DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 21 SEPTEMBER 2929 No. 2729+ i t Makelaar J. D. R.Nienaber G Ft AT f S TOF EEN VERGISSING door Dr. E. Slijper DE Rechten der Minderheden, die door de gebeurtenissen na den Oorlog politiek tot erkenning gebracht zijn. hebben belangstelling gewekt voor de Cultuur van bevolkingsgroepen, die te voren niet buiten den kring bekend waren ran hen, die dien groep vormden. Een opflikkering, Van vrijzinnig godsdienstig luven heeft aandacht geschonken ook aan de grond slagen en uitingen van andere godsdiensten. Daardoor is het te verklaren, dat het boek van den Haarlemschen Rabbijn de Vries over Joodsche gebruiken zoo groot on. en om zijn volkomen be trouwbaarheid wel verdienden opgang gemaakt heeft. Nu is bij dezelfde uitgevers. Thierne te Zutfen, in hetzelfde formaat en in-dezelfde serie een ander boek verschenen dat de (geschiedenis der Joden in Nederland, althans Hoofdstukken daaruit, behandelt 1). Détitel is wat te voornaam voor wat hier ge boden wordt, maar dat is de schuld van de Uit gevers, de schrijver had den voorkeur gegeven aan het bescheidener Schetsen. Voor een beoor deeling van den inhoud doet dit er weinig toe; di.o beoordeeling moet. voor zooverre hot betreft het uiterlijk van dit boek. onverdeeld gunstig uitvallen; de uitgever heeft in alle opzichten ervoor gezorgd, dat de druk en de illustraties aan alle eischen. hoe hoog ook gesteld, voldoen. Daarvoor verdient de firma dan ook dank zonder eenige restrictie. Jammer, dat hiermee ook alle goeds gezegd is van dit geschrift, wat ervan gezegd kan worden. Het krioelt van drukfouten: en men begrijpt niet. dat de corrector van de firma Thieme zij zal er toch wel een hebben al is het maar uit zuinigheid, niet alle overbodige -n in den eersten naamval en alle onbegrijpelijke komma's geschrapt heeft. Namens de firma Thieme moet toch iemand liet handschrift gelezen hebben op grond waar van in den titel aan Hoofdstukken de voorkeur gegeven is boven Schetsen: welnu, waarom heeft die persoon niet tegelijk hier en daar en overal den htijl wat gefatsoeneerd? Schrijven, is een kunst, oen kunst, die men leeren moet. («eschiedenis schrijven is bovendien een kunst, die men ook leeren'moet. Zoo dient men te weten. boe men met citaten om moet gaan. Zeker een ieder heeft het recht te citeeren. desnoods heele hoofdstukken, maar dan eischt de wetenschappen lijke fatsoensleer, dat men duidelijk doet uit komen, waaraan het geciteerde ontleend is en hoe ver het citaat gaat. Dit geldt ook voor plaatjes; <>ok daarbij dient vermeld, waaraan de photo ont leend is, opdat de lezer, zoo hij er lust in heeft, c introïeeren kan of het plaat je wel echt is, of uit welken tijd het stamt, (over pagg. 10. 70. 104<0Dan moet een historiograaf heel precies citeeren, oijk wanneer het een vreemde taal betreft. En nu staan er eenigo I^atijnsche citaten in dit boek. waarvan ook een derde klasser van een tiyinnasium al kan constateeren. dat het zóó onmogelijk goed kan zijn overgenomen, omdat do maat ? het zijn verzen.-?niet klopt..Pag. 'M amor Dei. moet zijn amore Dei; het is een pentameter. , Libertas conscientiae incrementum republicae dat is door een eerste-klasser omstreeks Kerstmis al wat kras. (pag. 129). Een andere eisch aan den geschiedschrijver te Stellen is nauwkeurigheid. Iemand mag niet op pig. 4 Dr. Vossel heetén en op' pag. 5 Dr. Forsel. Hoe komt schrijver aan dezen geleerde, waar heeft deze geschreven, wat schr. van hem aanhaalt'. Wie het boek leest, begrijpt het antwoord op deze vraag ! .Marranen hebben nu eens rr, dan weer '«n r., .;;?'? Een uitgebreide kritiek op dit boek behoort in een vaktijdschrift eerder thuis dan in deze kolom. Toch is het zonde om den lezer staaltjes te ont houden van logisch denken: als: pag. 110 hij overEen gesjochte Thesaurier Teekening voor de Groene Amsterdammer9* door L. J. Jordaan Minister de Geer: De toestand is zeer zorg-eischend...:/" leed er en schreef er zijn werk. ... voorzien van een approbatie van het Amsterdamsche rabbijnencollegie, hetwelk in Duitschland vele malen her drukt is. Of het zijn onrustig geweten was dan wel bijster een voorgevoel, die hem deze voorspelling deed wagen (pag. 18). Waarvoor de Utrechtsche bisschop in 1349 per soonlijk te Deventer was. pag. 28, ja, hoe anders? Onbegrijpelijk is het hoe'pag. 04 Don Gyl's gade teleurgesteld wordt bij het bekijken van het nieuwe huis in de Bierstraat. ..Het viel erg tégen vergeleken bij de fraaie ruime huizingen te Ant werpen, Keulen en Turnhout en Zevenbergen, waaraan men nog een jaar huur had", pag. t)3. Vraag: hoeveel plaatsen zijn het er? drie of vier? Waaraan had men huur? aan alle drie <>f vier? Maar in Zevenbergen hadden ze vier dagen in een logement lui n intrek genomen en waren blijk baar direkt doorgereisd. Dat de Marranen andere namen droegen in Spanje dan de Bijbelsche. die zij later kozen, is begrijpelijk, maar wanneer «Ie schr. herhaaldelijk decreteert: om maar n voorbeeld te noemen: Imannel AÏvarez alias Ishac of: AndréItodrigo on fnigo zijn dezelfden als André(Andries) Lopes en nigo Lopés of als Jacob en Aron, pag. 93, dan vraagt men: hoe weet go dit alles zóó precies? Schrijver beschikt over een ongebreidelde phantasie,1 een ontoombare verbeeldingskracht. En dat is voor den ernstigen geschiedschrijver een groot gevaar, vooral wanneer hij niet zelf critiek en zelfbedwang geleerd heeft te gebruiken. Ken rem, liefst vier remmen heeft deze schrijver noodig, juist omdat zijn ijver en zijn'werkkracht zou. groot zijn. ? Ken geschiedenis der Joden in Nederland, naar Nederlandsche Munt Hollutd'i beste 10 ceata de eischen der wetenschap en met betrouwbareuitkomsten, kan eerst geschreven worden, als eiticn of twaalf detailstudies als die van wijlen. Helene Poppers over de Joden in Overijsel ge leverd zijn. H. J. Koenon, naar wiens nóg altijd opengebleven, plaats als historiograaf der Joden in Nederland, schr. bcgeerigc blikken richt, was n man van geschoolde kennis, en van eruditie. ??en man van sobereii stijl en -.onbegrensde ze/lferitiok. Zoolang, zijn evenknie zich niet aandient.. blijve zijn plaats onbezet en de geschiedenis dei' Joden onbeschreven. Daarbij varen de Joden wel, daarbij leidt de geschiedenis geen verlies. , Hot hinderlijkst aan dit' boek is de vergissing.» uit goedigheid ontstaan, dat Professor Brugmans d'"en voorwoord voor geschreven, heeft een. vlag. die de lading niet dekt. Wrocht. 1) Jttf. Zwarts, Hnujtlat'iikken uit de (,ie*sclned ntsder Jutten in XfdcrlanfL Zutjihen. TT'.'J. en Cie, l'J2'J. imnnniiiunuuiiiiitnnninfnn 4n Dnunnnnounnnniniiiiiiiiniuiuliii J. B. BENNER 6 ZOON DTANFOT-TATsJriPT gevEstign tan STlfllV\jn.t\L\LJSll-l HOKLKVEKANCIKK DEN H A A G 97 N O O R D E I N D E mnniiniimiiiiiiiiüiiimniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHHniiiiiiiiitiiiiiimiimiiiiiin Isadc Israels, Ezeltje rijden (Afbeelding van de met waterverf bijgewerkte reproductie.} Vreemde praktijken Bedrog op Amstcrdamsohe Veilingen. HET rnoet ongetwijfeld een groote vol doening zijn voor levende schilders, te weten dat je nagemaakt wordt. Niet alleen maar zoo'n beetje na-geschilderd, zóó dat je tot de ont dekking komt dat je .,school" hebt gemaakt, als je niets anders had willen doen dan kalmpjes Vertellen hoe je 't nou in je eentje zag.... neen zóó nagemaakt, dat je in catalogi werken tegen komt onder je eigen naam. die je nooit van je levensdagen hebt geschilderd. Het is misschien wel eens een beetje zuur, om te zien hoe anderen geld verdienen met den verkoop van doeken of teekeningen, die je ze indertijd voor een zacht prijsje hebt afgestaan, maar het zou toch wat al te ver gaan, als je je verontwaardigd toonde over het feit, dat eenige schelmen zich op Amsterdam sche veilingen verrijken dóór middel van den verkoop van schilderijen, die je1 nooit hebt ge schilderd. Verontwaardiging daarover is overdre ven. Je hebt'ze niet geschilderd, dus het gaat je niet aan. En verder bewijst het feit dat je nage maakt wordt je verdienste. 1 ' .#.'*' , ? ' -. ? * . ? Ik vermoed dat deze filosofie dan (tokten grond slag . ligt' aan de juridische overtuiging waarmee de veitingscondities zijn opgesteld, die-,behelzen. dat alles .,voetstoots" wordt verkocht zonder actie of rafactie hoe ook genaamd, of zij aan beschrijving, benaming oïwat dan ook .al dan niet beantwoorden," xooals dat heet. Maar- tor zake. Op een veiling, die op dit oogonblik te Am sterdam wordt gehouden, werden V«K»I* eeriig»; dagen schilderijen geveild. De catalogus beslaat verschillende hoofdstukken. Kr is <?r o.a. óón, behelzende de No's 4UÜI tot 1780 geMtHd Schil derijen', Aquarellen, enz. Eenander iNo's l KOI tot 4885) vermeldt Gravures, Prenten, enz. Maar om op de eerste va.n. déze twee lijsten terug te koim»u; onder de schilderijen vindt men: 4<J4(i Jozef Jsraels, penteekening, 4047 (Jabriel, teekening, , 4606 Schelfhout, bosehgeziclit, 4705) Josef Israols. aquarel, 4740 Jósel' Jsraels, landarbeider, teekcning, 4747 Isaac Israels, Ezeltje rijden, aquarel, 4718 Isaac Israels. Dame met Parasol, aquarel. Om enkele der belangrijkste namen op te noemen. Het is het op deise veiling verkochte ..aquarel" No. 4747, dat hier boven is afgebeeld. Een ver zamelaar had het daar gezien en aan een makelaar opdracht gegeven voor hem te bieden tot een behoorlijke limiet. De makelaar verwierf liet aquarel voor zijn principaal, die het stuk thuis eens rustig bekeek, hier en daar eens advies inwon en al spoedig tot de ontdekking moest komen. dat er hier van een aquarel geen sprake was. maar dat liet e»m listig ingelijste, met icttttrvfrf bijr/ciccrktc reproductie betrof, waarop het raster van de re productie-techniek zelfs nog te onderscheiden viel. Eenvoudig een kleurendruk. Het bedrog gine zelfs nog verder. In. een van de hoeko.n van de reproductie was een th-ukkersmork ingeperst, tlat met een of ander klein voor werp '.was wegge-hamerd. Op do vergrootinjjr. dit» hierbij gereproduceerd is. ? kan men' dat. duidelijk zien. Jammer genoeg zijn do i «gestempelde letters van het drukkersnierk niet meer goed leesbaar. I)t> makelaar, terstorul thjor '/.ijti priucipjial van lift bedrog op de hoogtt- gesteld. xett<» allfs.'«loor «m den koop weer (ingedaan te nmkcu. Dit' schijnt dan ook vrijwel onmiddellijk te zijn getukt. I.)e veiling was en is -?trouwens nog aau den gang. Het wiis dus voor de voilingsdiroctio niet eciiK zoo liiooilijk om tegenover den min of meer .gedupeerden makelaar coulant te.zijn. Ze kon tiet prentje terugnemen eri aan dengeon, die het te koop gesteld had eenvoudig /eggen: niet verkocht. Er is dan ook op dit oo^nblik geen reden om an te nemen, dat de veilingsdirectie op een of andeer wijze aan het geknoei mede-schuldig was. Aan den anderen kant is er wel degelijk van een opzettelijke veryalschimj; sprake. Moge de indeeliny van den catalogus slechts een vermoeden hiervoor opleveren, een bricij* vormt het opzettelijk weghameren van het drukkersnierk. zoowel als het bijsnieereiïvan waterverf op sommige plekken. Het is natuurlijk'uitgesloten, dat veilingscondities voor dergelijk opzettelijk onwettig geknoei een juridische bescherming zouden, opleveren. No. 47 tS is hoogst waarschijnlijk een op dezeHd<* wijze bijgewerkte verval«ehing. Intusschen neemt dit ueknoei op de Amsteidamscho veilingen onrustbarend toe. En wanneer de veilingsdirectiés. hier buiten staan -?en eii« geen.r*.»dt-n om dat niet aan te ne.rnen dan zijn , zij /.elf het slachtoffer van een'of meer bedrieger*. die deze plantjes wat. bij-kladden, zoo mogelijk van het di-ukkersinerk ontdoen, keurig inlijsten eu ten verkoop bieden. Dat dit geknoei toeneemt, blijkt uit den cata logus van e,eii veiling, die. Dinsdag en Woensdag ?gehouden ' word ..van oen inboedel, wegens ver trek," in een heorenhuis. Ook daar vermeldde de catalogus een kapittel '^schilderijen". Ook daar verscheen hot stel reproducties, onder den naam van: ISAAC ISHAEL-J. óól E/oltje rijden, 555 Dame niet Parasol. 55ti Haiieerondo Dame. Hu gointrigeerd d(«»i' de hierboven genoemde ver-' valschiug, die ik juist te zien. had gekregen, giuu.ik eens kijken. Ja wol. «Heen «l aan do lijsten waren de stukken te herkenii'-ii. ..KV.eltje rijden" was er weer» maar het was niet hot. teruggcnomon nummer 47.47 van «Ie fliuU-ro veiling, want dat was nog,'op zyn .korte 'omzwerving, bij don clichéthaker van De (Iroone". Neen. liot was .maar een broertje. Verder waren deze schilderijen zoo hoogongehangen.dat /e nioosteii x wo.rdon afgohaakt om nauwkeurig bekeken te worden - - ??: waarna, mij., terstond bleuk. dat het dezelfde serie reproducties was, als die waaruit No. 1747 stamde. Het. is echter y.eer do' vwiajj, of oen look dat had kunnen xien. Waar schijnlijk niet. Men zij dus op zijn hoede. PRINTAÏOH