t! l DE GROENE AMSTERDAMMER^VAN 3 AUGUSTUS 1929 No. 2722 Wereld-Staatslieden R a y m o n d P o i n c a r door Diplomaticus HET plotseling einde, als het ware midden in een debat, van het ministerie Poincaréin Frankrijk, vallend tusschen twee redevoeringen (waarvan de eerste een wonder -van uithoudings vermogen niet alleen, maar ook een voorbeeld van documentatiekunst, met cijfers en feiten, en van den meest klemmenden betoogtrant was), doet de volle aandacht der wereld vallen op den man die er, met Briand, de ziel en de kracht van was: Raymond Poincaré. Zonder hem kon het Kabinet niet voortbestaan. Twee ministers trachtten nog hem te bewegen dat hij best eenige rust kon nemen; dat hij als minister zonder portefeuille kon aanblijven en het land kon laten wachten tot hy beter zou zijn. Tever geefs. Poincaréweigerde: hij kon de verantwoorde lijkheid niet blijven dragen, als die niet ten volle op hem rustte. Hij moest twee operaties onder gaan: hoe lang kon dat duren? Het was onzeker of een man op zijn legfti|d^-^jiijjgj)ijjvi zeventig daar bovenop kwam; inmiddels had Frankrijk" een vaste hand noodig aan het roer. Transigeeren, met wien of wat ook. lag niet in zijn aard. Daar de natuur niet wilde, moest er zoodra mogelijk een eind 'komen aan zijn ministerie. En hij ging. zonder zich een ungtnblik 'te be denken. De man dien wij, zonder dit droevig incident, de volgende week hier in Nederland zouden hebben gezien, vechtend voor zijn land met ongeëvenaarde onverschrokkenheid. Raymoud Poincaréis een vierkante, stoere figuur. Een jurist van de bovenste plank, een advocaat bovenal welke professie hij weer kalm . opvatte na zijn langdurig Presidentschap der Republiek, verschijnend onder zijn confrères in het Palais de.Justice. alsof geen onderscheid hen scheidde. Een man die het ,. pleiten" niet laten kon, die alles met onweerstaanbare kracht van argu menten verdedigde, van den vrede van Versailles (voor een deel zijn werk) af tot de détails van de eene of andere rechtszaak toe. Daarbij een man die van bijzonderheden hield, die gewoon was al den eenigszins belangrijken arbeid die hem was toevertrouwd, zelf te doen. zijn stukken in het fijne handschrift zelf te schrijven, niets van wat niet' noodzakelijk aan anderen moest worden over gelaten. xiit zijn handen te geven. Daarin gansch het tegendeel van Aristide Briand. mét zijn prach tige ..oppervlakkigheid", alleen de groote lijnen der dingen ziende en de wereld verbazend door zijn schitterende welsprekendheid. Welsprekend ook hij. in de hoogste mate. Maar op een heel andere manier, zijn gehoor overtuigend door de overmeesterende macht van het argument, met- zijn eenigszins scherpe neusstem de menschen aantoonehd dat een man die zóó sprak. geen ongelijk hebben kon. Toch bewogen. nu en dan. op groote dagen en bij groote gelegenheden, znoals in dat meesterstuk van de. -hoogst e oratorie. dat h ij leverde bij de begrafenis van Frankrij ks. grootsten Maar schalk. toen hij drie kwartier lang, met een stem die de helft van het enorme C'hanip de Mars besloeg, de verdiensten prees van hem wien het land, naast God, de redding uit de klauwen van vreemd geweld en vreemde ovcrheersching te danken heeft. Hij verzuimde geen détail, hoe schijnbaar klein «tok. Terecht is de vrees te kennen gegeven dat Stresemanns gezondheid hem niet zou veroorloven de herstelconferentie in Den Haag bij te wonen en ook de Rijkskanselier Muller door een ernstige operatie verhinderd zou zijn daar Duitschlands zaak te komen bepleiten. Wie moet dan een tegen stander als Poincaréstaan? zoo vroeg men zich -ai: Hij die alle .stukken nopens Duitschlands POLROGER&CIE LE CHAMPAGNE ENVOGUE JAGER-GERLINGS HAARLEM schuldenlast, het Youngplan en de ontruiming van het Rijn- en later het Saargebied, beter dan wien ook kent, icijl hij ze alle zelf geschreven of althans geïnspireerd heeft! Die vrees is thans geweken en de langverbeide ontmoeting van de Duitschers met hun eigenlijken tegenstander, waarnaar zij sterk verlangden, omdat het verreweg verkieslijker was hun zaak met den vijand zelf uit te vechten dan met een ander, terwijl men toch voelde dat Poincar altijd achter de schermen zat en aan de touwtjes trok. zal niet plaats hebben. Stresemann triomfeert voorloopig en zal met een, indien door de macht van het woord overtuigender, minder ,,terriblement documenté" tegenstander te doen hebben. Poincaré-la-Guerre heeft inen hem, gedurende en na den oorlog, genoemd. Geen bijnaam is meer een onverbiddelijk tegenstander van Duitsehland betoond, toen het eenmaal zoo ver was en nog steeds geldt hij terecht als den onverzoenlijke, die van geen toegeven wil weten en zich sterk maakt in het betoogen dat Duitschland zich blijft wapenen en dat Frankrijk bovenal .,séeurité" behoeft tegen een mogelijken aanval in een verre of nabije (wie weet het?) toekomst. Maar dat hij den oorlog heeft gewenscht of dat hij dien heeft voorbereid op zijn reis naar Rusland vlak voor het uitbreken daarvan, toen hij als pas gekozen President dor Republiek den Tsaar een bezoek van enkele dagen ging brengen dat met bijzonderen luister werd gevierd, is stellig een kwaadwillig sprookje. Indien hij in zijn groote werk over den oorlog, in ik weet niet hoeveel doelen, pijnlijk gedocumenteerd en saamgelezen uit honderdduizenden bescheiden en brieven hoe heeft hij in zijn overvol. Ie ven tot het verrichten van dien arbeid den tijd kunnen vinden? iets heeft aangetoond, dan is het wel de onbestaan baarheid der legende als zou hij den oorlog hebben gewild en uitgelokt. Hij werd op zijn rois volkomen verrast door den moord op den Aarts-, hertog te Serajewo en kwam met zijn Minister Viviani in vastberaden, maar op den oorlog gansch ónvoprbereiden toestand t« C'herbourg terug. Daarna heeft hij zich een man getoond, zoowel in zijn hardnekkigeri tegenstand tegen het plan van Augustus 1014 om Parijs voor Bordeaux te ver laten en aan den vijand prijs te geven, als in de offers die hij zich, den ganschen oorlog door (toen zijn invloed langzamerhand uitdijdde ver buiten de grenzen waaraan een Fransche President zich angst valliger dan iemand ter wereld te houden heeft), getroost heeft door zijn reizen naar het front en de dagelijksche overleggingen met zijn niet altijd willige ministers. Heeft hij niet ten slotte met Clemenceau moeten samenwerken, die zijn hardnekkigste en meest perfide tegenstander is geweest in de dagen zijner verkiezing tot Presi dent en wiens natuur en ingekankerd radicalisme zoozeer' verschilde van zijn doordachten en inder daad conservatieven aard? Poincaréheeft Frankrijk' van den financjeelen ondergang gered en dit is wellicht het grootste werk geweest van zijn leven. Toen Briand hem.ik meen in 1025 een portefeuille aanbood, ver klaarde hij die van Financiën alleen te zullen aan vaarden met het premierschap en onder de voor waarde dat de Kamer binnen de 48 uur haar toestemming zou verleenen tot 7 of 8 milliard nieuwe indirecte belastingen. Daarop is toen zijn intrede in het ministerie Briand (waarin Caillaux zitting had 1) afgestuit. Maar Poincaréheeft later de schade ingehaald. Niet slechts heeft hij de schrikkelijke inflatie weten te voorkomen, maar de stabilisatie van de franc na zeer lang aarzelen en wachten . is hem volkomen gelukt. Voeg daarbij dat er van werkeloosheid in Frankrijk (de groote plaag in Engeland) geen sprake Js en dat dénijverheid er in het algemeen bloeit. En men ? komt tot de conclusie dat, had Frankrijk niet met een zoo onverbiddelijk crediteur als de Vereenigde Hotel Duin en Daal0 - Bloemendaal Str. kond en warm water PRIVÉBADKAMERS op alle kamers - Telefoon 22223 Staten te doen, het zich over zijn naaste toekomst,. zoolang Duitschland nog willig is tot betalen» geenszins ongerust zou behoeven te maken. Dank zij Poincaré; die het evenwicht in de bud getten ondanks de verpletterende lasten die erop drukken, heeft hersteld, en gezorgd heeft dat de be grootingen die voorheen gedurende maanden door voorloopige twaalfden moesten worden gedekt. thans op den 3 Isten December voor ieder jaar waarvoor ze moesten dienen, door Kamer en Senaat waren gevoteerd en aldus met een ijzeren energie de orde in 's lands financiën hersteld en regelmaat gebracht heeft, waar vroeger verwarring heerschte. * + * Aan Raymond Poincaréheeft de Fransche Republiek ontzaglijk veel te danken. Hij heeft, te midden van stormen van intriges on boosaardigheden van allerlei soort, zich staande weten te houden, langer dan eenig Fransch staatsman voor hem. Hij is van een onkreukbare eerlijkheid en wie dat zegt, wete wat deze lof voor een staatsman in de Latijnsche landen bèteekent. Van een strikten rechtvaardigheidszin bovendien, die zich uit in het geven, na pijnlijk onderzoek dat dikwijls maanden duurt, aan een ieder, ook aan den vreemdeling, van wat hem toekomt. Van »-cn buitengewone werkkracht en van een zeer solied, zich op den voorgrond dringend talent. Hij heeft nu gedurende een kwart "eeuw de Republiek bestuurd in alle denkbare functies, waaronder de allerhoogste in den Staat en daarna is men weer tot hem teruggekomen als tot den man dien Frank rijk niet missen kon. Zeggen wij eerbiedig: Saluons, car.... nous no. Ie reverrons plus? Hopen wij het tegendeel. YOu ' shall not look upon his like again. BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BIJ DB ETBMA BATENBURG & FOLMER TB 'S-GRAVENHAGB,HOTJGBNBPABK22 TELEFOON 11030 BIOKN GEBOUWEN. Bespreking kosteloos SPBO. BlNNHNlM EN INTERN. TBANSPOBTRN 2722 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 AUGUSTUS 1929 Had de oorlog een jaar eerder kunnen eindigen ? door A. M. Harthoorn Blblloffraphle over Foeh MAARSCHALK Foch was nog nauwelijks naar zijn laatste rustplaats onder den Dom des Invalide» gebracht, of tal van publicaties zagen bet daglicht, die den rol van den grooten veld heer gedurende den oorlog schetsen en daarbij diens eigen woorden en denkbeelden zeggen weer te geven. De twee publicaties, welke het meeste opzien gewekt hebben, zijn de Mémorial fan Foch" van Raymond Recouly, die, gelijk Eckennann met Goethe, zijn gesprekken met Foch getrouw pleegde op te teekenen, en En coutant Ie maréchal Foch" van den commandant Bugnet, die Foch's ordonnantie-officier geweest is. Vooral het eerste boek heeft door den nadruk, die er in gelegd wordt op de meeningsverschillen, die ? tusschen den maarschalk en Clemenceau bij het sluiten van den wapenstilstand en gedurende de vredesonderhan delingen bestaan zouden hebben, tot vele pole mieken aanleiding gegeven. De ex-president van den ministerraad heeft aan gekondigd, dat hij zijn zwijgen zal verbreken, en Recouly persoonlijk van antwoord zal dienen. Enkele zijner naaste medewerkers en met name generaal Mordacq, de vroegere chef van zijn mili taire cabinet, hebben dit echter reeds voorloopig voor hem gedaan. Generaal Mordacq gaf reeds Za Véritésur VArmistice" uit, waarop eerstdaags twee andere boekjes: Le Commandant Unique" en Pouvait-on aigner VArmistice d JBerltn?" zullen volgen, waarin hij zijnerzijds aan de hand van de feiten de onloochenbare waarheid opstelt". De onloochenbare waarheid over de discussies, welke men tusschen Foch en Clemenceau gehad heeft? Zij is, aldus Mordacq, in de volgende woorden van den Tijger te vinden, die deze in zijn tegenwoor digheid tot den maarschalk gezegd heeft: Ik zal zeker niet verkrijgen, hetgéfen gij verkregen hebt. Want, als generalissimus, beveelt gij over militai ren. Zij waren tenslotte wel gedwongen om te gehoorzamen. Ik echter discussieer met gealli eerden en met politici. Zij zijn niet gedwongen om te gehoorzamen." En Mordacq, die te Doullens' aanwezig was, voegt hieraan toe: ,,Wanneer het niet met Haig, of Bliss, of met een ander marcheerde, kon Foch een beroep op Clemenceau doen. Maar, wanneer er iets haperde met Lloyd George, Wilson of Orlando, kon Cle menceau niet de bemiddeling van Foch inroepen. Gij begrijpt het verschil? Voor het overige waren zij het eens. Zij waren het eens wat den wapen stilstand betreft. Ik was den Oen November bij Foch te Scnlis. Er waren Clemenceau, Bliss en Weygand. Clemenceau vroeg aan Foch: Gij zij t stellig van, meening den oorlog te doen eindigen." Ik zou het als een misdaad beschouwen antwoordde de maarschalk . verder bloed te doen vloeien, omdat de doeleinden bereikt zijn." En Clemenceau zeide daarop: Maarschalk, ik ben het volkomen met u eens." Alleen Bliss en ik?ver volgt Mordacq waren de meening toegedaan den oorlog voort te zetten. Daarna, was het verschrikkelijk voor den president (Clemenceau). Doch, omdat hij nu wil, dat de dingen gezegd zullen worden, zoo zal dit gebeuren. Er is heel wat te vertellen." ? : ?'?'.'''? * * *. Laten we deze controverse rusten, tot Clemen ceau zelf aan het woord geweest is. Er is evenwel een ander deel uit de Mémorial de Foch", dat uit historisch oogpunt zeker niet minder belang wekkend is, namelijk het deel, waarin, altijd volgens Recouly, de maarschalk de meening uit spreekt, dat de oorlog door de geallieerden een jaar eerder gewonnen had kunnen worden. De heele wereld zou er dan anders uitgezien hebben. Inplaats van een Amerikaanschen vrede" zou men een Europeeschen vrede" gehad hebben. Rusland en Europa waren dan wellicht voor het bolsjewisme behoed gebleven. Foch had reeds lang de overtuiging, dat de ge allieerden, in, 1017 hadden kunnen winnen, welke overtuiging tot zekerheid werd, toen hij de m moires van de Duitsche generaals, en vooral die' van Ludendorff, gelezen had. Amateur en Professional Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek RUYS BRIAND Briand; Och) wat zijn ten slotte twaalf ministeries! Het kost me meer moeite een koffer te pakken dan een ministerie in elkaar te timmeren" Tegen het einde van 1010, in het begin van 1017 aldus démaarschalk was Duitschland , bout de soufflé." Een reeks goed gecombineerde operaties zou voldoende geweest zijn om het neer te vellen. De slag van de Somme, hoewel met betrekkelijk geringe strijdkrachten ondernomen, hetgeen ons genoodzaakt had het aanvalsfront belangrijk te verkorten, had den vijand belangrijke verliezen toegebracht en het verbruik van zijn reserves verhaast. Het ware bijgevolg noodig geweest, zonder hem rust te gunnen» zonder de entr'acte te verlengen, een reeks operaties voor te bereiden, welke, een aaneengesloten geheel vor mend, hetgeen van de vijandige reserves overbleef vernietigd en de beslissing gebracht zouden heb ben. De middelen, waarover men in dien tijd be schikte, waren zeker niet, hetgeen zg een jaar later waren. Maar, goed benut, hadden zij voldoende kunnen zijn. Het Russisch front hield nog stand en verplichtte Duitschland aldaar belangrijke troepeneenhedea te laten. Dat was een kapitaal punt. De wisseling, welke toen in het Fransche opperbevel hebberschap plaats vond (de vervanging van J of f re door Nivelle), is zonder twijfel een ongeluk en zelfs een groot ongeluk geweest. Zij had en dat kon niet anders als onvermijdelijke conse quentie wijzigingen in het aanvalsplan en vertragin gen tot gevolg. En elke vertraging kwam onmid dellijk ten voordeele van den vijand, daar zij hem mogelijk maakte zijn strijdkrachten te hergroepeeren en in zijn crisis van reserves te voorzien. Het ware onmiddellijk noodig geweest een serie operaties van grooten omvang te combineeren. Het ware vooral noodig geweest ze met de grootste zorg, in hun geheel, evenals in hun détails voor te bereiden. Het aanvalsplan (van Nivelle), dat aanvaard -werd, was te eenvoudig, te rudimentair. Het bestond er in den stier bij de horens te vatten, hetgeen niet altijd het beste middel is om hem de baas te worden...." De Fransche aanval van den 16en April 1017 bereikte niet zijn doel. De doorbraak werd niet tot stand gebracht. De bindernissen waren te talrijk en te groot, de voorbereiding in een bijzon der moeilijk terrein was onvoldoende geweest. Indien papa"'Joffre niet door een parlementaire intrigue weggewerkt ware, zouden de zaken mis schien anders geloopen zijn. Het, 'door Joffre in November 1910 uitgewerkt plan bestond in een gezamenlijk groot offensief, dat samen met de Engelschen in begin Februari 1017 ondernomen had moeten worden. De strategische terugtocht van de Duitschers, waardoor hun aanvalsfront belangrijk verkort werd, had in het midden van Maart 1017 plaats. Het offensief van Joffre, indien dit op den oorspronkelijk vastgestelden tijd onder; nomen geworden ware, zou de Duitschers verrast hebben, voordat zij hun terugtocht hadden kunnen uitvoeren.... Volgens de meening van Fóch, zou het den geallieerden de beslissende overwinning gebracht hebben.... Ook van Fransche zijde zou, evenals generaal Hoffmann dit van Duitsch standpunt gedaan heeft, een boek over De oorlog der verpaste gelegenhe den" geschreven kunnen worden. De gebeurtenissen van 1018 hebben echter die van 1017 met den mantel der vergetelheid doen bedekken. Polemieken over de houding van tal van nog levende politici in de eerste maanden van 1017 zouden nochtans als van meer belang aange merkt kunnen worden dan die over de meeningsverschülen, welke tusschen een Foch en een Clemenceau, die beide de eeuwige dankbaarheid van hun land verdiend hebben, bestaan mogen hebben. OEN HAAG AMSTERDAM ROTTER DAM QROOTE COLLECTIE CRETONNE ?REEDTE 80 C.M. O v AM Ar Ptft T»., STALEN FRANCO .60