DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JULI 1929 No. 2J2O BEURSSPIEGEL Donderdag, 18 Juli BIJZONDER omvangrijk zijn de omzetten op de beurs niet; daarvoor is het trouwens do vacantietijd. Maar toch kan men niet zeggen, dat de beurs lusteloos tout court is. Want er zijn wel degelijk koersfluctuaties, veel scherpere dan men bij een ongeanimeerde" beurs kan verwachten. Dit manifesteerde zich vooral gisteren, toen vrijwel over de geheele linie de koersen flauw waren. De groote koerssprongen begonnen voor eenigen tyd bij de Acoustiek-aandeelen, en bij de Boetons die al eenigen tijd erg shaky in de markt lagen. Verleden week daalde plotseling de prijs der aandeelen Küchenmeisters Acoustiek nadat reeds meer dan een maand geleden, sinds de hoogste koei's werd bereikt, geleidelijk een reactie had plaats gevonden op n dag enkele tien tallen procenten. liet schijnt dat de directe aan leiding tot die sensationeele daling geweest is de afwikkeling van een speciale positie die van den dader der Furness-vervalsching waarmee de betrokken commissionnair nogal haast maakte. En toen in een toch reeds zwakke markt die om standigheid een extra koersdruk kwam uitoefenen, was dat voldoende om groote verkooporders in het leven te roepen. Het spreekt vanzelf dat de Maat schappij deze koers-capriolen al heel ongaarne zag. Geen onderneming ziet haar aandeelen graag bestempeld als gokfonds bij uitnemendheid. Al thans niet eene die nog in het eerste stadium van ontwikkeling staat, en waarschijnlijk hoopt men nog vele malen een beroep op het beleggend publiek te doen tot uitbreiding ? van het bedrijf. Maar wanneer men die extreme fluctuaties in den aanvang wil vermijden dan moet men ook wat langer wach ten met de emissie. Wanneer nog allerlei processen en onderhandelingen te wachten staan is een onderneming nog niet beurs-rijp, althans niet wanneer men zich niet wil overleveren aan de ,,hoog-speculatie". Maar de uitgifte was nu eenmaal geschied en het bestuur heeft getracht het koers verloop wat te kalmeeren. Daartoe werd een mededeeling in de pers verspreid dat duidelijk de be doeling had den koers te steunen. Wat intusschen niet gelukte. Het herstel werd later weer ingeboet, en van een stabielen Acoustiek-hoek kan nog geens zins gesproken worden. De onderhandelingen in Amerika hangen nog in de lucht; en het publiek wil waarschijnlijk eerst het aangekondigde stevig opgezette plan de campagne uitgevoerd zien al vorens het in den koers te verdisconteeren. Over de Edibell heeft het communiquéintusschen niet gesproken. Is dat een zoo te verwaarloözen mede dinger? Zullen de Küchenmeister-patenten van de Tobis die de wereld moesten overwinnen het veel verder brengen dan Duitschland? ' Het Doet on-houdende publiek wordt meer ongerust naarmate het verslag langer uitblijft. De tactiek van het bestuur dezer vennootschap is wel heel anders dan van het Acoustiek-bestuur. De koers moet zichzelf maar steunen en de eenige malen toegezegde berichten blijven hardnekkig uit. Trouwens: mining is a chance. En de houder van een mijnaandeel weet dat hem fluctuaties, heel groote zelfs, te wachten staan. Zoodat hier de financieringsmogelijkheid veel minder door speculatieve ups en downs wordt belemmerd, en het bestuur dus minder aanleiding tot sussen en geruststellen heeft. Of is er misschien niets geruststellends mee te deelen? Tot nu toe was het bedrijf nog steeds in een stadium van voorbereiding; nu komt het tot een periode van exploitatie. En nu is het de vraag of de mogelijkheden beantwoorden aan de verwachtingen die in de koersen weer spiegeld zijn. Het publiek is daarvan niet meer zoo heel zeker als voor eenigen tijd. De suiker-cijfers blijven wat gunstiger dan voorheen. En de koersen zijn van de ontwikkeling op de suikermarkt niet zonder invloed gebleven. Vooral de nieuwe afdoening van de VISP voor 170.000 ton maakte geen kwaden indruk, al werden, de oude prijzen weer geaccepteerd ondanks de mededeeling van onlangs, dat biedingen op die basis geweigerd werden. Maar thans komt opnieuw het bericht dat biedingen zelfs op hooger niveau ge weigerd worden. Ik zeide de vorige week reeds, dat opzichzelf de verkoopen door de VISP nog niet zoo heel veel hoeven te beteekenen. Omdat het niet de eerste maar de laatste quanta uit den oogst zijn die een druk op de prijzen uitoefenen. Juist het excedent, al is dat vaak betrekkelijk klein, doet de maat overloopen, en kan heel belangrijke invloeden op het prijsverloop hebben. Maar het publiek ziet toch weer het dreigende spook van de voorraadvorming, dat zoozeer wordt gevreesd, gedeeltelijk buiten gevecht gesteld. Daarbij komt dat tegelijkertijd de New-Yorksche noteering voor Cuba-suiker voortdurend langzaam blijft stijgen. Het is al eenigen tijd geleden dat het huidige peil voor het laatst werd bereikt. Ook hier geldt natuurlijk dat de laatste loodjes van den oogst het zwaarst wegen; misschien is reeds lang voor het begin van de nieuwe campagne de prijs onder den- invloed van het wereldoverschot gedaald. Maar de houders van suikeraandeelen voelen zich toch met dat al tot wat meer optimisme gerechtigd. * * De cijfers uit de olienijverheid zijn daarentegen minder geruststellend. Het eenige recond waarop de Amerikanen waarschijnlijk niet trotsch zijn is dat van de olieproductie. Alle conferenties ten spijt stijgt de voortbrenging voortdurend. Maar de 10. Schrijfmachinehandcl (Alle merken vanaf f 50.?«) COPIEERINRICHTING TEL. 33400 Welven*tr.&-4 - Amsterdam Amerikanen meenen toch de economie te kunnen dwingen. En om dat wonder te bestaan zijn zij naar Europa gekomen om de Koninklijke-Shell en de Anglo Persian van de wenschelijkheid van die tactiek te overtuigen. Of zij veel overredings kracht bezitten weten wij niet, maar een prijs verlaging die juist in Pennsylvania heeft plaats gevonden lijkt toch niet het meest pakkende betoog voor de wehschelijkheid van een_prijsverhooging. * * * Ford-aandeelen, die nog voortdurend vast ge stemd zijn geweest, hebben het in de laatste dagen ook moeten ontgelden. Hetgeen ten deele wel een. uitvloeisel is van de algemeene beursstemming; maar de introductie van aandeelen van buitenlandsche Ford-fabrieken (Canadeesche en naar men verwacht binnenkort weer de Deensche> verdeelt de belangstelling, hetgeen aan den koer» niet ten goede komt. * *.* Philips-aandeelen zeilen nog steeds veilig door tijdelijke depressies heen. De enorm krachtige positie van dit bedrijf schijnt het publiek nog steeds te imponeeren. Inmiddels zijn er wel kapers op de kust. Nu mag men van meening zijn dat een concern met de financieele en technische macht van Philips slechts met gelijke wapen» te bevechten is. Maar het naderen van den verval tijd voor enkele patenten zal wellicht uitgebuit worden. Men heeft dezer dagen kunnen lezen dat N. V. Splendor die op het gebied van radio lampen al een^ zekere vermaardheid heeft gekregen groote uitbreidingen te Oss projecteert. In Nijmegen had trouwens deze onderneming ook reeds uitgestrekte terreinen voor uitbreiding aan gekocht, en zij schijnt al groote hoeveelheden gloeilampen te hebben klaarliggen om den strijd aan te vangen. Philips is natuurlijk voor de ontwikkeling van Splendor niet blind gebleven en heet door terreintransacties te hebben getracht de vennootschap dwars te zitten. Vandaar wellicht de verhuizing naar Oss. Misschien zal de jonge concurrent ihplaats van den strijd zij zou niet tqt het gloeilampensyndicaat toetreden tot het uiterste vol te houden zich laten uitkoopen. Maar ook zulke transacties zijn voor Philipsalles behalve winstgevend. C. K. Nederlandsche Handel-Maatschappij, N. v. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en VGRAVENHAGB Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlements» Britsch'Indië, China, Japan en Arabic ~ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. DEM5TBCDAM5CÏ1E Als gij zeker wilt zijn, dat bij Uw overlijden de uitkeering zonder eenig bezwaar of oponthoud aan den door U bedoelden persoon zal geschieden, sluit dan Uw levensverzekering bij de Amsterdamsche, Nieuwe '.'.'Spiegelstraat 17, Amsterdam. Haar verzekeringsvoor waarden zijn kort en duidelijk. Geen lastige uitzonde ringsbepalingen, die de uitkeering in gevaar brengen. Koopt Toor Belegging: PANDBRIEVEN Bataafsohe Hypotheekbank AMSTERDAM De HolL Voorschotbank HAARLEM» KRUISWEG 70* 1 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zake* lyk onderpand en onder borgtocht, met In pandgevlng eener polls van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5 % schuldbrieven in stukken van f 1000.?. SOU,- en f 100.- tegen Beurskoers. N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht In 1964 Maatichappeiyk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie t Mr. Th. Reepmaker, Mr. N. P. C v. Wflk, Mr. B. van Rossen. S-T. A N D AA R D HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTBNDIJ*. m /. MOSSELMAN D* Bank geeft onder controle van het Algrem, Administratie- en Tnutkantoor 5 en 4 j % Pandbr. tegen betutkoer» uit. No. 2720 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JULI 1929 Hoe lang nog? door Dr. Jan Romein INDERTIJD heb ik een student gekend, die eens op een. nacht, welke even stil was, als des Kt udenten stemming bewogen, met een smak zijn laarzen van de trap smeet en uitriep weg mei het bodemlooze pessimisme". Ik wed, dat deze jonge man, wanneer hij althans als de professor, die hij nu is, zijn vroegere meening omtrent de verwer pelijkheid van het pessimisme trouw gebleven is. en hem. hetgeen ik overigens betwijfel, nog wel eens in stille nachten zulke stemmingen plagen, ik wed. zeg ik, dat, als hem het jongste boek van .Brailsford l) onder oogen zou komen, dat dit dan de laarzen achterna zou gaan. Want, inderdaad tinder de talrijke sterke indrukken, die de lectuur van dit boek nalaat, is er geen zoo sterk als die van een ..bodemloos pessimisme." Het verschijnsel verdient onze aandacht, temeer omdat Brailsford's pessimisme zich sinds dat .andere boek van hem ,.De Oorlog van Staal en iioud" merkbaar verscherpt heeft. In de voorrede, die hij destijds voor de Hollandsctie vertaling schreef, spreekt hij zelfs de hoop uit, dat de Nederlandsche lezer zich niet al te zeer boos zal maken over zijn optimisme," maar hij zegt erbij. dat de meeste Engelsche critici het te cynisch en te pessimistisch vonden 2). Hel velschil in waardeering dat hij veronderstelde, is verklaarbaar genoeg. ..De Oorlog van Staal en tïoud" werd zes maanden vóór het uitbreken van den wereldoorlog voltooid i-n de Nederlandsche lezers kregen de vertaling in handen, toen deze al in vollen gang was. Brailsford's pessimisme- is hiermee meteen verklaard: de ge schiedenis heeft hem zoo gemaakt, eerst de voor geschiedenis van den Wereldoorlog en nog meer die Oorlog zelf: en de na-oorlogsche jaren hebben hem er niet van genezen, integendeel. Verklaard, doch niet ten volle ons bedunkens; n- zijn ten allen tijde pessimisten geweest, die in den loop der geschiedenis de uitkomst van hun .somberste voorgevoelens vervuld, ja overtroffen zagen. Het merkwaardige is hier, dat Brailsford bovendien socialist en Engelsch socialist is, waar mee wij willen zeggen, dat hij zijn vorming te danken heeft aan een levens- en wereldbeschouwing. ?waaraan het pessimisme tot nog toe althans vreemd was. Want het Engelsche socialisme is, om 7,00 te zeggen, erfelijk met optimisme belast, ton Ie als socialisme, en 2e als kind zij het dan ook als min ofte meer onwettig en verguisd kind van het ook al optimistische Engelsche liberalisme. .Des te sprekender is zijn ..bekeering", als men het y.oo noemei! wil, tot het pessimisme, of juister: zijn van lieverlede opgeven van al die min ofte meer verheugende toekomstverwachtingen, die zoowel het Engelsche socialisme, als het Engelsche liberalisme hebben gekenmerkt, en. ten deele, behalve dan juist in menschen als Brailsford. nog kenmerken. Men moet bewondering voelen voor een man, die derhalve zoozeer den veiligen grond, waarop zijn gedachte-wereld gebouwd werd, heeft durven verlaten, om zich alleen aan den Oceaan der feiten van de Wereldgeschiedenis toe te vertrouwen en zich uitsluitend door die feiten en zijn eigen interpretatie daarvan te laten leiden; feiten, die tot dusver dit pessimisme dan weliswaar ten volle schijnen te 'rechtvaardigen, maar waarvoor niettemin velen* uit welke overwegingen dan ook, toch maar liever de oogen sluiten. »..»?' ? P Deze schijnbaar zoo gemakkelijke, maar inder daad zoo zeldzame moed; de moed tot pessimisme, is. als wij goed zien, een erfenis van de burgerlijke cultuur op haar best. Brailsford is zichzelf de verwantschap met haar blijkbaar ook nog bewust. In een schitterende inleiding tot het hier behan delde boek laat hij Voltaire's Candide op aarde terugkeeren. Het stuk had rechtens feitelijk uit de pen van Anatole France behooren te vloeien, maar ook uit den, in literair opzicht minder wel versneden pen van Brailsford kwam toch altijd nog iets, Op Reis Ter verzachting en genezing van stukgeloopen voeten, zadelpijn, schrijnen en smetten der huid, muggebeten en zonne brand, moet men op reis voorzien zijn van Doos 30, 60, Tube 80 et. PUROL dat geen minderen naam. dan dien van een satyrisch meesterstukje verdient, waarvan do lectuur een wrang, maar eerlijk en mannelijk genot biedt. De analyse van de na-oorlogsche wereld want dat is de eigenlijke inhoud van dit rijke boek staat op hetzelfde peil. Versailles", CJenève" en Locarno", de drie fazen der ,,vredesbeweging" worden onderzocht, waarna de ideeën van een l'an-Europa en een l'aii-Amerika besproken wor den, alsmede de mogelijkheid van een vereeniging van Aziëouder Moskousche leiding. En na zijn voorstellen tot verbetering van den Volkenbond, die wij in dit bestek niet kunnen bespreken, zonder aan hun beteokenis te kort te doen - de lezer vindt ze op bldz. 338 en 331 van het boek.?en ha een half-ernstig gemeend pandaemonium van staats lieden naar CJenève te hebben doen optrekken, om liet feest van dien geregeneerden, de Soevereine nationaliteiten overkoepelenden, Volkenbond mee ?te maken, stelt hij zich de vraag: doch kunt gij, oprecht gesproken, ook maav de eerste beginselen, dezer gelukkige bewegingen ontwaren? Ontdekken uw ooren ook maar het onharnumieuze praeludium van het orkest, eer het koor de Hymnen aan de Vreugde aanheft?" En het antwoord luidt, dat de schrijver in theorie vier mogelijkheden ziet, die de bij de internationale economische ont wikkeling achter geraakte politieke structuur der wereld weer, om zoo te zeggen, met de economische gelijk kunnen zetten, nml. Ie. dat de oude politieke structuur zonder schade gehandhaafd kan blijven (conservatieve oplossing); 2e dat n der nationale Imperia zal overheerschen (imperialistische op lossing) ; 3e dat de economie aan de staatsvormen hun bet eekenis zal ontnemen, waardoor de staten vanzelf tot een soort provincies vervallen (eco nomische oplossing, dictatuur van het kapitaal) en 4e. de mogelijkheid van een wereldrevolutie en een internationalisme naar het model, niet van (ienève, maar van Moskou (de revolutionaire oplossing, dictatuur van het proletariaat 3). De vertaler meende, in een noot. aan deze vier theoretische oplossingen nog een vijfde te kimueix toevoegen: nml. het ontstaan van nieuwe Imperia althans van een Chineesch imperium, maar deze mogelijkheid, die zeker niet uitgesloten is. vormt, als ik wel zie. g*-en aparte klasse. Na deu .wereldoorlog, die van de verwerkelijking van deze mogelijkheid het gevolg zou zijn. zou men weer op de vier door Brailsford 'opgesomde theoretische oplossingen terugkomen, v. Kavesteyn's. v ij f de mogelijkheid zou de waarde hebben van een inter mezzo. * * * Tot slot de oplossingswaarde'' van zijn viel' mogelijkheden besprekend, constateert Brails ford. dat de 2e oplossing nooit zonder strijd zal kunnen geschieden, de 3e alleen mogelijk zou zijn, wanneer aan Arbeid"' de hem toekomende plaats in een dergelijk wereldbestel zou worden ingeruimd, maar dat het evenmin waarschijnlijk .i's, ('ftt dit zonder strijd zal gebeuren'en van. de 4e oplossing kan hij zich niet voorstellen, dat Amerika haar ooit zou aanvaarden ;?een gevaarlijke uitspraak, naar het. ons voorkomt,'omdat men zulke zaken nooit voorspellen kan, Klonk een socialistisch Busland in 1000. laat ons zeggen, niet even vreemd als een bolsjewistisch Amerika nu? Dat men achteraf in de geschiedenis van Rusland de ele menten kan aanwijzen, die het wonder mogelijk gemaakt hebben, is natuurlijk niet voldoende, om de vergelijking wegens overdreven mankheid te wraken. En wat de eerste, de" conservatieve, op lossing aangaat, deze meent de schrijver te kunnen afwijzen op grond van het feit, dat zij tenslotte onmogelijk zal blijken. Eeii te groote discrepantie tusschen politieke en economische structuur blijkt op den duur altijd onverdragelijk. Men ziet, wij zeiden niet te veel, toen wij van , bodemloos pessimisme" spaken. De enkele illusio nistische elementen, die er ook zijn en waarop de vertaler in zijn noten gewezen heeft, weerspreken dit niet. Illusionisme sluit, juist omdat het ver van de werkelijkheid blijft, pessimisme in de beoordeeling dier werkelijkheid niet uit; integen"deel is het vaak, en misschien ook hier, een nood zakelijke veiligheidsklep voor den mensch. Het ilhrsionisme wijst een eigen terrein aan de ziel toe, die zich anders maar storend in den nuchteren arbeid van het de werkelijkheid analyseerende verstand zou mengen. Zoo is Brailsford, ondanks zijn illusio nisme, pessimist. Hij gelooft mogelijk?aan .zijn illusies, maar hij gelooft aan geen van zijn op lossingen, en zijn diepste, misschien nauwelijks voor zichzelf beleden, gedachte verraadt hij op het einde, als hij schrijft: ? HET IDEAAL IN FOTOGRAFIE EEN IHAGEE-REFLEX CAMERA Prospectus op aanvraag J O S. H A R T O G Hoofdüteeg 17 Jlotterdam XottelHtraat «8 Utrecht. ..Een tafereel wil niet uit mijn herinnering wij ken, wanneer ik denk aan de versluierde toekomst. Een weg. eenmaal wit en stoffig in de zomerhitte, strekte haar eindeloosheid uit dwars door on afzienbare vlakten". Het woud van weerskanten vrat aan den onbetreden weg met de verlat en akkers. ..Over den eersten akker .strooiden de denneboomen hun appels uit. en waar het koren placht te ont botten, bedekte reeds jong boseh den bodtm." Het symbool van de Natuur, die weer sprakeloos, maar onophoudelijk, over de beschaving heengroeit. ..liet struikgewas en de woestenij kunnen ook onze velden en onze steden overmeesteren, zooals zij de sporen van vroegere culturen hebben overdekt." Voelt men? Dit is Braüsford's "angst: ,.in vier jaar kan het woud. met oorlog als bondge noot, den zwoegersarbeid van eeuwen uitwisschen". En het is niet eens voldoende een organisatievorm te vinden, die den oorlog verhinderen kan. hij moet ook spoedig gevonden worden, of, zooals hij het elders in het boek. sober en treffend, zegt: ..De vrede is in de huidige wereld niet langer een verheven ideaal. Hij is de voorwaarde voor .ons bestaan." 1) Olirea of enilless Afje. M i/ het Emjehch van H. -V. Brailaford vertaald door Dr. TI', van Ravesteyn onder den titel: Hoelang Xoy'f Thieme. Zidjen, 192U. 2) De Oorlof/ run Staal en Goud. Zutfen; 1914 bldz. XI. Ook dit een vertaling van v. Haveateyn. 3) Terecht teekent r. R. hierbij aan. dni de schr. de inoyelijkheid va» een andere orcricinnhiy van het sfinallsmc dan door middel van Moskou zelfs niet noemt. Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str, koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - Telefoon 22223 Nieuwe uitgaven Ter herdenking van C. S. Adatna van Scheltetna. Amsterdam 1020. Em. Querido's L'itfj. Mij. Dit gedenkboek is samengesteld door een aantal personen, die Adama van Scheltema allen als mensch hebben gekend. Verschillenden van hen behoorden tot zijn intieme vrienden. Daardoor is het werk in hooge mate subjectief geworden, en het is uit den aard van de zaak heel moeilijk, een boek als dit ciïtisch te bespreken. Ik bepaal mij daarom tot een aankondiging met enkele opmer kingen van algemeenen aard. In deze artikelen, (ze zijn respectievelijk van de hand van Prof; Dr. H Bolkestein, J. F. Ankersmit, Prof. Dr. W, A. Bonger, Prof. Dr, L. E. J. Brouwer, Dr. H. E. van Gelder, Mr. Aart van der Leeuw, Carel Scharten, J. G. Veldheer, Laurens van der Waals en Mr. H. P. L. Wiessing) wordt het kunstenaarschap van Adama van Scheltema van verschillende kanten belicht, maar telkens komen de schrijvers terug op persoonlijke herinneringen. Daarbij is veel, dat het begrip van Schëltema's dichterlijke persoonlijk heid verhelderen kan. Ik was een oogenblik sceptisch gestemd, toen ik; het boek in handen nam. Gedenkboeken als deze vervallen: zoo vaak in de traditioneel-overdreven waardebepaling, die men nu eenmaal aan de dooden verschuldigd meent te zijn. . Maar op een enkele uitzondering na, is het gedenkboek van dergelijke overdrijving vrij. H. M, I&QPN )ORDEINDE 102 3LXJ7: IDEN.'M/U WONINGINRICMTINGEN