i DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 SEPTEMBER 1929 No. 2727 Voor allen die Sukkelen met Verstopping of moeilijken, tragen en onregelmatigen Stoelgang zijn Mijnhardt's Laxeertabletten onmisbaar. Werken vlug zonder kramp of pijn. Bij Apothekers en Drogisten. Doos 60 et. BIOSGOPY door L. J. Jordaan . Tu*clilat4ky BIJ do bcoordeeliug van ,.Broadway-Melody". de eerste all-talkie". hebben wij het product ?zooals het ons daar gepresenteerd werd dus los van alle feuilletonnistische lyriek over mysterieën der toekomst," ^wonderen der techniek" en zoo meer het volle pond gegeven. Dit scheen bitter noodig, want het curieuse verschijnsel doet zich voor, dat, in tegenstelling met de onfortuinlijke zwygende film, die zich tegen miskenning en beatrijding in moest handhaven men geneigd is op de verdiensten en mogelijkheden der klankfilm nogal te anticipeeren. Dezelfde Heden, die zich. tot in het absurde hebben verzet tegen de ..silent", slaan nu tot het andere uiterste over: zij betoonen der talkie" een tegemóetkomendheid en verteedering des harten, die even onbillijk als ongemotiveerd is. Zooal niet geheel onverklaarbaar, want men com promitteert zich niet gaarne voor de tweede maal! Met dat al, lijkt ons deze methode funest funest voor den publieken smaak, dien wij, publicisten, dan toch nog immer voor het ergste heeten te waarschuwen, funest ook voor de ..talkie" zelve. Immers, het heeft noch een kunstenaar noch een kunstvorm ooit geschaad, door felle. eerlijke kritiek gekastijd te worden.... integendeel, geen creatieve potentie geraakte door vertroeteling en ontijdigen lof ooit tot waarachtigen wasdom. Daarom ??geen ontwijkende praatjes-voor-devaak over technische wonderen geen sentimenteele bespiegelingen over bijkomstigheden. die met het product niet te maken hebben. Wij her.halen: de talkie" is er zij maakt zich op, de zwijgende f,ilm als expressie-vorm te verdringen. welnu, daarmee is de taak der kritiek nuchter en nauwkeurig omschreven. De vraag in de naaste toekomst is: wat biedt ons de klarikfilm is het goed of slecht en zoo ja. tcaarom is het goed of slecht. En minder dan de silent" nog. kan zij aanspraak maken op kwalijk begrepen consideratie, want zij stapt reeds in een opgemaakt bed en be dreigt daarbij een zich perfectionneerende uitingsmogelijkheid. Wie onzer niet laboreert aan het zonderlinge exhibitionisme, van niet te willen weten, wat een kunstfilm" of wat filmkunst kan zijn houde dus zijn scorpioenen klaar.... wij hebben onze geeselen vroeger ook nimmer {gespaard ! '..,*'*???' * Als artistieke productie, als kunstzinnige een heid hét kost moeite deze woorden hier van hun wrangste satyre te ontdoen l valt ..Showboat" evenals Broadway-melody" buiten alle discussie. Geen man van smaak, kan meenen wij ?dezen rommeligen warwinkel van heterogene middelen, deze kennelijke en opzettelijke speculatie op de goedkoopste sentimenteele instincten, aan vaarden. ? Showboat" is geen film is geen compositie in welken zin dan ook: het is een voorwendsel, een, voorwendsel tot aaneenreien van cabaretnummers evenals Broadway-Melody" dat was. Wat in ,het movie-tonejournaal belangwekkend en eerlijk is als zuiver experiment en pretentielooze reportage, werd hier samengedrongen tot een kwasi-dramatisch geheel, dat ons in cynische onbeGBHBBAAIi AGENTEN VOOB AMATEÜR-KINO-ÜITRUSTING FOTO-SCHAAP & Co. SPUI 8 AMSTERDAM schaatmlheid terugvoert naar de aloude vaudeville ..met zang. dans, optochten en gevechten" een spektakel alzoo, dat wij ons lichtelijk geneoivn zouden in werkelijkheid te gaan zien, maar dat wij in (toch altijd nog gebrekkige) mechanische imitatie, grif aanvaarden. Alles tiTwille van de fameuze technische curiositeit. Wij kunnen ons voorstellen, dat men, over dit onderwerp schrijvende, dergelijke dingen liefst onaangeroerd laat en niet ongaarne van pedantisme en wichtigtuerei spreekt, liet is ons wel maar wij stellen" er prijs op, over de hoofden dezer scri benten heen, ons te richten tot dat deel van het publiek, hetwelk zijn kostelijkste en beste ont spanning. niet in het platvloersche ,, amusement" zoekt. En met deze lieden willen wy gaarne een gemoedelijk woord wisselen niet vóór de zwij gende film of teyeii de ..talkie", maar vóór de zui vere. nobele expressie in welken vorm ook en dus zeer zeket tegen de klankfilm in haar huidige toepassing. En het zal daarbij onze eerste zorg zijn, alles te vermijden, wat naar filmgeleerdheid" en snobisme zweemt. . Wij zijn er ran overtuigd, dat menigeen onder onze lezers, ontroerd en getroffen van deze film is heengegaan, dank zg de voortreffelijk voorgedragen ..spiritual" aan het slot en wij weten maar al te goed, welk een wrevel het zou opwekken, wanneer wij zonder nadere motiveering zouden beweren, dat juist het inlasschen van dergelijke, opzichzelf en in werkelijkheid, fraaie. . . . nummers, het werk als geordend ideeën-complex, veroordeelt en on verdraaglijk maakt. En toch, deze ontroering is een valsche, een tweedehandsehe, een gestelene! Zij ontstaat (by den minimaal kunstgevoeligen hoorder althans) door assimilatie. Geen sterveling, die zich ontveinst, dat men hem, door middel van een min of meer loeienden loud-speaker en, een kaakbewegend schaduwbeeld, de illusie van een levenden zanger, tracht op te dringen geen sterveling, die daarbij niet duidelijk de wreede, brutale vermin king kan constateeren, welke men de levende, eindeloo^ geschakeerde voordracht doet onder gaan. En niettemin assimileert zich met deze mechanische aanduiding bliksemsnel het dierbare herinneringsbeeld onvermoed; want onbewust van een begenadigde als Roland Hayes. Of bij minder ervarenen eenvoudig de voorstelling van den levenden mensch. Xu zegge men niet: wat doet dit er toe als ik maar ontroerd word ! Wie -toch. ziet het gevaar in van een assimilatie van Millet's ,. Angelus" met de populaire spiegelwjnkel-oleografie of de reproductie per gekleurde prentbriefkaart? ! Het axioma is zoo verschrikkelijk eenvoudig en, speciaal bij de film, zoo verschrikkelijk mis kend, dat iedere kunst-uiting .-r- d. i. au fond: gevoels-uiting, eerst aanvaardbaar wordt in zijn simpelsten, directsten - maar vooral oorspronkelijksten vorm. Wat zou men zeggen van een Beetho ven-sonate met tableaus- vivants? Wat van een Avondmaal" van Leonardo met Stille Nacht, Heilige Nacht" voor dubbel-marnienkwartet? Zie het is nog zoo weinig begrepen en toch zoo ont zaglijk belangrijk, dat de zwijgende film wél direct en sober, maar bovenal oorspronkelijk was in haar uitingen. De merkwaardige en wonder baarlijke sensatie van den close-up", is in 'welken anderen kunstvorm ook, onvertaalbaar de plastische uitwerking van de instelling der camera, kan door gén andere middelen vervangen worden de r vtkmische emotie door beeldopvolging (montage) is langs geen anderen weg te benaderen. Daarmede en niet door aan het tooneel pntstolene acteursfratsen, niet door aan de litte ratuur ontfutselde intriges en teksten, heeft de (zwijgende) film, na langen, taaien strijd na veel zoeken en mistasten zich een eigen plaats onder de kunsten, veroverd. Het is van secun dair belang, hoeveel of hoe weinig zuivere en gave kunstwerken de zwijgende film produceerde: , het verheugende, het kostbare feit, was, dat zy haar eigen sterke, schoone, taal begon te ontdekken dat zij meer en meer zich wijdde aan het kuischen en vervolmaken van die taal. En nu zien wij een, opzichzelf ernorme, uitvinding als de syn chronische film, dit alles vernielen door imitatie zang en imitatie-dialogen, welke men in het eerste, het beste cabaret beter en volmaakter hoort ! Is het dan wonder, dat wij der klank film toeroepen : Halt! Niet aldus t 'Wij hebben ons heftig verzet hét eerst en het felst ! tegen alle wanprqducten der zwijgende film, die toch alleen maar experimenten waren, welke H ATS N.V. J. S. MEUWSEN'S Qroot»t* keuze. . . . STETSONf niets vernietigden niets hinderden. Hoe krachtig moet dan niet ons verzet zijn, tegen een toe passing der klankfilm, welke de autonomie van een nieuwen kunstvorm tot een aanfluiting dreigt te maken, de geestdrift en de liefde van haar aanhangers ridiculiseert! Men zal opmerken, dat wy geen woord wijden aan de technische tekortkomingen van de talkie". Het doet niets ter zake, of de lieftallige Laura La Plante ons door haar zacht geschrei aan de roofdieren-galerij doet denken het is van geen beteekenis, wanneer de lichtzinnige grapjes van den jeune premier, het boniment van den kapitein en de sermoenen van de verontwaar digde schoonmama, uit denzelfden grafkelder schijnen te komen. Wij zullen er de talkie" niet om verwerpen wy kunnen haar er evenmin om aanvaarden, wanneer al die tekortkomingen over wonnen zouden worden. Want een volmaakte imitatie der realiteit, is op zich zelf dood en zinne loos, waar het gaat om emotie, om kunst. Wat de talkie" nu doet is nabootsen kunst is her scheppen l Hoe en of de synchronische film. de mogelijk heden van de cinematografische kunst zal kunnen .versterken? Ons dunkt, er is meer dan genoeg over .getheoretiseerd het heeft geen enkelen zin in die richting speculatieve theorieën saam te flansen. Waar wij mee te maken hebben, zijn de resultaten en wy, critici en publiek, hebben scherp toe te zien en onverbiddelijk te oordeelen. Immers wat men in de bakermat van de ,.talkie" van ons wil, is voorloopig, ons geld en niets dan ons geld. Aan ons wat wij er voor in ruil wenschen te ,ontvangen ! ?VRAAG. NOOIT.... Vraag nooit het hart waarom; is in dit leven Eén ding bestendig, n gevoelen zeker? Wij drinken allen uit een zelfden beker Wijn en de droesem en hetzelfde beven Is in de handen, die den beker nemen. Vraag nooit waarom; wanneer het lichte gonzen Van 'i bloed een nieuwe wijs zingt en voor onze Blikken weer nieuwe vergezichten zweemen.. Het is zoo, goed van niets denzin te vragen; Geen antwoord dekt de vragen van het hart, Dat eensklaps jubelt en dan weer gaat klagen, Dat over leed een leven weg kan dragen, Een leven, dat gedrenkt is in zijn smart, En voor n uur geluk zich zelf zal wagen. JAN J. ZELDEN THUIS Paviljoen Vondelpark" Tel. 80190-82595 Groote en kleine Zalen voor Déjeunera, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. No. 2727 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 SEPTEMBER 1929 SEPTEMBERMAAND IN AMSTERDAM Teekeningen voor de Groene A msterdammmer" door Daan de Vries C. Laseitr (in Dicky) Cor Ruys (in Alibi) Joh, Kaart (in Dicky) Louis de Bree (in Alibi) Mien van Kerckhoven _i (in Alibi) Y ?n . NIEUWE VERZEN i De Lichte Uren, door Margot Vos, bij E. Que rido. Amsterdam 1929. ??*? Margot Vos heeft eigenschappen van een groote dichteres. Zij bezit het talent om hare ontroeringen op den lezer over te brengen. In haar gemoed leven sterke gevoelens, al is hun aantal te gering en hun aard te eenzijdig'om een oeuvre voort te brengen, dat men tot het beste zou kunnen rekenen. Met deze sterke maar eenzijdige gevoelens toe gerust maakt zij drie soorten verzen, 1. die het leven en de menschen, 2. die de.natuur tot object hebben en 3. eenige speelsche liedjes. Het belang rijkste object concentreert ook de sterkste gevoe lens der dichteres op zich. En nu is het zeer eigen aardig, dat naarmate de gevoelens zwakker worden en de objecten minder belangrijk, de gedichten ook minder goed worden. Dit nu is geen onvermijdelijke sang vau zaken, want van zwakkere gevoelens op onbelangrijke objecten ingesteld kan een poot kunstenaar toch zeer goede verzen maken, mits er «ene innerlijke evenredighied is tusschen. zy"n vorm an. inhoud. Meestal ziet men zelfs het tegenoverge stelde gebeuren, namelijk, dat bij sterker en beVerzoeke bij opgave van ver huizingen duidelijk te vermelden of deze tijdelijk of blijvend zijn. langrijker worden der gevoelens en objecten de hoedanigheid der verzen vermindert. Deze gang van zaken is begrijpelijker, aangezien het beheerschen der vqrmgeving van een sterk gevoel meer talent, meer geestelijk kracht vereischt dan de uiting van een zwak. Maar bij Margot Vos is dit andersom. Haar liedjes zijn akelig wee van ver standelijk aangebrachte klanknabootsing. Hare natuurverzen zijn reeds iets beter, maar maken toch den indruk alsof zij natuurverzen maakt omdat dit nu eenmaal zoo bij het dichterschap schijnt te behooren. Zij vindt de natuur onbelang rijk, hetgeen begrijpelijk is als men ervaart, welke sterke gevoelens* de dichteres op de menschen en het leven ingesteld heeft. In de uiting dezer gevoelens maakt zij hare beste verzen, waarvan hier een voor beeld moge volgen. Mijn vreugde is meer dan een schat in de lucht En mér dan een klok in de wouden; Ze is 't levende lied dat in machtige vlucht Van glanzende wieken ontstijgt aan de zucht Der tijden die 't vrucht'loos weerhouden lïoode Geranium j door M. W. Vos, bij E. Querido, Amsterdam. Ongedateerd. Bij 'Marie''W. Vos kunnen wij precies het tegen overgestelde waarnemen als bij Margot Vos. Begaafd met veel minder talent dan deze toont zij zich in het behandelen van een zwak gevoel in staat tot het vormen van eene a.ardige visie, eene eenheid van voorstellingen, die niet verbrokkeld is door bijkomstigheden, kan zij een liedje zingen, dat met blijheid gelezen wordt, zooals onderstaande: ? il 5 -ir Moeder, met je schaar, knip-knap. Happend door de lange lap, Zie'k-je vriendelijk,'f link. gesichti Glanzend onder 't lampelicht, Denk ik, hoe je levenslang Hebt geknipt, gestukt, gemeten, Menigmaal gekeerd en bang, Lang getuurd op het kaal versleten. De dichteres faalt echter van het eerste tot en met het laatste woord als zij sterkere gevoelens wil gaan uiten. Het gedicht wordt pathetisch, hol, het rhythme dood, vol klinklaar gerijmei, als Mussolini. en de Beul van Batavia. Met wat minder overijldheid in het uitgeven en wat meer zelfcritiek zou toch een alleszins aannemelijk en meer genietbaar bundeltje samen te stellen zijn, dat het eigen ka rakter dezer dichteres, onbedolven onder niets waardige rimram tot zijn recht deed komen. A. DEFEÈSNE Smainim Amatour-Kinematografle onder Kino-teohnivehe leiding van Jori» Ivens FOTO., PROJECTIE. EN KINO.HANDEL" CAPI 115 KALVERSTRAAT AMSTERDAM GENERAAL PILMO AGENTSCHAP J ?U CAPI vafcfcundlg» raad »n voorlichting.