glanzstoff dan omgekeerd. . ' » » ' * De Daitsche deviezenpositie heeft zich be trekkelijk vlug hersteld van den schok, die ruim een maand geleden aan d« Mark werd toegebracht. De dekking van do circulatie, die tot op de fatale marge van 40 pCt. was gedaald, is weer opgeloopen tot 47 pCt. In de laatste weken heeft de Reichsbank flinke bedragen deviezen kunnen aankoopen. En 7.00 heeft dan tijdig het gelukken van de Parijsche conferentie en de daling van den rentevoet elders Duitschland bewaard voor de gevolgen van de discontorestrictie-politiek, die zeer ernstig hadden kunnen zijn. De positie van den Mark is in de laatste weken flink gesteund door de nieuwe lee ningen die het buitenland weer heeft verstrektnadat geruimen tijd de kapitaalstroom naar Duitschland had stilgestaan. Het Rijk heeft een jajir-crediet van $ 50 millioen in Amerika opge nomen; het Kalisyndicaat leende een paar millioen pond, en andere leeningén zijn in de>i maak. ..?'???.? .?'.'..?? '?? ' ' C. K. 10. Schrijfmachinehandel (Alle merken vanaf 150.?.) COPIEERINRICHTING TEL. 38400 Wolven*tr.8-4 ? Amvtevdam