i: J a DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 No. 2730 JOURNALISTIEK WIE de journalistiek van een twintigtal jaren terug vergelijkt met die van thans, zal een verschil ontwaren, dat niet uitsluitend gezocht moet worden in de groote veranderin gen, die zich in den loop van diea tijd in ons land hebben voltrokken. De oorzaak van het verschil ligt ook elders, in de wisselwerking, die tusschen courant en lezer Wstaat, een werking, waar geen van de partijen zich soms bewust van is. maar die kan meebrengen, dat een verandering in de geestesgesteldheid van lezers terug slaat op den inhoud van de courant. In de verhouding tusschen courant en lezer behoeft dit echter geen verandering teweeg te brengen, wanneer de courant zich slechts tijdig aan die verandering weet aan te passen. De gave om dit te doen. het talent om ouder alk' omstandig heden den lezer te boeien, hem ouder invloed van de courant te houden. heeft den leiders van de redactie» echter te veel ontbroken. Zij raakten ' los van hun publiek, zij wisten niet snel genoeg de mentale veranderingen in de maatschappij te doorzien. De grooto gave van voorzien wat stond te gebeuren is gemist: werkelijke figuren in de Nt-derlandscho jour nalistiek ontbraken. (Mr. Troelstra had de eigenschappen van oen hoofd redacteur in grooten stijl. Hij is echter te kort als zoodanig in functie ?geweest om zijn talenten geheel Ie. kunnen ' ontplooien). Deze uitspraak is mogelijk meer positief dan beloofd, maai* is zij on juist? Wie is de journalist, die sedert het begin van deze eemv. zij het ook voor .korten tijd. zijn stempel wist te drukken op een deel van de ontwikkeling van zijn land. die do '?geestesrichting van zijn lezers wist te voeren in een richting, die hij krachtens zijn overtuiging meende te moeten inslaan:' De haast angstig'snelle opeenvolging van' gebeurtenissen van overhoorschend belang, de geweldige groei van tal van maatschappelijke geledingen heeft wel het leidinggeven bemoeilijkt. omdat het vinden van den draad, het uitstippelen van wat te komen stond. dikwijls allén bij intuïtie mogelijk schoon, onder degenen, die naast de intuïtie ook het talent bezaten om op eigen verantwoordelijkheid leider te zijn, onder die enkelen heeft zich helaas geen journalist bevonden. Als later de geschiedenis van den grootcn oorlog Cn van de jaren daarna objec tief geschreven zal worden, objectief omdat het nu levende er niet'meer zal y.ijn, dan zullen enkele namen ge noteerd worden van, personen, .die een stuk geschiedenis vertegenwoor digen, doch aan geen van hen zal de .naam van een dagblad of ander perio diek verbonden zijn'. Het ontbreken van krachtige jour nalistieke leiding kon niet' anders .."tot gevolg hebben, dan dat, Waar de courant zijn lezers nu eenmaal te vriend moet houden, omdat de band tusschen lezer'Cix blad volkomen vrij willig is en elk oogenblik verbroken kan worden ??dat de inhoud meer gericht ging worden op het ver maken en bezighouilen van de lezers dan op het instrueeren. Nog meer .dan uit de menschen verdween de rust uit de couranten en de mooie band, die eertijds lezer en courant zóó dicht aan elkander bond, word slapper en slapper van spanning. Nu is het ongetwijfeld waar, dat het ondei; leiding nemen van een pu bliek, dat veelal de rust tot lezen, tot het vormen van een bezonken meening niet meer bezit, moeilijker is dan het invloed oefenen op een minder on samenhangende massa, maar hier staat tegenover, dat de zenuwprikkeling, die onrust geboren doet worden, tevens vatbaar maakt voor kplotselinge indrukken. Nu is een courant een voorwerp van exploitatie - de speciale partij bladen, die geëxploiteerd kunnen worden log van de rekening van winst en verlies, daargelaten en toen, na den oorlog de bladen voor moeilijke jaren kwamen te staan, werd het vasthouden van. den lezer een levensbehoefte. Alles wat maar eenigszins belang kon inboezemen, moest daarom in de courant. Illustraties, radiorubriek, kin derhoekje, vrouwenpraatje, het dagelijksche losse verhaal, moderaadgevin gen, in n woord., alles wat hot publiek slechts kon vermaken, moest worden opgenomen.' Wol 'waren veel van genoemde rubrieken ook in vr,»eger jaren regelmatige gasten in de kolommen, de uitbreiding dateert van de na-oorlogsche dogen. Daarnaast had de uitgebreide be' richt geving gedurende den oorlog de lezers verwend. Ook na de hausse jaren wonschten zij onmiddellijk in gelicht te worden omtrent alles wat over de wereld geschiedde. Zware nieuwsdiensten moesten worden be taald, gelegenheidsmedewerkers, die even de aandacht trokken, kregen ongewone honoroering. De noodzake lijkheid uit do courant als exploitatieobject te hulen. wat er uit te halen viel. kwam meer en meer naar voren en tegelijk daarmede werd do invloed van t Ie directie op den inhoud van de bladen grootor. Het is hier niet de plaats om een uiteenzetting te geven van den eeuwi gen strijd tusschen redactie en directie, maar zou het 'een aantal jaren terug denkbaar zijn geweest, dat de- vereeniging van directeuren den journa listenkring een soort aanmerking maakte over hot feit. dat de kring zich met tlo zaak-Kittor had bemoeid? Het optre,den van directeuren op oen terrein, dat eertijds uitsluitend voor journalisten openlag, is een opmerke lijk teeken, des tijds. Kn ook hieruit blijkt het ontbreken van journalistieke figuren. Het bovenstaande is geen betoog om do courant témaken tot een z\vaar-op-de-handsch, gewichtig . betoogcnd, min-of-meei' plechtig'orgaan; verre van dat. Een courant moet levend zijn, oen brok weerslag van zijn tijd, do wisselende. belangstelling va u . het publiek''kouie i er mot een kleine'tempering in tot uiting, maar die belangstelling gaat vorder dan naar nieuws alleen. Nu moet tegen een Hollander meer gepraat dan betoogd worden, moor verduidelijkt dan geleeraard, hij wil graag iets mér dan foiton om over te praten. Hij verlangt, al zal hij uit schaamte wel laten om het te zeggen, in een hoekje, van zijn hart. wat» stichting van zijn krant. Is het niet opmerkelijk, dat tegelijk met het losser wur'den van den band tusschen. courant eii lozer, de kerkgenootschap pen hun lidiiiatental zien vergrooten? Niet dat een courant on een kerk ten volle met elkander vergeleken kunnen worden, hoogstens slechts voor enkele procenten, maar hoevelen zouden niet juist die procenten liever in druk tot zich hebben genomen dan door het woord? De leidihg van den geest bleef echter uit, en door het niet vervullen van dit deel van hun taak hebben de bladen hun invloed, hiun regelmatigen invloed verkleind. C. M. .INSTALLATEUR op*t VUVNMET tg!* KOftPALDS i Binnenhuis-Architect Modern. Antiek Showrooms Tel. 44o62 OVERHEMDEN NAAR MAAT FR, SINEMUS 20 Lfidacheatraat 22 - Amsterdam ROKIN 19. HflftRieM. FHBRItK.MAEKTEN WONINGlNRlCHTJNGen N.V. Meubelmagazijn Eden MOLSTEEG ~ AMSTERDAM BOEKENKASTEN VER WEEGEN & KOK AMSTERDAM Kaiverstr. 86?90 DEN HAAG Noordeinde 64c 1ASTKOFFERS PIAIDS OETENZAMEN AUTO-OVERSCHOENEN ENZ. VICTORIA-WATER Heelt gunstigen invloed OBERLAHMSTEIM op de spijs vertering No. 2730 DB GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 Klokjesgentiaan door Dr. Jac. P. Thijsse Klokjesgentiaan van de Drentsche hei Foto W. Beyerinck D'IT is wol een van de allermooiste bloemen van [don nazomcr en wol "on van do voornaamste leden uit de beroemde familie der Ccntiancn. Wie wat bereisd is, denkt zich de (lontianen. al spoedig als Alpenbloemon en geen wonder, want als je nabij pashoogten oen half dozijn, verschillende soorten van prachtige blauwe gentianen in grootea overvloed in vollen bloei hebt go/ion., dan behoudt je daarvan wel eeti onvergetelijke»! en overweldigonden indruk. Daarbij komt dan nog dat hot op dat oogenblik wel heel mooi. warm. zonnig weer is geweest, want deste bloemen, die de nabijheid van de sneeuwgrons niet schuwen, xijn uitermate gevoelig voor warmte. liet gevoeligst is wel het kleine fel blauwe sneeuwgentjaantje, dat zijn bloemen al sluit wanneer er een enkel wolkje langs de zon trekt en op buiige zomerdagen gaat zoo'n bloem dan dozijnen keeren per dag open en dicht. Op een winderig zonnigen dag heb ik in het Nationalpark dit gentiaantje wel tot sluiten gebracht door het met de hand te beschaduwen. Zoo gevoelig is onze Klokjesgentiaan nu wel niet, maar hij houdt toch zijn bloemen gesloten bij temperaturen beneden 20°C. en opent ze pas-wijd. en goed bij 25°C. Dan staan de prachtige blauwe kelken wijd open en wie dat te zien krijgt op een plaats waar ze bij honderden bijeen staan moet er zich wel met groote dankbaarheid over verwon deren, dat zulke planten maar gewoonweg in het wild bij ons groeien. Natuurlijk is het dan ook mooi weer en de kleurigste van onze hommels komen dan den honig halen onder uit de blauwe klokken. Bezoekt ge dezelfde plaats op een killen DE MOT OVERWONNEN 1 ' A ' ' '' ?-' ? ?? ''"'.' Ja ' v ' ; ; ;. '? ANTI^OT FAUTEUIL/ PPXZEN FïSA'F: 136 A A l MEUBEL S FABRIEK ? ^ ^?MEUBEL S MESKER PARKSTRAAT DEN MAAG dag, dan moet ge u inspannen om de bloemen te ontdekken, want dan hebben ze zich ineengerold langs bepaalde plooien; ze zijn tot den knop vorm teruggekeerd, tamelijk dunne, spitse vaalgrijze dingetjes. De planten staan niet dikwijls vrij en alleen, maar meestal tusschen dophei of cipelgras, buntgras en biezen en ze moeten al heel forsch zijn, zullen ze in niet bloeienden toestand opgemerkt worden. Dikwijls zijn de planten maai* klein, een enkele stengel met een enkele bloem, maar er zijn er ook van een halven meter hoog met een half dozijn stengels en dan aan lederen stengel een twintigtal of zelfs meer bloemen. In de. litteratuur vinden we een stengel vermeld met tweeëntachtig bloemen. Bij gelegenheid moet ik ook weer eens aan het tellen; ik ken wol enkele plaatsen in ons land waar ik kans heb op oen dertig tal en van zoo'n forsche plant wil ik graag zaden hebben. De lange vruchten bevatten een groot aantal fijno zaden die door den wind worden verspreid f en dooi- het regenwater voortgespoeld. Wanneer ge zo, zaait op een vochtig humusrijk plekje in uw tuin, dan moot ge u niet erover verwonderen, wanneer de kiemplantjes eens oen paar jaar op zich laten wachten. Dat is een heel merkwaardig geval. Deze plant namelijk die voor het openen van zijn bloemen oen hooge temperatuur vraagt, laat zijn zaden pas ontkiemen wanneer zij zijn bloot gesteld aan het licht en aun temperaturen beneden het vriespunt, (ielukkig behouden zij langen tijd hun kiomkracht en hot is bekend, dat zaden van onze klokjesgentiaan'[tien jaar lang op oen flinkon vorst gewacht hebbon om te ontkiemen, liet was dan 'o.ok te verwachten, dat in dit jaar na do vorst van Februari en mot al het licht sinds November '2S ook veel gentianen ? zouden ont kiemen en inderdaad vonden wij op een van do prachtige natte heiden van Drente kiomphmten in grooto menigte, zoodat hot daar in de volgende jaren wel weer blauw zal zijn' van de gentianen. Kn als de planten er eenmaal'zijn. dan blijven ze. want de klokjesgentiaan is een vaste plant. Het lukt ook wel oiu /o over te planten. Ze ..blijven" natuurlijk alleen, wanneer do voch tige hoiuo blijft. Nog groeit de klokjosgontiaau bij duizenden in ons land. maar toch is zijn gebied in de laatste dertig jaren, «mt/.aglijk ingekrompen ??n.er y.ijn op het oogenblik verscheidene plannen in do maak. om nog moer _ goiitianonland te be werken met ontwatering en vuilst rooimg. Ja, nu ik er aan donk, de klokjesgentianen groeien niet alloen op natte heiden in het Oosten van ons land. maar ook plaatselijk en dan in groot en overvloed op veendammen in de plassen van Holland on Utrecht. Do mooiste gentianen, die ik ooit in ons land gezien heb vonden we dezen zomer 'op een veendam in do Nieuwkoopsche Plassen. Kon strook van moor dan honderd motor lang.is daar begroeid met gage! en klokjesgentianen, ongeloofelijk mooi en voor Holland nog al zeldzaam. Misschien herinnert ge u, dat voor deze in menig opzicht merkwaardige plassen ook al plannen gesmeed worden voor vuilvervulling. Zal het nog eens zoover komen, dat de plannensmeders eerst eens informeeren of het gebied, dat zij bogeeren waardevol natuürschoon bevat en dat zij, wanneer dat het geval blijkt te zijn, naar andere terreinen uitzien? In verschillende landen van Europa worden sommige soorten van gentianen bij de wet be schermd. In Weenen is sedert 1910 de verkoop van alle blauw bloeiende wilde soorten verboden. Bij ons is zoo'n verbod voor de klokjesgentiaan nog niet noodig, maar wel komt het er op aan om op verschillende plaatsen in ons land gentiaan landschappen te sparen. Behalve de klokjes gentiaan komen in ons land nog een vijftal andere soorten voor, alle zeer mooi, de meeste,zeer zeld zaam en die hebben óók dringend bescherming van noode. Nieuwe Uitgaven CcchoslovakiJG en de Internationale Tentoonstcllino voor Economische Ontwi^kelhnj te Amster dam. Boekdrukkerij en Uitg. Mij. Orbis", Praag. Philosophie, Psychologiet Pédagogie, C^ataloque de périodiques et délivres anciens et modernes, chez Burgersdijk & Niermans, Librairie ancienno et moderne, Leiden. Historische Opstellen door ^. Antheunissen. Zutphen, W, J. Thieme & Cie. Twaalfde Jaarveralay van de Vereenifjinr/ Neder landsen Historisch Scheepvaartmuseum" te Am sterdam, g KRONIEK !>«? t'onicilie Van het CJelnk EK waren menschon, die na do zeer geslaagde première van hot Oost Ned. Toonoel (Va»i Dalsum & Frans) eonigszins verbijsterd on verder pensief huistoe gingon, zwaar onder den indruk van dos Kussischon auteurs pessimistische philosofio, dat illusie evengoed is als werkelijkheid oh zelfs oen kort on klein stukje illusoir geluk, zoo niet over een hooi kaal love.ii. dan toch over oen kaal verleden, vermag te troosten en don brenger moed geeft voor zijn verderen levensweg. Om het experiment dezer stelling te nomen is dan een gauscho machinerie noodig van acteurs, die op zettelijk geëngageerd worden voor den proef. Zij moeten verliefdheid, goedmoedigheid, gezelligheid. inensehenmin x]iclni in een'kring, die aan al deze goede qualiteiten erg behoefte hoeft en aldus een verhoogd peil van loven, een schittering van zalig heden te woog brengen, tot.... do begiftigden weer op eigen betere boenen kunnen staan. Maar nu is hot onvoorzien lastige, dat deze acteurs als slechte vaklieden in hun eigen spel verward raken en niet moor scherts van ernst of wol fictie van waarheid gaan onderscheiden. Het geen toch, essentieel des acteurs taak en leven is. Dat goeft dan wol comischo situaties on oen ietwat abrupte ontkivioping. waarbij allen zich van de scheiding tusschen schijn on werkelijkheid zuiverrekenschap geven. Hetgeen in onze gewone wereld nooit zoo bepaald het geval is. Want 'wat hl-r zoo principieel en parmantig wijsgoorijS wordt gesteld als oen bijzondere houding in oen bijzonder geval, dat is eigenlijk iets zuiver algemoons on onvermijdelijk in hot leven behoorends. Wij onderhouden n.l. voortdurend illusies tegenover .onze evennaasten. Beleefdheid is al op niets anders gebaseerd. Maar overigens vleien wij. bedriegen wij. monageoron wij dien evennaaste uit bolangzucht. xu't gemakzucht, uit gewoonte, xiit meelij. xiit liofdo. Welke verhoudingen zijn gaaf genoeg, dat beide partijen hun meenings- en gevoelskaarten altijd vrijmoedig kunnen, open leggen? In de politiek niet, in den handel niet, in het gezellig verkeer niet. in de liefde niet. Het is immer het wekken of onderhouden van de illusie. de stabiele illusie, omdat wij het wisselende, wankele. onbetrouwbare gevoel niet durven, rixet kunnen erkennen. Ook omdat wij zelf zoo weinig verifieeren kunnen, wat wij op een enkel gegeven oogenblik precies voelen, pan helpt wat overdrijving, wat xiiterlijkvertoon yan emotie ons over het doode pxxnt heen en zijn wij vervolgens misschien weer van ons zelf zeker. Terwijl de ander van de tijdelijke eclips geen hinder heeft gehad. Maar er zijn ook verhoudingen waarin jaren achtereen een dierbare illusie wordt onderhouden, omdat meelij, lafheid, of behoefte aan rust gén waarheid zouden verdragen, die het andere bestaan radicaal zou ondermijnen en vernietigen. Waarschijnlijk.. Want men 'kan van die dingen nooit zeker zijn. . .'< " ' ' ? ? - ? , ? ' ? ? F. e. H.V. J. S. ME U W S E N «S t root «'t e keuze* ? ? -.*TET»ON» ?t .4: r il