DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 AUGUSTUS 1929 No. 2725 De geest der Vlaamsche Yzerbedevaarten door H k. Brugmans WIE te Diksmuiden de brug over den tragischen Yzerstroom betreedt, ziet rechts van zich een wit gedenkteekentje, waarboven een zwart bronzen Christus gekruisigd hangt. Het draagt een franseh etiket: Ie Calvaire de l'Yser, en is dit jaar na grootscheepsehe franskiljonsche perspropaganda en bij de hoogste officieele belang stelling ingewijd, onder den sehamelsten toeloop van verminkten, oiul-strijders of achtergeblevenen van oorlogsdooden. Men spreekt bij de boeren over het kruis van den bissehop van Brugge", en wanneer men bedenkt dat deze prelaat zich ten zeerste gehaat maakte door zijn willekeurig nptreden tegen algemeen geliefde priesters en lee raren, die de Vlaamsch nationale gedachte hul digden, dan wordt begrijpelijk, dat uit zulk een benaming geen bizondere eerbied spreekt. Het monument staat dan inde West-Vlaamsche vlakte, en niemand trekt t-r zich verder iets van aan. Maar ter linkerzijde verheft zich. thans reeds vijftig met er boven de j . grond, een machtig torengebouw, dat door de . offervaardigheid van ongetelden is op getrokken, en dat men een gebed . in steen heeft genoemd.'Telken j a re verzamelen zich rond deze plek de tien duizenden Vlamingen, die in urenlange stoe ten naar de weiden trekken, waar het Vlaamsche bloed voor velen: het eigene te rijkelijk vloeide. In den nacht van 17 op 18 Augustus vertrok van Maeseyck. bij de Hollandsche grens te half n een trein, die de plaatselijke groep Limburg??che Vlamingen brengen moest naar den uiterst Westelijken uithoek van hun vaderland, waar men hen bijna zeven uur later verwachtte. Een ongemakkelijke, eentonige spoorreis' voor deze rnensQhen, en Waarom? Om te luisteren naar enkele redevoeringen, om een optocht mee te maken, lange tijden op de been te blijven en ver volgens kort na vieren weer te vertrekken naar hun woonplaats, waar zij over elven aankomen moest :en men beseffe in welken physieken toe stand. 'Welk is het onweerstaanbare idealisme, dat in deze omstandigheden Vergeten wij ook niet ?dat de geheele vermoeiende tocht wordt betaald niet opgespaarde centiemen ? in de meeste geval len!?deze menigte drijft? Bezoeken zij louter een Fe»st der Gedachtenis? Gaan zij terug uit nieuwsgierigheid naar de slag velden, waar zij hun kameraden hebben zien .sneuvelen, waar zijzelf geploeterd hebben of waar zij verwanten verloren? Zoeken zij soms het graf van gevallenen wier zerkjes zijn ingemetseld binnen het groote, triomfale monument? Zoeken zjj ? de andere, nog hartverscheurender mogelijkheid de verheerlijking van die mishandelde dooden, wier kruis door de belgische overheid werd gekonfiskeerd, tot puin geslagen en voor wegver harding bij Adinkerke gebruikt? Piëteit alleen? Pelgrimage naar het gedenkteeken van den eigenen -onbekenden soldaat? De wil om tegen de patriot tische doodenvereerihg een wezenlyke, anti-militaristische te stellen? Zeker dat alles, maar nog veel meer. Want wie niet blind teil wezen, moet aanvaarden, dat hier nog een andere, vóór den ?oorlog onbekende kracht losbreekt: de nationale herleving van het Vlaamsche Volk. Vlaanderen ondergaat zijn lot niet meer als de geranselde trckhond, die wij nog zoo dikwijls in zijn steden en dorpen aantreffen., het is gaan leven, want het heeft zijn ziel hervonden in zijn eigen smartelijke tragedie. Vlaanderen is weer een natie .?geworden. En nu zal men begrijpen, waarom wij op het Revue-Operettes door Constant van Wessem Casanova en Rose-Marle Of operette-revues? Men kan het genre allebei die namen geven. Het is over het algemeen moeilijk uit te maken of wij te doen hebben met een revue, waaraan .men een inhoud" heeft gegeven, dan wel met een ope rette, die een revue is geworden. Dat hangt meestal van het standpunt van den libretto-schrijver, maar vooral ook van dat van den componist af. Er gingen dezer dagen twee premières, die van JohannStrauss' Casanova" in Carré, en die van de Amerikaansche operette ..Rose Mary" in het (> rand Theatre. Beide noemen zich revue-operettes. Casanova" is een omwerking tot een revue, maar werd in werkelijkheid een revue met als inhoud" Strauss' operette. Men mag in dit geval de kwa lificatie ,,inhoud" inderdaad tusschen aanhalingsteekens zetten. De inhoud van Casanova" slaat inderdaad het record van alle inhoudloosheid, die wij bij operettes gewend zijn. De figuur van Casa nova is het eenige wat al deze scènes kan verbinden, en als zoodanig leende het onderwerp zich vóór een bewerking tot een revue met kleurige tafereelen uit de verschillende landen en steden, waarin wij afwisselend worden verplaatst. Dit was ook de bedoeling van den bewerker, die waarschijnlijk een prentenboek a la Duizend en een Nacht op het oog had met zijn bewerking. Doch dan had de Holland sche voorstelling ook veel grootscheepscher opgezet behooren te worden, meer kijkspel, minder operette. De wijze, waarop door Max Gabriel ons thans deze bewerking werd voorgezet, bleef in hooge mate onbevredigend. Temeer, omdat men door de verzorging van costuums en decors er aan herinnerd werd. dat hem inderdaad iets als een kijkspel voor den geest had gestaan. Een grootscheepsche entourage had ook de aandacht meer afgeleid van het leege geval zelf, leeg van aannemelijk gebeuren, leeg waar de humor veel had kunnen redden, ? niet n komische rol kreeg een kans, waarlijk komiek te worden en leeg helaas ook wat de muziek betrof, die, zelfs mét ontleeningen aan andere Strauss-muziek, o.a. Geschichten aus der Wiener Wald" en aan den modernen tango, in de revue^scènes niet meer gered kon worden van haar allang ingetreden dood. Men zat zich tot geeuwens toe te vervelen, sperde alleen zijn oogen open van verbazing, dat dit een succes-operette te Berlijn heette geweest te zijn, en ergerde zich aan de armzaligheid van uitvoering in de als revue bedoelde scènes, 'waar door een ..ontstemd" zangkoortje en slecht afgerichte danseresjes - de elegante Casanova niet te na gesproken een slap gedoe werd gaande gehouden mét vage herinneringen aan een revue. Wat hielp het of er goede stemmen bij waren, als de zangers zelf er geen animeerend gebruik van maakten? Het Hollandsche taaltje.dat zij te zingen en te spreken kregen, was een beschamend staal tje van Holland op z'n smalst!" Maar laten wij van deze jammerlijke mislukking afstappen ! En nu de andere première, die van Rose Marie." Ook hier een succes-operette, die eenige duizenden voorstellingen in de wereld kon boeken en die nog pas in Parys haar eerste duizend-tal afsloot. Rose-Marie" wordt eveneens als show-operette. revue-operette uitgebracht. Doch hier hebben wij werkelijk te doen met een operette, die revue is geworden, d.w.z., die van opzet een echte operette is gebleven met een kleur-versterking" van revue scènes. De inhoud" van dit werk is inderdaad een aannemelijk geheel, wel niet van rste-klasse gehalte, maar wat doekdit er toe: in difc opzicht zijn wij allang niet meer verwend en verwachten wij ook niets. Het was alles aardig en onderhoudend, de clownerieën werden vaak voortreffelijk uit gevoerd, men lachte, men amuseerde zich en genoot ook dikwijls. Want er werd meestal goed en altijd met veel entrain gezongen en,gespeeld, er zat gang, vaart, in het geheel, en hoewel de grootscheepschheid van bijv. de Parijsche voor stelling blijkbaar moeilijk was te bekostigen. werd met beperkte middelen, daar de decors en costuums op kleinere schaal zeker even goed ver zorgd bleven en veelal getrouw naar de ensceneering in het Parysche Mogador-theater waren gecopieerd, de gewenschte indruk verkregen. Beden kingen kan men natuurlijk wel hebben, maar het verdienstelijkste van deze voorstelling was, dat men ze moest opzoeken. Het orkestje was te zwak bezet, niet alle figuren leenden zich even goed voor hun rol: Jean Janssens bijv. mist de heroiek van de ruige gouddelversfiguur van Jim Keynori (en was dat nou lief van hem om ons Hollanders te laten voelen hoe stroef onze taal zingt, door als contrast het beroemde lied Oh, ma Róse Marie" nog eens in het Franseh voor ons over te zingen? In het huis van den gehangene spreekt men niet van den strop, luidt bij ons een spreekwoord). Maar de vertolkster van de RoseMarie-rol, Dilla Romane, de Framjaise, die op zoo'n aardige manier Hollandsch kweelt, Berthe Verzwijfer als 'Lady Jane, Van Eysden als de sergeant van de bergpolitie, Frits Vaerewijck als de geweldige Herman en Schilthuyzen als Hawley maakten alle van hun partij iets goeds, en het bar-danseresje Wanda vond in de sluipende en zwijgende lenigheid van LizzyValaslco's bewegingen een- suggestieve uitdrukking. En wat de door Louis Mets bewerkte muziek van Friml en Stothart betreft, de beroemde nummers: Rose Marie", het Totem Tom-tom" en het Indiaansche liefdes lied zijn allang gemeengoed geworden door gramofpon en jazzband en wij hernieuwden de kennis making met een stralend gezicht. Alles bij elkaar een voorstelling, die zeer te waardeeren was en die ook voor Holland van deze operette een groot succes belooft te zullen maken. officieele podium van deze, toch onpolitieke, neutrale, Katholieke, Vlaamsche en volksche be? tooging, geen enkel kopstuk aantroffen van de Katholieke, Vlaamsche, democratische" kamergroep, terwijl nagenoeg de geheele leiding van de nationalisten aanwezig was. Van Cauwelaert ontbrak op een demonstrate, waar geen enkel woord den rechtgeaarden Vlaming bij mogelijkheid kwetsen kon. Haar Borms kreeg ovatie op ovatie en werd tenslotte door duizenden geestdriftigen in triomf door de stad geleid- onder staatsgevaarlijke kreten, waartusschen het,«oranje boven" niet ontbrak. ? En dit brengt ons logisch op het al of niet loyalisme van dezen dag. Zeker hebben niet alle deelnemers hun stem uitgebracht op de nationa listen, zeker zijn niet allen tegen den bélgischen staat als zoodanig. Maar of er bij die duizenden en duizenden harten ook maar n enkel is, dat, naar de traditioneele uitdrukking luidt, voor Belgi klo)>t wij gelooven .er'niet veel van. Van scha keering tot schakeering gaat het in de gemoederen der bedevaarders van mokkende onverschilligheid tot opstandige afkeer. En wanneer men daarbij bedenkt, dat hier het jongste, vurigste, en wij mogen, wel zeggen: beste deel van yiaanderen's volk vereenigd was, dan kunnen wij niet beweren, dat het er voor de komende belgische verjaringsfeesten yan 1930 uitermate vroolijk uitziet.... Smalfilm Amatetir-Kinematografle onder Kino-technisohe leiding van Jori» Iven» FOTO-, PROJECTIE. EN KINO.HANDEL" CAPI 115 KALVERSTRAAT AMSTERDA OENERAAL FILM O AGENTSCHAP Bl| CAPI vakkundig* raad en voorlichting. No. 2725 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 AUGUSTUS 1929 RECLAME door Wybo Meyer H»-t Worel«l-M«'claim?C'onKren der Inter national Advrrttalng-AHaoclatlon te Ber lijn, 11?15 Augustus ZOO zag dan, na het Londensche Congres van 1024, het groote Wereld-Verbond van al wat l>ij Reclame op een of andere wijze is geïnteresseerd: The International Advertising Association, haar 'kosmopolitisch ledental thans bijeen in Berlijn. liet is met dit Congres al niet anders dan met .andere: nu reeds de beteekenis ervan in haar vollen omvang te réaliseeren behoort tot de vol strekte onmogelijkheden, liet rustig overzicht van het vele en waardevolle dat het bood, krijgen wij pas wanneer do gezamenlijke Verslagen der ?zittingen in boekvorm voor ons liggen. Een deel «lezer beteekenis wordt ons nu slechts duidelijk, wanneer wij de mas sa's drukwerk be schouwen, die ieder onzermecbracht naar huis. Maar overigens moet men zich voorloopig nog bepalen tot conclusies. En wanneer men zichzelven dan deze vraag voorlegt: wat is, in enkele woorden, de directe waarde van deze internationale bijeenkomst, dan kan daarop maar n «6saluut antwoord geWr C. C. Younggreen. New York. geven worden. Dat President der ..International Ad- is: het persoonlijk vertlslng Association , welke met , , , , , , dit Congres haar 25e jaarlijksche contact, dat door bijeenkomst hield. Keorx briefwisseling, hoe aangenaam of hoc \iitvoeri(t»die ook zij. vervangen worden kan. Vooral komt deze waarde naar voren in de sectie-vergaxlerimjen, de kleine bijeenkomsten waaraan alteen vakgenooten in engeren zin deelnamen. Bij de algemeene zittingen is het schier uitgesloten, om terstond iets mee te nemen" van het.daar ge sprokene. De. voordrach-, ten moesten daar uit den aard der M ?znakbeknopt zijn. Ook de kans op per soonlijke voeling is bij deaïgemeene vergaderin gen geringer. Immers: niet ieder [stelt belang in het onderwerp, dat een spre ker daar be handelt, ergo, hij blijf t er vandaan, maakt liever ?zün tijd ren. dabei door gehoor te ge? ven aan een -der zeer tal rijke uitiioodigingen, welke hem de gelegenheid biedt om iets te zien dat hij misschien nooit weer zal zien en dat .daarbij hem voor zijn beroep van nut kan zün. Maar op de sectievergaderingen vindt hij zfln 'collega's van heinde eri ver. Soms concurrenten, maar altijd lieden wier belangen paralel looipen met de zijne en wier belangstelling speciaal Is toegespitst op nzelfde onderwerp. Op deze bijeenkomst zag men het menigmaal gebeuren.' hoe twee menschen zich aati lelkaar voorstelden om in 't volgende moment in laéhei uit te barsten, wanneer ze ontdekten dat hunne namen e'.kander uit schriftelijke relatie al sinds jaren bekend waren! Daar zag men ook, hoe Dlrektor Max Rlesebrodt. President v. h. Kontinal Reklame-Ver band" (onderdeel der Int.Adv. Association) tevens Voorzitter van dit Congres. Rlght Hon. Lord Riddell. London. President der British Advertising Association. Vicevoorzitter van het Congres. menschen, die elkaar al wie weet hoe lang zonder succes ..achterna liepen" elkander hier plotseling ontmoetten. Daar werden re«ls gelegde banden nog strenger aangehaald, daar leerde de n wat van den ander, daar werden vele punten, die bij briefwisseling wellicht aanleiding waren geworden voor een geschil, in een oogwenk op prettige wijze door mondelinge discussie opgehelderd. * * * Bracht dan dit Congres als (jeheel geen algemeen voordeel voor alle deelnemers? Moet dan all f» wat het aan waarde inhield eerst later ons deel worden? Later pas, wanneer bestaande relaties worden voortgezet en nieuwe worden bevestigd ? Neen, dat zeker niet De practische vruchten ervan nam elk deelnemer reeds nu mee naar huis, geen hunner vertrok uit Berlijn, of hij kan gelden als de levende personificatie van een. geestig prentje, dat verscheen in het Officieel Orgaan" van het Congres: Een gedelegeerde die naar huis gaat. zeggende: ..I'mjust chock f uil of prof it making1 Ideas J" Uit den koffer dien hij torst puilen aan alle kanten papieren waarop staat: Ideas. New Ideas. Business hints, Profit making plans. Zóó is het werkelijk, allen congressisten er varen het, daaraan heeft men niet te twijfelen. Vol nieuwe plannen en ideeën, vol opgedane nuttige ervaring. Ineen volgende beschouwing hoop ik eenige der voornaamste onderwerpen, welke op dit Congres aan de orde waren, te behandelen. Centraal Hara-kiri door L. J. Jordaan De film ..C*(>vaiiB;pnts" O oor (lp Centrale K«'Urlii«s-t'omnii**ii' afgekeurd BIJ het ter perse gaan van dit nummer bereikt ons het sensationeele bericht, dat Raismann's film Gevangenis'' door de Centrale Keurings commissie is afgekeurd. >'u zij het verre van ons, dit lichaam van welke zonderlinge en lichtelijk onverstandige handelwijze dan ook, terug te willen houden. Waarom zouden wij ? Hoe spoediger en hoe doeltreffender het achtbaar college hara kiri pleegt, des te aangenamer zal het ons zijn en dit besluit is zonder twijfel een forsche stoot in de goede richting. Wanneer wij dan ook den droeven, maar noodzakelijkcii plicht vervullen, de jongste démarche van ons aller censor morum te signaleeren. dan hopen wij van harte, dat de Commissie zich hierdoor niet zal laten ontmoedigen en vast beraden moge voortgaan op den ingeslagen weg . . . .den Weg del zelfvernietiging. Bij de bespreking der film Gevangenis" na de vortooning door de Nederlaudsche Filmliga, hebben wij uitvoerig uiteengezet, waarom ons .dit werk zooal niet superieur, dan toch van groote artistieke waarde toescheen. In ieder geval torenhoog uitste kend boven den stroom van minderwaardige pro ducten, welke wekelijks met den zegen der Centrale Keuringscommissie op het weerlooze publiek wordt losgelaten. Men zou de vertooning ' van een dergelijk werk alzoo met eenige reden een publiek en zelfs een zedelijk" belang kunnen achten dit laatste dan wellicht niet in commissorialen zin opgevat. Al hetgeen de motiveering van een , i verbod van Vertöoning in het openbaar" tot iets ongemeen interessants maakt te meer, waar zulk een motiveering de wenschelijkheid en toelaatbaarheid" der filmcensuur aan een onwillekeurige herziening onderwerpt. Het is toch veler en ook onze meening, dat een lichaam als de. Centrale Keuringscommissie, zelfs met de beste voornemens bezield, voor een taak wordt gesteld, die verre boven haar bevoegdheid uitgaat. Hoe langer zoo meer, begint een zeker deel der film productie zich toe te leggen, op hetgeen men in d wandeling kunst" pleegt te noemen en'hiermede \vordt déoorspronkelijke opdracht der comissie: het in ordentelijke banen leiden van een volksyermaak, waaraan weinig of niets te bederven valt, op fatale wijze overschreden. Immers zij moet thans andere dingen dan naakt of gekleed, fatsoenlijk of indecent, ordelijk of oproer i g. t ogen elkaar afwegen. Zij moet uitmaken wat, ongeacht de behandelde, materie, al dan niet is opgeheven tot de boven-tijdelijke bovenmaatschappelijke visie van den kunstenaar on ziedaar een treffen fcusschen twee grootheden, dat MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60c' Laxeer-Tabletten.. 60et Zenuw-Tabletten .75ct Staal-Tabletten.. 9Oc' Maag-Tabletten 75" Bij Apoth. en Drogisten bijna belachelijk van ongerijmdheid is. Van alles op deze rare wereld vol misverstanden, begrijpen een kunstenaar en een commissie" elkaar wel het minst. De kunstenaar spreekt en denkt in subliminale complexen - de commissie" in paragrafen en reglementen. De kunstenaar richt zich tot de naakte, nederige menschelijke ziel ? de commissie" is een verzameling notabelen met nette colberts en verantwoordelijkheidsgevoel. De kunstenaar doet een beroep op het diepste en heimelijkste in ons de commissie" herleidt de per soonlijkheden tot openbare Vergaderings-trivialiteiten. Hoort nu, tot welke pijnlijke consequenties oen contact tusschen deze volmaakt ongelijksoor tige grootheden leidt: Wij kunnen u niet toelaten" zegt de commissie tot den kunstenaar Raismann omdat gij bewind voerende personen, speciaal den directeur eener gevangenis, op belachelijke eu zelfs liederlijke wijze hebt voorgesteld, tegenover de nobele poli tieke gevangenen !" ..Hoe nu?" vraagt de kunste naar verbaasd leeft mijn Scharfsky dan niet. zooals een Jago en een RodionRaskolnikof leven? Is hij niet waarachtig gezien en in al zijn gro teske minderwaardigheid met deernis gezien? Moet hij verdwijnen, waar het larmoyante tooneelkappers-product van een Jannings-grootvorst mag voortbestaan? En liederlijk? Maar in welk opzicht is deze pitoyabele, vereenzaamde ge vangenist yran ?met zijn ruwe, maar menschelijke sexualiteit, liederlijke!' dan de perverse dubbelzinnigheid der geraffineerde Amerikaansche filmsterren?" Bovendien" gaat de commissie onverstoorbaar voort, bevat deze film een bespotting van gods dienstige handelingen...:" Kent gij den Dies Irue uit Berlioz'.Dtt»w«<fO>i de Fam-t ?" vraagt'de kunste naar. Tenslotte" vervolgt de onverbiddelijke com missie komt de tegenstelling tusschen de laagstaande machthebbers en de hoogstaande onder drukten weer tot uiting en aldus vervalscht gij het wereldbeeld !" De kunstenaar is een wellevend man, dus lacht hij niet om deze rhetorische uit barsting, maar vraagt beleefd: Welk wereld beeld meent gij ? Het uwe of dat ..van uw geacht medelid, of dat van Goethe, of het mijne? Daar is het wereldbeeld" van konkelende» sjacherende politici, die het gewicht van den vrede in (Engel-. sche) ponden en dollars zoeken te bepalen daar is het wereldbeeld" van een dictatoriale geWeldheerschappij daar is ook het wereldbeeld" van een knoeiend jammerlijk mislukt revolutieidealisme..... wie van ons zal het wagen, de feite lijke waarheid van al die subjectieve wereldbeel den" vast te stellen? Ik ken niet anders dan mijn wereldbeeld" van den eeuwig-revolteerenden, eeuwig-falenden mensch.... altijd dezelfde, of zijn ideologie al dan niet juist zij. Of meent gij, dat De Lamartine's Girondins" eerst dan een toelaatbaar" kunstwerk zou zijn geweest, wanneer A'ergniaud c.s. eens werkelijk de Marseillaise had den gezongen op het schavot gelooft gij, dat Dantón" eerst dan voor vertooning in het openbaar" geschikt ware, wanneer Büchner's held in alle opzichten met de historische figuur strookte?" Ik verklaar de discussie voor gesloten" zegt de voorzitter De film Gevangenis" is verboden !" ?" * ? , .' ? ?? "" . Nog eenige van dergelijke overwinningen en de Centrale Keuringscommissie is verloren.,.. GENERAAL AGENTEN VOOR AMATEUR-KINO-UITRU8TING FOTO-SCHAAP & Co. 8 P TT T A T*f H T F, R > 4 T» ?h ?l l