GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 OCTOBER 1929 No. 2733 Huurkoop en de beurs door G. A. Klaasse D K raddraaiers van de speculatie in Wallstreet hebben al aan heel wat kwellingen blootgestaan. Maar nog steeds zijn zij op den duur bestand gebleken tegen de meest hardvochtige torturen. Noch de vuurproef der bedreigingen met disoontoverhooging. noch het dwangbuis tier waarschuwing-aan-de-memberbanks, noch zelfs het aandraaien van de disconto-duimschroeven hebben hen tot de bekentenis kunnen brngen, dat /.ij het koersniveau te hoog opgedreven hebben. voor al die veelbeproefde martelingen zijn de. haussiers immuun, gebleken, misschien wel door de' veelvuldige toepassing. Maar n kwelling is er nog, die bij de meest verstokte optimist af en toe nog vizioenen van koersbuitelingen kan oproepen en die langzamer hand tot de nachtmerrie van de beurs is geworden. En dat is niet een foltering uitgedacht door het geraffineerde brein van de Federal Reserve Board, doch een simpel cijfer, dat onverstoorbaar elke week de naakte waarheid komt vertellen; de waar heid die opgesloten ligt in de brokers loting. De voorschotten verstrekt aan beursspeculanten, waardoor de Amerikaanschc industrie in staat is geweest nieuw kapitaal op te nemen, en door welke de financieering van de sterke uitbreiding der nijverheid de werkelyke besparingen al lang voorbij is. Zoodat men danst op de vulkaan der beurscredieten. * * * Over die brokers-loans is in ruim een jaar tijds een litteratuur ontstaan, die welhaast een biblio theek zou kunnen vullen, liet is niet mijn bedoe ling in deze kolommen een studie te ontplooien ovt-r: der börsenkredit. sein Vrspiung umi Kntwickelung im Laufe der Jahrlninderte, erschöpfehd dargesitelJt. Ik zou dan de vraAg moeten beantwoorden. of een uitbreiding van het kapitaal van een land boven de besparingen door geld- of credietschepping mogelijk is.; En zoo ja, wat de consequentie» van zulk een politiek, zulk een systeem van ..gedwon gen besparing" zijn. Ook zouden wij ons dan moet en afvragen of een inkrimping der bcurscredieten, zooals die cenige.ii tijd door de contvalu banken in de V.S. Averd nagestreefd wel mogelijk is. wannér die financiering eenmaal zoo ver is doorgevoerd dat de aan de beurs geleende middelen vastzitten in fabrieken en machines. Maar ik wil'mij dit keer beperken tot n facet van deze kwestie; en ontleden wat du invloed is van de beurscredieten en de daardoor gesteunde fondsenspeculatie op de consumptie 'en daarmee op de. (schijn)welvaart van de industrie. Wat gebeurt er nu, wanneer in ruime mate. crediet ter beschikking wordt gesteld aan specu lanten ter beurze? Om te beginnen zullen deze tot aankoop van fondsen overgaan; en het geld komt dan in handen van den verkooper dier effecten. .Als die ook bij zijn bank in het krijt stond dan zal wellicht niets meer gebeuren dan aflossing van dat crediet en dus vervanging van n credietnemer door den anderen. En van invloed op de consumptie is geen sprake. Wanneer echter met behulp van steeds meer crediet de speculatie het koerspeil der aandeelen steeds hooger opdrijft, dan zullen de speculanten dio zich groote winsten in de schoot geworpen zien, hun verteringen uitbrei den. En de automobielfabrieken zullen van de hausse aan de beurs niet alleen meer profiteeren doordat zij haar nieuwe aandeelen. tegen fancy-prijzen aan den man kunnen brengen: maar de koopers van de aandeelen, die elk papier dat zij aanvatten tot goxid zien worden, zullen zich nieuwe auto's aanschaffen. En daardoor stijgen de winsten van de automobiel-maatschappijen, hetgeen het op timisme aan de beurs meer prikkelt, tot nieuwe koersstijging en omzetting van koerswinst in automobielen voert, en.... zoo volt de sneeuwbal verder. Natuurlijk wordt bij lange na niet alle koers winst opgesoupeerd. Met zuivere papieren winst," koersstijging, die niet door verkoop is .,binnen gehaald" is dat zeker niet het geval. Maar zelfs do in contanten omgezette vermogensaanwas wordt voor een groot deel niet omgetooverd in radio's en automobielen. Maar het valt niet te ontkennen dat een beurs-hausse die maandensoms zelfs jarenlang duurt, moet leiden tot het. verteren van een deel der ,,verdiensten". Zoo ontstaat er dan ook een veel inniger vriendschaps band tsuschen beurs en nijverheid, dan men zich over het algemeen 'voorstelt. Tot voor kot-ten tijd heeft men in zekere financieelo kringen in Amerika de voorstelling gewekt alsof de stijging van de brokcrs-loails een nadeel voor'do industrie beteekcnde. De beurs maakt het geld duur, heette het, en daarom moeten ook handel en nijverheid hefc crediet duur betalen. Daarbij heeft men te weinig bedacht dat het beurscredi'et voor een groot deel werd gebruikt, om nieuwe 'aandeelenemissies op te nemen, zoodat de gelden rechtstreeks aan do industrie ten goede kwamen, terwijl bovendien het verbruik juist door de beurswinsten sterk is gestegen. De vraag is nu maar, welke gevolgen op den duur deze. ontwikkeling zal hebben. Wanneer de koerswinsten werkelijk een blijvende vermogens vermeerdering beteekenen, dan was het niet zoo erg dat een deel daarvan werd opgegeten. Tenslotte moet er evenwicht zyn tusschen verteringen en kapitaalvorming. Maar door een beurshausse, een koersstijging op zichzelf, vermeerdert nog niet het volksvermogen. De beurskoers is slechts eon uitdrukking van de verwachtingen omtrent hot toekomstig inkomen der betrokken ondernemingen. En wanneer inen een deel van die verwachtingen" nu stante pede gaat opeten, dan doet men feitelijk niets anders dan de verlokkende raad opvolgen van de advertenties, die U aansporen toch vooral automobielen en bontmantels te koopen,-die uit TTw beschikbare contanten niet dadelijk betaald kunnen worden. Betaalt uit Uw inkoimen". En wanneer nu de speculant het resultaat van een gokje belegt" in een Lincoln, dan is dat voor hemzelf inderdaad een koop uit eigen mid delen; voor de betaling is hij niet aangewezen op toekomstig inkomen. Maar voor de maatschappij als geheel is het wel degelijk een vertering van toekomstig inkomen, en wat meer is van heel onzeker toekomstig inkomen. En in dat licht beschouwd zijn de brokersloans, de credieten welke do banken verstrekken aan speculanten die daarmee de koersen opdrijven. niets meer of minder dan huurkoop-credietcn. Die credieten dragen practisch een zuiver consump tief karakter. Alleen is er n schakel meer dan bij huurkoop; hier gebruikt niet de credietnemer zelve het voorschot om een auto aan te schaffen. Maar hij betaalt met het crediet de verkooper deifondsen die de auto koopt. * * * Wanneer dan over oenigon tijd de zeepbel uiteen spat, dan "blijkt dat de koerswinsten geen ver mogensvermeerdering waren, en dat men dus een gat in het vermogen heeft gegeten. Maar dat is op zichzelf niet zoo erg; de beurscredieten. hebben meer teweeggebracht dan koersstijging alleen; kapitaalsverhoogingeu zijn ermee gefinancieerd, on de gedwongen besparing" heeft wellicht meer vermogen gevormd dan het ópsoupeeren van ge waande vermogensaanwas heeft vernietigd. Veel belangrijker is het dat een reactie in de koersbeweging aan de beurs, rechtstreeks een terugslag heeft op de industrie, en wel speciaal op de industrieën van verbniiksgoederen. die in de laatste jaren zoo bij uitstek door de conjunctuur begunstigd worden. n een koersdaling is nog niet eens noodig om dat resultaat te bereiken. Alleen een, tijdlang koers-stabiliteit zal al de consumptie verminderen. Zoodat dus door de beurscredieten do. samenhang tusschen beurs en industrie nog nauwer is geworden.Of de verminderde afzet van kwaliteitswagens in Amerika daaraan al moet worden toegeschreven? Nederlandsche Handel-Maatschappij, N.V. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM ca 's-GRAVENHAGB Vestigingen In Nederlandsch-Indië, Strails-Settlements, Britsch-Indiê, China, Japan en Arabi ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. ROTTERDAMSCHE SCBEEPSHYPOTHEEKBANK HARINGVLIET 98 UITGIFTE van 5 PANDBRIEVEN tegen 98 PANDBRIEVEN tegen 10O'/;% De Directeur: -Mr. W. C MEES .V. Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Paulownastraat 97 - TRUSTBB'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE Hypotheekbrieven in circulatie ? 13.900.000.->. 5 pCt. Hypotheekbrieven tegen 100 pCt. Directie t K. B. ABBING. D. VAN OORDT mmmmm MAATSCHAPPIJ Gunstige polisvoorwaarden H p7 M I-I P" fJ\ Zeer billijke premiën* N.V. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland N.V. Maastrichtschc Hypotheekbank voor Nederland i . : ? i- ? '?'*.'. Verkrijgbaar l ' , 41/1 % PANDBMEVEN tegen Beursnoteering Deze Pandbrteven zijn a f oskaar door uitloting binnen 25 jaar. i No. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 OCTOBER 1929 BEURSSPIEGEL Donderdag, 17 October DE zonnige stemming van weleer wil maar niet meer terugkeeren. De toegift van een paar mooie najaarsdagen welke de natuur ons schenkt heeft tot nu toe cle beurs ons onthouden. Misschien is het om weer wat meer leven in de brouwerij te brengen, dat het beursbestuur op aandrang van eenige leden heeft besloten de dagen in de naaste toekomst.kunstmatig te doen lengen. Of dat weer de illusie van de lente in de gemoederen van het beurspubliek zal wekken? Op hot oogenblik is in elk geval de spirit eruit; de schommelingen zijn veel kleiner dan enkele weken geleden. Toon was wel de tendens veel moer uitgesproken flauw maai er waren toch flinke omzetten. Nu zit do schrik erin, de kooplust i» sterk verminderd, en aanbod van eenigen omvang gooit soms do aandeolen Philips, Margarine-Unie waarop do handel toch nog geconcentreerd blijft, ondanks de teleurstelling van de laatste maand, enkele tientallen punten naar beneden. Het verloop van do New-Yorkscho beurs werkt ook niet mee om ons wat op te vroolykcu; weliswaar zijn in den jongst on tijd geen zware koersdalingen meer ingetreden, maar de algeuieone stemming is toch niet fraai. Natuurlijk wordt als motief weer do geldmarkt gonoomd. Hetgeen op zijn minst genomen erg apocrief klinkt, want de call-rento is lager dan sedert meer dan een jaar het geval is geweest; do onofficieolo no teering kon tot 4£ pOt. terugloopen. En daaruit blijkt dan ook wol dat dit argument niet veel waard is; het heet dan «lat men op dit lage rent o- ? peil vreest voor terugtrekken van saldi door het buitenland en voor een stopzetten van de openmarkt-aankoopen van wissels door de fieserveBanks, hetgeen weer tot eon stijging van do rente zou loidon. Waaruit dus blijkt dat oen lage rente evengoed als motief voor oen baisse kan worden aan gevoerd als een hoogo; naar verkiezing. De oorzaak ligt dan ook waarschijnlijk ergens anders. Do beur/on hebben tot nu toe voldoende blijk gegeven voor do gebeurtenissen op de geldmarkt zoo niet immuun dan toch zeer ongevoelig te zijn. Do koersdaling in dezen herfst kwam, toen geld overal behalve in Londen goedkooper was dan sinds maanden het geval geweest was. Wat voor het verloop der aandeelkoersen in de naaste toekomst van het allergrootste belang is, is do ontwikkeling van de conjunctuur. Blyft het zakenleven floreeren, dan komt do beurs er waarschijnlijk wol weer bovenop. al zal men voorloopig geon groote koersstijgingen meer kunnen verwachten. Maar worden de om zetten geringer dan is dat voor hot nog steeds opgeschroefde koersniveau uiterst gevaarlijk. Heeds enkele malen is het bericht opgedoken dat de af zet zou terugloopen, maar do onuitgovoerde orders van, de Stoel zijn de laatst»; maand juist weer gestegen. In do automobielnijverheid schijnt wer kelijk eon reactie te worden waargenomen, maar dat kan seizoeninvloed zijn. Mot do grootste belangstelling moot men op dit oogenblik in elk geval do berichten uit handel en bedrijf tegemoet zien. Als er maar niet meer financieel*» schokken komon, als byv. dio der Banquo do Bruxelles. Het communiquévan Philips, waarbij werd gemold dat in don vervolge scherp gelet zou worden op evontueelo schonding dor patentrechton op radiogebied, heef t op de beurs niet veel aandacht getrokken. Overziet mon do draagwijdte nog niet ' Men had er gunstig op kunnen reageeron uit do overweging dat do inkomstenbronnen van Philips woor met n kunnen worden vermeerderd, nl. mot licentierechten. Men. kan ook deze maatregel beschouwen als een aanduiding van Philips' verwachting dat do afzet van /ijn apparaten hier to lande zal gaan terugloopen. en dat hij om «Hen invloed te verzachten do afzei van andere apparat on wil belemmeren of althans er licentierocht uit wringen. Of is hot jongoro.broertje do X.Y. Splendor het mikpunt van dozen slag? Hoe dit zij. gunstig hoeft de beurs er in elk geval niet 'op gereageerd: de claims zijn voortdurend verder afgebrokkeld. * * * Nadat rubber, suiker, en in «Ie laatste maanden tabak hun beurt hebben gehad, is nu ook de koffie door een flauwe stemming aangegrepen, foolemaal onverwacht komt do koffie-krach. niet. Want de Braziliaansche valorisatie die vroeger inderdaad hooi nuttig nivelloerings-werk heeft Verricht, was al geruimen tijd veranderd in. eon permanente opstapeling van voorraden, waar steeds bijkwam en niets afging. De t ermijnp rijzen drukten al meer dan een jaar lang het geringe vertrouwen in de markt uit. En toen nu alarmeerende berichten uit San Paulo kwamen, stortte de kunstmarkt" ineen. Inmiddels zullen de Brazilianen vroeg of laat, al dan niet na opruiming van een deel der enorme voorraden, de markt misschien wel weer in handen krijgen; al is do product io elders sterk gestegen, zij hebbon nog oen groote macht. Maar hot tot nu toe gevolgde systeem zal door een ander moeten worden vervangen, want op leerlingen uit hot buitenland zullen zij voorloopig wol niet meer kunnou rekenen. Do opwinding over de Banque de Bruxollos ligt al weer achter ons. Voor goed? Naar hot zich laat aanzien wel. Dat de Banquo do Bruxelles als ..banque d 'affaires" ovonals do meeste andere Belgische on sommige Franscho banken zeer om vangrijke industrioolo deelnemingen" bezat, was bekend. En dat er daaronder zijn, die niet A I zijn. is ook niet to vermijden. De algemeen ner veuze stemming, veroorzaakt door kort na el kander volgende financieelo moeilijkheden van groot-o concerns (Frankfurter Allgomeino; BodenkredUanstalt; in ander genre: Hatry; en, veel minder alarmeerond : Wolbank) hoeft echter deze kwestie opgeblazen. Toon bekend was dat de Compagnie Industriollo do IJ ego. n dor protégé's. y.ich in mindor gunstige positie bevond, en in andere handen zou overgaan hooft dat de bal aan hot rollen gebracht. CJeruehten omtrent ver liezen uit anderen huofdo doken op. de aandeelen daalden. . . . en de gelegenheid van do reeds lang aangekondigde nieuwe uitgifte word aangegrepen <.m het bericht te verspreiden dat hot nieuwe kapitaal geheel door de SociétéGénérale zou wor den genomen. Hetgeen, natuurlijk herinneringen aan de Bodonkrodit-affairo. opriep. Zoover is hot intusschen nog lane niet. Do nieuw*' omissie gaat gewoon door, al zal dio dan ook groot endeels worden opgenomen door met de Banquo de Bruxelles ge lieerde instellingen. Maar toch blijkt uit de/.e gebeurtenissen dat er nog rotte plekken in beurs- on financieelo wereld zijn. Hel kraakt nog. en do mentaliteit van hel publiek .blijft rijp voor baisse-overwegingen. C. K. NL V, Amsterdamsehe Hypotheekbank HEERENGRACHT 581, AMSTERDAM (C). OPGERICHT 1882 Geeft uit: 5 pCts. P AND BRIE V EN ^ZZ in stukken van ^~Z f 100CK-, f 500,- en f en sluit Leeningen onder l c Hypotk-ecair verband op zeer billijke conditiën. DE DIRECTIE. ti.V. Insulaire Hypotheekbank te ZIERIKZEE, stelt verkrijgbaar: 5 pCts. Pandbrleven 100% De Holl. Voorschotbank HAARLEM. KRUISWEG 70. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een nlnlmam van f 1000.?op zakeIQk onderpand en onder borgtocht, net ia paadceving eeaer poli* van levensversekerlng van gelijk bedrag, en verkoopt S % scboldbrleven in ttokken van f 1000.'-. 500,- en f 100.- tegen Beurskoers. STAND AA R D HYPO T HE EK BAN K te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTBNDIJIi tn l. MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Admüdttratle-en Tnutkantoor 5en 4^%Pandbf.tegen beortkoerêalt. N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 MaatschappelQk Kapitaal ff 10.000.000/ , waarna geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie t Mr. Th. Reepmaker,1 Mr. N. P. C v. WQk, Mr. B. van Rossen. Gemeente AMSTERDAM. UITGIFTE VAN pCt. Obligatie! krachtens besluit van den Gemeenteraad van 17 October 1929, No. 1018, nader góéd t e Keuren door Gedeputeerde Staten der Provincie Noordholland. De Meeren HOPE & Co., de NBDBRLANDSCHB HANDEL-MAATSOHAPPIJ N.V. en de AMSTER DAMS CHB BANK N. V. berichten dat zij op Dinsdag 22 October 1929, van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur, ten kantore van de Meeren VAN LOON & Co. alhier, de gelegenheid openstellen tot inschrijving op bovengenoemde Obligatiën, tot den koers van 96 pOt. , Prospectussen en Inschrijvingsbrieven zijn ten kantore van de Heeren VAN LOON & Co. verkrijgbaar. AMSTERDAM, 17 October 1929. ;! l *-' 'i