DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 14 SEPTEMBER 1929 No. 2728 Giessen-Nieuwkerk" door Dr. R. Feenstra Inquisitie en recht D K eerste indruk van de bi-klaagden Khuuler en Tennissen is: de laatste net een roode keffer uit d moderne vakbeweging, de eerste net een antirevolutionnaire wethouder. Allebei keurige, moderne werklui op hun Zondagseh. (ieen slechte oogen; Leeuwarder biniienlicht gat' diepteglans er aan. .Na een uur kent men de vechtkuif van Tennissen, het lichte kathedermanuaal van Khuuler. dat ook in zijn potator-uren geoefend zal /ij n. Kent men de/.e twee mannen, die ten slotte met jaren" een Nederlnnd>che zaak dienden: Heter recht ! Maar iets andei's neemt na het eerste uur Uw aandacht in beslag. Pit Amsterdaiusfhe Hot', dit schit terende Rechtscollege, dat zoo uit liet zwart krut van een Paumiei' kon zijn gekomen. Pe/e president, die iets lijkt op een terriër om zijn mond, die ' zooveel milde objectiviteit heeft in zijn vaak van onder komenden melancholieken oogopslag, en die in y.ijn methode schitterend intellectueel, beheerscht psycholoog, een liehtbrenger is. Met deze pracht t iepen naast zich. zooal;s de rechter \Vhirda. wiens profiel de gerechtigheidswil zelve is. en wiens vragen overdacht zijn als de zetten van een schaakspeler: UK't dezen officier Lhiuduiii. die naast den substituut-officier uit Hordt zeker meel- afsteekt dan een scherpe arend naast een uil. Paar konien ze voor dit .Vmsterdamsche I Lot': deze Pordtsche rechters. haar staan zij, zooals schooljongens staan voor een examencommissie. Kn zij allen zakken hopeloos. Maar het is niet de prof, die hun zijn vragen stelt, die dezen uitslag kond doet., al komt president Jolles" veront waardiging over lU-chtswerk. als zij leverdon, at' en toe om den hoek; n'en deplaise zijn verzoenlijkheid. Maar wij op de perstribune zijn getuigen van 'dit zakken, dat ver* schrikkelijk en verdiend is. Paar is de substituut-officier Mr. Kronenberg, correct, deftig, vol goeden wil; maar een nul. Ken nul in het kwadraat, die willig op de subalterne leiding. ? die van rechercheur Pe Jong uitging, is meegevaren. Hij heeft, toen de bewijslast tegen de beide beklaagden instortte, omdat de Kroons weer van déinquisitic-galei af wilden springen terug in de waarheid een oOgenblik werkelijk getwijfeld. Hij is wiet van huis uit een plicht vergeten of oppervlakkig ambtenaar* Maar hij is alleen leeg; leeg als een sigarenzakje,. En dat pangt vandaag. Paar hadden wij. Nederlanders, den 'mond vol over de Mecklenburgsche rechters in de zaak Jakubovvski. maar bij ons is het in de provincie al niet veel beter dan in Mecklenburg. In de provincie is nu eenmaal alles een tikje tweedèrangsch. Pe provin ciale bladen hebben tweedèrangsch stylisten; de provinciale ziekenhui zen hebben niet de chirurgen Van de wtad; de provinciale deskundigen we zagen het zooeven leveren ook hun werk niet af, zooals'n van Ledden Hulsebós het doet. Maar dat we zulke tweederangsche rechtspraak in de provincie hadden: het was.... een openburiny. Allen goed gekleede jongelui; alles provincie-soeiety. Maar hun vak be oefenen ze slechter dan de provinciechirurg, die althans met grooter verantwoordelijkheidsbesef snijdt. Hun ' kennis van mensch en maatschappij lijkt ontoereikend. Hun inspiratie op het objectieve Recht vertolken ze op een eigen, onaanvaardbare manier. (ioddank: il va eneore des juges a Amsterdam. Poor het hooge raam schuift een zonreflex de zaal in. Het is als een symbool. Hier is licht: hier is veilig heid, hier is goede wil; hier is ,,ver st aan." Pe .seimvaehter' van (iiessen-Nieuwkerk is lang tot op zijn botten ver gaan. Maar de hamer, waarmee hem het schedeldak vermoedelijk werd ingeslagen, ligt nog hier. Peze hamer is van zwart staal: met een wiegelend gekerfd anker. Als een 'slangenkop zot» steekt de kop uit van dezen hamer. Peze slang heeft i nis het onbe perkte vertrouwen in den Nederlandschcn Hechter helaas vergif tigd. Peze hamer is gewogen en nagewogen op Themis' schaal, Nooit is deze hamer zoo veel bekeken en zoo in handen geweest als vandaag. Maar vandaag zal liet gewicht eindelijk zijn juist en objectieven ijk krijgen. Kr is maar n waarheid zegt de president tegen rechercheur de Jong. maar er zijn duizend leugens. Pe waarheid heeft geen sinokkelbrietjes noodig. Maar: er is ook maar n gewicht van den hamer. Vandaag komt het lieer op den slappen kop van Mr. Kronenberg: . op den pliehtvergeten kop van Mr. Hentford v. Yalkenburgh. op do'hoofden van «l deze kleine pro vinciegoden, bezield met inquisiteursmentaliteit ? .omtrent hun hooge taak: rechters van nul komma nul. Paar zijn heele dossiers van recher cheur Pe Jong. die de vroegere ver dedigingen'niet gekend hebben; daar zijn heele omzwriikingen bij de hoofdgetuigen, die de heeren onder elkaar gehouden hebben. Paar is een tijdje, dat'de beide beklaagden van het feest bij de Kroons zijn weggeweest; het is opgewerkt tot een ..geruimen tijd" ??en de additie van den getuige, ontoereikend voor heen en weergaan naar de plek van den moord, is foet.schie gedissumuleerd. Paar is heel w-el, wat de veront waardiging wekt.Het subalterne bouw schema x*an den rechercheur, dat met allerlei intimidaties, met vervalsching van rijwiellantarenvenstertjes heeft willen werken; dat een vonnis heeft willen klaarmaken, zooals een blik slager een gortbus nog niet sluitend maakt -geheel verpakt; en dat mensehen heeft opgeofferd aan goedkoope beroepssuccessen, aan beroeps gemak, aan óngerechtigheidsmaintien is ontstellend, en psychologisch slechter dan een detective-novelle. " * .* *?'.''? Niet dat de beklaagden zulke engelen zijn. Pe een drinkt; de andere,; de kuif mees, is wel een rokkenjager. maar deze twee mannenondcugden komen tot in de kringen van officieren van Justitie en dergelijke onafzetbare autoriteiten voor. Waarschijnlijk is hun primaire waar'heidszin ook niet va,n het hoogste gehalte; althans hebben zij den leugen niet als middel om uit hun ondrage1 ij ken toestand te kome:i versmaad. Maar finalenient: zooals zij zich nu verantwoorden zijn het m nschen. Mensehen, die geleden hebben; om ons.door ons; door een rechtspraak, die een.... aanfluiting was. 30 toon kamers te Oosterbeek te bezichtigen 6TEUNZOLEN& HIT OPSIAANOCN t HERSTELT O. A, O.2 A/OQM&ÜR6WAL VOOR DIRECT Ter overname aangeboden een goed rendeerende eerste rangs pension in een Universiteitstad. Brieven onder No. 2728 aan het bureau van dit blad. | Pendules, Horloges, j Stijlklokken, Wekkers, ; Barometers, Gouden en | Zilveren Werken Grootste Sorteering , Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gebr. BREEN NIEUWENDIJK 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken, Goud en Zilver «fc^Ofc'K» V X»A WS» INSTALLATEUR VfeMHCT KON.PALCIS Binnenhuis-Architect Modern. Antiek Showrooms Heerengn 2öA Te) DAGELIJKS EEN HS5CENT MA-VIE REEP (Puur Choc. rood etiket. Volle melk Ghoc. blauw etiket) met een wetenschappelijk vastgestelde dosis Eviunis vol vitaminen preparaat bereid, beteekent behalve versnapering en krachtig voedsel, tevens Gezondheid en Levenskracht N. V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN VICTORIA-WATER Bij geregeld gebruik OBCRLAMNSTEIM digestie bevorderend Maar hier in deze zaal zitten geen inquisitie-marionetten. door een kliekgeest saamhoorig, en zoo zonder eigen motorkracht, dat zij op een recher cheursbougie moesten loepen. Hier zitten: rechters. In Innsbrück zitten pp het oogen?blik rechters. In Mccklenburg zaten rechters voor een paar maanden. Het stellige Recht durft den rech ters aan. Dat is een bemoedigende, blijde, boodschap, liet laatste woord is bij de bekwamen, de verantwoorde lijken, de menschelijk-hoogeren. 12 Sept. AAN DE INZENDERS Alle voor . het redactioneele gedeelte bestemde inzendingen moeten worden geadreiieerd REDACTIE VAN DE GROENE AMSTERDAMMER" KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM, c'onder vermelding r»n penoontnamen. il No. 2728 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 14 SEPTEMBER 1929 Uit de Natuur: IN MIJN HOF door Dr. Jac. P. Thijsse HET water in den vijver staat nu al meer dan een meter beneden zomerpeil. Eigenlijk kan een vijver, die pas vier jaar bestaat er nog geen eigen peil op na houden, maar in dit geval toch wel. want hij maakt practisch een deel uit van het grondwater langs den binnenkant van het Kennemerduin en dat is sinds 1921 niet zoo laag geweest als nu. Het ..moeras" ligt dan ook volmaakt droog en de zwerveling van spoorbanen en ruigten, de zandkool (Diplotaxis tenuifolia) groeit hier nu heel rustig tusschen Parnaskruid en Watermunt. Pe vijver zelf is ingekrompen tot op twee derden van zijn normaal oppervlak. Kr is een breede oevevstrook vrijgekomen, maar die heeft niet heel lang kaal gelegen. .Sommige oeverplanten zijn als het ware mee geloopen met het terug gaande water; de russchen en bloembiezen en de watermunt zijn het stap voor stap gevolgd. Waar de oeverzoom bloot kwam te liggen ontkiemden allerlei zaden en da&r waren er onder van planten, die al sinds een paar jaar den Hof hadden ver laten en die nu onverwacht weer opdoken. Pe voornaamste daarvan was de water-eereprijs en dan volgde zijn verwant de beekpunge en zoowaar ook weel een enkele waterranonkel, die in het water niet had willen ont kiemen en het nu op den kalen modder wél deed. Al die zaden hadden onder water hun kiemkracht eenige jaren beliouden. Sedert wi$> niet meer aan de mummietanve" gelooven, die na zwart geworden te zijn in den sarcophaag van den een of anderen Pharao na duizenden jaren nog het aanzijn zou kun nen schenken aan een frisch tavweplantje. hebben we een neiging om den levensduur van zaden gering te schatten, maar er zijn toch wel gevallen, waarin we zoo niet van duizenden toch wel van dozijnen jaren mogen spreken en dan is twee jaar slechts een peulschilletje. Een van de eersten om ge bruik te maken van de vrijge komen ruimte was de Katte staart, in de boeken ook bekend als Groote Partijke. Ik zou wel eens willen weten of die naam van Partijke nog ergens in ons land in zwang is. Het zou wel aardig zijn, want met ,.Kattestaart" worden nog tal van andere planten aangeduid. Wij bedoelen hier echter de forsche oeverplant die nu bloeit met lange aren van bloedroode bloemen en die. om die bloederigheid den weterischappelijken naam heeft gekregen van Lythrum" en om zijn wilgachtig uiterlijk den bijnaam Van salicaria". Het is een echte bloem voor September, die den oever no# kleurt. wan: neer de, wilgenroosjes en het Koninginnekruid al grijs zijn van zaden en vruchten. Toen de hof gesticht is. nu vier jaren geleden, Kattestaart of Groote Partijke (Foto J. die zich forsch ontwikkeld hebben en zich zoo uitzaaiden dat zij thans den zegetocht rondom den vijver hebben volbracht en \\c hebben nu planten bij tientallen. De lange roode bloeiaren vallen duidelijk in het oog en trekken dan ook behoorlijk de aandacht van 'de insecten. Dat is alweer een Septembcrverochijnsel: vlinders, hommels, wespen. vliegen die bestemd zijn om te overwihteren en nu zoolang de zon schijnt en de bloemen bloeien nog ijlinus lovenxvoorraad opdoen voor de komende maanden. -Mijn kattestaarten zitten vol met Atttlanta's. Kleine Vossen. Dagpauwoogen. l'a relilioervlinders. allerlei zweefvliegen. allerlei hom- * mels. De hommels, die /uilen overwinteren, zijn groote, nieuwe, kleurige wijfjes en hun verschijning te midden van de kleine werk»tertje8. is een ware verrassing. Onder de vliegen zijner, die op hommels gelijken, zoo kleurig. donzig en satijnig; ze zijn ech ter te kennen aan hun ne paar vleugels. Ieder kent de bloeigeschiedenis van de kattestaart en nu de planten zoo dicht aan het pad staan kunnen we er nos eens op letten. Elke bloem heeft n stamper en twee stellen van zes meeldraden. Die komen voor in verschillende lengten: lang, middelsoort, kort. Op som mige planten zijn de stampers lang. meeldraden middelsoort en O koH. Op andere planten zijn 1$ meeldraden lang, de . tamper middelsoort, de zes andere meeldraden kort. Bij een derde groep planten v.ijn de stampers kort, de meeldraden middel soort en lang. De lange meel draden hebben groene helm knoppen, de korte gele en 'zoo wel meeldraden als stijl hebben een stand in de .ruimte gelijk aan die van de kamperfoelie. Sinds Darwin weten we, dat de stampers pas goede zaden geven, wanneer ze bestoven worden met stuifmeel afkomstig uit meeldraden van dezelfde lengte als die [stamper. Het is wel aardig, om dat weer eens op nieuw te onderzoeken en daar voor geeft de Mof een goede gelegenheid. Ook zijn we er benieuwd naar, wat er zal gebeuren, wan neer het weer eens gaat regenen en de vijver stijgt tot normale hoogte. Dat kan gauw genoeg gebeuren, denk maar eens aan 1012. Wel, de echte landplanten verdrinkqn dadelijk, maar de kattestaart is een echte moerasplant en katt groote schommelingen van waterstand verdragen. De stengels sterven iederen winter af en in het voorjaar komen nieuwe loten opschieten. Wanneer nu dezen winter het water stijgt en die nieuwe loten dus water ontmoeten-in'plaats van lucht, dan schikken zij zich onmiddellijk in dat geval, maken een bijzonder water-lueht-weefsfl. bereiken de opper vlakte, schieten.nog een eindje door en gaan dan l f II* T], UtT J H'l *t"5^ v'IV l l L1 Ir9« E i, i» » HJ i jiw».*-»».£^v-»v »*^ ? *ï* ?»»?» ??»? ?»'*? ???*-?? v.*."»-»»^»pj, ??-^??i ?v-*«-»«^»-' ? -?--? --zijn er een stuk of vier kattestaartplartten gezet, behoorlijk (bloeien. Een vaardige plant ! MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60 «? Laxeer-Tabletten.. 60 «* Zenuw-Tabletten .75 ct Staal-Tabletten.. 90c' Maag-Tabletten 7 5ct Bij Appth. en Drogisten KRONIEK Ken Llcht-hcl DE groote uitvinder en, als 't ware, Electroheilige Kdison schijnt te gaan jkibileeren en dat is. behalve een onvroolijke gebeurtenis jubilea zijn altijd triestig, omdat zij de vergankelijk heid van mensehen en dingen zoo luidruchtig demonstreeren tenminste een niet ongelegen oogenblik om hem allerwege te huldigen. Wat dan «>ok wel gebeuren zal, misschien door eenige stand en borstbeelden van hem overeind te zetten. misschien door stichting van een asyl voor oude accumulatoren of een beurs voor wisselstroomen. Maar do stad Amsterdam schijnt iets nog eigenaardigere te willen, nml. een ,.lichtweek" ter eere des (J routen lichtvinders, de stad ideaal verlicht, alsof het klaarlichten dag was. Pat schijnt inderdaad het ideaal, de bladen hebben liet geestdriftvol vermeld, dat het dan een week lang om zoo te zeggen geen nacht zal worden. Pe gevels Zullen van onder tot boven baden", in hellen gloed staan en over onze pleinen zullen stroomen lichts uitgegoten worden, die ook de geringste schaduw verdrijven en het zeker veel meer ..dag" ,zullen maken dan wij het op menigen November-i en Decemberdag plegen te ondervinden. Is dat niet ,,om te rillen." Ik moest bij de lezing vanzelf denken aan al die rampzalige 'kippen, wier hokken men 's nachts, met doortrapte geniepigheid, in feilen electrischen glans zet, om het arme gedierte^tot onophoudelijk eierleggen te nopen. Hun 'behoefte aan licht en. geluk is de alzegenende Zon, waaraan zij op hunne wijze uiting geven (het ei is uiting van Zonneblijheid) wordt hun aldus tot vloek en verderf. Poor hun idealisme ellendiglijk bedrogen. putten zij zich in weinige jaren uit en sneven vóór. hun tijd. ? Dat is het kippenlot door de valschaardigheid der menschen hun bereid. Moet het echter met de menschen zelf nu ook zoo gaan? Meent men geen behoefte meer te heb ben aan duisternis. Hoe zal dan de Misdaad. dat onontbeerlijk romantisch element in onze samenleving, zich nog kunnen roeren, en wat moet de lief de "beginnen, als alle hoekjes verlicht en alle kamertjes hellen van helderheid zijn, klaterende, schetterende helderheid, zonder nuance, die der geliefde trekken brutaal en meedoogenloos ver licht? Gelooft iemand, ,dat de menschen en dingen er mooier op worden, als men ze zonder schaduwen laat? Wij lijden nu al aan veel te veel licht in kamers en zalen, en onze vaderen hebben ,dat oneindig beter begrepen. Het moge dan zijn, dat vooral de zuinigheid hun een halve duisternis dicteerde, er is iets akelig protsigs en parvenuachtigs in de manier, waarop wij met het licht nu uitbundig zijn. nu het kon lijden. Alsof altijd meer licht ooit een ideaal ware ! Wij bederven integendeel de oogen er aan en de mannen en de vrouwen worden leelijk van hoekigheid en lijkbleek, vol putjes on puistjes en vlekken. Zoodat ten slotte al dit licht enkel den verkoopers van schminck ten voordeele komt en wij in een grof beschilderde /wereld zitten, als op een goedkoop tooneel. En zoo, als leelijke decors, komt nu onze stad er ook uit te zien. Men. zal., daar aesthetisch nauwkeurig op letten. Ken geluk is maar. dat; al dit .moois voorloopig te duur is, om langer dan n -ellendige, week te duren. F. C. b» Koninkl. BooÉtoekorij Nilkeliniiia," Charles van Oinneken & Zoon, Zondert, N.Br. Het van oüds gunstig bekende adres voor: Dennen.terbebossehing (uitsluitend Inheemschzaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Doornen en Heesters. Catalogi óp aanvraag gratis en franco. fel Interc.No.1. Telegr.-Adr.: Wilhelmina.Zundert. VERZOEKE ALLE STUKKEN VOOB DE REDACTIE i '',-??(' ' , ' IN TE ZENDEN AAN HET SECRETARIAAT VAN DB GROENE AMSTERDAMMER" KEIZERS GRACHT 333, AMSTERDAM. PIANO'S-OCGEL LAAN VAN IMEEÖDERVCORI 100 l! ..i 'j i < i : \ , .-, .u t jii