DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 No. 2730 Nederlandsche Handel-Maatschappij, «.v. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en VGRAVENHAGB Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlemems, Britsch'Indië, China, Japan en Arabi ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. DEAM5TEKDAM5CKE werkzaam in Nederland 'en' Nederlandsch-Indi heeft van de Nederlandsche Maatschappijen het GROOTSTE bedrijf in Jndië. Zij, die voornemens zijn naar Indiëte vertrekken, doen dus verstandig, zich voor het sluiten eener levensverzekering te wenden tot: de AMSTERDAMSCHE. Amsterdam, N. Spiegelstraat 17. Soerabaja, Willemskade 3. LEVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ v Gunstige polisvoorwaarden Q C7 KI 14 C AA Zeer billijke premiën* STAND AARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie, Mr, H. H. C. CASTEND!/* vu 7. MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie- en Tnutkantoor 5 en 4 J % Pandbr, tegen beorikoert uit. N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie t Mr. Th. Reepmaker, Mr. N. P. C v. Wflk. Mr, B. vao Roasem. JONGE N ??'?'"? door M. M. STIEMENS-HOPMAN (Een doktersvrouw uit het Zuiden) Schrijfster van Meisje" en ,.Vrouw" Ingenaaid f 2.25 In prachtband f 2.90 ....diep gevoeld, zal voor vele ouders een openbaring zijn. Haagsöhe Crt. Een bijzonder mooi boek, vol fijne gedachten en diepe moe derliefde. Heldersche Crt. Van Holkema & Warendorf's U.M., Amsterdam. KOMN'GSPLEIM AMSTURDAM DONKERBLAUWE WOLLEN CHARMELA1NE luxueuze Kraag van uitgezocht bont EEN ONZER NIEUWSTE MODELLEN 78, - UIT VOORRAAD Rijke verscheidenheid van modellen» kleuren, stoffen en prijzen. Zoowel de eenvoudige wandelmantel als de elegantste gekleede mantel treft men in on?e uitgebreide collectie aan. MANTELS UIT VOORRAAD 48.- 58.- 68.-78.-TOT 350.De HolL Voorschotbank HAARLEE KRUISWEG 70, De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een pdaitmmj van f 1000.?op zake* l()k onderpand en onder borgtocht, met In pandceviag eener poll* van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5 % schuldbrieven in stokken van f 1000.?. 500,- en f 100.- tegen Beurskoers. Abonneert U op De Groene Amster dammer, Weekblad voor Nederland Prijs per jaar fr. p.p. f 10. y; r^ ^ l Voornaamste Kleedinqinrichtin op elk gebied No. 2730 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 SEPTEMBER 1929 HERFSTTINTEN door G. <\. Klaasse "T-v E zomer in het land van Mammon is voorbij. \J Voorby zijn de dagen van onafgebroken zonne schijn, waarin het zoet was te rusten in het koele lommer van het frischgroene bladerdak. Wat al te hruusk heeft de natuur in het ryk van goud, .aandeelen en disconto ons haar grilligheid weer doen kennen. De zon van stijgende koersen is plotseling aan ons oog onttrokken, en als even«oovele door de hitte verschroeide bladeren vallen aandeelen, die tot voor kort tot in den hemel schenen te zullen stijgen van den veeltakkigen boom die in Mammon's tempel zijn wortels heeft ^schoten, omlaag. \& chftte des feuilles! Velen zijn er die in de ietwat sombere najaarsstemming een intens be hagen scheppen, die de herfsttinten meer apprefieeren dan het vroolijke sappige groen dat de lente brengt. En zoo wordt ook het bijzonder storm achtige najaarsweer dat sedert ruim een week op het Damrak. in Throgmorton-street en elders in dn heilige Hallen is geregistreerd, door verscheidene belanghebbenden en belangstellenden luchtig opgevat. Al zal dan ook voor niemand de spiegel van do beurs die hun deze dagen wordt voorgehouden een lachspiegel zijn behalve misschien voor do daghandelaars die zich over het algemeen ..in de wind" het meest behaaglijk voelen toch loopt laii" niet ieder met een bedrukt gezicht rond. zelfs niet" in de ..geteisterde" hoeken. De optimisten zijn het die voor dcvkoorsdalingen heel aannemelijke en weinig zwaarwichtige verklaringen hebben. De herfst, aldus redeneert men in dit kamp. is nu renmaal altijd een tijdvak van duurder geld; de t M .«at financiering stelt haar eischen. En sinds jaar vn Aast vloeit daaruit iu het najaar een minder vastf stemming aan de beurs voort. Elke beursrot beschouwt het min «'? »"««* als een PPi'Pft"1»» mobile dat tegen October de flauwe beursditgen hun intree doen behalve voor scheepvaartpapieren, die dan dikwijls juist om hoog gaan terwijl het voorjaar weer een periode van optimisme inluidt. Voeg daarbij enkele. ..toevallige" om standigheden als do krach van enkele finaneieelt-roepen (llatryc-oncern. Frankfurter Allgemcine) ,"n de verklaring sluit als een bus. Ken heel wat zwaarder geluid hoort men in het, kamp'dor pessimisten. Ineenstorting kon niet uit blijven -?waan/.imiig»; hausse van i-enig.' jaren manipulatie* door investmenttrusts" gevaarJijke financiering van nieuwe emissies met callgeld opblazen van twijfelachtige uitvindingen" kaarténhui*. Ziedaar in ruwe omtrekken de getlachten-associaties welke de zwartkijkers onder vinden bij het doorloopcri van de koersbladen. Dat dit jaar de ivactie bij/.onder sterk zou zijn kan ook heel goed verklaard worden zonder nog aan een blijvende instorting te denken. Want als de ,-erste drie kwartalen van het jaar een bijzonder uitgesproken hausse-beweging hebben gebracht zal ook de terugslag heviger zijn. En bovendien y.ijix er op hot domein van de geldmarkt invloeden aan te wijzen, die een met-r dan normale herfst,l.-pr«'ssu' kunnen verklaren. De geldreiite is in vrijwel alle landen bijzonder hoog. Jn'New-York i.s pas het disconto verhoogd, du callrente op «Ie beurs is weer tot 10 pCt. gestegen: in Londen verwacht men eiken Donderdag het bericht van de .'verhooging der bankratel): hot disconto van do Nederlarulsehe Bank slaat het record over oen tijdvak van. meer dan twintig jaar. En als dan de herfstfinaucioring daar nog bij komt.... Kn wat is uu het sterke punt waar de pessimisten v.ieh met hun'meening kunnen verschansen V Wij kon de gebeurtenissen op do beurs in de laatste weken principieel af van het herfst verloop in andere ?' jaren? Ook hier bevatten vele argumenten een kern van waarheid. Immers het is niet- een telken-jare in den nazomer terugkeerend evenement dat tvn groot bank-pn-verzekerings-concern in duigen 15 - ' ? . . i t) Welke venciidttitig na het schrijven van dit artikel werd bewaarheid: de verhooging van het di«rönto van de Bank van Engeland tot eft.pCt. werd Donderdag betónd.' ' valt, en een tweetal andere zware verliezen be kennen. Voorts komt het niet steevast in de September-annalen van den financieelen chroniqueur voor dat een wijdvertakt en financieel krachtig gewaande Londenschègroep in scherven wordt geslagen. En tenslotte is de inleiding tot de huidige najaars-koersdaling wel van heel bijzonder karak ter: de depressie begint hoofdzakelijk bij de fondsen van tamelijk recente Neugrundungen". In den stroom van het algemeene beursop tin) isme hebben die fondsen de fantasie van het publiek in hoogo matégeprikkeld: het waren voornamelijk nieuwe gepatenteerde uitvindingen die in een stadium van uitvoering waren gebracht mot behulp van het kapitaal van het beurspubliek. Kr zijn dus voldoende factoren aan te wijzen die de koersbuweging van de laatste paar weken zeer beslist onderscheiden van het traditioneele herfstverloop. Jjaten wij even in het schuitje van de zwartkijkers stappen. Dan richten wij met hen in de eerste plaats den blik op het llatry-schandaal. Clarence C. Hatry. het type van den promotor. genre Loewenstein misschien, maar oogenschijnlijk bescheidener, met minder pompeus vertoon, veel eer achter de schermen werkend. Ongetwijfeld een handig financier; na het fiasco van zijn Commercial Corporation in J!>23 heeft hij kans gezien zich iu de City weer geheel te rehabiliteeren en vertrouwen te wekken, iets wat in Engeland geen gemakkelijke laak is. Telkens als hij een onderneming op touw had gezet, en de zaken liepen, trok hij zich geleide lijk terug, (ïestudig werken aan den uitbouw van een bedrijf is geen arbeid, voor zulke typen, (ir ndungsfieber noemen onze Oosterburen heel treffend de mentaliteit waarmede zij behept zijn. In l!>2;"i verscheen hij weer voor het eerst in de City: op het fundament tier Austin KrJars Trust bouwde hij zijn operatiekamer. Tot de j-mgste .spruiten onder zijn veeltallig kroost behoóreii de bekende Photomuton-maatschappijeii. Daar voelde hij zich in zijn element: een uitvinding die bij de vloedgolf van bcursoptimisme gemakkelijk in den stroom werd meegenomen. Een patent; ongekende moge lijkheden, en het publiek hapte, dreef.de koersen «Ier aandeelen snel omhoog. Totdat plotseling verleden week de ..collapse" volgde. Dergelijke krach» nu zijn typeerend, niet. voor' «?en normale herfstbeurs. maar voor een beginnende financieele crisis. Maanden,?zelfs jarenlang kan een be-urshausse de koers van zeepbellen hoog houden, en wanneer dan do bel uiteenspat is dat dikwijls het sein voor de ulgeineeuo. terugtocht. De kern van het Hatry-seluindaal is dun ook niet in de eerste ? plaats de. i'raud«> door llatry en zijn e«ms«>i'ten gepleegd - al is <1<» dekmantel voor die manipulaties: de investmcnttrust- ook «mgetwijfeld 4-«;n teeken des tijds maar voornamelijk: liet karakter van de J'hotomat on-groep op haaiplaats in de beursorit\vikk«'ling'.van het laatste jaar. Trouwens hoclemaal hel<i«-i- was <1«' h«-mel. waaruit dezt; dondei'slag kwam niet. Ondanks het eindeloos gepéiiter aaii c«mventies, fusies en wat «lies meer zij in <1«: kunstzij«le-industrie ot)k n van de typische conjunctuurfondsen der laatste jaren wil het koersverloop voor die nundeelen maar niét vlotten. Ik heb destijds bij het totstttn'dkoinen van de «jvereenkomst (JIunzstoff-Enka reeds uit(>enge/>et «lat > het samengaan van twee groote ?grot-pen met den aankleve vttn dien als rationali satie'' en/., ongetwijfekl vo«»rd«*elen kaïx brengen. maar dat een ovüi'productU» niet zou'maar uit den weg geruimd kan worden. En alle conimunic£ué's van het (ilanzstuff-bestuur .ten spijt zijn dan'ook de aandeelen in enkele maanden met meer dan honderd percent gekelderd. Ook onze beurs heeft haar patent"-aandeel,' en zij heeft het mét gejuich ingehaald, maar het vervolgens ook flink«' koers''duikelingen zi«?n maken: Küchemncister. Voor dit papier zijn de geinoèih-ren nu ^langzamerhand wat tot rust gekomen.. Al is het in «Ion strijd met de Amerikaansehe concurrent iu>g lang geen pais en Vree, en al heeft de speculatie deze papieren nage noeg den rug toegekeer«i. Om maar .niet verder terug te gaan in de chrunique scandaleuse: Kodowa, ook hier kwamen de aand«?elh«>ud«rs na de warmte in de kou.. Dat voor die typische conjunctuurfondsen de stemming omsloeg, wordt door de pessimisten. wier blik over het zoo heuvelachtige beursterrein wy zooeven volgden beschouwd als een voorteeken, en geen gunstig teeken ! * * * Het ziet er ongetwijfeld aan de groote internatio nale beurzen alles behalve fraai uit. In New-York is de stemming flauw, op zijn minst genomen wankel, en wat erger is: de algemeene verwachtin gen voor de naaste toekomst zijn niet optimistisch. In Londen heeft de Hatry-historie deerlyke ont steltenis teweeggebracht, al hebben de meeste koersen der niet rechtstreeks daarbij betrokken fondsen zich voor een belangrijk deel weer hersteld. Maar ook hier is de ondertoon: flauw. In Berlijn is de toestand van dien aard, dat de banken en groote beursfirma's de koppen bijeen hebben gestoken, en krijgsraad hebben gehouden. Resul taat: de vorming van een c«>nsortium dat eventueel tot Intervention" zal overgaan. En de stemming blijft zenuwachtig. Wat onze eigen beurs betreft: wij zijn de schrik van de Margarine-Unie-Sprong nog niet te boven, al is een flink herstel ingetreden. Te veel waarde kan men aan dergelijke koers bewegingen niet hechten; als zoo'n snel opgekomen ster het mikpunt van de baisse wordt vallen er klappen. Maar alles bij elkaar genomen is de stem ming op de beurs toch geenszins huiselijk". Is nu de slump" op de beurs blijvend, of hebben wij slechts te doen met een voorbijgaande, zij het tengevolge van toevallig samenkomende gebeurte nissen bijzonder sterke, herfstdepressie ? Of is dit nu het begin van het einde? Wanneer ik pas de economie-colleges achter den rug ha«l zou ik gretig op de gebeurtenissen aanvullen en pagina zooveel van. Tugan Buranowsky's Crisistheorie zich voor mijn oogen nu in feite zien ontrollen. Maar die colleges liggen al te ver achter mij. en al te vaak heb ik ile vingers gebrand aan voorspellingen. Ik laat mij niet meer tot waarzeggerij verleiden. Het zou overigens toch niets helpen, de optimist blijft schoont? vizioenen van wederopleving zien ook al worden hem schrikkelijke tafreelen van koersdalingt-n en daggcldrentcs van .'iO°j voi«-geschilder«l. En de pessimist zal evenmin vatbaar zijn voor indrukken die tegen zijn overtuiging indrui st-hen. Nog een enkel woord tot slot. Tot nu toe heeft de beurs zoowel hier als elders eenmerkwaardig weerstaiulsvermogen aan tien dag gelegd. De voor naamste oorzaak daarvan was wel de voortdurend gunstige conjunctuur. Behalve kunst-zijde- bohooren automobielen, elektriciteit, en radio tot de. typische hausse-industrieën. En voor die takken van. nijver heid lijkt een ommekeer oppervlakkig .beschouwd nog niet in het zicht. En nu is. wel «ven hooge geld rente op den duur «>ok fnuikend voor de beurs. .Maar het huidige rentepeil geldt al maanden lang. n de speculatieve hoop op koersstijging heeft de rendementseischen van het beurspubliek 'nog steeds overschaduwd. Deze ne slechte noot is er v«jor de vooruitzichten iii het bedrijfsleven. De cijfers van ijzer en staal-verbruik. die nog steeds als eoti «lel- pijlers voor een conjunctuurstatistiek worden beselumwd. zijn sedert eenigon tijd minder mooi. En de berichten uit Amerika luiden, dat men voor de nat'ste toekomst «Ie activiteit in de staalnijverheid niet gunstig beoordeelt. Maar ook daar voor is wel een verklaring te 'vinden. Van hoe grooter beteekenis de automobiel wordt, hoe meel de staalindustrie seizoonsfluctnaties zal vertoonen want in hetnajaar is er een 'séherpo daling in den fify.fi van 'automobielen.De Amerikaansche haute finance heeft het intusschen raadzaam geacht -den belegger langs meer dirocten weg voor nieuwe projecten to winnen. De rechtstreoksche kapitaalsemissie raakt moei en meer op den achtergrond: en steeds veelvuldig»'!1 'Wordt de investmeiittrust in de financiering tusschengeschakeld. Wanneer men tenminste aan neemt dat de aldus opgenomen middelen wordenaangewend voor de financiering van nieuwe be-, ?.'drijven..of kapitaalsuitbreidingeii, en niet de trust wordt misbruikt om een insidersgroep tegen Jioogeii prijs aandeelen, af te koupen. Als n ' vun die trusts eens Hatry-allures kreeg! 10. Schrijfmachinehandel (Alle merken van*/ 15».?.) GOPIEERINRICHTING TBL. 3840« Wolven*tr.*-4 - A