DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 2 NOVEMBER 1929 No. 2735 De HolL Voorschotbank HAARLEM KRUISWEG 70, De Buk verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht mei ia pandseving eener poHs van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5 % schuldbrieven in stokken van f 1000.?. 500.- en f 100.- tegen Beurskoers. N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 6.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot bet kantoor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot bare Agenten. De Directie t Mr. Th. Reepmaker. Mr. N. P. C. v. Wflk. Mr. B. van Rossem. DB GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts ? 5.50 per kwartaal of fxo.per jaar bij vooruitbetaling N.V. Insulaire Hypotheekbank te ZIERIKZEE, stelt verkrijgbaar: 5 pCts. Pandbrieven a 100% mwm STANDAARD HYPO THBEKBANK te ROTTERDAM Directie t Mr. H. H. C. CASTBtfDflA «n /. MOSSELMAN De Bank geeft onder, controle van het 4/gem. AdminJMtratie-en Tnutkantoor 5en4}%Pandbr.fe0en fceorxfcoers uit. LEVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ mmmm Gunstige polisvoorwaarden Q p? M l?l P" AA Zeer billijke premiën» .V. Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Paulownastraat 97 TRUSTEB'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE Hypotheekbrieven in circulatie f 13£00.000.?. 5 pCt. Hypotheekbrieven tegen 100 pCt. Directie t K. B. ABBING. D. VAN OORD7 Nederlandsche Handel-Maatschappij, N. v. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en VGRAVENHAGB Vestigingen in Nederlandsch-Iadiê, Straits-Settlements, - Britsch-Ifidiê, China, Japan en Arabic *~ ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFER KLUIS. N.V. ROTTERDAMSCHE SCHEEPSHYPOTHEEKBANK HARINGVLIET 98 UITGIFTE van 5 % PANDBRIEVEN tegen 98% De Directeur: Mr. W. C. MEES !«Bfi!fiBaBa»«!«BiRBBBir^ 'i i I Ni Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland, f r p ! gevestigd te 's-Gravenhage, Nassaulaan No. 23, HOOFDKANTOOR: KEIZERSGRACHT 570, AMSTERDAM. OPGERICHT AP 1694 P, VIU l T A !/i 'c y? ; J DE M v VERZEKERING-MA ATSCMAPPU MERCURIUS ^ 7/ VERZEKERT, BEHALVE TEGEN INBRAAKSCHADE,ooK TEGEN BRANDONGEVALLEN-EN WATERLEIDINGSCHADE. No. 273$ DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 2 NOVEMBER 1929 Het Kaartenhuis door G. A. Klaasse Woensdag ER zijn in de laatste dagen vele onvriendelijke dingen over de beurs en haar bewoners gezegd, maar ón ding moet ongetwijfeld in haar credit ?geboekt worden: dat zij orde en regelmaat streng* handhaaft. Telkenjare, wanneer in het najaar huismoeders met ragobol en soortgelijk tuig cxerceeren. wordt ook op de beurs groote schoon maak gehouden. Het koerspeil wordt dan onder de loupe genomen en de fondsen die in het voor jaar of den zomer wat teveel in het zonnetje zijn gezet, worden ontdaan van overtollig groen; *le blaren vallen. En ook dit jaar is aan dien regel stipt de hand gehouden. Maar de schoonmakers" hebben hun taak bijzonder consciëntieus opgevat, en dit keer ook niet maar het dunste laagje stof laten liggen. Zoo grondig is het reinigingswerk ter hand gunomen dat de fundamenten van de beurs hebben geschud, dat de muren dreunden, terwijl de top gevel onder het krachtige geweld is bezweken. * + * Als een kaartenhuis is het koerspeil van de "voornaamste aandeelen ineengestort. In NewYork is drie dagen achtereen, slechts onderbroken door een weifelenden Zaterdag en een onrustigen rustdag, een verkoopbeweging aanschouwd, die in de geschiedenis van de beurs haar weerga niet vindt. Een dag werden 12 millioen aandeelen omgezet hetgeen als het maximum aantal werd beschouwd, en den derden dag werd dit record ge slagen door een omzet van 16 millioen shares. En eiken dag opnieuw liepen de koersen terug met sprongen, die men slechts als afbraak kan typeeren. Alle internationale beurzen volgden, ook onze eigen aandeelenmarkt heeft koersbuitelingen mee gemaakt, die de beurs in een pandemonium her schiepen. Wanneer men terugblikt op alles wat in de afge"loopen maand is geschied dan dringen zich drie vragen op: waarom deze geweldige koersdaling; waarom is juist nu die daling ingetreden; en.... ?wat gaat er thans gebeuren? Waaróm T Over de beantwoording van de eerste vraag, "bestaat een vrij groote eensgezindheid. Zooals het trouwens altijd gaat met achteraf weten schap" met de verklaring van gebeurtenissen, die zich hebben voorgedaan. Maanden geleden heb ik reeds gewezen op donkere wolken" die aan den horizon dreigend opstaken. Het sterk opgedreven koerspeil, dat buiten verhouding tot de opbrengst kansen der aandeelen was gestegen, sloot het gevaar, neen de zekerheid in zich van een daling. Daaraan heeft eigenlijk niemand getwijfeld, en het was allerminst een bijzondere verdienste daarop te wyzen. De vraag waarover strijd bestond was niet of de daling zou komen, maar wanneer het tijdstip daarvoor zou aanbreken. Ik zeide: de koersen waren te hoog. De beurs, gedreven door een- algemeen heerschend optimisme (een eigenaardige psychose, die steeds bij elke bedrij f s- of beurshausse zich openbaart) waardeerde <le aandeelen steeds hooger. De algemeen gunstige bedrij f sgang in een groot aantal belangrijke in dustrieën deed de verwachtingen omtrent de winsten in de toekomst steeds hooger spannen. Het dividend over de laatste 'jaren werd als basis voor de koersyorming verlaten. Men liep vooruit op stijgende winsten; nieuwe slogans deden intrede. De intrinsieke waarde is veel hooger dan het dividend doet gelooven; het rendement speelt geen rol meer; de beteekenis van het dividend wordt vervangen door de claim". Fusies en ratio» nalisatie" deden de rest. 'Een zeer belangrijke factor waren ook de fondsen van nieuwe, maat-sghappijen, waarvan men zich onbegrensde moge- ' lijkheden voorstelde, liefst .tot exploitatie van .nieuwe patenten: radio, Photomaton, Kuchenraeister. De speculanten hadden bij die laatste soort fondsen reeds daarom ruim baan, omdat de fantasie hier zelfs niet gebonden was aan ^rendementscijfers. ? In Amerika voegden zich daarbij nog twee factoren: 4e gewoonte van sommige maat* schappijen om stock-dividend uittekeerea, en, ?de oprichting van investment-truste, lees in dit geval: gok-maatschappijen. Voor de aandeelen met stock-dividend was het hek geheel van den dam, omdat een koersstijging nooit geremd werd door verlaging van het rendement, 10 pCt. stockdividend blijft 10 pCt., al loopt de koers tot 3000 pCt. op. En de investment-trusts deden door hun aankoopen de koereen nog sterker stijgen. Om kort te gaan: De basis die steeds punt van uitgang en van terwjkeer blijft: het rendement werd geheel verlaten, daarop tnoest een reactie komen. Het was alleen maar de vraag wanneer. Wanneer zou het moment aanbreken, waarop de terugkeer tot normale toestanden zou worden ingeluid? Waarom nu r En hier komen wij tot do tweede vraag. Waarom trad de daling in September in, en niet reeds in Juli, en waarom duurde het niet tot Januari van het volgende jaar. Daarop is maar n antwoord: door een samen loop van deels toevallige omstandigheden. In elk geval staat dit vast: naarmate de koers hooger steeg, kwam het moment voor een reactie dichterbij. De koersen kunnen niet blijven stijgen. Eens moest er een stilstand komen. En die stilstand was dezen zomer bereikt. En dat moment van stilstand moest fataal worden. Juist omdat het rendement op de aandeelen zoo belachelijk laag was. was een aanhouden van speculatieve posities met geleend geld slechts te motiveeren, zoolang men verdere koerswinst kon verwachten. Aanhouden van aandeelen met 3 pCt. rendement met geld dat O tot 7 pCt. kostte bracht verlies. En daardoor sloot de stil stand de kiem van achteruitgang in zich. Het begin van de koersdaling is in zulk een geval dik wijls aan ' toevallige omstandigheden te danken. Dit keer is, chronologisch, de eerste stoot geweest. de val van de Hati-y-groep in Londen, die maar met heel weinig aandeelen direct in verband stond. En de eerste koersschokken zijn dan als een stoot tegen de eerste van een rij clominosteenen.De psycho logie slaat plotseling om. en de verkoopdrang neemt toe. Alweer is het dan het ontbreken van verband tusschen rendement en koers, dat de val verscherpt. Wanneer een fonds een normaal rendement oplevert zal zelfs een onbelangrijk aanbod worden opge nomen. Ik schreef eenige weken geleden, toen Philips 750 pCt. stonden: mocht de verkoopbeweging doorzetten dan is noemenswaarde steun, waar schijnlijk niet veel eerder dan op 500 pCt. te wach ten. De verkoopers vindon dan geruimen tijd een luchtledige tegenover zich, en pas wanneer zij hun fondsen gooien tegen den muur van een behoorlijk rendement zal de koersdaling weerstand ontmoeten. Bij fancy-fondsen, die heelemaal op zeepbellen drijven, en waarbij van'redementsbasis in het geheel geen sprake is, is het luchtgat nog grooter. Het Küchenmeister-voorbeeld (een fonds waarvoor wij om deze en andere redenen herhaaldelijk waar schuwden) is daarvan het bewijs. Maar genoeg: het eindigen van de koersstijging, gevoegd bij toevallige factoren als enkele financieele krachs, minder gunstige berichten uit de in dustrie (bijv. bij Philips) zijn voldoende verklaring voor'het uiteenspatten van de zeepbel. Wat nu T Zyn wy al aap den bodem? Zullen wjj weer tot het plafond stygen? Daarop zullen wy over een paar jaar een antwoord kunnen geven. Maar gissen is een genoegelijke bezigheid. Ontegenzegge' lijk is voor verschillende fondsen een koers bereikt, waarop aankoop voor hen die geld beschikbaar hebben, zeer wel te motiveeren lijkt. In de eerste plaats geldt dat voor fondsen, die niet aan de hausse meededen, doch in de algemeene verkoopbeweging zijn meegerold. Aandeelen Koninklijke bijv. stonden op ongeveer 6 pOt. basis; van de gedaalde koers gebruik maken is wellicht verstandige politiek. Bij Philips, waar allerminst gezegd kon worden, dat men niet had overdreven, is de koers flink gesnoeid. Het zichtbare rendement (dividend- ' rendement) is nog maar ruim 4 pCt., maar neemt men de overwinst van het laatste jaar in aanmer king dan komt men tot ongeveer 8 pCt. Erg goedkoop lijken deze aandeelen nog niet, maar overdreven duur zijn ze evenmin: Bij Margarine N*V» Nederlandsche -= Grondbrief bank = van 1906 STELT VERKRIJGBAAR 5O/ Obligaties /O * "% AMSTERDAM-C. = HEERENGRACHT 495 = Unie, die het minst daalden, staat men nog steeds voor een vraagteeken. Het zichtbare rendement is niet meer dan 2. 5 pCt., bij de heerscheiide beurs stemming past den koers van ruim 400 pCt. zeker niet. Moeten wij een stevig herstel der koersen ver wachten? Het ziet er niet naar uit; de mentaliteit voor een hausse-beweging is er wel uitgeranseld. Het beste wat men, behoudens voor de alleen uit sympathie'' gekelderde aandeelen als Koninklijke e.d., waarschijnlijk kan venvachten is dat het huidige niveau de bodem zal blijken te zijn. In Amerika heeft men het dekkingspercentage voor posities verlaagd. Hetgeen wil zeggen dat uitstel van gedwongen liquidatie is verleend. Maar men zal dien toestand wel niet laten voortduren. Zoodat geleidelijk verdere verkoopen geenszins onwaar schijnlijk zijn; alleen zal een paniek wel niet meer worden geforceerd. Afgezien nog van het doorzieken want van een crisis in den waren zin des woords is nog nauwelijks sprake geweest. Komen er faillisse menten los dan kan men nog groote schommelingen tegemoet zien. En tenslotte /al het bedrijfsleven niet heelemaal onberoerd blijven. Komen er geen economische of financieele tegenvallers, dan is het ergste wel geleden. Ver schillende aandeelen (heel veel Amerikaansche nog niet) staan op behoorlijke rendementsbasis en zullen op deze prijs wel steun vinden. Maar een herstel van beteekenis lijkt niet gemotiveerd, omdat de oude fout dan opnieuw zou worden gemaakt. Nieuwe Uitgaven Atcid Ages van Wert. De hooge luice. Bussitm 1929. C. A. J. van Dishocck. N. V. Aleid Ages van Weel debuteerde eenigen tijd geleden met een roman. ..Een levenslied" Zij wekte met dat boek eenige verwachting, al kon die verwachting, de mijne althans, niet hoog gespannen ziju. Zij komt nu opnieuw voor den draad met een romanachtig prozawerk, en hoewel het mij spijt dat ik er niet enthousiaster over schrijven kan, doet het mij tevens genoegen. dat ik mij over dat vorige werk niet uitbundiger uitgelaten heb. Want dit boek is weer heel zwak. Er is al dadelijk een fundamentele fout. Het is in den ik- vorm opgezet en deze ik" is een emeritus-predikarit. Maar de karakteristiek van het boek, de beschrijvingen, de kijk op menschen en dingen, de gangen der gedachte, de wijze waarop deze ik" het leven voelt en ondergaat dat alles is heelemaal niet van een ex -dominee al is hij als dominee ook nog zoo modern geweest; het is alle maal geschrijf van een dame, die een bock wil maken; zoodat de arme dominee heelemaal in het gedrang komt, zóó in het gedrang, dat hij ab soluut verdwijnt en wij ten slott e alleen maar een schrijfster zien, die niét, of nog niet, schrijven kan. Want* ook met dit boek heeft Mevrouw Ages van Weel nog niet bewezen, dat zij haar vak verstaat. Zy maakt nu en dan wel aardige opmer kingen, maar zij blijft daarmee toch binnen een zeker conventioneele manier van schrijven; het is wel aardig, maar het is nergens goed. Vooral haar natuurbeschrijvingen zijn, zooals Tollens ze berijmd dan ook gaf; dat ziet men al op de eerste pagina. Het leven ontbreekt aan haar werk; misschien wordt het eenmaal beter. ? HEBMAN MIDDENDORP