6 f i '* DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 AUGUSTUS 1929 No. 2722 Radio en grammofoon Draadloos ver-zien door L. J. van Looi !? de praetische la aantocht ? TOEN ik «.'enigen tyd geleden ia een tweetal artikelen de draadlooze overbrenging van foto's behandelde, wees ik op de overeenkomst, die tusschen de daarbij toegepaste me thode en de systemen voor draadloos ver-zien, televisie, bestond.Enik merk te daarbij ook op, dat, waar de beeld* overdracht welhaast perfect is, de televisie nog niet zoo ver is, dat er met een praktische toepassing reke ning gehouden moet worden. Intusschen is die toestand eenigszins ver anderd er moet thans wel degelyk aan een soort televisie-omroep binnen niet al te langen tijd gedacht worden. Deze verandering van toestand is niet te danken aan de een of andere opzienbarende uitvinding, die de tele; visie met n stoot een eind vooruit heeft gebracht, z\j is veeleer het gevolg van een naarstig uitzoekeu van de mogelijkheden, die met de bestaande apparatuur bereikt kunnen worden, waardoor men gekomen is tot het construeeren van apparaten» die toevertrouwd kunnen worden aan de leeken-radio-geïnteresseerden luisteraars" kan men de toekomstige televisie-bekijkers moeilijk noemen! In Duitschland is men thans zoover, dat de Hongaarsche uitvinder von Mihaly een apparaat heeft samen gesteld, dat bewegende beelden over een gewonen radiozender kan uit zenden met de scherpte van een niet al te beste fotografie. Binnenkort zullen de uitzendingen over den Berlijnschen Witzlebenzender aanvangen. Alle systemen van televisie werken ' volgens eenzelfde principe. In alle systemen maakt men gebruik van een inrichting, die het te televiseeren beeld in uiterst kleine stukjes ver deelt, welke beeldstukjes in de juiste volgorde en in de juiste toonverhouding draadloos worden overge bracht en aan de ontvangzijde te zamen gevoegd, zoodat het origineele beeld weer wordt verkregen. Het verdeelen van het beeld ge schiedt met een zgn. Nipkowsche schijf of een Weillers' rad. Voor wij echter zullen bespreken, wat deze din gen zijn, moeten wij weten, waarvoor zij dienen. Men stelle zich daarom even een foto Voor, die in kleine vierkantjes is verdeeld, alsof de foto óp millimeterpapier was afgedrukt. Elk vierkantje van zulk een foto zal een eigen tint hebben, het eene vier kantje zal iets donkerder zijn dan het andere. Wanneer het mogelijk ware om al die onderscheiden tinten een nummer te geven en de vierkant jes-zelf ook te nummeren, dan zou men in staat zijn, om een getrouwe copie van défoto te maken op een stukje papier, dat van dezelfde in deeling is voorzien, alleen door aan den copyist, bijvoorbeeld telefonisch, de nummers op te geven. Wij zouden dan défoto hokje voor hokje overtelefoneeren. Er bestaat echter een andere me thode om verschillen in tuit over grooten afstand merkbaar te maken, een methode, die bij de beeldtelegrafie wordt toegepast, zoowel als bij de televisie. Daarbij worden de tintverschillen omgezet in verschillen van electriscihen stroom. Men belicht daar bij de vierkantjes n voor n met een feilen lichtstraal en het door dat vierkantje weerkaatste licht vangt men op in een zgn. foto-cel. Een foto-cel laat geen stroom door in het donker, maar als er licht op valt, gaat er meer stroom door naarmate het licht intenser is. Een licht getint vierkantje zal meer licht weerkaatsen en dus een grootere stroomsterkte door de foto-cel laten gaan dan een donker getint vierkantje. Wij krijgen dus van elk vierkantje een bepaalde totaal-lichtweerkaatsing, die in de foto-cel een stroom van een bepaalde sterkte verwekt. Door die stroomverschillen langs een kabel of door een radiozender te verzenden en aan de ontvangstzijde te benutten, kunnen wij ook een beeld overzenden. Het is duidelijk, dat het er voor het resultaat-zelf niet opaan komt, hoelang men doet over het overseiuen van een foto. Tijd begint pas te tellen, als men de zaak ekonomisch wil exploiteeren. Iets anders wordt het echter als men in plaats van foto's, levende beellu hut stelsel van vou Mihaly wordt het beeld verdeeld door middel van de bekende Nipkow'sche schijf, een schijf, waarin een spiraal van zeer kleine gaatjes is aangebracht. Wan neer achter zulk een schijf een fel licht wordt opgesteld zóó, dat het licht slechts door n gaatje tegelijk kan stralen, dan zal blijken, dat de lichtstraal, wanneer men de schijf draait, een daarvoor geplaatst voor werp geheel zal afzoeken". Elk stukje van het voorwerp wordt be schenen en men kan deze schijf een zoo groote snelheid geven, dat dit afzoeken vijftien maal in de secunde gebeurt. Wij bezitten foto-cellen, die deze groote snelheid van stroomveranderingen uitnemend kunnen vol gen, zoodat het lijkt, alsof niets iu den weg staat, om de televisie maar dade lijk in de praktijk toe te passen. Helaas ontbreekt er nog wel een en ander aan. Want zooals een foto in een krant wint aan duidelijkheid» naarmate het raster", fijner is, zoo zal ook het televisie-beeld beter zijn, naarmate de vierkantjes" het ras ter dus kleiner zijn. Het vergrooten echter van het aantal beeldpunten" brengt zooveel moeilijkheden mee, dat de uitvinders daarbij nog slechts aan het begin van den weg zijn. Het begin echter is er en het schijnt, dat von Mihaly het het best begrepen heeft j dat met dit begin reeds iets te T NAA* VERSTE H«H EN ZENOf^ i. Sterke gloeilamp 2. Lens> die door 3, een raampje^ het licht concentreert op 4. de filmstrook 5. Doorsnede Nipkowsche schijf^ waar door het filmbeeldje verdeeld wordt. De lichtstraal valt dan in 6, de fotocel den. wil overseinen en die beelden aan de ontvangstzijde niet stukje voor beetje op een papiertje wil opbouwen, maar ze dadelijk, als levend beeld, wil zien. Dat is televisie en daarbij komt heel wat meer kijken. Want hierbij is de beheerschende faktor: tyd. Om op een projektiedoek iemand te zien bewegen, zooals hij dat in het gewone leven doet, is het noodig, dat per seconde acht a tien beeldjes minstens op het doek verschijnen. Dan ziet ons, oog, dat den indruk van elk beeldje even vasthoudt, nadat het beeldje zelf al weg is, de heele reeks beeldjes als n ononderbroken beeld en de bewegingen, die de per sonen, in het beeld maken, lijken vloeiend, ononderbroken. De bioskooptechniek staat op dit getal van acht a tien nog een ruime zekerheid toe de films worden met ongeveer 15 beeld jes per Seconde op het doek geprojec teerd. Iets dergelijks zal men dus bij de televisie ook moeten doen. Wie even over dit probleem na denkt, ziet de ontzaglijke moeilijk heden. Wij moeten dus als het ware 15 volledige foto's per secunde over brengen. En toch is dat niet de groote hinderpaal voor de televisie. Want zóó 'ver is de techniek wel gevorderd, dat een dergelijk aantal volledige beelden geen bezwaar meer oplevert. beginnen" was. Het is thans mogelijk, om een niet al te groot voorwerp, om het even of het een. dood voorwerp, dan wel een levend bewegend mensch is, te tele viseeren met de duidelijkheid van een niet al te beste foto. Dat lijkt voor de praktik maar half belangrijk, maar von Mihaly zocht een anderen kant uit. Hij wierp zich op den film-omroep. Dat idee is goed de televisie zit namelijk ook nog voor een groot deel gebonden aan de toch nog zwakke lichtgevoeligheid der foto-cellen. Het moet een zeer sterk licht zijn, dat van de te televiseeren persoon afstraalt, wil de foto-cel behoorlijk reageeren. Wat dus op bjjv. twee meter van de fotocel verwijderd is, weerkaatst niet meer voldoende licht om de cel te laten werken. Een kamerinterieur kan men dus niet overseinen. Maar wan neer von Mihaly een film overbrengt, dan kan hy door het plaatje van het kamerinterieur net zooveel licht zen den als hij zelf wil en, wat nog belang rijker is, het is geen weerkaatst licht, dat de fotocel treft, maar het is licht, onmiddellijk van de lamp, in intensiteit slechts veranderd door de min of meer donkere partijen van het filmbeeldje. Het werken met films heeft dus groote voordeelen, al blijven natuurlijk démoeilijkheden met be trekking tot het raster gelden. Er zyu echter tal van vereenvoudigingen ten opzichte van de gewone televisie, die het vou Mihaly mogelijk maken om zijn stelsel binnenkort in praktijk te brengen. Voor de ontvangst van de uitzendingen heeft hij een toestel gekonstrueerd van bijster eenvoudige konstruktie, waarbij de grootste moei lijkheid, namelijk die van het syn chroon (even snel) loopen der moto ren, overwonnen is, doordat in Duitsch land thans alle electriciteitsnetten onderling verbonden zijn, waardoor van een synchroonmotor kan worden gebruik gemaakt. Er zal dus binnenkort ik ver moed reeds binnen enkele maanden in Duitschland een begin worden gemaakt met wat de volksmond zal noemen: televisie-uitzendingen. Hoe belangrijk deze uitzendingen ook zul len zijn, wij mogen niet vergeten, dat zij geen zuiver beeld geven van den stand van het tele visie vraagstuk, Zij geven slechts weer, wat een be kwaam constructeur met de middelen, die de resultaten der televisie hem verschaften, kan bereiken voor het amusement van den radiotoestelbezitter, WütuMuwKttiiMimiuwwi DAGELIJKS EEN mnri s CENT IM-YIE REEP (Puur Choc. rood etiket. Volle melk Choc. blauw etiket) met een wetenschappelijk vastgestelde dosis Eviunis vol vitaminen preparaat bereid, beteekent behalve ver snapering en krachtig voedsel, tevens Gezondheid en Levenskracht INSTALLATEUR OK* UU* HET KON.PALD* Binnenhuis-Architect Modern. Antiek Showrooms No. 2722 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 AUGUSTUS 1929 UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Dynamit-Benzol door Melis Stoke WE waren in Alt enahr aangekumen. .,Kinfteven zei ik T- als jullie nu hél lief bent dan geen Ave morgen naar de race-autotjes kijken I" En ze zijn zoet geweest, ik verzeker hot u. P'n wanneer ik nog hoofdpijn liob en versuft ben van de genietingen van dien dag, dau komt dat niet door de kinderen en niet door de raceautotjes, maar uitsluitend' door vijftig of zestigduizend menschen die het zelfde plan hobben uitgevoerd als wij: het bijwonen van de internationale autorennen op de N rburg-K ing bij Adenau, in den Eiffel.. Het was ontzettend, beklemmend. overdonderend, afgrijselijk....: een nachtmerrie van. olie. benzine, stof en dynamit-benzol. (Het laatste is een ontplofbaar mengsel voor ontstekingsmotoren, dat, aangewend iu combi natie niet een open uitlaat, stoffige wegen en claxons, eene helsche uit werking heeft.) Toen wij den avond tevoren waren ingeslapen beseften wij niet dat de veldslag des morgens van den wed strijd tegen het eerste grauwen be ginnen zou. Maar tegen vier uur in den morgen ontwaakten wij door een dreunend geraas, geknal, geclaxon, getoeter.... Een scherpe reuk prik kelde onze neus. TJit het raam kakend zag ik een onafgebroken stroom van motorrijtuigen en motorrijwielen voor bij het hotel rollen. Ik weet niet hoe lang, de slag bij Waterloo heeft geduurd. Hét kan niet langer en niet oorverdoovender zijn geweest dan dit helsche défilé. Hoestend, proestend en versuft zaten wij op het balcon. Door wolken van stof en oliedamp zagen wij het voorbijda/veren der krachtvoertuigen. Telkens Ayas er een opstopping en gedurende het oponthoud bleven de tientallen motorfietsen doorknallen, -knetteren, daveren, stinken.... Pang-pang.... boem-boem. .. rrrr .... Daartusschen claxongegil, gefluit, loerende oogen achter glazen brillen, hoofden gepakt in leder en doek. knarsende remmen, brullende toeters in allerlei toonaarden. Onafgebroken duurde dat zes en een half uur voort. Het was een eigen aardige tractatie voor de kinderen en do jongste, onbekend met het wezen van wedstrijden, informeerde eindelijk bedroefd wie het nu 'gewonnen had. Tegen elf. uur schreeuwden we elkander boven Ju-t gedreun in de ooren dat we nu ook maar zouden gaan. en een kwartier later waren we opgenomen in de' helsche stroom.. . . Drie nieter rijden.... stilstaan.... een meter vooruit.... bijna een ge kneusd spat bord. . . .weer een meter vooruit. . . . drie uren lang bijna in een optocht die men. kilometers' vooruit, als een vette worm langs de bergwegen zag slingeren. Toen eindelijk: Adenau. centrum van de'Nürburir-lting. de aehtvormige autorace-baan. Onafzienbaar strekten zich in de bergweicir.de autoparken uit: tienduizenden wagens.in klompen en .reeksen, ssoo ver men kon zien. En langs de bazaltbaan. krinkelend dooi de bergen, over de betonnen viaducten, gierden -inderdaad do race-autos.... in een flits voorbij, nazingend in de ooren met de treurige kreet van een projectiel. Het was een adembeklemmend schouwspel: de hoofden van twee brooze. zwakke menschen, juist uit stekend boven den rand van de langsflitsende wagens in hun krankzinnige vaart. We klommen tot,boven op de berg waar, als monument van levens behoud, een restaurant lokte. Daar, op yeiligen afstand van het spel met den dood, drong en elleboogde men om flesschen spuitwater en bier, broodjes met worst en stukken choco lade. Gezeten in gemakkelijke stoelen kon men op een afstand van eenige honderden meters de hèlgekleurde, wagens de' bochten en hellingen zien nemen, en tusschen de bedrijven door kon men dringen en duwen voor de buffetten, die alras waren verkeerd in stapelplaatsen van ledige flesschen. beplast en omspoeld met gestort»» drank, slagvelden van honger, op winding en dorst. Het was een wonderlijke sensatie ilie tienduizenden stille auto's in de parkeervelden te zien staan, thans alle stom en geduldig. Alleen d«; renwagens waren aan het woord. Ze gierden en floten langs de lange einden, slaakten in de bochten «-n up de afgaande hellingen met haro remmen soms kreten van nood of angst en loeiden tegen de hoogten op. Wij. met de wetenschap dat de tienduizenden nu noj* slechts decora tieve, maar straks weer razende auto's der toeschouwers, hun duivelsche \vcrk van den afgeloopeu morden weer zouden beginnen, haastten ons tijditr van het terrein der rennen en brachten de kinderen erjrens in veiligheid waar stof en oliedamp slechts lot con fractie konden doordringen. Maar dirn avond, iu het hotel. was. tot in het holste van den nacht, hot gedreun en geratel weer lanjis do vensters. Wat de vermoeienis .wellicht tot tempering van .do inotordr»fl«-n. bij droeg, bleek echter ruimschoots gecompenseord door een eigenaardig»* prikkel die van al deze toeschouwers op hun beurt renners had gemaakt. Opgewonden on meegesleept dooi- het aanschouwde, misschien ook ver langend naar hunne verafgelegen woonsteden, -was het tempo van het défiléZoodanig vei-sneld in vergelijking met dat van den morgen, dat, botrekkelijk spoedig, gaten on hiaten in den stoet optraden.... Eovst langzaam.... langzaam word het gedreun en geknal minder.'... Toen verschenen de buffetautos, vol gepakt met landerig .personeel.,... Het-werd stiller en stiller. Nog een enkele maal schrokken wij dien nacht wakker door plotseling mitraileurvuur van- een groep dynamitbenzol-motorrijders.... Toen de zon hoog stond lag de wereld stil verbijsterd.... ver pletterd. Beschaamd om ons initiatief van den vorigen dag reden wij met de kinderen een ruime, frissche natuur PRIMA tegemoet. Niemand i'epte meer van het iu stof »MI oliestrtnk getiotone, en. als eoiv van de .kinderen hoest t o van de doorstane stof kuur. verweet ik mij verdwazing.. . . hot ntoo»iioopon van jeugd on onschuld 'in het naar tomjto hunkerend streven van tloy.ou tijd... . ABONNEMENTSPRIJS van ,,Dc Groene Amsterdammer" per jaar. bij vooruitbetaling franco per post: Voor Nederland . . . f 10 ,, Ned.-Iridiëp/mail. 13.50 ,i >> p/zeepost 10. ab. binnen Europa ,, 11.50 uitgezonderd: Engcland-Italie', l t z en Zwitserland e.a. J " 1Ó'5 ,, Amerika . ..... 13.60 Zuid-Afrika. . . 11.50 ,, Belgiëdirect .uit Holland 150 francs via denNed. Bhl. Antwerpen 125 Postgiro No. 72880 Gemeentegiro ,, G. 1000 .1! i t .'? j t ,? ,^ t ;i ;f ' M ;fr J l