Aanplakbiljet van A. Cassandre EEN hoogtepunt in de kunst van het hanplakbiljet in Frankrijk was eertijds Chéni. Fijne pastelkleuren, speelsche lijnen, losse*en zwierige be lettering, dat waren de kenmerken maar er was nog iets meer dat mo i yk te définieeren valt, zoomin als vrou welijke gratie met nuchtere woerden CHEKUN Kunst en Reclame in de ransche Aanplakbiljetten te benaderen is. Het was, wat ik zou willen noemen: het feestelijke element en daarnevens het dooreenvlechten van zwevende gestalten waardoor iets van den droom in al zijn werk leefde. Later kwam Steinlen. Hij gaf mér werkelijkheid, maar ook gaf hty mér diepte. Nooit overtrof hij zichzelf in zijn prachtige biljet voor de bekende Farine Lactée" met de melkmorsende figuur en de katten. Groot kon hij zijn in een beperkt bestek. Het is het ge heim van alle Kunst t .... Wat Mucha betreft (ook zijn werk reken ik tot de Fransche affichekunst) bleek de waardeering meer modegril. Dat is het filterend" vermogen van den tijd! Wat sterk is blijft; wat zwak is vervliegt als kaf uit het koren. Velen hebben zich in den loop der jaren aan het ontwerpen van aanplak biljetten in Frankrijk gewijd. Vooral de hoofdstad, het geweldige Parijs had, als metropolis, goede teekenaren van noode, maar men stampt ze niet uit den grond t .... Niets is te dwingen en altijd wisselen tijdperken van bloei en verval. Na eene duidelijk af te lezen in zinking herleefde opnieuw de Kunst der Reclame, zij het in gansch andere vormen en opvattingen. Allerhande invloeden doen zich gelden: de in drukken van het moderne verkeer; het trilbeeld der cinema en niet het minst de grooteche krachten der machine hebben niet nagelaten hun stempel te drukken op den arbeid en het streven der nieuwlichters, die allereerst begrepen hebben dat als men iets te zeggen heeft, men dit zoo duidelijk .mogelijk dient te doen, wil men zich voor de menigte verstaanbaar aken. S Deze duidelijkheid openbaart zich vooral 7en by allen in de letterteekening. Zeer eenvoudige, strakke, voo een elk (dus ook voor het ongeoefend leekenoog) zonder moeite snel te be vatten karakters ge ven 3 de mededeeling aan welke door de uitgave van het biljet gediend wordt en verlaten is de krankzinnige' bevlieging j om dit onderdeel van het biljet door zonderlinge ordonnantie te doen intrigeeren, waarbij de welwillende be schouwer voor ware puzzle's en rebussen kwam te staan. Het aanplak biljet ontaardde tot een soort kruis woord-raadsel en men zag dit alras in. Als direct gevolg kwam de reactie van i het eenvoudige en duidelijke, recht-op-het-doel-afgaande der nieuwe zakelijkheid. Men was beu van al het met kwistige hand dooreen strooien der letters; er kwam orde, stijl en regelmaat overheers'chen en hoe men ook over de ultra-moderne . kunste naren moge denken, dit eene zal men moeten toegeven: z\j brengen dat waar het om gaat onmiddellijk en het aller eerst als pointe" van hun werk naar voren en gén wonder dat zij op deze wijze het hart van hen die het een of het ander in breede opvatting onder de aandacht der massa te brengen hebben wisten te winnen. Het kwam beide partijen ten goede. door OTTO VAN TUSSENBROEK Was eertijds het picturale element overheerschend (aanvankelijk waren de eerste affiche-teekenaren kunst schilders, niet waar?) zoo is later het decoratieve karakter tot volsten*bloei gekomen, een scheidsmuur opwerpend tusschen het schilderij als zoodanig en het aanplakbiljet waarbij immers van totaal verschillende beginselen werd uitgegaan. In het eerste geval kan men nog spreken van eene zekere verwantschap met de vrije kunst; in het laatste geval daarentegen heeft zich de toegepaste kunst nader bepaald en daardoor hare grenzen scherper getrokken. In beide uitingen hebben de Fran sche artisten zich een wereld-repu tatie weten te verwerven en niet ten onrechte t .... * * Caeaandre het allereerst. Niet volgens maatstaf mijner persoonlijke waar deering, doch wegens algemeene erken ning onder vakgenooten en publiek. Als er n is wiens werk nieuw in den tijd staat dan is hij het wel, die hoewel geboortig in Rusland in de Oekraïne (op 24 Januari 1901 zag hij V in Kharkow het levenslicht), toch als kind van Fransche ouders door en door Franschman is. C'est par hasard que j'ai commencéa faire de l'affiche, fcout en continuant mes tudes de 'pelnture; mais peu a peu, je me suis trouvépris par eet art nouveau qui me séduisait par son cötévivant et la place prédominante qu'il prend de jour en jour dans notfe sociétérégie entierement par Ie principe de l'utilité", zoo schrijft ntf mij. Levend zijn, nuttig zijn, dat is wel Aanplakbiljet v Wat in den laatsten ty d in Frankrijk verschenen is op het gebied der affiche-kunst toont opnieuw ten duidelijkste aan dat ervoor kunstenaren met een oorspronkelijk talent begaafd, grooter kansen tot ontA plooiing open liggen dan in het, helaas te kleine Holland mogelijk schynfc (het kón anders zijn !!) Spoor weg- en Stoom vaartmaatschappij en; Industrieën en Handelsondernemingen van beteekenis; Concertb reauxSchouwburgen, MusichalTs en Cin ma's verstrekken voortdurend op, drachten en goede aanplakbiljetten zjjn dan ook, verblijdend, regel ge worden in stede van zeldzame uit zondering. Met dit gevolg dat de Fransche affichekunst zich vrijelijk ontwikkelen kan. Natuurlijk: ik noem hier den naam Aanplakbiljet van Charles Carlu Zenuwfttlllend en zeniiwsterkend is de werking van MIJNHARDT'S zenuwtabletten 'Glazen BuisjeTS et. Bij Apottu en Drogisten Colin ,het groote verlangen. De kunstenaar staat niet langer naast de gemeenschap maar hij heeft zijn plaats veroverd, midden tusschen de werkers in de maatschappij. Men heeft hem noodig. Reeds eerder heb ik over Cassandre gesproken. Een zijner latere proef nemingen is die de* foto-montage. In een biljet voor de bekende Galeries Lafayette te Parijs (1928) heeft hij het vriendelijk lachend fotografische portret eener knappe vrouw zoodanig , gecombineerd met eene zacht ver vloeiende teekening dat er juist door het in het oog vallende der verkregen eenheid een ding ontstond dat men niet onopgemerkt kan voorbijgaan. De kleur der plaat is kersenrood op Wit papier, zwart en blauw. De foto reproductie in raster-clichébleef in halftint, ongekleurd, dus grijs en hier komt het eerUJkheids-verlangen weer duidelijk tot uiting: Cassandre geeft dit nieuwe middel van uitdrukking voor wat het is en schuilt opzettelijk naar voren dat.hier een foto benut werd. Eenvoudig en strak zijn de letters geteekend met gebruikmaking eener opgespoten verdonkering hier en daar waardoor deze optisch iets naar voren schijnen te komen. * * * Op een heel andere manier uit Paul Colin zich in een geestig, in louter zwart en wit gehouden, biljet voor de pianisten Wiener en Doucet. Hoezeer origineel geeft hu de beide vleugels weer, van boven er op neergezien. Men herkent een der spelers, aan wien alles doucet" is, dik en rond, aan den rug, en den ander, mager en droog als een harde Wiener"-taart, aan zijn onafscheidelijken uilebrüen dan, als toevallig, komt nog even aan den linkerbenedenhoek het woord Pleyel meespreken, in het niet vallend met dat waar het om gaat in groote letters: Wiener en Doucet l Een ander, in Holland geheel onbe kende teekening van Colin (die om streeks 1928 in Parijs op den voor grond begon te komen met zijn werk voor het Théatre des Champs Elysées) is die voor de sla-oUe van het merk Croix Verte". Men ziet een groot groen kruis en daarop staat een maagdelijk blank bordje met twee pommes de laitue", allerliefste kropjes sla, zooals Franschen deze afzonderlijk eten, hard en knappend. 's Lands wijs, 's lands eer l -._ Maar het typische is lüer tevens de diagonaal gestelde lichtbundel welke dat bordje, die kropjes. en mes en vork, noodig ^ ter verorbering, be licht .... En voorte als basis: groote letters, links en rechts van het kruis. De kleuren van de plaat zijn geel (sla-olie-geel 1), groen en_zwart.m * * * ? . Een kranig werkstuk is wat Jean Carlu voor het OceanografischMuseum in Monaco maakte. Hij gaf in korrelige teekening, als met luchtbellen om geven, wonderlijke vischgestalten achter elkaar geschoven: een gele, een witte an een roode tegen dof zwart fond en, dan ia een phosphoriseerend groen en, blauw den tekst. Ook hij is een der jongeren van wien men meer zal hooren. . ? ' ?* * ? £iYoor het bekende boek van Paul Morand Magie Noire" heeft Liloa (een pseudoniem), een grappig en zeer levendig winkelbüjet ontworpen, afge drukt in rood en zwart op wit papier, waarop zijn afgebeeld een saxophonist en eeu negerin recht tegenover elkander; hij met zijn kittige butterflystrikje op een als een plank gesteven shirt-front; zij met haar talisman van tijgertanden om den donkeren hals: de wilde beschaving, beschaving der' wilden I Het Amerika der jankende jazz-bands; het Afrika der oer instincten .... Het zijn slechte enkele HEIüSEWEG 11-17 «AMSTERDAM 'Overhemden naar maat Bij on» verkrijgbaar N.R, V. MQNTA SCHOENEN_ Aanplakbiljet van Lilos voorbeelden die ik hier geef maar men heeft het reeds aangevoeld: er is eene bloeiende affichekunst levend in hét vaderland van een Chéret waarop men terecht trotsch mag zijn. Zij bewijst niet alleen dat er talenten te over zijn op dit speciale7~gebied, maar ook dat men de waarde daarvan begrijpt door het in ruime mate ver strekken van opdrachten. Blijven déze uit dan kan er van eenigérlei bloei uitteraard geen sprake zijn l.... >. - j j 't l r t .Ui Aanplakbiljet van Paul Colin