s DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 SEPTEMBER 1929 No. 2727 Een Amerikaansche Socialist door Dr. A. Perdeck HET is nu bijna een kwart eeuw geleden, dat Upton Sinclair zijn Jungle publiceerde, een boek, dat in Europa een grootere sensatie verwekte, dan ooit door een Amerikaansch boek tevoren gewekt was, met uitzondering misschien van ..De Hut van Oom Torn," waarmee het trouwens do ar niemand minder dan Jack London vergeleken werd. die het de Uncle Toni's Oabin" van loonslavernij noemde. Men zal zich nog wel herinneren, hoe het in ons land. ik meen in de Wereldbibliotheek onder den titel van ..De Wildernis" verscheen. Toch was de uitwerking van het boek niet datgene wat de auteur zich had voorgesteld. Voor velen dateert van dien datum af de belangstelling in de nieuwe Amerikaansche letterkunde. Voor een veel grooter aantal lezers was het boek ean aanklacht tegen de economi sche toestanden in de Vereenigde Staten. Maar voor de overgroote massa werd het noch hét een, noch het ander. Voor de massa ging het boek als literair ver schijnsel geheel verloren; en heb protest tegen de onmenschelijke uitbuiting van mannen, vrouwen en kinderen in de conservenfabrieken van Chicago vond slechts zwakken weerklank. Voor die massa was het boek eeu waar schuwing om nooit meer vleesch uit blikjes te eten. I aimed at the public's heart and hit its stomach"; ..ik wilde het hart van de menschen treffen en ik trof hun maag1', zei de auteur. Het boek verscheen precies op tijd, want Roosevelt was juist druk bezig met zijn campagne tegen de trusts en de veldtocht werd door zulk een boek natuur lijk geweldig gesteund en populair gemaakt. Men weet nog wel. hoe Roosevelt onmiddellijk een onderzoek beval, en hoe de in het boek ge noemde feiten door de daarmee belaste commissie bevestigd werden. Wanneer wij het boek na zooveel jaren weer ter hand nemen, kan het ons niet meer boeien. Al beweert Sinclair, dat het lot der arbeiders in die conservenfabrieken niet noemenswaard ver beterd is; er is in de vijfentwintig jaren op elk gebied zooveel gebeurd en veranderd, dat de in The Jungle zoo uitvoerig beschreven voorvallen voor ons geslacht geen interesse meer hebben. Het boek is verouderd, bijna vergeten, en heeft dus het lot van zoovele romans uit onzen tijd Upton Sinclair i Upton Sinclair verkoopt een exemplaar van de vijgenblad-editie van O IL , in de straten van Boston ondergaan, die by hun verschijnen een plotseling, sensationeel succes hadden, bij honderdduizend tallen tegelijk verkocht werden, en reeds binnen een paar jaar door ons allen bij den ouden rommel werden neergelegd. Tenslotte is zulk een lot niet onverdiend; zulke produkten eener haas tige letterkunde zijn geen things of beauty" en kunnen dus geen ,,joy for ever" geven. Het zijn eerder .,things of ugliness" die wel eenzijdig een beroep op ons geweten of verstand doen, maar ons wezen in zij n.geheel niet treffen, niet ontroeren. En juist door hun eenzijdigheid is hun praktisch nut ook twijfelachtig. Het ia alleen de maag van de lezers, die antwoordt, niet het hart. De boeken, die Upton Sinclair na zijn Jungle geschreven heeft vertoonen dezelf de gebreken. Een «uitzondering ^ou ik evenwel willen maken voor OU! In dezen, een paar jaar ge leden verschenen roman, komen de betere kwaliteiten van den schrijver uit. Ook in dit lange verhaal is de tendenz duidelijk en primair, maar er komen heele ge deelten in vóór, die uit letter kundig oogpunt geheel bevredi gend zijn en die het boek een goede plaats in de moderne Ame rikaansche romankunst verzeke ren. Ik denk allerleerst aan het eerste hoofdstuk, The Ride, waarin de rit van Dad en Bunny over den oneindig langen weg dwars door Californiëtot een ongeëven aarde uitbeelding van ons moderne verkeer wordt. Wij worden meege voerd in die vaart van vijftig mijl per uur over dien smallen autoweg, die zich als een lint door het land schap uitstrekt; we beleven de span ning en de angst, als ons een andere wagen van de andere zijde nadert, dien we met zoo'n Vaart en met zoo weinig ruimte moeten passeeren; we kijken met kloppend hart uit naar de speedcops, de verkeers agenten, die ergens in een hinderlaag verborgen het ??overschreden van de maximumsnelheid zullen vaststellen. Ook in zijn verdere gedeelten geeft dit zeer levendige en uiterst boeiende boek een prachtig beeld van onze moderne samenleving; van deze eeuw van den motor. Het- winnen van de olie groeit uit tot iets symbolisch en wekt in den lezer angst voor een beschaving, die in een der gelijk tempo wordt opgebouwd. Maar wat dezen roman vooral torenhoog boven The Jungle doet uitsteken, dat is de geslaagde beschrijving van de beide hoofdpersonen. Terwijl wij van The Jungle alleen nog toestanden onthou den, blijven ons uit OU.' Dad en Bunny bij, lang nadat de feiten en de tendenz tot iets vaags gewor den zijn. Hier heeft Upton Sinclair ons een zijde van zijn wezen getoond, die geheel vrij is van het melodramatische en die eiken lezer voor hem moet winnen. Iemand, die OH ! niet gelezen heeft mag zich geen oordeel over Upton Sinclair aanmatigen, want hij zou dit oordeel uitspreken zonder kennis van het fijnst-gevoelde het best-geschrevene boek van dezen schrijver. Voor velen zal het des te vreemder zijn te hooren, dat dit boek door de autoriteiten in Boston verboden werd. Het boek stelt de corruptie van de regeering van president Harding aan de kaak, een corruptie, die door de bekende processen over de olie-schandalen ten volle bevestigd is. Meer valt er zeker niet tegen den inhoud in te brengen. Niemand heeft dan ook de in den roman beschreven toestanden of gebeurtenissen bij het Winnen van de olie weerlegd. Wellicht was de censuur ook gebelgd over de wijze waarop in den persoon en de werkzaamheden vati Eli Watkins de godsdienst van een "groot gedeelte van Amerika wordt Voorgesteld, een voorstelling, als in Sinclair Lewis' ..Elmev Gantry". het hu bijna klassiek geworden boek t»ver dit onderwerp. Dat Upton SiiU'lair nic'ts van den officieeelen. godsdienst moet hebben is den lezers yan zijn boeken natuurlijk bekend. Frederik van Ecdt'ii; die 'jarenlang'met'Vptoii Sificlair bevriend is geweest, vertelde mij, dat zijn bokeerinjj tot het katholicisme de oorzaak van de breuk in hun vriend schap was geworden. De Amerikaansche schrijver wilde in dien stap niets dan een grooten achteruit gang zien en stelde daartegenover zijn socialistische en atheïstische opvattingen. Boston is het bolwerk van puritsinsche traditie:* en de censuur is er voortdurend en streng aan den gang. De verkoop van allerlei bekende boeken. uit den laatsten tijd, zooals Dreiser's An American. Tragedy en Sinclair Ltwis' Elmer Gantry is er ver boden. Upton Sinclair weet dergelijke politie maat regelen in zijn eigen voordeel te gebruiken. Wij schrijvers", zei hij, ..gebruiken Amerika als ons. afzetgebied en Boston is onze reclameafdeeling." Hij publiceerde speciaal voor Boston een vijgebladoplaag," die hij door sandwichmen in de straten liet verkoopen. Men kan begrijpen welke gedachten er bij zedelijke menschen werden opgewekt bij het zien van al die mannen met groote vygebladeix voor zich. Op de bijgaande foto ziet men den schrijver in eigen persoon vlak bij een verkeers agent zoo'n exemplaar aan een juffrouw ver koopen. Veel uitdagender nog dan in een zijner vroegere boeken treedt de strijdlustige auteur in zijn laat sten, pas in het begin van dit jaar verschenen. roman, Boston op. Het is een bizonder lang veihaal, dat tot thema het rechtsgeding van Saccoen Vanzetti heeft, de cause célèbre, die ook in. Europa zooveel stof heeft opgeworpen. Upton Sinclair neemt in zijn roman de absolute onschuld van de beide Italianen aan en geeft ons een allersomberst beeld van de Amerikaansche rechts- en; regeeringsmethoden. Veel van wat hij schrijft kan men ook wel van andere zijde bevestigd vinden; dat de zaak van Sacco en Vanzetti tot/ een der donkerste bladzijden in de nieuwe Ame rikaansche geschiedenis behoort wordt door Ame rikanen zelf niet ontkent. Toch treft den lezer ook in dezen roman weer de verregaande eenzijdig heid van den schrijver, zijn hartstochtelijk naar voren brengen van dingen, die iedereen allang; weet en veroordeelt, maar die toch in een nieuw en slechts gedeeltelijk beschaafd land onvermij delijk zijn. Dit toegegeven is deze roman toch een werk, dat het grootste respect afdwingt. Een, enorme massa materiaal heeft hij in een ongelooflijk korten tijd verzamelt; hij noemt de dingen en. personen bij naam, zoodat iedereen kan nagaan of,. wat hij beschrijft, wel juist is. Ik was zelf in de gelegenheid verschillende van de genoemde feiten. na te gaan in bladen en brochures, die voor iedereen te krijgen waren, en ik twijfel dan ook niet aan de waarheid van de aanhalingen en op sommingen in den roman. Al dat materiaal heeft de schrijver met groote virtuositeit tot een span nend verhaal van dit lange, treurige proces om gewerkt. Men is in Amerika nog steeds met de gebeurtenissen bezig en de voorspelling van een. der figuren in den roman, dat de dag nog eens zal komen, dat Boston een standbeeld voor de beide Italiaansche anarchisten zal oprichten, kon wei eens uitkomen. , . ? ALLEEN Nu uit de geur van zooveel doode bloemen de late troost van keur versmade. pracht zich breed onticindt: zij Jcan 'i verlaten hart nog slechts tot foltrender beicu#t-zijn doemen. Lief, uit herlnn'ring van doorvlogen uren rornit zich, te laat, een beeld: het tcatt soo goed ! Wij zijn er blindelings doorheen gespoed, en wat foorbij is zal niet weer gebeuren. Slechts geur en nadrootn blijft) en mijmering; een zoete pijn. Hoe A-o» het zijn: wat in herinnering zoo ?Huuic-bcrèikbaar lijkt w,a« dood-gewoon l JOH. C. P. ALBERTS >£- BRANDBLUSSCHER L HOLLANDIA 5=3' SPANJAARD&CS \ Ij: -? FABRIEK ESPANA UTRECHT 2J2J DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 SEPTEMBER 1929 HET ONTSTAAN VANDEN OORLOG1' IN onzen tijd, waarin het onweer eigenlijk geen oogenblik van de lucht is, houdt men zich in breede kringen ernstig bezig met het beramen van middelen om in de toekomst het inslaan van den bliksem van den oorlog te voor komen door het opstellen van meer doelmatige afleiders dan men tot dusverre heeft gebruikt. Wij begrijpen dat streven, gezien de gruwelen van den modernen oorlog, ten volle; en wij hebben. groote waardeering voor de mannen en vrouwen, die zich wijden aan de schoone taak om de wereld voor nieuwe onheilen te bewaren. Niet alleen, voor hen, maar ook voor anderen is het van zeer groot belang zich zorgvuldig rekenschap te geven van den aard en het karakter van den oorlog als, zoo danig. Immers alleen als men den oorlog in zijn wezen heeft onderkend, kan men hem met eenige kans op succes bestrijden: alleen na een nauwgezette en daardoor juiste diagnose kan men een doeltref fende therapie toepassen. Daarbij komt nog iets anders. Het is niet vol doende den aard van den oorlog na te gaan en vast te stellen; men moet tot de oorzaak van den krijg opklimmen en aldus onderzoeken, hoe de oorlog oorspronkelijk is. ontstaan en wat de volken ertoe. heeft gebracht zich in gewapende conflicten te storten liever dan de langzamer, maar zekerder ontwikkeling der rechtsverhoudingen af te wachten. Waarop is déoorlog gegrond, op den natuurlijken aanleg en aandrift der menschen of op de stijgende behoeften van de maatschappij? Met andere woorden; is de oorlog een natuurdrift of een cultuur verschijnsel? De oplossing van deze en andere, daarmede nauw samenhangende problemen is niet gemakke lijk. Vooral hierom is de studie van deze vraag stukken zoo bezwaarlijk, omdat wij er eigenlijk zoo wejnig gegevens over hebben. De oorsprong van den oorlog verliest zich in den nacht der voor tijden. Zoodra wy historisch met staten en volken kennis maken, is de oorlog blijkbaar reeds een gewoon machtsmiddel geworden.Of liever, de oudste geschiedenis is reeds vol wapengekletter: reeds in Genesis vinden wij den naklank van geweldige oorlogen in West-Aziëin zeer oude tijden. Hooger opklimmen is met de bestaande bronnen nauwelijks mogelijk. Men heeft dus voor de beantwoording van het vraagstuk een anderen weg gekozen: met name Dr. van der Bij heeft dat gedaan in zijn uitnemend boek over het ontstaan en de eerste ontwikkeling van den oorlog. Men meent op goede gronden te kunnen aannemen, dat de primitieve beschavings toestand der praehistorische volken kan terug gevonden worden bij de natuurvolken van onzen eigen tijd. Men kan de vraag stellen of dat eigenlijk wel juist is, of de oudste volken, die wij kennen, eigenlijk wel met de rieuwste natuur. volken mogen worden gelijk gesteld. Niettemin kan zulk een onderzoek en zulk een vergelijking groote waarde hebben: want wij mogen met eenige reserve aannemen, dat allerlei cultuurtoestanden, die wij in de oude historie aantreffen, zich bij de niéuwere natuurvolken hebben gehandhaafd. Om een enkel voorbeeld te noemen: menschenoffers komen zoowel bij primitieve volken der oudheid als bij die van onzen tijd ten minste tot voor kort voor. Met een verwant verschijnsel, het kannibalisme, is het waarschijnlijk evenzoo. Dr. van der Bij heeft dus van een zeer groot aantal volken van onzen tijd onderzocht, of zij oorlog voeren en zoo ja, hoe zij daartoe .zijn geko men, wat de individue'ele en maatschappelijke grondslagen van den strijd zijn. Wij'bezoeken met dezen na/peurder de laagste natuurvolken, die thans nog bestaan, de Eskimo's en andere pool volken, de landbouwers in Oceanië, de volken van Afrika, Zuid- en Noord-Amerika, ten slotte de Maori's: Men zal moeten toegeven, dat deze indeeling wat willekeurig lijkt; ook schuiven de hoofdstukken wat over elkander heen. Onder de laagste natuurvolken vinden wij bijvoorbeeld stam men in verschillende werelddeelen: ook lijkt het wat vreemd aan de Eskimo's en de Maori's af zonderlijke hoofdstukken te wijden, die trouwens Huiduitslag Wasch de aangedane plaatsen met warm water en Purolzeep; droog dan voorzichtig af en,doe er wat Purol op. Herhaal dit eiken dag, zoo lang het noodig is. De Weg der Genezing Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan onverbeterlijke optimisten: Daar gaat ie weer. ... /" zeer gering van omvang zijn. Naar aanleiding daarvan moet mij de opmerking van het hart, dat de compositie van dit boek niet boven beden king is: hoofdstukken van vijf en van vijf-enzeventig bladzijden naast elkaar geven geen indruk van een geregelde distributie Van de stof. Wat is nu het resultaat van dit zeer uitgebreide en ook zeer soliede onderzoek? Al dadelijk dit, dat er zeer veel verschil bestaat tusschen de onderschei den natuurvolken ten opzichte van den oorlog, zoo zelfs, dat van groepeering zeer moeilijk kan worden gesproken. De eigenschappen van verschillende volken zijn zeer gedifferentieerd: volken kunnen in sommig opzicht zeer beschaafd zijn en in andere dingen weer zeer primitief. Men zou verwachten, dat kannibalisme alleen bij de meest primitieve volken voorkomt: toch is dat niet het geval: integendeel de meest primitieve volken zijn juist geen menscheneters, terwijl onder de kannibalen stammen voorkomen yan opmerkelijk vernuft en smaak. Dat moetmen in het oog houden, wanneer'men de conclusies van Dr. van. der Bij in huil verband. wil zien. Hij constateert" dan, dat de laagst bekende volken niet of zeer noode tot groepsstrijd overgaan; offensieve strijd komt op den laagsten cultuurtrap niet voor; waarschijnlijk ontbreekt oorlog aan vankelijk geheel. Op wat hoogcr cultimrnivcim wordt de groepsstrijd zeer frequent, maar hij wordt zelden openlijk gevoerd: verraderlijke nachtelijke overvallen, hinderlagen, verrassingen zijn dan kenmerkend; bloedwraak is het hoofdmotief; economische factqren komen niet voor. Op nog hooger beschavingspeil wordt de strijd geheel anders; hij wordt openlijk gevoerd; moedige daden komen steeds meer.en worden nu ook geprezen; economische motieven komen meer en meer op den voorgrond. Zoo kan men zich werkelijk de ontwikkeling voorstellen. Dat die ontwikkeling daarmede niet ten einde is, spreekt wel van zelf. Om maar even op dit punt te wijzen: er is een zeer groot verschil tusschen de oorlogen der middeleeuwen en die van den nieuweren tijd. Nog iets anders: lafheid, soms diep veracht, ? wordt in andere tijden en landen geprezen als voorzichtig beleid. Zoo is er nog veel meer, dat het .onderzoeken ten volle waard is. Wie dat onderzoek ter hand neemt, zal goed doen zorgvuldig kennis te nemen van de door Dr .van der Bij gewonnen resultaten. Wat hij n aan mate riaal en aan conclusies geeft, is van groote waarde ook voor den navorscher, die dat alles niet voet stoots kan aanvaarden. Prof. Dr. II. BHUGMANS 1) T'. S. van der Hij. Ontstaan en eerste ontwikkeling ra n den oorlog.'-U rottingen, Den Hnay, J. . Wollen, 1020. MUZIEK D STRIJKINSTRUMENTEN D SNAREN D T-T D At-TD Achter St. Picter 4 Q< Q O. IVr\raiY Utrecht D Tel. 443 D' PIANO'S D G VERHUREN ,D D VLEUGELS1