DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 OCTOBER 1929 No. 2731 Tik blaadjes door Dr. R. Feenstra "?" n c n jaar voo r JS.S.t^Ma rk IN o-on artikeltje geschrcvei l?andesgerichtsdirektor Dr. Alocrt Hcllwig uit Potsdam. dat Justiz und l'rcsse heet. loos ik ot>u paar knappe Kinnon, waai ik hot gloeiend moe oons ben. ..Die Kechtspflege ist weit mehr als uur nngewandto Jurisprudenz" schrijft hij. Om levensverhoudingen te begrijpen en 7,0 te ijken met hot bestaande recht bedarf dor Jurist weit mehv noch als juristischer Kenntnisse eines feinen Einfühlungsverm gens. praktischer Menscheukeixntnis. eines nicht oberflachlioheii Ueberblicks ber die Gruiullagon» unsrer Kultur und der C.abo. Menscheu und Dinge vichtig zu beurteilen umi geschickt /u bèhandeln." Dit zal wel niemand ontkennen; en niemand zal om die reden ontkennen dat net als in andere beroepen m het rechterlijk ambt de prestaties ongelijk kunnen uitvallen. Er zijn matige; goede; er zijn ook topprestaties. Spitzenleistungen sind nicht die Regel; sondern eelt ene AusnaUme" schrijft de/e bescheiden rechter, die het onderwerp voor den Deiitschen Richtertag inleidt. En hij erkent, dat justitie en pers. ieder voor zich een gemeenzame taak hebben. Daarom moeten do kranten geen snotjongens meer sturen: of reporters, waar zij op het oogenbhk eeen ander werk voor hebben: maar mènschen, die aan de hooge eisehen voldoen -^ hierboven genoemd. Vlleen zoo zijn : ..nicht nur im eigenen Interesse der Justiz und der Presse, sondern vor allem auch zum ^ohl des ganzen deutschon Volkes resultaten te bereiken. En een goed resultaat, een steeds beter resultaat, is: een steeds bet on af stemming op elkaar: van hot algemeene rechtsgevoel on het timbre van de reohtsprac'tijk, zeggelijk. Maar hij had niet geknoeid, om daar een direct voordeel mee te haleti. Hij stond voor oen tekort. voor een strop, die hij uit zijn eigen zak zou moeten dekken. J lij wilde zijn tekortje inhalen. En zoo verviel hij. op wat een duivel hem inblies. het bekende gedoe van de rechterhand en do linkerhand. Met het gevolg, dat om beide han den de boeien werden geslagen. Do Staatsamvalt vroeg echter vrij spraak. De verdediger vroeg eerder: Kinstellung des Strafverfahrens wegens de geringiteit van de geleden schade en disciplinaire ambtelijke afdoening daarvan. Maar daar kwam Post rat Bot ge voor het hekje. Van een disciplinaire ambtelijke afdoening kon geen sprake zijn. De Reichspostverwaltung stelde zich op het standpunt, dat elke, ook de geringste vervalsehing slechts als Strafverfahren mocht worden be naderd;'anders zou het onmogelijk zijn in een Bet Heb als het hare de orde te handhaven. liet gerecht, besloot hierop de straf zaak te laten doorgaan. De officier vroeg nu vrijspraak. De rechters zaten met paragraaf 340 van hun' strafwetboek, die geen verzachtende omstandigheden toelaat. Zij gaven den man. wat zij hem naar den letter moesten geven: n jaar tuchthuis. Ken arme stakker achter in de zaal viel flauw. Een die zijn armoe gedeeld had zijn zomer, zijn herfst - een die in hom geloofde: zijn vrouw. * *? LINCOLN de meest volmaakte wagen JAN LIMBACH- Haarlem O. wat zijn wij daar nog vor van af al zijn er soms plotseling door slaande Mexicaansche hond-geluiden in dit subtiele langzame stommmgswerk; waarbij het algouu-ene rechts gevoel fel opademt. Juist uit Duitschland: uit do hoofd stad kwam dezer dagen een vonnis. dat uit den tijd en overleefd; het voorbeeld van: levensverniotigmg uit star principe is. Voor het Schöffeiigericht Berlm Mitte. onder presidium van Amtsgerichtsrat Wesenberg had zich de Oberpostsekretar Gustav Schrot er van het Postkantoor H U te verantwoor den: ..wegen Amtsverbrechens. Een man, die 2(5 jaar in don staats dienst had doorgebracht, er grijze haren bij had gekregen stond terecht voor eenige onregelmatigheden, laten ;wU zeggen wat gemodder m zijn 'telegramlijsten. ?j. Hij had geknoeid: het was ontegen* * * LOY Had hier de pers niet andere plich ten dan een juiste ..Berichtorstattung? Der Borlijnscho kan dit worden over gelaten ! Zij kweet zich ervan. Vernichtung aus Prinzip schre ven een paar kranten. Wie hem 'dit gelapt hebben, dat zijn: de. autoriteiten." Had een privépatroon om zulk een Yeruntrewmg. oen man. die 2tt jaar in niét* te kort kwam. dusdanig op gehangen: de man zou: ..sich vor der Verachtung der Welt verkriechen mussen." Horr Hcichspostministor schreef een andere krant. Hebt gij Post rat Uötge reeds tor rapporteoring bij t' in het kabinet geroepen? Zeker: er. moet aan khooierij paal en perk gesteld worden. Men moet dikwijls afschrikwekkende voorbeelden stellen; en hyper-gestreng zijn. Maar hier is naar het algemeene rechtsgevoel een onaanvaardbaar von nis geveld. , Justiz und Presse hebben ieder een taak schrijft Dr. Hellwig. Die van de Justitie is een meer verantwoor delijke, en maatschappelijk-functionneel een. hoogere." Die van de pers kan een mooiere" zijn. Allebei moe ten zij het goede willen. Zij moeten tip elkaar afgestemd worden tegen den gróoten stemvork; het levend rechtsbewustzijii. , Niet buiten die stemvork om, door weder' zijdsche beïnvloeding of minder ongewenschte samenwerking. OSTERBEEK JUWEELEN OCCASIONS Platina horlogearmband rijk met brillanten bezet f 325.?. Witgouden slagring met 2 groote brillanten f 390.?. S.SP1JER, Juwelier, Kalverstraat 222, Amsterdam, Plaats 5, Den Haag. Inkoop, Ruiling, Expertise van Juweelen. Zichtzendingén door het geheele land. INST 457 f.//3286 Sehoofof wngaaóes. Spoor's Mosterd W. A. Spoor Jr., Culemborg-. >"v j roemt men de \jVBTdl uitstekende kwaliteit onzer Portwijnen N V. HOOGEWERFF, CHAOOT i VlSSER'S VlNIUDQ, ROTTERDAM HOTEL VELSERBEEK" VELSEN (bij de Pont) Gemakkelijk te bereiken per autobus en Electrlsohe Spoor. Schitterende omgeving Groot Terras THEESCHENKERIJ LUNCH DINER SOUPER Het geheele jaar geopend. Tel. 504 G. L. v. TOOMBERGEN. S n cl schrift * RI NTSBALTZelfoni 95 Ct fr. DEGELIJKE OPLEIDING, In den Boektt. en n postwissel bij RIËNTS BALT, Den Haa| - Daguerrestraat 28. mond. cn schrift, aan bovenstaand adres. N, V. Meubelmagazijn Eden1 MOLSTEEG - AMSTERDAM B O EK E'KR AS TE N No. 2731 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 OCTOBER 1929 MUZIEK door Constant van Wessem Alfreil Cortot EEN zegevierend begin van bet seizoen in het Concertgebouw. Een meester-pianist op het podium, die ons ademloos in den ban dei- muziek heeft gehouden. Wij waren er weer allemaal. Wij vormen toch langzamerhand een gemeente, wij op de abonne mentsconcerten van het Concertgebouw? En het was weer vol en feestelijk, met een krans van het Bestuur aan Mengelberg's lessenaar. Eii Mengelberg zelf kwam weer op met zijn jeugdige getraind» stap, blozend en wel en heelemaal niet afgevallen van verdriet over dien fiscus, je weet wel. Hetgeen heugelijk stemde. Doch dat was allemaal maar entourage. Ue Muziek ! Zij was er ook. En overvloedig. Al dadelijk met een meeslepende, tusschen de einders van melan cholie en vroolijkheid heen en weer golvende Vogels"-muziek (de Ouverture) van Piepenbroek. En toen het eerste pianoconcert van Beethoven met Cortot als solist. Wij luisterden in spanning naar Cortot's spel en dit luisteren bracht tot peinzen: Wij dachten over Beethoven en over klassicisme. o VIT Beet lmvenopvatting en niet-Beethoven'>pvatt ing. Uier werd wat wij gewend zijn van Beethoven te hooren en te denken wel op een.eenigszins harden proef gesteld. Wij hebben al tallnoze bewoordingen er aan besteed om vast te stellen of Beethoven in dit eerste pianoconcert nog Mozart of al Beethoven was, en Cortot sloot dit vruchteloos debat met aan te toonen. dat het iu iedor geval muziek was. opejn liggend voor ieder, die met de woordelooze taal der noten weet te spreken. En Cortnt wist met die taal te spreken. Hij sprak melden romantischen hartstocht van een vurig woordvoerder., zijn accenten kregen de doorbiu-imdheid van geopende perspectieven, wonderlijke bloeisels van de ziel, die wisselden met den groei en de-vertraging en het tempo, nu eens va:i een romantisch klagende verteederiug. zooals in sommige passages van het Adagio, da.n weer met een bijna zigeuuerachtige speelschheid van rythme zooals in de finale. Men zou dit .niet rangschikken onder wat men ..Beethoven" pleegt te noemen, hoewel nog niemand de afgrond-diepte vim een Bee'thovou geheel heeft gepeild, en ook niemand het recht heeft om Cortot te verbieden ons te laten zien wat. hij er uit heeft opgediept. En lieeft niet ieder gelijk. die ons het gebied der tonen in een vorm biymjL die wij mederen, die ons in een weerklank van iets dat leeft weet te vangen? En dat vermocht Cortot. die het meesterschap der allergrootsten bezit. zeker. Ten slotte was eigenlijk het eenige wonder lijke van het geval: het gemak, waarmee ? Mengelberg met zijn orkest aan den droom van Cortot wist deel te nemen.... Waarschijnlijk gevoelden wij ons in de weergave van César Franck's ..Variations symphoniques" dichter bij huis. Dit was Franck., zooals wij hem in het diepst van ons hart voelen en verwachten. ? Hier was de muziek, die wij allen kenden n voor wier volmaaktste schoonheid van klank, stemming en sentiment wij alleen nog de meesterhand noodig hebben om ons volkomen bevredigd te voelen. Ongetwijfeld heeft in de beoordeeling Cortot's Franck-spel het van zijn Beethoven-spel gewonnen. Maar toch kan ik niet Verhinderen, dat mijn ge dachten telkens in herinnering Weer naar dat Beethovenspel teruggaan om te peinzen -over het wonder van die treffende ongewoonheid en over andere mysteriën der muziek. . ' Tusschen de beide solistische werken lag Debussy's ,,Iberia", ook een meester-vertolking, nu van Mengelberg en het orkest alleen. Muziek, doen de gróoten der kunst geschreven, laat zich nooit geheel uitputten, biedt telkens weer mogelijkheden haar in een steeds grootere volmaaktheid te ver diepen. En ook Mengelberg, die over het algemeen voor de moderne muziek zich niet zoo gauw opensluit, bjeek opeens in dit werk schoonheden ont dekt te hebben, voor wier herwekking in verruk kelijke en boeiende klankvormen hij al zijn 'inner lijke bezweringskracht inspande. Deze muziek bloeide en leefde met een fascineerende werkelijk heid. HOOFIEN'S ROOMBOTER WORDT SPECIAAL BEREID QUO VADIS? door Henrik Scholte Max Mohr: l>e Karavaan WAT weet een Moor van liet leven?", aldus de slotwoorden van den niet al te werkelijken karavaanleider, Carpentier Alting. Ik onderschrijf ze, met een goedkoop grapje op den naam van een man, die den zijnen al meermalen ijdellijk deed misbruiken, en die hiervoor, pueriel en egocentrisch als hij denkt, wellicht opzettelijk gelegenheid gaf. Ik ben vandaag niet bang voor goedkoope grapjes, want dit stuk is er zoo vol van, dat het er wel een paar kan missen. Men zou met n woord kunnen volstaan als men zei, dat het in alle opzichten een blunder was. De schrijver, die zich reeds eerder met eenige Improvisaties in Juni" onsterfelijk blameerde, gaat voort met zijn Europeesch complex" in een stortvloed van woorden uiteen t« zetten, zonder het ons nochtans duidelijk te maken. Voor zijn. Untergang des Abendlandcs" dient ditmaal de Sahara als strijdtooncel. Eenige symbolische figuren ontmoeten elkaar daar onder de vreemdste omstandigheden: een naar het diepere" zoekend koopman mot maniakale neigingen, een vrouw niet levensdrang, zooals zij zich zelf noemt en dan ook genoemd wordt, een verzwikte danser en een Joodje. Zij allen zijn zich bewust van de geens zins nieuwe symboliek van het Groote. het Xuttelooze. het Offer, en meer van dergelijke hoofd letters. Ik heb eerlijk getracht, de (zij het niet tooiselmatige dati toch litteraire) waarde van deze nieuwe. improvisaties te doorgronden en tot den heer Mohr op de/elfde Kussische wijze ,.vriend'' te zeggen als zijne personen dat tegen onbekenden plegen te doen. Maar dan wordt het nog veel gekker. Dat wij een verdwaalde karavaan zijn op onzen levensweg, dat wij geen onderscheid weten tusschen leugen en waarheid -?wel. er is geen mensch, die daaraan twijfelt en als Evreïnof. of liever nog .Strindberg ons dat zegt, zien wij in. afgronden. De heer Mohr kan het niet helpen, dat hij geen afgrond heeft. .Maar in die kunstmatige voorgespiegelde diepten hebben wij evenmin geloof als het knap gespeelde typetje Chapelle het in zijn fata morgana had, ook al wist hij toen nog niet, dat hij maar twee uur ver van het Sahara l'alace llotcl verwijderd was. Wij voelen ons veel verder van huis. Afgezien van het luchtledige en artificiëele in deze conversatie houd ik niet van dit soort stukken, waarin men achteraf alles moet uitpluizen ,,omdat het symbool is," terwijl op en vanaf het tooneel het symbool niet als symbool, noch dóór het sym bool de diepere werkelijkheid spreekt. De dames en heeren Symbolen, die zich bij het Oost-Nedorlandsch voor dit mislukte exp'eriment leenden, hebben er zich veelal dapper doorheen geslagen. Wat echier nog cenigen schijn van too neel had kunnen geven: een aparte spelstijl, liet de regie (van Dr. Wijnands Frans) achterwege. Men speelde maar zoo'n beetje, soms plechtig en log, met Bauhaus-meubeltjcs voor de moderniteit, wat extra pauzes voor het effect en. een slecht T verlichte woestijn voor niemandal. Sara Ileyblom was zwaar en extatisch en ongeloofwaardig (maar hoe zou dat bij deze Aziatische? priesteressen''-rol: o6k anders?) Eerens was van liet hout van wie niet werkt, zal ook niet eten. Eenig plezier had men althans nog in de tafel-acrobatiek van den (als vrij wel steeds) plastisch en dictisch opvallenden Cruys Voorbergh. En ik had het misschien toch wel een aardig stuk gevonden, als ze bij de algemeene bedeeling iets meer voor dien armen, zwarten neger van Oerard Arbóus hadden kunnen doen, in plaats van hem te laten ophangen en daarover, daarover heen en vooral vél daarnaast te fraseeren. Intusschen zou het mij niet verwondden, als dit alles gesneden koek was voor dames in koordfluweel met kralen in het haar, althans voor-een esoterische gemeenschap, waartoe ik niet behoor. En die ook in die kwaliteit ons tooneel voor der gelijke doodgeboren kindjes moest sparen. De planken van den Hollandschen schouwburg mo gen zulke scenische cnormiteiten dan al gewend zijn, n dusdanige parodie op de Comedie van ' het Geluk" Was, met name in den^prillen staat, waarin het Oost-Nederlandsoh verkeert_een_misplaatste grap. , ? , MEUBELEN 10 II l PARKSTRAAT, DEN MAAG KRONIEK Kogecns Glefwen?\leu\vkerk VAN redactiezijde gewerd mij het volgende vertoog aangaande mijn G lessen Nieuwkerkkroniekje, welk vertoog onmiskenbaar de des kundige zijde" verraadt of ademt. In eene beschouwing door Uw kroniekschrijver in de Groene van 21 September, gewijd aan de zaak GiessenNleuwkerk, wordt gezegd, dat de rechtbank op onwettige verhooren en geheime rapporten haar vonnis bouwde, en dat het Haagsche Hof dit alles gemakshalve overnam en er niets toe of afdeed Ik meen, dat de schrijver van deze zinsnede daarmede een onjuist beeld geeft yan de recht spraak in eerste instantie en in hooger beroep, en tevens dat er gevaar best: a t, dat door het gezag van Uw blad verkeerde voorstellingen dienomtrent bij het publiek worden gewekt. Het komt mij derhalve nuttig voor Uwe aandacht op de aangehaalde passage te vestigen en U in overweging te geven deze aangelegenheid nog eens niet den schrlrver van de Kroniek te bespreken. Plaatsruimte voor eigen beschouwingen wil ik niet vragen. Aan een debat in een weekblad hecht ik weinig waarde Wat betreft de zaak m eerste instantie, behoef ik er U wel niet op te wijzen, dat het vonnis geenszins op onwettige verhooren en geheime rapporten opgebouwd is of kan zijn. Het berust op de verklaringen door de getui&en ter open bare zitting onder eede afgelepd en die een volkomen wettig bewijs opleveren. Met geen enkel woord maakt het vonnis gewag van onwettige verhooren of van geheime rapporten. Dat het Haagsche gerechtshof onwettige verhooren en geheime rapporten gemakshalve maar overnam, is dus even onjuist. Het Hof, daarvan niet gesaisisseerd, kan daaraan ook niets toe of afdoen En gemakkelijk heeft het Hof het zjch in deze stellig niet gemaakt. Uw kroniekschrijver hetft de beide zittingen, welke het Hof aan deze zaak heeft gewijd, niet bijgewoond. Evenmin heeft hij kennis genomen van de procesverbalen der behandeling in hooger beroep. Over die behandeling wil ik niet spreken, evenmin over 's Hofs beraadslagingen. Eensdeels is dit dóór de wet ver boden, anderdeels ligt het niet op mijn weg. Doch zeker'is de bewering, dat liet Hof in deze zaak gemaUzucht heeft getoond, even gratuiet als onjuist. Het is jammer, dat dez: ongelukkige aangelegenheid blijkbaar nog niemand heeft geleerd niets te zeggen of te schrijven alvorens zich van de feitelijke juistheid daarvan te hebben overtuigd." Natuurlijk heeft de deskundige schrijver gelijk. Indien wij de motieven gekend en de roerselen ondervonden hadden juist <als deze rechters de1.' beide instanties, zoo hadden wij precies zoo gehan deld en geoordeeld. Dok de grootste booswicht heeft van het standpunt zijner persoonlijkheid altijd gelijk. Maar ik vrees, dat de geachte, schoon anonieme, opposant daar niet mee tevreden is. Hij wil denkelijk niet enkel gelijk hebben van zijn persoonlijkheid uit. maar ook naar algemeene overwegingen van redelijkheid en zedelijkheid, die voor ons allen zouden gelden. En dit kan men hem moeilijk toegeven. Immers, wij, leeken. kunnen de plank misslaan, als wij over Onwettige ver hooren en geheime rapporten"' spreken, ofschoon de behandeling der zaak voor het Amsterdamsen» hof, daarvan iets scheen te openbaren. Daar gaat het echter niet om, en ik vermoed haast, dat mijn geachte, schoon anonieme, opposant, overigens veilig in de vesting zijner onbetwijfelbare deskun digheid, daarvan heimelijk ook wel iets zal weten. Daar ging het niet ouu maar wel bleek er iets heel erg mis in'den toestel onzer rechtspleging. dat een rechtbank en een hof. en een Hooge Waad bovendien, twee mènschen vele jaren lang gevange nisstraf konden opleggen subsidiair ' in het vonnis berusten op gronden, ilie voor een toe vallig onbevooroordeelde vierschaar na een nog niet eens heel subtiel onderzoek valsch en Voos bleken. Ja. daar ging het om voor het leekenpubliek. dat. .. . vaak' het voordeel heeft meer ver standelijk dan deskundig te zijn. Waartoe dit laat ste leidt, kan men in het bovenstaand vertoog zieh. Alles blijkt daar in alle instanties formeel in orde en zoo beschouwd bestond noch bestaat er een ?/aak Giessen-Nieuwkerk. leder deed strikt'naar de letter zijn plicht en zoo gingen volkomen wettig die twee het gevang in. Het is jammer dut deze nyelukkiye «anytlegeyi-. held blijkbaar den hfcrt'n rcïhtern'.van -rechtbank.qnhof niet yeleerd heeft nietti te -zet/yen of te schrijven. alvorens zich rati de feitelijke juistheid of de ?«<?/«(-.' It e i d d e r f e i t c n te hebben overluiyd. F. C. DE WITTE" AMERSFOORT ' Ook Uw Hotel en Restaurant ; PRACHTVOL TERRAS Steeds levende Torellen kreeft caviar, enz. M iï!> II 'i , l ,i