t8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 NOVEMBER 1929 No. 2736 No. 2736 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 NOVEMBER 1929 Radio en Grammofoon Een Amerikaansche tip Nieuwe Platen door Lou Lichtveld muziek ZOO monschelijk is hot, do wereld iix rangen en standen to verdeOlon. ?dat zelfs in eeix jonge productie als ?die van grammofoonplaten thans de classificatie in lichte muziek, operaixxxiziek on klassieke muziek meer en meer gebruikelijk wordt. Als rubri ceering zoxx men er niets op tegen kunnen' hebben, wanneer die onderverdeeling niet tegelijkertijd een ver zwegen waardebepaling inhield. Men is gewend om ..klassieke muziek" als oen hoogere muzieksoort, do zooge naamde ..lichte muziek" als iets van lagere orde te beschoxiwen; oen heb belijkheid waarvan do 'onjuistheid evident wordt, wanneer men bedenkt dat onder ..klassieke muziek" ver staan wordt alles wat do concertprogramma's bieden: de werken voor symphonie-orkost, kaniernmziek. allo -Jiüderen j.lio^ zich om do een of ander» durft mot hoe langer hoe meer over tuiging de. vergelijking tusseheix een Weonsch monuot on oen Amortkaansche foxtrot, tusschen een romantische nocturne en een xikxilele-song op te stellen, vergelijkingen, die tien jaar geleden als de ergste sacriloge /ouden beschouwd zijn. * * * Kr is nog iets anders. T>e muziek cultuur is niet alleen oen schoon park van zeldzame en. pracht ig-gekweekt e bloemen. Deze. bovenlaag bestaat slechts bij de gratie van een donker en onaanzienlijk humus, dat niette min alle, kiemkraeht. alle voedings sappen in zich bevat, 'waardoor bij tijil en wijle die schooiie bloemen kunnen opbloeien. Daarom ontveins ik mij niet dat een goed kruidkundige ook deze humus moet onderzoeken. zelfs op govaar af de fijne vingers waarmede hij bloemen plukt te be i-eden geen doortocht in de dancings hebben gebaand. Kn onder ..licht" wordt datx allo muziek verstaan, die niet ..klassiek'' en niet uit do opera ?afkomstig is. * » * (iij ziet waav ik heeix wil. Men geeft een geclassificeerde waardebepaling van tle muziek naar hot gebruik, niet naar de eigen kwaliteiten van het muziekstuk. Kn dit is een zoo verbreide, onalledaagsch geworden mis vatting, dat bijna iedereen haar den oen of anderen keer mode-propageert. Daardoor ook stxiit een axioma van de artistieke bittertafel als dit: oen goede foxtrot is beter dan een slechte symphonio. in oen serieus gesprek altijd direct op verzet. Wat een sclnmd. wat oen minderwaar dig.* is er echter niet bij al die klassieke nxxiziek; wat een jxiw.-elt je?'van preciesIxeid. van knappe'instrumentatie, welk t-en geladenheid van Weltschmerz, van de dezentijdscho nostalgie vindt ge daarentegen niet in heel veel ..lichte muziek". 't l* gevaarlijk het te zcggon ? maar het is zeker ook oen bevrijding voor sommigen hot t o hooren zoggen dat er foxtrots zijn. die ons hon derdmaal moer en'dieper-raken dan ixxeixig uienuet van Beethoven, en ?die ook voor een. onbevooroordeeld tecluxicus beter iix elkaar blijken te ?zitten! De. gebruiksvoorwaarden, de ? toe vallige, uitvoeringsconventies hebben ?de verkeerde |waardebepaling in de haixd'gewerkt. De grammofoon echter karx ook in dit opzicht egaliseeren en correctief werken: klassiek of licht. gij hoort alle platen in dezelfde con ditie, gij gaat ze hoe langer hoe meer losdeixken. van het milieu, waarin mon ?deze muziek gewoonlijk uitvoert, gij door Melis Stoke ABONNEMENTSPRIJS van De Groene Amsterdammer" per jaar. bij vooruitbetaling' franco per post: Voor Nederland . . . f 10.?. ,, Ned.-Indiëp/mail . ,, 13.50 ., » ', .. p/zeepost 10?? ab., binnen Europa ,,,11.50 uitgezonderd: ,, Eneeland-Italië- ] , -? cA -r .. i j i it lo.OU Zwitserland . ? ., J Amerika . . . . ,, 13.50 ,, i Zuid-Afrika. . . ,, 11.50 Postgiro ' No. 72880 Gemeentegiro ,,-G. 1000 vuilon. Daarom ook kan niemand de ware stand en bet eekenis van onze nuiziekcxiltuur doordringen, zonder ook de onderlaag, de allergewoonsto gebruiksmuziek. hot moest populaire nuiziektfobruik zijn belangstelling to gunnen. Kr is veel muziekwetenschappelijk werk geleverd, on toch is er zoo weinig ooit over de mxiziekr«//«i<>'. over het muziekleven als eigen organisme gozeüd. omdat men alle onderzoek heeft gebaseerd op een kunstmatige be perking. * * Deze korte verdediging, die ik waarschijnlijk nog menigmaal zal moeten aanvullen, scheen mij niet overbodig, nu ik enkele grammofoon platen van ,.lichte"nxuziek hier te berde breng. Belangrijk is maar n ervan in strikt nxxizikaal opzicht, namelijk de' '?Big- City blues", een foxtrqt van de Fox Movietone Follies. door het driemanschap (iottler-MitchellConrad geschreven, en gespoeld door do knappe en vitale Raymond Julian's Jazz boys. Het is een sierlijk, dansbaar. zeer rhythnxisch stuk, dat ook goed geinstrximenteerd is on xiitstekcnd' werd opgenomen. De keerzijde van, deze plaat (Odeon A 221.151)-. geeft een andere foxtrot, Breakaway, met een vocaal refrein: als geheel lang niet zoo aardig al* ..Big City blues." Dan zijn er nog een aantal Hollandsclïe opnamen, waaronder twee di niet onaardig zijn als voorbeelden van Hollandsche langs-d n-weg-muziok. De eene brengt twee frisscne harmoiiie-nummors van het Amsterdamsch Politiemxiziekcorps onder leiding van II. Rijgersberg (Columbia D 1.UU13) en de andere de Defileermarsch en de Taptoe van onze Marine, gespeeld door de Koninklijke Nederlandsche Marine-Kapel onder leiding van L. II F. Ixüstikow. De schelle piccolo's n liet levendige geroffel waarop onze Jantjes, de trots onzer natie zelfs bij de anti-militairisten. paradeeren. worden xiitstekond op deze '. plaat (Odeon AA 17S007) overge bracht. ?..;'-' Heel wat beter tenminste, dan do Krontjong-liedjes. welke Pierre. Palla op het Tuschinski-orgel voor Odeon (A 1(51137) gespeeld hooft, en die stellig niet tot do boste orgel-opnamen, noch tot.de boste nummers uit het re pertoire van onzen bioscoop-organist behooren. D K lezer die, onder deix invloed van do hier te lande geleden beursverliezon, wantrouwig mocht zijn voor de prima tip dio ik hieronder. met speciale permissie van mijn collega . van Economische /aken, wensch te lancooren, bedenke dat wij alles te danken hebben aan dit kranige, doch helaas te dikwijls verkeerd begrepen volk. Hij bedenke dat het onmogelijk do bedoeling van de Amerikanen kan zijn. dat wij xiitsluitend hun lood zouden doelen, maar dat zij er, ware het slechts xnt overwegingen van diepe menschelijkheid ook recht op hebben, dat wij ons voordeel doen met de methoden waarmee zij ons teix voor beeld strekken. Men gelieve hierbij niet ? xiitslxxitend te denken aaix draixkbost rijding en koopon op afbetaling, maar ook on vooral aan de hoogere cultureele dingen, waaronder in de eerste plaats gerekend mag worden de stijl van het verkeer der iirdividxien ~ onderling ~ Do tip die ik te geven heb is ge grond op een dagbladbericht. In Frankrijk hoeft oen Amerikaan een landgenoot in rechten aangesproken om schadevergoeding wegens het zonder opgave van redenen wegblij ven van oen hem ter oore gereedgemaakten maaltijd. Kn do rechter heeft uitgemaakt dat de gastheer inderdaad recht had op schadever goeding wegens aangeschafte kippen etc. Velen zullen dit bericht gelexen bobben, maar het komt mij voor dat er te weinigen zijn die hebben ingezien welk een onschatbare mogelijkheid daarmee voor hunne voeten geworpen werd. Juist in een tijd dat tallpozeix zich de haren uit het hoofd rukken van spijt om verkeerde beleggingen wijst deze Amerikaan ons op een reeks van beleggingen, die wij ver geten waroix eix die alsnog productief gemaakt kxinnen worden. In den loop der jaren zijn millioenen monschen. die door andere millioenen menschen waren xxitgenoodigd zekere hoeveel heden waardevol voedsel te komen nuttigen,' door vergeetachtigheid of anderrszins in gebreke gebleven te voldoen aan de verplichting welke zij hadden aangegaan door het accep teeren van de invitatio. Dwazen die wij waren hebben wij het veilies voor 100 pC't. afgeschreven, zonder te bedenken dat aldus de vorderingen tot schadevergoeding Zich opstapel den. We zijn beleedigd geweest of ver ontwaardigd en we hebben verzuimd het eenige te doen wat in zulk een geval zakelijk en efficiënt is. K n van verre overzee moest een man 'komen om ons toe te roepen: ziet, wat ge nog bezit, wat ge nog in klinkende munt kunt omzetten.... Arm, in conventie 'Verstard' Exxropa. Ge hebt in Amerika's voorspoed willen doelen, en ge hebt verzuimd het eerste te doen wat daartoe, noodzakelijk is: xi aan te passen aan de Amerikaansche denkwijze.... Maar genoeg bespiege ling, l^aat ons pi-actisch zijn. De lange winteravon den, staan voor de deur en, velen uwer. teleurge steld door de lokkende advertenties die n rijke bijverdiensten voorspiege len, kijken om naar' oen gelegenheid otn binnens- . huis en op aangename wijze de avonduren prodxictiof to maken. Welnu dan, laat ons materiaal ver zamelen onx onze kennissexx aan to spreken voor schadevergoeding. De lamp brandt boven de tafel. De klein tjes zijn naar bed. De grooten hebben hxm schoolwerk af. Moeder neemt do huishoxxdbockeix van vorige jaren voor zich, vader oude agenda's on kalendei's, do kinderen potlood, papier on rokenlinialen, en daar begint het vermakelijk exx winstgevend gezelschapspel. Zonder aanzien des persoons wordt gehandeld. Vader roept een naam af; en oen datum. Ooin. en Tante Dinges. Kerstmis Moeder leest af: oen Kerstkrans, drie gxddcn, een gans. twee pond kastanjes.... De bedragen worden door de kinderen genoteex-d en onder ling geverifieerd, Ieder krijgt de jtdbgwlW'l?qfl.nviillingen t. p maken en ten slottc wordt de schadepost vastgesteld. Bij een eenigszins vlotte werkwijze exx mits eene goede administratie aanwezig is, kan oen normaal gezin aldxis drie a vier schadeloosstellingseischen doexmxenteoreix. Deze xxxoeteix dan weer op andere avonden op be hoorlijke wijze geredigeerd worden, en zoo is het mogelijk er elke week eenige aanhangig te nxakerx. ITitteraard zullen er dxxbieuse posten voorkomen, zooals bijv. flessclum wijn of likeur, welke ook ten behoeve $an andere gasten ont kurkt zijn, terwijl bovendien zoi'g moet worden gedx-agen voor voldoexxde getxxigexx-.' verklaringen ten aanzien van nete lige pxxnten betreffende het aan branden van zekere spijzen tengevolge van het lange wachten, het gebruik van meer dan het normale aantal borrels gedurende dat wachten, als mede posten voor vuur* licht, der ving van verval etc. Economen zxxllen mij wellicht tegen werpen dat op deze wijze eene over heveling bewerkstelligd wordt van bezit zonder stijging van het nationaal vermogen dientengevolge. Hiertegen over voer ik echter aan dat er een trouwens door den Franschen rechter erkend element van billijkheid ligt in de compensatie van geleden verlies en bovendien dat het aan de bexirs ook niet anders gaat. Ken allereerste voorwaarde is echter dat wij alle ongezonde kernen van z.g. fijn gevoel en consideratie gron dig opruimen en dat niemand er voor terugdeinze desnoods zijne ? naaste familieleden Voor den rechter te. 'brengen. Het geldt hier zxiiver en alleen een re valorisatie-schema dat, in den huldigen tijd. waarin ieder haalt wat er te halen valt, alleszins toelaatbaar te achten is. BRANDBLUSSCHER .HOLLAND IA SPANJAARD*C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Groquante Croquetjes door Alida Zevenboom WAT was dat een mooie avond van meneer van Hoven in den ouden Prot-schouwburg en wat sprak - nxeneer Eduard Polak gevoelig en wat wordt dat een lieve gewoonte van onze wethoxiders voor de Kunst om bij elk jubileum van een acteur of actrice of van een zaal, het Eere voorzitterschap op zich te nemen en BEURSCRISIS 1929 Hebt gij u wel eens afgevraagd, (maar dan in ernst, en zonder jokken, d bout port a nt en ruiterlijk) waarom tc/j «aar het uiterlijk, in Nederland niet mogen gokken.. ? De afkeer voor het grillig lot wordt ons van kindsbeen ingegoten, omdat hasardspel ons onteert, En hij, die 't desondanks probeert, icordt uit de maatschappij gestooten.. De loterij is vastgelegd in nauwe ie ettelijke banden. En wie bij races en'bij sport tot een pari geprikkeld wordt valt dadelijk in politiehanden. i ' ? ' Zoo heeft, althans in theorie, het puik der Nederlandsche mannen ? ? ? ,' uit aller landgenooten lot den invloed van den boozen god des onverdienden.gouda gebannen..,. En naar diezelfde theorie ,' zou er in Holland nooit geween \jn om geld aan grof hasard gewaagd,...» Ondankbaar volk dat steent en klaagt nu plotseling sóóveel duiten heen zijn.. MELIS STOKE een woordje te zeggen. Maar wat ik gemist heb, was een enkel woord van herinnering aan meneer Prot en zijn bedden op het tooneel. Ik weet wel dat meneer zaliger geen première bij Prot oversloeg en zijn avond was niet gelukkig geweest, heb ik hem wel eens hooren zeggen, als er geen bed op het tooneel gestaan had. Maar wax*en de menschen met al die bedden eigenlijk zooveel slechter dan ons tegenwoordig geslacht, ,dat in heel veel woningen eigenlijk geen bedden meer kent, maar alleen een soort dubbelgeslagen rustbank die 's nachts dient tot bed, en 's morgens voor tafel en 's middags voor aan recht en 'savonds voor speeltafel en Zaterdagsavonds voor badkuip en dat heet het nieuwste op het gebied der meubileering ! ' Ik ben eens op een vrijkaartje naar Prot geweest, maar ik moet zeggen dat ik het erg zedelijk vond en heelemaal niet slecht, want de meneer die den heelen avond niets anders deed dan zijn .vrouw bedriegen, zat van achten tot elven in draf, zooals ik het wijlen meneer, als hij wat op zijn kerkstof had - en dat was soms wel wat veel voor een nxan uit de Bocht van de Heerengracht nooit ' gezien heb en de inwendige zendeling, die met mij op het vrij kaartje mee was gegaan, omdat, zooals hij tegen me zei, voor den reine alles rein is ? u hadt het hem moeten hooren zeggen, u hadt hem beslist uw laatste dubbeltje gegeven, zooals ik sprak van het slechte voor beeld dat zulk een man gaf, maaV dat zijn verdiende straf niet uit zou blij ven, waaruit u zien kan dat er bij Prot nog wel wat goeds te beleven viel, ook met een bed op het tooneel en een actrice in haar onderlijfje, want het viel me op in dat stuk dat ik zag, dat de dame in kwestie meer aan had toen zij naar bed ging, dan onze meis jes nu, als zij ' middags gaan dansen en toen spraken de' menschen er schande van en mevrouw zaliger wilde nooit mee omdat het niot netjes voor een dame was. Weet u misschien wat nu niet netjes voor een dame is? Ik niet. Bij al die Prot-herinneringen, /.ou ik heelemaal den jubilaris vergeten en hij speelde dien avond toch zoo ge voelig en nxooi en ik vond het heel lief van meneer Louis de Vries dat hij even uit Kopenhagen was overgewipt om te komen vertellen dat de jubilaris eigenlijk een leerling van hem was en dat had ik ook al gedacht, toen ik meneer van Hoven zoo aan doenlijk zag spelen. ,.Xet de Gropte Loxxis," hoorde ik achter en om me heen zeggen exx dat was heelemaal niet overdreven. Ik zei daar net dat ik niet moer wist wat al of niet netjes voor een dame is on ik moet u zeggen dat ik vreemd heb zitten kijken bij die mode-show in het nieuwe hotel aan de Munt, waar ik ook al een vrij kaartje voor had. Wat een mensch tegenwoordig niet alles voor niot s PIX voor de reclame thxiis krijgt, is to veel om te noemen, want ik kreeg behalve dat kaartje voor- nxeneer van Hoven's jubileum ook met dezelfde post een half pond je margarine en een busje flikjes thuis gestuurd onx to proeven en je begx-ijpt niet hoe al die menschen hun kosten goed maken. Ik hoor dan ook van het actourtje : van ,driehoog, dat elk jubileum den jubilaris een halve nxaand salaris kost en de rest, als hij~ er een beetje van maken wil met wat bloemen en ZOO. .Maar er waren bij die toiletten op die mode-show japonnen die ik voor geen .tienduizend gulden zou hebben willen aantrekken, want erbleef meer van je lichaam te zien dan er mee bedekt was en hoe ! En allemaal op den rug. Zijn de mannen dan zoo veranderd? vraag je je af. Meneer Theo moest daar eens een vraag over stellen. Dat zou hem toe' vertrouwd zijn!.... PATR per blik.geheel gevuld met nostuksFt.35 BOEKBESPREKING ..Stille Plekje*", jloor Hnn Krng Als uitgave van ..Boek en Periodiek' te 's-( iraVoixhoge is eonigen tijd .geleden een map verschenen mot oen twaalftal houtsnede-afdrukken van tien nog jongen kunstenaar Han Krutf. vooraf gegaan door een inleidend woord van Jotnin Sclncenkc. Hoewel nx/m veel goeds in Krug's werk kan waardeoren, valt hot toch moeilijk om zich aaix den indruk te onttrekken dat hetgeen hier onder oogen vaix hot pxibliok wordt gesteld nog te weinig belangrijk kan heeten om thans reeds aldxis soamgevat uit to geven. Afzonderlijk'beschouwd (er zijn twaalf blatlen) kan men hier en daar goede hoedanigheden waardeei'en, inzonderheid do verdeeling in zwart en wit alsmede 'do zxiivero xylografischo techniek, maar het is alles nog wat ledig, men mist hier oorspi-onkolijkheid on wat Krug hier vertelt is al een oud verhaal. Misschien vindt dit zijn oorzaak dat hij van oude hoekjes houdt, van pictxxrale gevallen, maar de kunst '\& andere wegen gegaan en heel de vormensproak is gewijzigd, zoodat men hier bij een der jongeren toch gaarne andere verlangens had gewenscht dan het geven van mhx of meer aantx-ekkolijko gevallen" als de stille plekjes in stad en dorp, in heide, duin en veld'bieden.... OTTO VA-X TUSSENBROEK. ?L