"Il DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 AUGUSTUS 1929 No. 2726» DE HAAGSCHE CONFERENTIE ER plegen zich in het leven omstandigheden voor te doen, zou rijk aan complicaties, dat de primitieve mensch een vereenvoudiging der situatie dringend behoeft. Ofschoon een dergelijke vereenvoudiging het gevaar met zich mede kan sleepen, dat het inzicht in den ouderlingen samen* hang der dingen tijdelijk verloren gaat, is het voor hun uiteindelijke waardeering misschien wel geboden, voor een oogenblik een eenvoudig schema te construeer? n van het complex in elkaar grijpende en parallel loopende acties en reacties, dat Haagsche Conferentie heet. Dat deze Conferentie adhoc terstond in drie stadia te verdeelen valt, behoeft op zichzelf nog geen ontzenuwing te beteekenen van de stelling, dat alle goede dingen drieledig zijn. Dat elk der bovengenoemde stadia met min of meer hevige crises gepaard gaat, zal een, zij het zelfs platonisch beoefenaar der diplomatieke en historische wetenschappen allerminst verbazen, evenmin als de nadrukkelijke verklaring, dat de geschiedenis van deze conferentie in de eerst volgende reeks van jaren niet te schrijven is. Eerste Stadium 6?11 Augustus Vrijwel onvoorbereid komen de gedelegeerden der verschillende mogendheden naar den Haag, dat zich in weinige dagen in elk 'opzicht voor een waardige ontvangst heeft gereedgemaakt. Beeds dadelijk blijkt, dat de verlangens van geen twee mogendheden identiek zijn. Verschil van meening over de bezetting van de zetels in den raad van beheer van de internationale bank, over de ver vroegde ontruiming van de tweede en derde zone van het Rijnland, over het al of niet in discussie brengen van de Saarquaestie, over de geldigheid van de percentages van Spa enz. enz. brengen terstond een aanmerkelijk sterker gespannen toefitand teweeg, dan op andere internationale conferenties het geval was geweest, waar meestal van den aanvang het grootste deel der aan dis cussie onderhevige vraagstukken ondershands was geregeld. De financieele, noch de politieke com missie, waarin deze conferentie wordt gesplitst, kunnen iets van belang uitrichten; slechts het aanhangsel van laatstgenoemde commissie, de juristen-subcommissie voor de technische vraag stukken van de ontruiming van het Rijnland en voor de instelling van een, door de overeenkomst met Genève van 1ÜSeptember 1928, vereischte commission de constatation et de conciliation, vergadert door. Het hoogtepunt in dit eerste sta dium is natuurlijk het befaamde ultimatum van den wrangen man uit Yorkshire, wiens goed recht voor een groot deel erkend dient te worden. Tweede Stadium 19?19 Dit stadium kenmerkt zich door het feit, dat de besprekingen pourle désarrangement du planYoung," om Titulesco even te citeeren, van de Eerste Kamer naar de verschillende Haagsche en Scheveningsche hotel-appartementen worden ver plaatst; hiervoor is men evenwel niet naar den Haag gekomen. Spannende crises en dagen van oogenschijnüjk eindelooze verveling wisselen el kaar af. . Par faute de mïeux onthalen Chéron, Curtius, Graham en Firelli hun collega's op openbare lessen in de volksmüshoudkunde. Toch houdt juist dit punt (het vraagstuk der leveringen in natura) de mogendheden nog eenigszins bijeen. Alle Voor stellen van de offermogendheden", gelijk België, Frankrijk en Italiëzich meer met welgevallen dan recht noemen, worden door déBritsche dele gatie met dooddoeners als inadaequete'' afgewe zen. Nieuwe experts, die te Parijs nog geen dienst deden, werden dag en nacht aan het rekenen gezet. De meeningen over den omvang der tegemoet komingen, welke aan den Chancellor of the Exchequer worden gedaan loopen sterk uiteen. De offer mogendheden achten het 80 pCt. van Snowden's eischen; hij zelf taxeert het aanbod op niet meer dan 20pCt. van zijn desiderata-programma. Bijzonder onverkwikkelijk doen in de laatste dageri van dit stadium déprestige- verklaringen van verschillende mogendheden aan. Geheel onge vraagd, geeft Hosconi aan de .Amerikaansche pers een uiteenzetting, hoe Italië's prestige geen verdere opofferingen gedoogt. Snowden blijft intusschen voet bij stuk houden, wijst elk aanbod af en stelt nieuwe ultimata, welke nooit binnen den vereischten tijd w< rden beantwoord. Hoe men ook moge denken over de. quaestie in hoeverre deze staatsman hét recht aan zijn zijde heeft, de ont boezeming moet ons hier uit de pon, dat Snowden's niets ontziende vasthoudendheid ons allerminst geschikt lijkt, om tot een betere verstandhouding der volken te leiden. Wij meenen dan ook te kunnen voorspellen, dat Whigs en Tories, allen te zamen genomen, wier devies thans Thanks C!od for Mr. Snowden" luidt, wel eens geheel van ziens wijze zouden kunnen veranderen, wanneer deze nieuwste incarnatie van John Buil zijn schip van staat een haven der isolation" heeft binnen doen loopen, die allerminst splendid" zal blijken te zijn. Wij betoogden reeds, dat het niet mogelijk is, zich ook maar eenigszins een beeld te vormen van de dry f veeren, welke de Chancellor of the Enchequer tot zijn tot dusver gevolgde politiek leiden. Hoe het ook zij, ondanks alle verklaringen wil het er bij ons nog niet in, dat de Britsche experts te Parijs zoozeer buiten de toenmalige Duitsche regeering om hebben gehandeld, als men ons thans wil doen voorkomen. Het heet dat het geheele Engelsche volk achter Snowden staat, doch deze staatsman zal er zich wel voor hoeden te zeer op volksgunst te vertrouwen. Intusschen is het niet onverklaarbaar, dat Briand's stemming in deze dagen onder het nul punt daalt en dat hij daardoor zijn Duitschen collega een weinig vriendelijk gezicht toont, wan neer over de ontruimingstermijn van het Rijnland wordt gesproken en zich Oost-Indisch doof houdt bij het hooren noemen van het Saarvraagstuk. Alles te zamen genomen leverden de onderhandsche besprekingen in de hotelkamers nog minder resul taten op, dan de. vergaderingen der beide com missies en voor dit tweede stadium van de confe rentie is waarlijk geen ander epitheton ornans dan negatief" te bedenken. I>crde Stadium sedert 20 Aug. Doch dan wordt de Conferentie Dinsdag 20 Augustus krachtig wakker geschud. Adatsji in viteert Briand en Snowden voor den ,.tea for two" en geeft daarna die merkwaardig optimistische ver klaring aan den Zuid-Amerikaanschen journalist, terwijl Stresemann, rekening houdend met het feit. dat l September het plan-Young in werking moet treden, op voortzetting der besprekingen aandringt. Dit derde staium der conferentie wordt dan ingeluid met een uiterst geheimzinnige samen komst der zes uitnoodigende mogendheden. Aan Engeland worden weer nieuwe voorstellen gedaan, voor een deel ten koste der kleine mogendheden en van het Opferlamm" Duitschland, welke, wellicht met medeweten van den intusschen te 's-Gravenhage gearriveerden Senesj nadrukkelijk werden afgewezen. Niet het Opferlamm", doch de door het planYoung bevoordeelde mogendheden zullen moeten bloeden, om van de evolutie van ..zick-zack-Kurs" naar ..neue Kurs" in het Britsche Rijk te getuigen, is de in deze dagen in het Britsche Kamp waar neembare gedachte. Dit stadium van de conferentie is nog veel rijker aan hougspanningen en nirwanabeelden dan de beide andere. Vrijdag 23 Augustus is men zoo ver, dat entréekaarten worden gedrukt voor een openbare voltallige slotzitting, op den volgenden dag bepaald, waar de constateering van de breuk voor de microfoon wereldkundig zal worden gemaakt. Gelukkig is onze residentie dit taf reel bespaard gebleven. Op het allerlaatste oogenblik heeft een geestvan conciliatie de overhand gekregen. 24 Augustus blijkt een bevregende oplossing voor het vraagstuk der leveringen,in natuia te zijn gevondenen daardoor is een der belangrijkste principieele bezwaren van den heer Snowden komen te vervallen. Misschien is nog belangrijker, dat de als onoverbrugbaar beschouwde kloof tusschen Frankrijk en. Duitschland in zake de commis sion de constatation et de conciliation in principe blijkt te zijn overbrugd. Natuurlijk waren deze gunstige wendingen nog afhankelijk van de in werking treding van wat eens het plan-Young was, doch de atmosfeer van den Haag was dien 24en Augustus zoozeer gezuiverd, dat men reeds kon zeggen, dat de conferentie niet tevergeefs had plaatsgevonden. 26 Augustus was de laatste grove wanklank verneembaar; het zesde voorstel der offermogendhedcn" men sprak van 50 pCt. was door Snowden geweigerd. Hierna zijn echter alle handen voor een laatste poging ineengeslagen en als resultaat is diep in den nacht van 27 op 28 Augustus een accoord tusschen de schuldeiechende mogendheden getroffen, waarbij in het kader van het plan-Young in zooverre aan de eischen van de Briteche delegatie is tegemoet gekomen, dat deze er genoegen mede kon nemen. Ondanks de eerst aangekondigde afwijzing van voorstellen, welke niet uitsluitend ten koste van A DinitBRPROOF HET WONDERTCEKEN DAT DE VLEKKEN OP UW MEUBELEN VOORKOMT No. 3726 DB GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 AUGUSTUS 1929 België, Frankrijk en Italiëzouden komen, ont vangen Snowden c.s. verscheidene extra-bedragen, welke voor een groot deel afkomstig zijn van het overschot, dat onder de Young-verdeeling over blijft van de laatste Dawes-betalingen van Duitsch land (300.000.00 J Mark), terwijl als extra-concessie inzake de leveringen in natura de Italiaansche Staatsspoorwegen de vc-rplichting op zich nemen, gedurende 3 jaar 1.000.000 ton Engelsche kolen te koopen. Meer. dan drie weken zijn verloren gegaan, voordat men het punt had bereikt, van waaruit de besprekingen over een werkelijke liquidatie van den oorlog een aanvang konden nemen. Het spreekt dus vanzelf, dat in de luttele dagen, welke nog resten 2 September begint de zitting: van de Assemblee te Genève dubbel hard wordt gewerkt. De reserves, van Duitsche zijde gemaakt moet men intusschen niet te tragisch beschouwen, daar de Fransche troef: entameering van Saar-besprekingen als compensatie in Duitsch land wonderen zou kunnen verrichten. Het beëindigen der werkzaamheden van de finantieele commissie van de Haagsche Confe rentie staat voor de deur; de regeling van de "bezettingskosten na l September ia hierbij nog de groote puzzle. De politieke commissie hield heden, 29 Augustus, haar slotzitting. De vurig begeerde data voor ontruiming van het Rijnland zijn eindelijk genoemd. Drie maanden na den aanvang hiervan zal zich geen Belgisch of Engelsch soldaat, acht maanden na 'de ratificatie van het plan-Young, uiterlijk 30 Juni, geen Fransch soldaat meer op Duitschen bodem be vinden. De geduchte commission de constatation et de conciliation maakt plaats voor de BelgifcchDuitsche en Fransch-Duitsche Locarno-commissies; terwijl mj eventueele geschillen ook beroep op Genève openstaat. In het eerste artikel, dat wij naar aanleiding van de Haagsche Conferentie schreven, werd naar aanleiding van een vergelijking met de conferentie van Algeciras, het parool ni vainqueurs, ni vaincus" vermeldt dat de toenmalige Duitsche regeering in flagranten strijd met de werkelijkheid uitgaf. Deze zelfde woorden zijn in déslotzitting van de politieke commissie door Aristide Briand gebezigd en inderdaad geven zij ook het resultaat van de conferentie in waarheid wet r. Voortaan zal men van den geest van Locarao, Thoiry en den Haag spreken en het kenmerkende van den Haag is, dat daar definitief met Versailles is afgerekend. Dr. H, E. ENTHOVEN BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BIJ DB FIBUA BATENBURG & FOLMER TB 'S-GRAVENHAGE,HOTJGEN8PABK22 TEL B PO O N 11030 EIOBM GEBOUWEN. Bespreking kosteloos SPBO. BlKNBNL. B» IKTKBW. TBAKBPOBffBH Dramatische Kroniek door Top Naeff Bat»* acte ER worden over do kunst in het algemeen, en over de tooneelkunst in het bijzonder, in dezen tijd van schrale productie zooveel woorden ten beste gegeven, dat er elk seizoen meer moed voor noodig is daar ambtshalve nog een en ander aan toe te voegen. Ik heb de rol van de critiek in dit land, waar het critisch gezag te geef Is, nooit overschat. Aan ons tooneel, erger nog dan aan de letterkunst, hebben de groote, leidende figuren, zooals in het buitenland George Brandes, Alfred Kerr, Antoine, Julius Bab, e.a., die boven het kris-kras oordeel van den dag het roer eenigermate recht vermochten te houden, altijd ontbroken. Er bestaat over het levend tooneel geen litteratuur van eenige beteekenls bij ons; wat bewaard bleef, bepaalt zich tot het anecdotische, waarvoor ons publiek vrijwel uitsluitend smaak heeft getoond. Toen een kleine twintig jaar geleden de tooneelkunst evolueerde, en het drama van den univeraeelen geest onze. waardeering een anderen maatstaf aanlegde, overviel deze renaissance de critiek niet minder dan het publiek. In die dagen werd het schreven over tooneel zaken een ernstig vak, waarbij helaas op dit verhoogd plan elke basis ontbrak. Een onoverzienlijk aantal uitspraken en tegen spraken vulden couranten en tijdschriften, meer of minder onderhoudend voor de diverse lezers, doch zonder beteekenis, want zonder lijn, zonder draagwijdte en, zonder overtuigingskracht voor de kleine tooneelgemeente, die ervan had moeten groeien. Zoo is het geweest, en zoo is het gebleven. De kleine tooueelgemeente slonk tot welhaast den laatsten man, een groot publiek van uitgaande dames en hoeren, die geen audere efochen stellen, dan ,,mfit afwisseling" te worden bezig gehouden, bezette de schouwburgen, de directies sloven zich af om dit publiek te believen. En wij zijn al over het stadium heen, waarin we dit alles betreurden. Of wij dan meenen, dat er aan het tooneel van onzen tijd niets meer verbeurd" zou zifn? Dat niet. Elke tijd beklaagt zich over het tooneel van dien tijd; z«lfs in perioden van edelsten bloei geeft men dit idealisme: dat het altijd nog beter kan, niet prijs. Ons tooneel echter is volstrekt niet zóó in verval als men, nu het met de sociale bemoeiingen artistiek spaak loopt, geneigd zou zijn te gelooven. Er is in de laatste kwarteeuw op onze planken heel wat ontwaakt, veel gewonnen ook, dat niet, of althans niet geheel, verloren ging. Er is, al. ontvielen er van de besten, nog talent genoeg, waarmee een regisseur, die inderdaad een regisseur is, in verscheiden richtingen iets zou kunnen bereiken. Onder de ouderen, de veelal onzichtbaren," zoowel als onder de jongeren, van wie wij uitteraard het beste hopen, ook al blykt dit, bij gebrek aan school en leiding, niet altijd. Nu en dan komt er ook nog wel eens een voorstelling tot stand, die boven de middelmatig heid van de rest gewaardeerd moet worden, en krijgen wij in de bijrollen, zelden in de hoofd rollen spel te zien, waarvan de indruk den volgenden morgen nog niet geheel vervlogen is. In verhouding tot de drukte, die er over de kunst van het tooneel wordt gemaakt, en de kapitalen die zij verslindti is dit goede, ,wat wij van haar zeggen kunnen, intusschen te weinig. Van ons tooneel, zooals het thans reilt en zeilt, gaat geen inspiratie meer uit, noch tot verheuging, noch tot ergernis. Wie naar den schouwburg gaat, weet dat daar.iets geboden wordt, dat een enkele verrassing daargelaten als regel minder is dan het zou kunnen en moeten zijn. Hij weet tevens, dat een taktiek van kool en geit sparen in de laatste jaren het niveau voor deze kunst dusdanig heeft verlaagd, dat het nauwelijks meer een onderscheiding mag heeten op dit gebied Kunstzaal van Lier Rokin 126 Amsterdam* Oostersche & Europeeiche antiquiteiten Oude en Modarne schilderijen en plastieken Negerkunst £ Ethnographica De onlusten in Palestina Teehening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek De Turk: »John> had dat nu maar aan mij overgelaten!" schoonheidskoningin te zijn. En dat de strijd de fiere strijd al lang niet meer gaat om de waarden der dramatische kunst, maar om louter belangen en omstandigheden buiten haar eigen domein. Wie daar niet al te naïef tegenover staat, kan zich bezwaarlijk verbeugen op de aange kondigde groote" of klassieke voorstellingen, waartoe onze gezelschappen, zonder dat zij over de noodige krachten beschikken, zich laten for* ceeren terwille van de subsidie en de gevleide abonnés. Maar die zal zich bij de mislukking of het schijn-succès van zulk een opvoering aan den anderen kant ook weer niet te zeer teleurge steld voelen, aangezien het nu eenmaal niet mogelijk is, gegeven de zwakke constellatie der gezelschappen, met overal hiaten op het eerste plan, den geest van het groote te benaderen, laat staan dit werk uit te beelden op het niveau, waarop het werd geboren en opnieuw wil worden bezield. Wat van ons onder deze omstandigheden" gevraagd wordt, is dat wij onze pen zullen leenen voor de reclame van idealen, waarin niemand bij dit te zwaar belaste, aan den oppervlakkigen tijdgeest geofferde, en In een eindelooze impasse van speel-je-niet-dan-heb-je-niet gejaagd bedryf, gelooven kan. Dat wij ons, ' \ naam der kunst, zullen opwerpen voor alle nooden", waarvan niemand den ernst wil besef f< .1, vóór alle plannen," waarvoor alleen de na&st-bélanghebbende, de toegevoegde commissie", en de schrijver van het ingezonden stuk" zich interesseert. En dat wij onze ziel in lijdzaamheid zullen bezitten tegenover het leger van kunstspeculanten, dat aan den schouwburg aan een keur-colfectie van schouw burgen autoriteit, roem en geld verdienen wil. Aldus ongeveer staan de zaken bij den aanvang van -het nieuwe, voor het overige wederom ju belend ingezet seizoen. Er is geen reden tot neerslachtigheid inderdaad: het bedrijf floreert beter dan vroeger, het staat er voor een klein land met weinig of geen vreemde! ingenbezoek. tamelijk goed bij, en velen Vinden er hun brood» winning in. Er is evenmin reden dit succes te overschatten en ons bij voortduring op te Winden aan phrases, zooals daar zijn: cultureel belang, volksbeschaving, kunstzin, nationale verheffing, enz. Wie daarop, trots alle verschijnselen, die op gemoedeUjke voortzetting in de eenmaal inge slagen, niet onfortuinlijke richting wijzen, hard nekkig hoopt en vertrouwt, moet Veel tijd van leven hebben. Wat de naaste toekomst betreft.... pappen en nathouden» om het ook maar niet al te artistiek uit te drukken. TUYNENDUPG MUYS Tentoonstellingen Rijksmuseum, Amsterdam. Tentoonstelling van Oude Kunst. Tot l September. Buffa en Zoon, Amsterdam. Schilderijen van Fransche meesters. Tot l September. Kunstzaal van Lier, Rokin, Amsterdam. Ten toonstelling van schilderijen en negerkunst. Tot l September. Kunstzaal Kleykamp, den Haag. Tentoon stel dng !-childori.;en van oude meesters. Tot l Sept. R. W. P. de Vries, Amsterdam. Oude teekeningen en schild i rijen. Tot l >ept. Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling de Kunstenaar en de Economie." Tot 15 Sept. Karel van de Woestijne l Vlaanderen heeft zijn grootsten dichter verloren. In de kracht van zijn jaren werd hij aan dit leven ontrukt, in een periode van groote productiviteit. Kort voor zijn heengaan heeft hij tot troost van alle liefhebbers der poëzie zijn drieluik" voltooid, met het deel Bet Bergmeer." Reeds zijn in dit blad besproken de beide eerste deelen: De Modderen Man" en God aan. Zee". Deze drie uitgaven zijn in sobere typographische uitvoering en in beperkte oplagen verschenen bij den uit gever A. A. M. Stols, te Maastricht. (Prijzen:De Modderen Man f 6.25; God aan Zee, op Japansch papier / 25.?-, op hollandsch papier ? 10.?;Het Bergmeer, eveneens -? 25.?en ? 10.?.) Dit drieluik vormt niet alleen het beste deel van Van de Woestyne'a werk, maar ook een grootsch monument in onze hedendaagsche letterkunde. Geen literatuurliefhebber en geen bibliotheek mag die boeken missen. Wij herinneren eraan dat hij denzelfden uitgever in dit voorjaar verscheen een prachtig geïllustreerd boek van den overleden dichter over zijn broer, den schilder Gustaaf van de Woestijne. Als bijdrage tot de kennis van den measch en criticus" is dit boek onontbeerlijk. (?3.50 gewone uitgave, / 16.?luxe uitgave). En het is een genot voor lederen liefhebber der moderne schilderkunst. » v ' ' ' ?\ !