DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JULI 1929 No. 2720 Boekbespreking ii. door A /\"/</nr. Hij de Tijdstroom. l!»2.V Er staan in doxoii bundel precies vier rogols, die van oouigo ontroering o.l talent getuigen, de volgende: //oor. Itnc dnot' 'l lui-lcn Wijder klanken Van Ih-ltter toon kleppen Alti ninkj' duiven, dit' lieur leiekcn X<uir (tvonthcooH, renden De rest van den bundel is morsdood. l k wil niet boworou. «lat «lo/.e ver/.eii «?.ikol OH alleen vorva:mlig»l zijn tot poiviooulijk genot van ijtlollieitlsstreeliiig, noch dat do dichter in zelfbedrog, o:\troeriiig vcins.lo. Ik geloot' zelfs «lat «Ie ontroering werkelijk aanwezig \vas. Dit blijkt uit tïo«li<*hton Jils lii Xaehtostraat. lu.Memoriam i'utris o.a. l>e schrijver mist «>chter liet tulent o:u y.ijii'> ontroering op don le/.er o\vr t o. brengen, w.rinloor reeds in principe kunstwaarde buitengesloten is. Daar bij is de taal conventioneel, vol plagi aat en gemeenplaatsen. In «Ie volgen de aanhalingen ligt «ie geheele karakterestiek v«j,n doa luuulol. Zii'lctenil>els, an'js'ij d'tlett. lelie mmdi-rblnnk en rrin. sittirte s»nher. i)!j zijl ecu trekvwjcl. des d'iuds blinkende zeis. zhlehtiri», kon ik- maar altijd zicijyen." \. DEFItKSXK ?lohttn ThrnniMZ. J\eet'nt>'o»>n. AnisterJtini. s.j. Vdyercrtt Mij. e turfden Kier." Johati Theunisx geeft er voorloopig nog geen bewijzen van. dat hij be/.iy: is. ouxo proza-littorutuur bej)aald te verrijken. Xij.n boeken zijn m» te tam: de onderworpen, die hij kiest, of. wil men het in meer urtisst'iokeu zin. die in hem geboren worden, zijn erg ge woon, en om het gewone, het alledaagsche tot een vorm van. kunst te willen op voeren, moet motu «ver sterker vermogens beschikken «Urn «lic. waar deze schrijver tot nog toe blijk van geeft. Hij schrijft in zekeren zin niet .slecht, hij weet luituurlijk-kUnkoiulo dialogen iri elkaar te zotten, en hij is voorzichtig en b«-hoerseht genoeg, om zich niet te wagen aan hot schoppen van precaire situaties. Trouwens, nei ging naar romantiek?on de roman ticus grijpt altijd naar do uitzondering r vertoont Jolian. Tounisz hoelomaal niet. Zijn terrein is hot h'von van «lo doodgewone burgerlijke maatschappij. on ik zal de laatste zijn om hem daar oen verwijt van te maken.' i let is immers nooit hot onderworp, dat <!«? waarde van oen kunstwerk bepaalt. -Maar wol mag men van don romaiischrijvor vorlungon. dat hij hot ge\von«> herscbopt tot iets ongowoons, zoo. «lat wij in «lat gewone hot bijzondere, hot apart o. het eigene ontdekken, dat. wat hot otulerseheidt van andere j.gewoonhotlon"; was «lat niet /oo, dau zou hot ge«>u zin hebben, scheiding te maken tusschon leven en kunst, in t Ion roman ..K eerst room" nu worden. ook weer ilo levens beschreven van oen aantal klein-burgerlijke monschon alleen Karel, «lo jongste zoon uit hot gezin Eiser, een deugniet on oen dief, valt buiten «lo lijst on die figuur is dau «>ok bijzonder zwak eu zo worden zoo beschreven, «lat de lezer /ioh er mee vereenigen kan; hot is niet onwaarschijnlijk; de monschon kunnen «milor do omstandigheden, die tlo auteur aanvoert, hooi -goed zoo haiulelen. .Maar tegi'lijkertijd voelt men «lo banaliteit van het algemooiio. Hot loven is banaal on de kunst is, als verbijzondering van het levonsverscliijnsel. oen wondor. on zoolang Johan Thounisz zich niet beter van «Ie oorio sfeer in tlo andere weet op to werken, zal zijn arbeid nauwelijks oetv indruk achterlaten. H. MIDDENDORP Red. Naar aanleiding van mijn bespreking var. twc-rs Vampier," vert. d. Ralph Springer (Gr. ! l Mei j.l,) ztmlt de vertaler mij een' schrij ven. De lieer Spiinger meende, dat een boek als ..Vampier" uitstekend geschikt was om aan te tüonen, ,.dat er nog auteurs zijn, die niet uitsluitend voor het kinJschc,clement onder de lezer» schrijve»." Deze woorden uit de inleiding haalde ik aan, en de heer Spr. veronderstelt nu, dat menig lezer den indruk zou kunnen krijgen, door hem bij het klinische element" te worden ingedeeld, uitsluitend omdat hij eventueel de werken van lïwers niet zou apprecieeren. Daarom verzocht de heer Spr. mij, eveneens de volgende volzinnen uit zijn inleiding aan te hpleii. Ue schijn-etl'ische r.troomingen in politieke en religieuze corporaties», welke den invloed, die zij aan deze ontleenen. reeds een jaar ot tien aanwenden en misbruiken om het,aan hun geestelijk-afhankelijke p-ibliek een bepaalde, ievensarme en geestdoodende geschikte" li teratuur op te dringen, zijn daar zeker niet het laatst schuldig aan. Evenals, aan het op gere gelde tijden verschijnen van qtiasi-meesterwerken, die, tot weerzin van hun die .oorspron kelijkheid en q'ezond-menschetijk inzicht stellen als 'voorwaarden tot het scheppen van litera tuur, slttid weer dezelfde hoofdpersoon" tot centraal object voeren: een karikaturaal zwakzinnig of onnoozel jongetje of meisje, niet een geestelijk waterhoofd en een gocsdienstwaanzin-uitwas." De heer Spr. beschouwt Vampier" als een boek dat bewijst, ,,dat het leven nog meer kanten heeft, waard beschouwd te worden en gekend te zijn, dan mijmerende ond-mannetjes-jongetjes en mum melende bestjes van tien jaar." De lezers van luijn' recensie zullen begrijpen, «lat ik 'het niet' mot don hoor Spr. eens bon, maar-dit mocht geen aanleiding zjjn om zijn verzoek t»f weigeren. 'H. M. 12 MEUBELEN EN OOSTCRBEEK rflBCTIMMEMNQEN 6TEUNZOLENt5i£^o«HOl urrtHAANO MCT HERSTELT DB/ PLATVOET \\ J.A.MASSING. V O.Z.VOQRBUR6VVAL 4htN6AftTMUIfti GRAND HOTEL",ZaDdvoo[t.Tel.203 Pension p. d. p. p. van af f 8.50. Speciale gelegenheid voor congressen, zalen voor 200 p. ONDER. Defi.sT.Mflflfïeri: »- f i N.V. JMeubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN VICTORIA-WATER Heeft gunstlgen invloed OBCRLAMHSTEIN op de spijs vertering KINDERBOEKEN Ho C«)hen. Tcd van liciycn. Illu straties van Proddie l^angolor. Amster dam.' Van Holkema on Warendorfs Uitg. Mij. Tod van liorgon is doaauvooi'storon het middelpunt van eon vroolijk t roep je jongelieden, dat aan het Con servatorium studeert. liet boek speelt in hot laatste jaar voor het eind examen; velschillende tragische en komische verwikkelingen komen «'r in vo«>r. Een uitsjc kend. booiontl boek voor meisjes: met goede toe-koningen. J. P. Zoomers-Vérmeer, Martijnije. Illustraties van E. ton Harmson van dor Beek. Amsterdam. Van Holkema on Warcndorfs 1'itgevers 3Iij. Martijntje, hot verhaal van^ft-n klein j«mgetje, is een prachtig boek voor jongens en meisjes van 8-r?12 jaar. De uitgave is buitengewoon goed vorzorgfl. Hot is door tenjllarmseii van dor kBook ^prachtig geïllustreerd. Witte tanden: Chlorodont De heerlyk frisch smakende Pepermunt-Tandpasta Chlorodont maakt de tanden schitterend wit en verwydert leelyken tandaanslag het beste door het gelyktydig gebruik van den Chlorodont-Tandenborstel, welke het reinigen en wit poetsen der tanden ook aan de zykanten mogelyk maakt. Ov/ertuigl U eerst door het koopen van een tube van 35 cent, groote tube 60 cent, Chlorodont-Tandenborstels 75 cent, voor kinderen 45 cent. Men verlange alleen de erfite Chlorodont-Tandpasta met rood-wit-blauwen garantiestrook en wyze iedere namaak af. Leo-Werke, Dresden, Dykantoor Amsterdam. No. 2720 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JULI 1929 Uit de Natuur: Oeverzwaluwkolonie in een veenkregel DE ZWALUWEN door Dr. Jac. P. Thijsse \ 'l T ET is nu juist twee jaar geleden, dat we op LJL mooie, warme Juli-ayonden naar mijn Jlof gingen om de zwaluwen, te zien vliegen boven den vijver. Als we de nachtzwaluw, die heel in de verte op Lindenheuvel zat te ratelen, meetelden, dan hadden we alles wat in Nederland zwaluw heet voor ons: nachtzwaluw, gierzwaluw, huiszwaluw, boerenzwaluw, oeverzwaluw. Iedereen weet tegen woordig dat de nachtzwaluw en de boerenzwalmv geen echte zwaluwen zijn, geen zangvogels, maar schreeuWvogels. Ook leidt de nachtzwaluw een heel apart bestaan. De torenzwaluw echter lijkt in vlucht en leefwijze al veel op de boerenzwaluw; al jaagt zij ook meestal in hooger regionen. En zij maakt haar nest evenals de musschen goedkoop en slordig onder dakpannen en in hoeken en uit steeksels van muren. Wellicht is dat haar behoud. Het was een groot genot om al die vogels daar bezig te zien boven het stille water. De boerenzwaluwen zongen daarbij een vroolijk lied, de huiszwaluwen en oeverzwaluwen riepen elkander eenvoudig toe, de gierzwaluwen schreeuwden, zooals dat haar aard is. En allemaal vertoonden ze de prachtigste vliegkunsten, het mooist van alle het huiszwaluwtje, dat door het wit van zijn buik en. het wit aan het eind van den rug in do avondschemering soms lijkt op een nachtvlinder. Dan kwamen er nog de vleermuizen bij: minstens drie soorten, de langoor, de dwerg, en de groote met de breede vleugels. Die vleermuizen deden in luchtyaardigheid niet onder voor de zwaluwen. De breed vleugel scheerde soms vlak langs het water en daar joegen ook de meeste oeverzwaluwen. De boerenzwaluwen waren over het algemeen een verdieping hooger, dan volgden de huiszwaluwen en 't allerhoogst gierden de zwartetoren zwaluwen door de lucht. Overal, hoog en laag, flikkerden kleine witte wiekjes, dat waren de tweevleugelhaften, die hun jarenlange loopbaan langs den bodem van de plas verwisselden met een kort stondige carrière in de lucht.,Zij vormden de hoofd schotel van het avondmaal voor al die zwaluwen en vleermuizen. Dezer dagen wilde ik dat schouwspel nog eens genieten. Mijn verwachtingen waren niet bijzonder hoog gespannen, maar nog viel het tegen. Mogelijk werken dit jaar verschillende oorzaken «amen oni den toestand al zeef ernstig te maken en misschien is het een volgend jaar weer iets oninkl. BoomkwiBkefij Kilhölinina," Charles ?in Qinneken ft Zoon, Zondert, N.Br. Het van ouds gunstig bekende adres voor: Dennen, ter bebosschlng (uitsluitend Inheemscbzaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Hoornen en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. fel Interc.Nó.1. Telegr.-Adr.: Wilhelmina.Zundert. ' beter, maar het kan niet ontkend worden dat wij hier in den laatsten tijd een plotselingen en ontstellenden achteruitgang beleven in het aantal der echte zwaluwen; alle drie de soorten. Dat is al een jaar of twintig aan den gang, maar in de laatste twee jaren is het al bijzonder erg. De schuld ligt wel voor een groot deel aan de late en koude voorjaren, die vertraging brengen in de ontwikke ling van het insectenleven. De jongen van de zang vogels worden haast uitsluitend gevoed met in secten en hoogstwaarschijnlijk zijn een aantal zangvogels, ook andere dan zwaluwen, dit jaar niet tot broeden gekomen, doordat het voedsel ontbrak. De rupseneters konden het ten slotte nog redden, maar die het vooral van vliegen en muggen moeten hebben, zooals de zwaluwen, hadden een kwade . kans. Een vroeger en milder voorjaar helpt de meeste vogels wel weer op de been, maar ik vrees dat voor de zwaluwen in sommige deelen van het land de levensvoorwaarden even slecht blijven en dat zij er tien slotte zullen verdwijnen. Natuurlijk ligt de schuld weer bij de menschen, maar ditmaal zonder domheid of kwaadwilligheid. De boeren zwaluw en de huiszwaluw zijn geheel afhankelijk van menschelijk bedrijf. Waar geen menschen wonen kunnen zij geen nesten bouwen, tenminste in Holland, en ook voor hun voedsel zijn ze voor een groot deel van ons afhankelijk. In echte, ouderwetsche, onhygiënische, slordige veehoudersdorpen zijn dan ook nog zwaluwen gendeg. Maar kom nu eens in onze villadorpen. Keurige huisjes, binnen de drie jaren telkens weer opge knapt en opgeschilderd, hermetisch sluitende vuilnisketels, composthoop in den tuin verboden, geen paarden meer, gesloten-dek-wegen, iederen dag aangeveegd, vij vertjes geparaffineerd of geparijsgroend tegen de muggen. Ik woon in zoo'n lustoord tot mijn zeer groote tevredenheid en warempel we krijgen in buis haast nooit een vlieg te zien en wat er aan muggen gonst, is ook nauwelijks de moeite van het doodslaan waard. Ge begrijpt, dat er in zoo'n omgeving geen plaats is voor zwaluwen en het eenige boerenzwaluwnest, dat ik binnen een kring van driokwartkilomëter straal rondom,mijn huis ken, ligt in het hartje van een groot landgoed, waar ze Wel een composthoop mogen hebben, omdat die ver genoeg van den openbaren weg ligt.' We mogen daarover niet klagen, maar de zwaluwen raken we kwijt. De oeverzwaluwen zullen het nog het langst uithouden. Zij- maken hun nesten in den grond, aan steile kanten en dat behoeven niet eens heel hooge wallen te zijn: een kade anderhalf meter hoog is al voldoende. In de zanderijen van duiii en heide, in de veenderijen, holle wegen, vinden ze gelegenheid genoeg, en, let wel, hun meestal weer verschaft door den mensch. En wanneer deze mensen nu de taluds zorgvuldig gaat afwerken en afdekken, wanneer hij bij het normaliseeren van beken de hooge steile oevers in de bochten slecht, KRONIEK Het LeldHche Stadhuis NA de Rijkscommissie voor de monumenten zorg heeft thans du Architectenbond zich uitgesproken over het Leidsche Stadhuis. En ook hij, de Bond, bleek te lijden aan dat gewis sympa thieke gebrek, die aandoenlijke onmacht der menschen om van het verleden los te komen. Want, het Leidsche Stadhuis -i» verbrand. Dat kan.niets meer ongedaan maken. Het is geweest, en wat er van overbleef, is enkel een geschonden, wankele gevel, een armzalig iets, /oo goed als niets. Maar het schijnt bijna onmogelijk te zijn deze realiteit te verdragen. Men teil dat schoone, oude, historische bouwwerk niet .verloren hebben en klampt zich daartoe in letterlijken en figuurlijken zin vast aan de schamele gevelresten. Indien men daar nu. als 't ware stiekum, weer een stadhuis achter bouwde, zou tenminste van buiten de illusie kunnen bestaan, als ware er niets verloren. Zoo bedoelde het de meerderheid der Rijks commissie en zoo sprak de Bond der Architecten het na: Het is gewenscht. . . . den gevel aan de Breestraat met het dakschild zooveel mogelijk te be houden." Bij den bouw van een nieuw stadhuis, is de bedoeling, en zoo zullen wij dan, als de stad Leiden met deze deskundige adviezen accoord gaat (en hoe zou zij anders?) een in alle opzichten nieuw gedacht en ingericht bouwwerk zien verrijzen, met de oude gevel als een tooneeldecoratie daar vóór. Dus zoo iets als een frissche jongeling in de tot de draad versleten, ouderwetsehe overjas van zijn grootvader. Alles uit piëteit, om toch het heroïek historische niet op te geven, om den draad van een grootsch verleden niet door te knippen. Het is een eerbiedwaardig gevoel van hen, die aldus niet scheiden kunnen van wat hun eens dierbaar was, maar het is ook wel een beetje onnoozel. Want men houdt immers zijn geliefde dooden ook niet in huis, maar begraaft ze, of nog liever: verbrandt ze, om aldus resoluut en beraden de groote wet van het leven te volgen, die ontstaan en vergaan bedoelt. Of is het leven ooit anders? Doen wij ooit anders, dan die wet volgen, in 't groot en 't klein, in gelatenheid of opstandigheid, maar ten slotte algeheel en zonder mankeeren? En maakt het nu verschil of het papieren geldt of stoffen of staal of steen? Men behoeft de vernietiging niet te ver haasten, maar als die eenmaal komt, heeft men eenvoudig te berusten en geen onnatuurlijke "griezelige middelen te beproeven, om een verleden te<behouden, dat zoo klaarblijkelijk voorbij wil zijn. Er waren enkele stemmen in de R. M. C. die, ietwat ironisch tot troost der zwakke gemoederen, adviseerden het overSpiot van den historischen gevel ergens op een Museuinbinnenpleintje te bewaren, gelijk men gevelsteentjes en historische poortjes bewaart. Dat staat dan wel erg mal, maar niet half zoo gruwelijk averechtsch en tooneel- ? matig en opgezet-lijk-achtig, als het onnoozel nieuwe, dat zich met plechtige, oude vodden behangt-, dat het Verleden niet meer is en het Heden niet wil zijn. F. C. dp,n krijgen ook de oevemvaluwtjes het hoe langer hoe moeilijker en het zal zeker noodig zijn dat Natuurmonumenten en Vogelbescherming de han den ineenslaan om oeverzwaluwbroedplaatsen in stand te houden of zelfs te stichten. En voor de villabuurteii is het geraden, op te passen, dat ze na de zwaluwen nóg niet meer vogels gaan verliezen. Anders wordt het er een dooje boel. v. RIMK CORSETIÈRE KEIZERSGRACHT TELEF. 37151 ATELIERS VOOR REPARATIËN IN DEM HAAS ELKEf* VRIJDAB HOTEL CENTRAL U