te 1 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 O VERPEINZINGFN VAN DER HEIST slfi*REN *^r r M?M. l. M. . M^éJL JL T JL-/ JL JL T \^f M~éJL T OOEDB SIGAREN IN REH BESCHAAPDR VKRPAKKlün in de Trekschuit tusschen Middelburg en Veere door Dr. Hendrik Willem van Loon DE tekst van mijn preek van heden luidt: ..Wie was een zekere Alexander C'ohon die ik ver leden Vrijdag geheel bij toeval ontdekte en voor wiens simpele oeuvre ik u niet genoegen 1)5 percent van alle roman-gezeur en 100 percent van alle dichtgeschrijf geef, welke ik gedurende den loop va» de laatste jaren op aanbeveling van welmeenende boekhandelaren gekocht heb." Het wns werkelijk een toeval. Ik wist niets van genoemden C'ohon af en weet eigenlijk nog niets van hem. Ik schrijf over hem zonder eenige schroom omdat ik vermoed dat de brave man reeds lang ergens op een buiteiilandsch kerkhof rust. 1) Hij werd volgens de Introductie die in zijn boek gedrukt staat in de zestiger jaren geboren en bracht vele jaren van zijn loopbaan in een Indische Militaire gevangenis door. Dat is natuurlijk geheel zooals het behoort. Men gaat naar Indiëom er geld te verdienen. Niet om er oorspronkelijke gedachten te hebben. Hoe of deze rare jongeling dun ook ooit in Indiëverzeild raakte is mij een raadsel en hoe hij dacht in het heerlijke Insulinde langer dan een week uit het cachot te kunnen, blij ven is een probleem even duister als u ie nu werkelijk de Navolging van Christus geschreven heeft. Het komt er ook weinig op aan. liet was misschien noodig om van den gewezen Milicien datgene te maken wat hij worden moest, een van de weinige menschen die de onhandelbare Hollandsche taal leerde beheeren alsof het koekedeeg was waarvan men alles kan fabriceeren. dansende mannetjes of hollende paardjes of diep-peinzende philosophen of het portret van Domela Nveuwenhuis of d'onsterfelijke Willem van Doinelaasche nagedachtenis. Het boekje zelf (en als iemand het niet op mijn tafel had laten slingeren dan had ik liet nooit gelezen en als de Parijsche trein niet zoo laat was geweest dan had ik het nooit uitgelezen) het boekske zelf heet de ..Uitingen van een Reactionair" en drie honderd jaar geleden had meu den schrijver op het Groene Zoodjo in kokende olie zachtjes gaar gekookt. Want hij schijnt iemand geweest te zijn met die zeldzame eigenschap behept welke men in dit land van zelf-genoegzam zel.f-tevredenheid het allermeeste noodig heeft, iemand die zoo veel eerlijke bewondering voelde voor het werkelijk Ware en Goede en Echte, dat hij geen wierook over had om te verbranden op de altaren van de valsche Goden waarmede, de vruchtbare Gouwen van het Bataafsche schiereiland zoo dichtelijk bevolkt zijn dat men lang zamerhand van het oorspronkelijke landschap niet veel meer te zien Nu is het een dwaas iets om een lofrede te houden op iemand die dezelve toch waarschijnlijk nooit onder de óogen zal krijgen. Posthume eer is een zeer hol genoegen. Jan de Wit en Jan van Barneveldt hadden waarschijnlijk liever kalm in hun bedje den dood afgewacht, zelfs als men hun de conditie gesteld had dat zij nooit een expiatoir standbeeld zouden krijgen. Rembramlt bekijkt waarschijnlijk zijn ijzeren conterfeitsel in de stad die hem liet 1) Alex. Cohen is^ springlevend en gezotidiliij woont als heerénboer, in 'Frankrijk, na de journalistiek vaarwel te hebben gezegd. Dr. van Loon heeft ongetwijfeld een exemplaar in handen gehad van htt onlangs verschenen boek fan Alexandet Cohtn, dat door de Hpllandia drukkerij werd uitgegeven, lied. SCHAKEL HÊILIGENV&S 11-1?* AMSTEQDAM uerhemden naar maat Bij ons verkrijgbaar N. k. V. MONTA SCHOENEN verhongeren met een schamper oog en van (iogh rilt ongetwijfeld bij de gedachte dat als het nage slacht genoegzaam aan hom verdiend zal hebben hij ook aan een standbeeld zal moeten gelooven. Dergelijke dingen moest men maar voor de Tollenseii en do Ary Scheft'ers reserveeren. Kn ik begrijp ook eigenlijk niet waarom ik dit schrijf behalve dat het mij van het ha'rt moet; wat is dit een raar land waar menschen met een. dergelijke gave volkomen onbekend kunnen blijven, verdwijnen kunnen, nooit-van-gehoord kunnen voortbestaan en met al hun begaafdheid minder eer en roem kunnen oogsten dan een kapelaan of bedienaar des woords die vijfentwintig jaar lang de kas van een jongelings-vereeniging beheerd heeft. Deze mij volkomen onbekende Alexander uit Leeuwarden (ik geloof dat hij uit Leeuwarden stamde alsof uit dat Noordelijke en kimde dorpje ooit een eerste klasse stuk literatuur kon komen) heeft iets gedaan dat hem zeer weinigen van zijn zoogenaamde Collega's die heele hoofd stukken in professorale Literatuur-geschiedenissen aan hun f ut iel gebeuzel gewijd kregen, dan ook maar in de verste verte, konden nadoen. Hij heeft het Ifollandsch verheven tot een vorm-van uitdrukking die vrijelijk vertaald door elk beschaafd menseh van elk half-beschaafd land begrepen zou kunnen worden. Hij is eindelijk weggekomen van de stille gracht met het stille huis en de stille en leelijke maar diep-bezielde jonge dochteren die onze roman-wereld bewonen. Hij is internationaal in voelen en denken en toch intens nationaal. Hij schijnt van zijn leven «tok eens een tijdje voor Vadertje Holdert van de Sinterklaas-straat gewerkt te hebben, maai; hoe dit rare huwelijk ooit tot stand gekomen is en hoe en wanneer het weer uit mekaar geraakt is. weet ik niet. Inderdaad ik weet zoo weinig van den man af dat ik misschien met een mystificatie te doen heb. Het kan best dat deze Hollandsche Sacha een jongere broer van wijlen Ossejan is en dat hij nooit bestaan heeft. Dan geldt mijn halleluja den voortreffelijken mystificateur die dit kunstwerk tot stand bracht. * * . ? * Men vraagt mij dikwijls waarom ik mijn eigen taal er aan gegeven heb en Engelsen of Duitsch schrijf en geen Hollandsch en mijn antwoord is dat de Hollandsche taal bezig is zelfmoord te plegen. De zoogenaamde schoone letteren hier te lande zijn op een deftig hofje gaan wonen en willen niets meer te doen hebben met den gewonen man in de straat. De gewone man wreekt zich door dit hofje links te laten liggen. Leest hij nog eens een boek ? dan moet het op zijn Merijntjesch eenige . stal-termen gebruiken om hem te doen gevoelen dat het .,echt spul" is. Met een heelq enkele uit zondering hangt de hollandsche romantische schrijverij gelijk de doodkist van Mahoemet in de lucht, tusschen de aarde en den hemel. De gesproken taal, bij gebrek aan een werkelijk levend tooneel, is op den kansel gevlucht. Ik heb het misschien altijd slecht getroffen en er zullen wel uitzonde ringen zijn, maar om het even of men den Bosch of Huizen inschakelt, zooals de taal door de heilige broederen verminkt en verzalfd wordt is een schandaal dat ten hemel reikt. Wat men in de Tweede Kamer en bij publieke gelegenheden te hooren krijgt is vréeselijk. Van eenigen invloed van een hof-taal kan men bij volkomen afwezigheid van een hoofsch leven niet spreken. De taal yerschoolineestert en verdomineert dus langzamerhand. Degenen die haar nog gebruiken kunnen, be ginnen in pui-e wanhoop voor een half dozijn van. hunne vrienden een beetje literaire kaviaar op te dienen en daarmee uit. Officieel Nederland is tevreden als het kan wijzen" en met dankbaar heid kan herinneren" en uit volle borst kan in stemmen". De kranterunenschen die virtuozen zijn op hun moeilijk gebied, -worden voor allerlei akkevietjes gebruikt maar mogen met hun fraais niet in de mooie kamer komen en een zekere Cohen Alexander, die het wonder volstaan heeft van doodnuchtere wandelingetjes in Parijs en van nuchterder Koninklijke bezoeken terzelfder plaatse Bruegheliaansche tafreelen te maken verdwijnt. komt er weer zonder dat iemand de brandklok geluid heeft om den volke te berichten: hier is iemand die wat kent. Het is werkelijk een raar land. Het puzloiieert meer knappe menschen dan bijna eenig andere natie. Kn het geneert zich voor deze oorspronkelijke vernuften en leest het duffe gepruts van zedige Noorsche juffers bij de ton of neemt Upton Sinclair serieus of verdiept zich in de groote toekomstdie achter het meerendeel van de Fransche schrij vers ligt. Kn ik zit met mijn probleem wie is die Alexander C'ohen:1 Tentoonstellingen Kunst/aal van Lier. Rokin 12(5, Amsterdam. Permanent blijft er tentoongesteld een keuze uit het werk van jonge Hollandsche Beeldende Kunstenaars w.o.: Jan v. - Herwijneii, Ilaoul Hijnckes. Johan Polet. John Ktidecker, W. Schuhmacher, Oharly Toorop en anderen. Kunstzalen d'Audretsch, Den Haag. Teekeningen van Jos. Henri Gosschalk. Tot 29 September. Huize van Hasselt. Werken van Adr. van der Plas. Tot l October. Arti et Arnicitiae" te Amsterdam. Duitschegrafische Kunst. Tot l October. Zuid-Hollandsche Vereeniging voor Kunstnij verheid, zaal van den Rotterdaïnschen Kunst kring, Witte do Withstraat 35a. Tentoonstelling van Mobiele Meubelen en Bruikbare Gebruiks voorwerpen. Tot l October. Museum voor Ouders en Opvoeders, 's-Gravendij kwal 26b., Rotterdam. Tentoonstelling van het modern Handwerkonderwijs. Tot l October. Amsterdamsch Ateliers voor Binnenhuiskunstr Westeinde 25, Amsterdam. Tentoonstelling Edeismeedwerk door J. Kriege. Tot l October. J. H. de Bois, Kruisweg 08, Haarlem. Expositie van nieuw werk door Cees Bolding. Tot 15 October. Kunsthandel W. H. Hofstee Deelman, Vondel straat 10, Amsterdam. Doorloopende tentoon stelling o. a. van Werken van A. J. G. Colnot> P. van Wijngaerdt, L. Gestel, K. van Dongen, Ch. Kvapil. Metz & Co. Amsterdam. Tentoonstelling van Marokkaansche tapijten. Kunstzalen TJnger & van Mens, Eendrachtsweg 27, Rotterdam. Tentoonstelling van nieuwe werken door H. A. van Daalhoff. l Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling de Brug". Tot l November. Albert Loots, Spoorstraat 2dt Nijmegen. Atelier tentoonstelling. Tot l November. ' BERGT UWEN INBOEDEL BIX VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BZJ DK FIBMA BATENBURG & FOLMBR TE 'S-GRAVENHAGE,HmJGHN8PABK22 TELEFOON 11030 EIGEN GEBOUWEN. Bespreking kosteloos 8PBO. BlNNBKL. HN INTBBN. TBA3TBPOBVHM No. 2730 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 SPREEKZAAL Amsterdam's aankoop van kunstwerken Tentoonstelling van Schilderijen, door de Gememte Amsterdam aangekocht uit het crediet voor opdrachten aan en aankoop van werk van beeldende kunstenaars, 1929. n l oen ongeveer een jaar geleden het crediet vooiTopdrachten aan en aankoop van werk van "beeldende kunstenaars" pardoes verdubbeld werd, kon men verwachten dat voortaan, door het bestuur van Amsterdam, bij middel van' haar npecialen dienst, mede richting gegeven zou worden aan het openbare kunstleven. Ik opperde toen verschillende wenschen, waar van er thans een, oppervlakkig beschouwd, ver wezenlijkt wordt. n.l. de tentoonstelling van de aangekochte schilderijen. Oppervlakkig beschouwd; want in werkelijkheid lijkt me deze geste van de Gemeente al zeer liefdeloos, en daarom in tegenspraak niet de be doeling van 't raadsbesluit, dat er de eerste aan leiding toe was. Nu weet ik wel dat het terrein der kunstbescherming moeilijk te betreden is, voor al voor degene, die niet wegvast is; en daarom is 't te begrijpen, dat de democratie hare eerste stappen aarzelend zet. Maar zoo triestig als 't nu gebeurt, behoefde het toch waarlijk niet te zijn. 't Is alsof men iemand bij u introduceert tegen wil en dank. ..Hier heb je nu die en die. zie mi maar wat je aan hem hebt, mij kan 't verder niet schelen.'^ Kr was 'n enkele korte aankondiging in de couranten, de tentoonstelling zou van 28 Sept. tot 5 October duren. Over een officieele opening niets. Andere pogingen om belangstelling op te wekken: geene. In 't Stedelijk museum benoden bij de trap een pijl. met erboven een gedactilografeerd vodje papier, dat verwijst naar de tentoonstelling. Boven in de hal nog een pijl mét weer zoo'n vodje. een hoek om weer zoo'n pijl. Dan is men op de tentoon stelling, er staat een tafeltje niet erop weer wat vodjes papier, dat blijken catalogi te zijn. Met n hiervan gewapend kan men rondkijkend z'n conclusies trekken. Wie kan 't den eenvoudigen Ainsterdamschen burger euvel duiden, die over de vage aanduiding op den catalogus heenlezend. verbaasd en lichtelijk verontwaardigd zich af vraagt Is dit nu voor dertig duizend gulden"? Want er zijn geen' foto's van opdrachten, er is geen enkele uitleg in den catalogus. Wat er wel is? De werken zelf en het mooie licht waarin ze hangen. Maar verder niets dat blijk geeft van eenige be wondering voor wat men veroverd heeft op een materialistisch-gezinde gemeenschap. Ik wil wat de keuze enz. der werken betreft, hier geen op- of aanmerkingen maken, ik laat 't in het midden of 't in den zin van het raadsbesluit gelegen heeft, dat ook aangekocht kan worden van Uier ter stede wonende buitenlanders en van niet in Amsterdam wonende kunstenaars. Ik zou zelfs het ruime in zicht van afdeeling kunstzaken in deze bewonderen kunnen, als er bij aanvragen wat betreft woonplaats en geboortegrond voor allen eenzelfden maatstaf werd aangelegd. Maar wat ik niet zetten kan is. dat men zoo OPRUIMING j TOT 7 OCTOBER AMEUBLEMENTEN ENKELE MEUBELEN HOOFDMAGAZIJN DEN H A A a Fransch-Duitsche toenadering Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Jok. Braakemiek Briand en Stresemann: Wij hadden ons de toenadering toch anders voorgesteld?!" weinig belangstelling toont voor wht toch uit eigen beleid en keuze tot stand kwam. Niemand zal er aan twijfelen dat 7.00 er maar oenigo waarachtige toewijding do inrichting dezer tentoonstelling geleid had, deze heel wat fleuriger bij 't publiek geïntroduceerd zou y.ijn. Nu is dit alles troosteloos en misleidend, terwijl de indruk die er van uitgaat het streven der raads leden, welke ervoor geijverd hebben, niét recht-, vaardigd. ..Schrik niet mevrouw 't zijn maar geuzen." En geuzen zonder vuist, zonder schepen, en zonder de kracht van het botte getal, die daarom in deemoed begrijpen leeren, maar berusten: nooit! JAN CKKCOIltK Nederlandsche Efficiency In de slotzitting van het Congres op Donderdag 5 dezer sprak ')r- ^- ^^ uit '^ü''icn over, d«Rationalisatie van het Onderwij.s in de Talen." Hij meende, dat .,Efficiency", die tot zulke be wonderenswaardige resultaten hebben geleid in het zakenleven, ook diende te worden toegepast op de studie (en het onderwijs) van vreemde talen. J n Nederland is het Onderwijs in de vreemde talen al 20 jaar Vang gerationaliseerd op de basis van. .^Efficiency". Heeds in 11)01», toen 'de nieuwe Taalmethode van den Iveer D. Wachmaun, OudLeeraar bij het Openb. en liijz. Middelb. en llandelsonderwijs, op de Middenstands-tentoonstelling verscheen, begrepen de middenstanders, de practische handelslieden. terstond, dat di tReform Taalonderwys door zijn eenvoud en doelmatigheid meer met hun handelsgeest overeenstemt dan' alles'wat zij in hun jeugd op school hadden moeten slikken. De deskundige pers heeft alle leergangen van den heer Wachmann met groote ingenomen heid begroet en als uiterst practisch en doelmatig erkend. Het is mij een behoefte er op te wijzen dat het STEUNZOLEM NAAR Instrumenrhandel SCHMEINK Spuistr».2è6, Tel.4O2OO. Amsterdam kleine ^ederland op het gebied van ..Efficiency bij het taalonderwijs" alle andere lauden, met inbegrip van Amerika. 20 jaar vooruit is. J. KOO1STHA i . ' ' ? t Vreemde praktijken. Een veilinghouder schrijft ons, naar aanleiding van het stuk ..Vreemde Praktijken'" dat hem dikwijls aanbiedingen zijn gedaan van schilderijen* kooplieden-reizigers. om 'z.gtii. .meppers" (dat zijn minderwaardige stukken) bij een. boedelveiling te mogen voegen; doch zoo goed als hij dit heeft geweigerd zal een ander,- die een naam te verliezen heeft, dit ook doen en zich niet tot ,d0rgelijke praktijken leenen. Moeilijker is het echter voor een veilinghouder wanneer dergelijke stukken werkelijk in een boedel voorkomen; want het is. genoemde veilinghouder zelf overkomen dat hij schilderijen moest verkoopen, waarvan hij wist dat deze kortelings voor hoogen prys gekocht waren op een veiling van reizende, zelf publieke veiling houdende schilderijenkooplieden, die z.g.n. in opdracht handelen. il . .7» ?*;?