i _ -^^^A F^e Groene 4>c_xWcd«bIad voor Nederland Alle Buitenlandsche Spoorwegbiljetten I. V. D A M RAK 46 ONDER HOOFDREDACTIE VAN Mr. A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: H. BRUGMANS, L. J. JORDAAN, M. KANN EN TOP NAEFF. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM C. 0 Het meest gevraagde merk OPGERICHT IN 1877 No. 2721 Wanneer de vernieuwing van de coalitie mislukt ADAT de huidige Kabinetscrisis was ingetreden en de uitslag van de verkiezingen bekend was geworden, heb ik in de Groene betoogd, dat de meest voor de hand liggende oplossing was: een. vernieuwing van de oude coalitie, desnoods in den gematigden vorm eener samenwerking. Sindsdien hoeft de heer Ruys de Beerenbrouck de opdracht ontvangert een Kabinet te formeeren, met de uit drukkelijk daaraan toegevoegde voorwaarde, dat ?dit zou zijn een Kabinet uit d e rechte r7. ij d e. De Kabinetsformateur heeft zich schrif telijk gewend tot de Tweede Kamerfracties van de Roomsch-Katholieke Staatspartij, de Anti-revolutionnaire partij en de Christelijk Historische Unie. Die fracties hebben over den brief van den forma teur vergaderd. En daarop heeft de heer Ruys de Beerenbrouek met enkele dagen tu.sschenru!m,te 'tweemaal een bezoek aan de Koningin gebracht. Van het resultaat van deze besprekingen is niets bekend geworden. Het is dus aannemelijk. <lat de formateur .zijn opdracht nog altijd i u b e r a a d h o u d t. Hij heeft de opdracht niet neergelegd, evenmin een gewijzigde opdracht ontvangen en ook de opdracht niet aanvaard. Immers, wanneer een dezer drie gevallen zich zou hebben voorgedaan, ware zulks bekend gemaakt. Vermoedelijk heeft de heer Ruys de Beerenbrouck er zich toe bepaald Hare Majesteit met <len stand van zaken op de hoogte te stellen. .Aangezien hij na de opdracht te hebben ont vangen met de fracties overleg had gepleegd. is het zeer waarschijnlijk, dat de eerste in druk is geweest, t dat een e o a I i t i e-K a b in e t m o g e l ij k moet worden geacht. Hoe het programma, dat tot grondslag zal strekken aan de samenwerking der voormalige coalitiegenoot en, er zal uitzien, gesteld, dat die samenwerking slaagt zal vermoedelijk tot aan <lcn derden Dinsdag in September, datum, waarop de troonrede zal worden uitgesproken, onbekend blijven. Alleen de 53 gelukkige vrouwen en mannen, die deel uitmaken van de Tweede Kamerfracties, die zullen samenwerken, zijn daarvan pp de hoogte. De ruim 7 millioen andere Nederlanders zullen tot den 17en September geduld moeten oefenen. Wie in déze warme dagen nog belangstelling voor de poli tiek over heeft, kan zich in afwachting van nadere berichten, bezig houden met het maken van onder stellingen omtrent den gang van zaken, indien de «coalitie mocht mislukken. , Bestaat er kans, dat, wanneer de coalitie mocht mislukken, de uiterste noodzaak aan wezig zal worden geacht, waardoor een samenwer king van Roomsch-Katholieken, Socialisten en Vrijzinnig-Democraten mogelijk zou worden ge^ maakt? Dat is niet waarschijnlijk, omdat de RoomschKatholioke Staatspartij vermoedelijk nog altijd staat op het afwijzend standpunt, dat de fractie in de Tweede Kamer van die partij den SOsten November 1025 als haar meening aan den heer Marchant heeft doen kennen, toen deze als Kabi netsformateur poogde zulk een combinatie tot stand te brengen. Deze eenstemmige meening werd als volgt gemotiveerd: Tegen de door TT gewaagde medewerking be staat o.m. het bezwaar, dat zij ons tot samen,,werking zou brengen met de Sociaal-Democra,,tische Arbeiderspartij, wier diepere beginselen ,,met de Katholieke beginselen lijnrecht in strijd zijn." De heer Marchant had, nadat, voornamelijk door zijn toedoen, de coalitie uiteen was gevallen, doch nog vóór hij de opdracht tot Kabinetsformatie had ontvangen, een programma ontworpen en gepubliceerd, dat zoow -l voor de RoomschKatholieke Staatspartij, als voor de Sociaal Democratische Arbeiderspartij zeer aanlokkelijk moest wezen, omdat h»*t de mogelijkheid van verwezenlijking van een groot aantal wenschen bevatte, die door zeer vele Roomsch Katholieken en Sociaal-Democraten worden gekoesterd. Dat programma was een hoogst verdienstelijk stuk werk. Het bevatte de beste grondslagen. voor een politieke samenwerking. Wie na van zulk een programma te hebben kennis genomen. de samenwerking weigert, moet daarvoor wel zeer gewichtige motieven hebben. . Het voornaamste motief voor de afwijzing zij het ook een motief, dat men n f et pleegt te noemen is naar ik vermoed «Ie vrees, dat een groot aantal Roomsch-Katholieke arbeiders, wanneer hun eigen partij met de Sociaal Democratische Arbeiderspartij zou samenwerken, er niet meer van terug gehouden zou kunnen worden; van het R. K. Vakverbond naar het X.V.V. over te loopen. Dat verklaart ook. waarom zelfs de meest vooruit strevende leden der R. K. Kamerclub, tevens leiders van het R. K. Vakverbond, voor wie het programma van den heer Marchant bijzonder aan lokkelijk moest wezen, van een samenwerking rnet de Sociaal Democratische Arbeiderspartij om dit programma te verwezenlijken, afkcerig bleken. Welke motieven voor de afwijzing den doorslag hebben gegeven, moge overigens in het midden blijven. Vast staat, dat, wie met zulk een pro gramma voor oogen, de samenwerking afwijst, niet licht tot andere gedachten zal worden gebracht. *' ? * ..''*. Wanneer een coalitie van de rechterzijde en een democratisch georiënteerde coalitie niet mogelijk blijken, dan is daarmede tevens onmogelijk ge bleken, wat zich in theorie laat denken: een coalitie van de linkerzijde en een conservatief georiënteerde coalitie. De linkerzijde is naar de teekenende uitdrukking van Mr. Marchant niet meer dan een geographisch begrip. De partijen, die niet tot de rechterzijde behooren, zullen misschien wederom eens bij machte blijken, een coalitie van de rechterzijde uiteen te doen vallen. Zij zijn echter niet in staat, te zamen een regeeringsprogram te ontwerpen, omdat gemeenschappelijke politieke beginselen aan die, partijen ontbreken., Een conservatief Kabinet is denkbaar en ook wel eens aanbevolen. Zij het dan ook, dat het zichzelf niet als conservatief zou aandienen, doch als een nationaal Kabinet. Aangezien het proZATERDAG 27 JULI 1929 Inhoudsopgave staat op pag* 20 beschaafde smaak Vraagt Bonbons RINGER5 Let op den naam gramma, dat zulk een Kabinet zou ontwerpen onaannemelijk zou zijn voor de Roomsche-Katholieke Staatspartij, de Sociaal Democratische Ar beiderspartij, de. Vrijzinnig Democratische Bond, de beide communistische eenlingen, voor een aantal Anti-revolutionnairen en ('Imstelijk-Historischen eii misschien zelfs voor een enkelen Vrijh idsbonder, zou zulk een Kabinet weinig levensvat baarheid bezitten. Zou ouder dergelijke omstandigheden de eenige uitkomst zijn een zakenkabinet? In zekeren zin: ja. omdat een Kabinet steunende op een parlemen taire meerderheid onmogelijk zou zijn gebleken. Zulk een zakenkabinet zou echter naar een samenwerking met een zoo groot mogelijk aantal partijen in de Tweede Kamer moeten streven. Het zou zich niet naar de rechterzijde'moeten orieuteeren en niet naar de linkerzijde, niet naar den conservatieven vleugel van de Kamer en niet naar den vooruitstrevemU»n vleugel. Het zou in de eerste plaats zijn steun moeten Vinden in de midden partijen. Het zou met ? andere woorden een c e ntrumfonnatie moeten voorbereiden. Het is zeel' goed mogelijk een programma te ontwerpen, dat aannemelijk zou zijn voor de Roomsch-Katholieke Staatspartij, de Anti-revolutionnaire partij en den Vrijzinnig Demorratischen Bond en dat in tal van opzichten den steun zou verwerven van andere fracties, zij het ook niet altijd van dezelfde fracties. De heer Colijn zou in dat'ministerie vermoedelijk niet zitting kunnen nemen. Maar de denkbeelden, die deze bekwame staatsman de laatste jaren heeft verkondigd over Indië, de defensie en de financiën worden door een aantal zijner partijgenooten niet gedeeld. Hij zelf heeft trouwens ten aanzien ,van elk van deze problemen wel eens een ander standpunt ingenomen. ? i i De bezwaren, die een Kabinet, als hetgeen ik schetste, op zijn weg zou ontmoeten, liggen zoozeer voor de hand, dat ik ze niet behoef te noemen. Zulk een Kabinet zou in ieder geval echter dit voordeel hebben, dat het, zonder een Kabinet te zijn, dat op een parlementaire meerderheid steunt, althans h e t m e e s t aan da t i d e a<a l z o u b e a n t w o o r d e n. In de Tweede Kamer zou het slechts 49 leden achter zich.hebben, doch m do Eerste Kamer zou het reeds over een meerderheid beschikken. ' Ik heb allerminst de pretentie, dat een dergelijk Kabinet volmaakt zou zijn. De gebreken springen in het oog. Maar ik tart elkeen, uitgaande van de onderstellingen, die ,ik maakte, eqn politieke formatie te bedenken, die, meer dan deze, heb ideaal van een parlementair Kabinet zou bena deren. A. C. JOSEPHUS JITTA i< l !)